Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Lokaiahn Pohnpei
  • PAIPEL
  • SAWASEPEN PAIPEL KAN
  • MIHTING KAN
  • nwt pp. 2115-2119
  • A4 Mwaren Koht nan Palien Paipel ni Lokaiahn Ipru

Sohte kasdo ong met

Kupwurmahk, mehkot sapwung en kihda kasdo

  • A4 Mwaren Koht nan Palien Paipel ni Lokaiahn Ipru
  • Paipel—Kawehwehn Sampah Kapw
  • Ire kan me Duwehte Met
  • Mwaren Koht—Ia Duwen Mwar Wet Eh Kin Doadoahk nan Paipel oh Ia Wehwe
    Dahme Paipel Uhdahn Padahngki?
  • Ia Eden Koht?
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa (Ong Wehipokon)—2019
Paipel—Kawehwehn Sampah Kapw
A4 Mwaren Koht nan Palien Paipel ni Lokaiahn Ipru

A4

Mwaren Koht nan Palien Paipel ni Lokaiahn Ipru

Tetragrammaton ni lokaiahn Ipru mahs

Mwaren Koht ni mesen nting en lokaiahn Ipru en mahs mwohn mehn Israel kan ar kalipilipala Papilon

Tetragrammaton ni lokaiahn Ipru mwuhr

Mwaren Koht ni mesen nting en lokaiahn Ipru en mahs mwurin mehn Israel kan ar saledeksang sensel nan Papilon

Mesen nting pahieu pwukat ni lokaiahn Ipru יהוה, me kin wehwehki mwaren Koht, kin pwarada kereniong pak 7,000 nan Palien Paipel ni Lokaiahn Ipru. Kawehwehn Sampah Kapw kin kawehwehdi mesen nting pahieu pwukat, me adaneki Tetragrammaton, “Siohwa.” Mwar wet me keieu kalapw pwarada nan Paipel. Ni sounnting en Paipel kan ar kin koasoia duwen Koht, re kin doadoahngki lengileng kan me duwehte “me Keieu Manaman,” “Wasa Lapalahpie,” oh “Kauno,” ahpw Tetragrammaton me iei ihte mwar me re kin doadoahngki pwehn kasalehda uhdahn mwaren Koht.

Pein Siohwa Koht me ketin kamwakid sounnting en Paipel kan en doadoahngki mware. Karasepe, e ketin doadoahngki soukohp Soel en ntingihedi: “Koaros me kin likweriong mwaren Siohwa pahn komourla.” (Soel 2:32) Oh Koht ketin doadoahngki emen sounmelkahka en ntingihedi: “Aramas akan en esehla me komwi, me mwarenki Siohwa, komwi kelehpw me Wasa Lapalahpie pohn sampah pwon.” (Melkahka 83:18) Ni mehlel, mwaren Koht pwarada mpen pak 700 nan pwuhken Melkahka kelehpw—pwuhken mahsen kaselel kan me sapwellimen Koht aramas akan pahn kin koulki oh wadek. Ahpw, dahme kahrehda mwaren Koht sohte mi nan kawehwehn Paipel tohto? Dahme kahrehda kawehwe wet kin doadoahngki mwar wet “Siohwa”? Oh ia wehwehn mwar wet Siohwa?

Tetragrammaton pwurupwurehng pwarada nan Melkahka

Ekei ire kan nan pwuhken Melkahka me mi nan ehu doaropwe limilimpene en Dead Sea Scrolls me wiawihda erein tepin sounpar 50 ni mwehin Kristian akan. E ntingdi ni mesen nting en Ipru me mehn Israel kan kin doadoahngki mwurin ar saledeksang sensel nan Papilon, ahpw Tetragrammaton kin pwurupwurehng pwarada ni mwomwen mesen nting en mahs kan en lokaiahn Ipru

Dahme kahrehda mwar wet sohte mi nan kawehwehn Paipel tohto? Mie soangsoangen kahrepe kan. Ekei kin medewe me Koht me Keieu Manaman sohte anahne mwar tohrohr ehu pwehn kasalehda duwen ih. A ekei kin mwomwen idawehn tiahk en mehn Suhs kan. Re sohte kin doadoahngki mwar wet, ele pwehki re masak re de kasohwauwihala mwar wet. Pil ekei kamehlele me pwehki sohte me uhdahn ese ngoaren mwaren Koht, e mwahu en doadoahngkihte lengileng kan me duwehte “Kauno” de “Koht.” Ahpw dahme sansalda pah pahn kawehwehda dahme kahrehda kaidehn kahrepe mwahu kei met:

  • Mie irail kan me kin akupwungki me Koht me Keieu Manaman sohte anahne mwar tohrohr ehu. Ni ar wia met, re kin pohnsehsehla mehn kadehde kan me pelien nting en mahs kan en sapwellime Mahsen, iangahki me nekinekla mwohn mwehin Krais, kin kolokol mwaren Koht. Nin duwen me kitail koasoiaier mwoweo, Koht ketin kaweid sounnting en Paipel kan en ntingihedi mwareo mpen pak 7,000 nan sapwellime Mahsen. E sansal me e ketin kupwurki kitail en esehla oh doadoahngki mwareo.

  • Sounkawehwe kan me kihsang mwaro ni ar kin idawehn tiahk en mehn Suhs kan sohte kin pohnese ire mehlel ehu me inenen kesempwal. Mendahki ekei sounnting en mehn Suhs kan sohte kin nda mwar wet, re sohte kin kihsang mwar wet nan neirail Paipel. Nan pwuhken Paipel en mahs kei me dierek nan Qumran, me karanih Sehden Mehla, mwar wet kin kileldi wasa tohto. Ekei sounkawehwehn Paipel kan kin ekis kasalehda me mwaren Koht pwarada nan tepin nting kan en Paipel en mahs sang ni arail wiliankihdi lengileng wet “KAUNO” ni mesen nting laud kan. Ahpw peideko duduwehte, Dahme kahrehda sounkawehwe pwukat medewe me re ahneki saledek en wiliandi de kihsang mwaren Koht nan Paipel ni ar esehier me mwaren Koht dierek nan Paipel pahn pak kid kei? Ihs me re leme me kihong irail pwuhng en wiahda soangen wekidekla wet? Irail kelehpw me kak nda.

  • Mie irail kan me kin nda me e sohte konehng en doadoahngki mwaren Koht pwehki e sohte nohn sansal ia ngoaren mwar wet. Ahpw re kin doadoahngki mwaren Sises ni saledek mendahte mwomwen tepin sapwellimen Sises tohnpadahk ko ar kin nda mwareo uhdahn weksang mwomwen Kristian en rahnpwukat kin nda mwaren Sises. Kristian en mehn Suhs kan ele kin nda mwaren Sises Ye·shuʹa‛. Oh lengileng wet “Krais” iei Ma·shiʹach de “Mesaia.” Kristian kan me kin lokaiahn Krihs kin ekerkin ih I·e·sousʹ Khri·stosʹ, oh Kristian kan me kin lokaiahn Latin kin ekerkin ih Ieʹsus Chriʹstus. Pahn sapwellimen Koht kaweid, mwareo ni lokaiahn Krihs kileldi nan Paipel. Met kasalehda me tepin Kristian kan ni loalokong kin doadoahngki mwar wet ni ahl me aramas kin ahn doadoahngki ni arail lokaia. Pil duwehte, Pwihn en Kawehwehn Paipel en Sampah Kapw pehm me e konehng en doadoahngki mwaro “Siohwa,” mendahki kaidehn ih uhdahn mwomwen ngoaren mwaren Koht ni lokaiahn Ipru en mahs.

Dahme kahrehda Kawehwehn Sampah Kapw kin doadoahngki mwar wet “Siohwa”? Ni lokaiahn wai, mesen nting YHWH kin wiliandi mesen nting pahieu en Tetragrammaton (יהוה). Ni ahnsou me aramas ntingihedi lepin nting kan ni lokaiahn Ipru en mahs, iangahki Tetragrammaton, re sohte kin doadoahngki mesen nting pwukat a, e, i, o, u. Ahpw pwehki ahnsowo re kin doadoahngki lokaiahn Ipru en mahs rahn koaros, aramas kin ese mwomwen arail pahn ndahla lepin lokaia pwukat.

Mpen sounpar kid mwurin Palien Paipel ni Lokaiahn Ipru eh wiawihda, mehn Suhs semen ni lokaia kan wiahda koasoandi ehu ong ngohr, me kin kasalehda mehnia mesen nting (a, e, i, o, u) me re doadoahngki ni ar kin wadek lokaiahn Ipru. Ahpw ni ahnsowo, mehn Suhs tohto ahneki madamadau ehu me dene e sapwung en ndahla mwaren Koht, eri re kin wiliankihdi lengileng kan duwehte “Kauno.” Eri, e mwomwen me ni ar ntingihedi Tetragrammaton, re kin kapatahiong mesen nting pahieu en mwaren Koht mesen nting (a, e, i, o, u) me kin kadoadoahk ong lengileng me wiliandi mwaren Koht. Kahrehda, doaropwe me mie mesen nting ko sohte kin sewese aramas en ese duwen ngoaren mwaro ni lokaiahn Ipru. Ekei kin pehm me ngoaren mwar wet “Iahweh,” ahpw ekei kin nda ehu tohrohr. Ehu doaropwe limilimpene en Dead Sea Scrolls audaudki ekei ire kan en pwuhken Lipai me ntingdi ni lokaiahn Krihs kawehwehdi mwaren Koht ong Iao. Patehng met, sounnting kan en mehn Krihs mahso pil kasalehda ngohr pwukat ong mwaren Koht: Iae, I·a·beʹ, oh I·a·ou·eʹ. Ahpw, kitail sohte kak ngihtehtehki mehnia me pwung. Rahnwet kitail sohte ese ia duwen sapwellimen Koht aramas akan mahso ar kin nda mwaren Koht. (Senesis 13:4; Eksodus 3:15) Dahme kitail ese iei me Koht kin ketin pwurupwurehng doadoahngki mware ni eh ketin mahseniong sapwellime aramas akan, oh re kin doadoahngki mwar wet ni ar kin patohong Koht, oh ni ar kin koasoiong.—Eksodus 6:2; 1 Nanmwarki 8:23; Melkahka 99:9.

Ahpw, dahme kahrehda kawehwe wet doadoahngki mwar wet “Siohwa”? E kohsang ehu ngoaren mwaren Koht “Jehovah” me kin mi ni lokaiahn wai sangete mahs.

Mwaren Koht Siohwa

Mwaren Koht nan Senesis 15:2 nan nein William Tyndale kawehwehn Pentateuch, pahr 1530

Tepin kawehwehn mwaren Koht nan Paipel ni lokaiahn wai pwarada nan nein William Tyndale kawehwehn Pentateuch (Tepin pwuhk limau kan nan Paipel) nan pahr 1530. E doadoahngki mwar wet “Iehouah.” Kedekedeo lokaiahn wai ekis wekila, oh mwomwen ar kin ntingihdi mwaren Koht pil wekila. Karasepe, nan pahr 1612, Henry Ainsworth doadoahngki mwar wet “Iehovah” nan nah kawehwehn pwuhken Melkahka. Nan pahr 1639, ahnsou me e kamwahwihala kawehwehn pwuhken Melkahka wet oh kapatahiong kawehwehn Pentateuch, mwar wet “Jehovah” me e doadoahngki. Nan pahr 1901, sounkawehwe kan me wiahda American Standard Version doadoahngki mwar wet “Jehovah” ni wasa kan me mwaren Koht pwarada nan Paipel ni lokaiahn Ipru.

Nan pahr 1911, emen me samanih Paipel, Joseph Bryant Rotherham, kawehwehda nan nah pwuhk Studies in the Psalms dahme kahrehda e doadoahngki “Jehovah” a kaidehn “Yahweh.” E nda me e men doadoahngki “mwaro me aramas tohto me kin wadek Paipel kin ese (oh pil kak pwungki).” Nan pahr 1930, A. F. Kirkpatrick, emen ohl me kin samanih Paipel koasoia mehkot me pil duwehte met duwen doadoahngki mwar wet “Jehovah.” E nda: “Irail me samanih koasoandi en lokaia kan rahnpwukat akupwungki me kitail en wadek ni mwomw wet, Yahveh de Yahaveh; ahpw JEHOVAH me mwomwen miher ni lokaiahn wai, oh dahme keieu kesempwal iei kaidehn ia duwen atail pahn ndahla ni pwung, ahpw en pohnese me ih Pein Mwaren Koht met, a kaidehn lengileng ehu me duwehte ‘Kauno.’ ”

Tetragrammaton

Tetragrammaton, YHWH: “E Kahrehiong en Wiahla”

Lepin lokaiahn Ipru “en wiahla”

Lepin lokaia HWH: “en wiahla”

Ia wehwehn mwar wet Siohwa? Ni lokaiahn Ipru, mwar wet Siohwa kohsang lepin lokaia wet me wehwehki “en wiahla.” Me tohto me samanih Paipel medewe me ni lokaiahn Ipru, lepin lokaia wet kasalehda me e kin kahrehiong emen de mehkot en wia mehkot. Ihme kahrehda Pwihn en Kawehwehn Paipel en Sampah Kapw wehwehki me wehwehn mwaren Koht iei “E Kahrehiong en Wiahla.” Irail me samanih Paipel kan kin ahneki madamadau wekpeseng, eri kitail sohte kak ngihtehtehki duwen met. Ahpw wehwehn mwar wet pahrekiong pwukoa me Siohwa kin ketin wia nin duwen Sounkapikadahn mehkoaros oh me kin kapwaiada kupwure. E sohte ihte ketin kahrehiong lahng oh sampah oh tohnleng kan oh aramas akan en miehla, ahpw e kin ketin pousehlahte kahrehiong kupwure en pweida.

Ihme kahrehda, wehwehn mwar wet Siohwa sohte wehwehkihte lepin mahsen kan me dierek nan Eksodus 3:14 me mahsanih: “I Pahn Wiahla Dahme I Pilada en Wiahla.” Lepin mahsen pwukat sohte kawehwehda soahng koaros me pidada wehwehn mwaren Koht. Ahpw, re kin kawehwehda ehu kisehn sapwellimen Koht irair kaselel, me kasalehda duwen eh kin ketin wiahla dahme anahn nan soangsoangen irair kan pwehn kapwaiada kupwure. Eri, wehwehn mwaren Siohwa kak pidada dahme e ketin pilada en wiahla, ahpw e pidada laudsang met. E pil kin pidada dahme e ketin kahrehiong sapwellime kepikipik kan en wiahla pwehn kapwaiada kupwure.

    Pwuhk kan en lokaiahn Pohnpei (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Lokaiahn Pohnpei
    • Share
    • Me Ke Mwahuki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share