-
Wadawad En Paipel Kin Wahdo Kapai Laud Kan Oh Kin KaperenKahn Iroir—2001 | April 1
-
-
Iaduwen Kitail Kak Wadek Pwuhk Sarawi
14, 15. (a) Pwais kaselel dahieu Meno me wiahda Pwuhk Sarawi kin ketikihong kitail? (b) Iaduwen kitail kak paiekihda erpit me kohsang powe? (Kihda karasaras kan.)
14 Pweidahn wadawad en Pwuhk Sarawi pahn tepikihda kaidehn wadawad ahpw kapakap. Kapakap kin wia pwais kaselel ehu. E pahn duwehte ma mwohn ke pahn wadek pwuhk ehu me audepe kan inenen loal, ke pahn mahs peki sawas sang rehn aramaso me wiahda pwuhko pwehn sewese iuk en wehwehki audepe kan. Sawas laud mehlel me pahn kohwong uhk! Audepen Pwuhk Sarawi kin kohsang rehn Siohwa, oh e pil kin ketkihong kitail sawas wet. Emen me iang pwihn en governing body nan keieun senturi ntingwong rie kan ni pali ngehn: “Ma emen rehmwail anahne erpit, a en kapakap oh peki rehn Koht, oh Koht ahpw pahn ketikihong, pwe Koht me kupwursapan oh kalahngan ong aramas koaruhsie. Ahpw kumwail uhdahn pahn kapakap ni pwoson oh sohte peikasal.” (Seims 1:5, 6) Governing Body en nan rahnpwukat kin ahnsou koaros kangoange kitail en kapakap ni ahnsou kitail kin wia atail wadawad en Pwuhk Sarawi.
15 Erpit kin wehwehki doadoahngki loalokong ni ahl me konehng oh pwung. Eri, mwohn ke pahn pahkpeseng noumw Pwuhk Sarawi, peki rehn Siohwa en sewese iuk en wehwehki ire kesempwal kan nan ahmw wadawad me pahn kak sewese iuk nan ahmw mour. Medemedewe iaduwen ire kesempwal kapw kan me ke sukuhliki kin dokedoke dahme ke esehier. Koasoanehdi ire kesempwal pwukat ong ni “mahsen mehlel kan” me ke wehwehkiher. (2 Timoty 1:13) Doudouloale duwen mour en sapwellimen Siohwa ladu kan en mahs, oh medemedewe dahme ke pahn wia ma ke pil mihmi nan soangen irair kohte.—Senesis 39:7-9; Daniel 3:3-6, 16-18; Wiewia 4:18-20.
16. Sawas dah kei pahn kak sewese kitail en paiekihda sang atail wadawad en Pwuhk Sarawi?
16 Menlau dehr wadekete pwehn kanokehla koasoandi en wadawad kan. Ken dehr karuwaru ahnsou me ke wia ahmw wadawad. Doudouloale dahme ke wadewadek. Ni ahnsou me ke wadek ire ehu me ke sohte nohn wehwehki, ke kak doadoahngki “cross references” ma ke doadoahngki soangen Pwuhk Sarawi me mie. Ma ke saikinte wehwehki ireo, ke kak ntingihdi mehn kataman ong pein kowe pwe ken wiahda ahmw “research” mwuhr. Ni ahnsou ke kin wia omw wadawad, kileledi iren Pwuhk Sarawi kan me ke men tamataman. Ke pil kak ntingihdi mehn kataman kan ni keilen noumw pwuhk. Iren Pwuhk Sarawi kan me ke lemeleme ke kak doadoahngki nan kalohk oh padahk, tehk lepin lokaia kesempwal kan oh kilang nan index en mahsen kan nan Pwuhk Sarawi.b
Perenkihda Omw Wadawad en Pwuhk Sarawi
17. Dahme kahrehda kitail en perenki wadewadek Pwuhk Sarawi?
17 Sounmelkahka mahsanih duwen aramas emen kin pai pwehki e kin “perenki sapwellimen Siohwa Mahsen ko, oh e kin wadewadek ni rahn oh nipwong.” (Melkahka 1:2, NW) Atail wadewadek Pwuhk Sarawi en wia mehkot me kaperen ong kitail, kaidehn mehkot kapwang. Ehu ahl me pahn sewese kitail en perenki wadek Pwuhk Sarawi iei ma kitail pahn tamataman me dahme kitail kin sukuhliki kin inenen katapan ong kitail. Nanmwarki loalokong Solomon ntingihdi: “Meid kaperen ong aramas me kin ahneki erpit . . . pwe e pahn kak kaperenda omw mour, oh kahluwaiuk pwe ke en dehr perki mehkot. Irail kan me ahneki erpit kin pereperen oh erpit pahn kihong irail mour.” (Lepin Padahk 3:13, 17, 18, NW) Ma kitail nantihong ahneki erpit kin inenen katapan, pwe e kin peren, popohl, nsenamwahu, oh komour.
18. Likin atail kin wia wadawad en Pwuhk Sarawi, dahme pil kesempwal, oh dahme kitail pahn sukuhliki nan artikel en mwuhr?
18 Ei, wadawad en Pwuhk Sarawi inenen katapan oh kaperen. Ahpw ihte met kesempwal? Towe kan en Kristendom kin wia wadawad en Pwuhk Sarawi sangete sounpar epwiki epwiki kei samwalahr lel met, “re en padahngki mehkot, ahpw re sohte kak dehdehkihla me mehlelo.”—2 Timoty 3:7) Pwehn kilang wahn wadawad en Pwuhk Sarawi, kitail anahne wadek neitail Pwuhk Sarawi oh kapwaiada dahme kitail sukuhlikier nan pein atail mour oh nan atail doadoahk en kalohk oh padahk. (Madiu 24:14; 28:19, 20) Kitail anahne en nantihong en kapwaiada met oh doadoahngki koasoandi mwahu kan en wia atail onop Pwuhk Sarawi, oh mehpwukat kak kaperen oh katapan, nin duwen kitail pahn sukuhliki nan artikel en mwuhr.
-
-
Onop Kin Wahdo Keting Laud Kan Oh Kin KaperenKahn Iroir—2001 | April 1
-
-
Onop Kin Wahdo Keting Laud Kan Oh Kin Kaperen
“Rapahki uwen omw kak . . . , omw pahn padahngki duwen Koht.”—LEPIN PADAHK 2:4, 5.
1. Iaduwen wadawad kan kin kaperenda kitail?
ARAMAS tohto kin wadek pwuhk kan pwehki wadawad kin wia mehkot kaperen ong irail. Ma audepen pwuhko mwahu, wadawad kak kaperenda aramas ni ahl me konehng. Likin ahr koasoandi en wadawad en Pwuhk Sarawi, ekei Kristian akan kin inenen perenkihda wadewadek pwuhken Melkahka, Lepin Padahk, oh Rongamwahu kan, de pwuhk teikan nan Pwuhk Sarawi. Lingan en lokaia kan oh mour en lepin lokaia kan kin kaperenda irail. Aramas teikan kin pilada en wadek Yearbook of Jehovah’s Witnesses, oh makisihn en Awake!, oh poadoapoad en aramas akan me mih nan makisihn wet, de oaralap me kin pid poadoapoad, oh onop duwen palien sahpw akan, oh onop duwen kapikapikda kan.
2, 3. (a) Iaduwen padahk loal kan ni pali ngehn pahn kak rasehng mwenge kekeluwak kan?
2 Wadawad kan pahn kak wia mwomwen mehn kamweit ehu, ahpw onop kin kahrehong emen en medemedewe laud. Mehn England men Francis Bacon, sounpadahk en irairen mour akan ntingihdi met: “(Ni karasaras) Ekei pwuhk kan kitail kak song neme, ekei pwuhk kan kitail kak kadallehla, oh ekei pwuhk kan kitail anahne rukoa mwahu oh kamwutehla nan kapehdatail.” Pwuhk Sarawi kin iang wia kisehn pwuhk kan me mih nan irair kesiluwo. Wahnpoaron Pohl ntinghidi: “Me pid duwen ih [Krais—me kin rasehng Nanmwarki—Samworo Melkisedek] soahng tohto mie me kitail kak koasoia, ahpw e inenen apwal en kawehwe ong kumwail, pwehki amwail nan kapehd kekeluwak ong en dehdehkihla soahng kan. . . . Kisin tungoal kekeluwak, iei ih me aramas koahieklahr kan kin tungoale, irail kan me ahnlahr oh esehlar wekpeseng en me mwahu oh me suwed.” (Ipru 5:11, 14) Mwenge kekeluwak kan anahne kitail en rukoa kanahieng mwohn atail kadallehla oh kamwutehdi nan kapehdatail. Kitail anahne doudouloale padahk loal kan en pali ngehn mwohn kitail pahn kak wehwehki oh koledi padahk pwukat.
3 Ehu dictionary kawehwe lepin lokaia wet “onop” nin duwen “doadoahngki atail madamadau kan pwen kak loalokongla de wehwehki mehkot sang wadewadek pwuhk kan, roporop de soahng teikan.” Met wehwehki kaidehn ihte wia wadawad ni pitipit, ahpw mwein kitail pahn kak kileledi lepin lokaia kan. Onop kin wehwehki doadoahk, nannanti, oh doadoahngki atail kehlen kasawihada dahme pwung oh sapwung. Pwehki onop kin wehwehki doadoahk laud, met sohte kin wehwehki me kitail sohte pahn kak perenkihda wia onop kan.
Wiahki Ahnsoun Onop Ahnsoun Kaperen
4. Nin duwen Sounmelkahkao, iaduwen onop Mahsen en Koht pahn kak kakehlahda oh katingih kitail?
4 Wadewadek oh ononop Mahsen en Koht pahn kak kaperen oh kakehlahda kitail. Sounmelkahkao mahsanih: “Kosonned en Kauno me unsek mehlel; e kin pwurehng kakehlahda aramas. Mahsen en Kauno me likilik, e kin kaloalokongihala me soaloalokong kan. Kosonned en Kauno me pwung; oh irail kan me kin peikiong kin pereperen. Sapwellime mahsen kan me uhdahn pwung oh kin kamarainihada lamalam en aramas.” (Melkahka 19:7, 8) Sapwellimen Siohwa kosonned akan oh kataman kan kin kakehlahda kitail oh pali ngehnatail kan, oh e kin kihong kitail peren mehlel, oh kamarainihkin kitail en wehwehki ni sansal duwen sapwellimen Siohwa kupwur kaselel kan. Ia uwen kaperen!
5. Ni ahl dah kei onop pahn kak kaperenda kitail?
5 Ni ahnsou me kitail kin kilang me atail doadoahk kin pweida mwahu, kitail pil pahn perenki wia doadoahko. Pwehn kahrehong atail onop en kaperen, kitail anahne en mwadang kapwaiada dahme kitail ahpwtehn sukuhliki. Seims ntingihdi: “A me kin tehk mwahu kosonned unseko me kin kasaledekla aramas, me iei rongamwahu en Krais, oh kin dadaurete, sohte kin rongete oh manokehla, ahpw kapwaiada—iei aramas menet me Koht pahn ketin kapaiahda ni mehkoaros me e pahn kin wia.” (Seims 1:25) Mwadangete en kapwaiada ire kesempwal kan me ke sukuhlikier pahn kak imwikihla nsenamwahu. Kitail pil pahn ale peren laud ma kitail pahn onop laud pwehn diarada pasepeng ong peidek ehu me tohnihmw wia ni ahnsou me kitail kin wia doadoahk en kalohk.
Kakehlahda Omw Limpoak Ong Mahsen en Koht
6. Iaduwen soun nting en Melkahka 119 kasalehda ah limpoak ong sapwellimen Siohwa mahsen?
6 Mwein Esekaia me ntingihdi Melkahka 119 ni ahnsou e wiahla soupeidi pwulopwul men, oh e kasansalehda duwen ia uwen e kin poakohng sapwellimen Siohwa mahsen. E doadoahngki lokaia lingan akan oh mahsanih: “I kin perenki sapwellimomwi kosonned kan. I sohte pahn manokehla sapwellimomwi mahsen kan. Pil, sapwellimomwi kataman kan I kin poakong . . . I kin diar peren ni ei kin kapwaiada sapwellimomwi mahsen kan, pwehki ei kin kesempwalki. Komw ketin kupwurkalahngan ong ie, I ahpw pahn mourla pwehki sapwellimomwi kosonned iei me kaperenpei. Maing Kaun, ia uwen ei kin anahne sapwellimomwi sawas en komour! I kin diar nsenamwahu nan sapwellimomwi kosonned.”—Melkahka 119:16, 24, 47, 77, 174.
7, 8. (a) Nin duwen ehu dictionary, dahme e kawehwehda duwen lepin lokaia pwukat “kasalehda limpoak” ong Mahsen en Koht? (b) Iaduwen kitail kak kasalehda atail limpoak ong Mahsen en Siohwa? (c) Iaduwen Esra kaunopada pein ih mwohn e pahn wadek sapwellimen Siohwa Kosonnedo?
7 Ehu dictionary en Nting en Ipru kin kawehwehda lepin lokaia pwukat “kasalehda limpoak”: “Kadoadoahkpen nan iretikitik 16 kin pahrekiong verb ko me kin wehwehki pereperen . . . oh pil doudouloale . . . Ihme kahrehda, e kairekedi ni mwomwet: popohl, doudouloale, perenki . . . Kapatapenehn ire pwukat kin kasalehda me emen anahne en doudouloale mehlel pwehn perenki Mahsen en Siohwa. . . . Wehweo kin pidada pepehm.”a
8 Ei, limpoak ong Mahsen en Siohwa pahn anahne tepisang mongiongitail kan, utupen atail pepehm akan. Kitail anahne perenki medemedewe duwen ekei ire kan me kitail ahpwtehn wadeker. Kitail anahne medemedewe duwen padahk loal kan, oh doudouloale padahk pwukat. Kitail anahne en doudouloale oh kapakap. Duwehte Esra, kitail anahne kaunopada mongiongitail kan ong wadewadek oh onop Mahsen en Koht. Nting kan kin pid Esra: “Esra kaunopada pein eh mongiong ni eh onop pelien kosonned en Siohwa oh kapwaiada oh pil padahkiong mehn Israel kan audepen Kosonnedo kan.” (Esra 7:10, New World Translation) Tehk me kahrepe siluh, Esra kaunopada pein eh mongiong: pwen onop, kapwaiada, oh padahkiong aramas teikan. Kitail pil anahne idawehn sapwellime mehn kahlemeng mwahu.
Wia Omw Onop Nin Duwen Kaudok
9, 10. (a) Ni ahl dah kei sounmelkahka kasalehda me e kin nsenohki Sapwellimen Siohwa mahsen akan? (b) Ia wehwehn lokaia wet: “nsenohki” ni lokaiahn Ipru? (c) Dahme kahrehda e kesempwal kitail en onop Pwuhk Sarawi nin duwen atail “wiewiahn kaudok”?
9 Sounmelkahka mahsanih me e kin nsenohkin sapwellimen Siohwa kosonned akan oh kataman kan. E koulki met: “I kin medemedewe sapwellimomwi kaweid kan, oh kasakasawih sapwellimomwi padahk kan. . . . I kin wauneki oh kesempwalki sapwellimomwi kosonned kan; I kin nsenohki sapwellimomwi kaweid kan. Ia uwen ei poakohng sapwellimomwi kosonnedo! I kin nsenohki sapwellimomwi kosonned akan sang nimenseng lel nipwong. I kin nsenohki sapwellimomwi mehn kataman kan ahnsou koaros oh kin kahrehda ei loalokong sang ei sounpadahk kan.” (Melkahka 119:15, 48, 97, 99, New World Translation) Ia wehwehn ‘nsenohki’ sapwellimen Siohwa mahsen akan?
10 Ni lokaiahn Ipru, lepin lokaia wet: “nsenohki” kin wehwehki “doudouloale,” “pwurpwurehng medemedewe duwen mehkot.” “E pil kin pid medemedewe laud duwen sapwellimen Koht wiewia kan . . . oh mahsen en Koht.” (Theological Wordbook of the Old Testament) Lepin lokaia “nsenohki” kin pid ahnsou me “sounmelkahkao kin doudouloale,” ahnsou me “e kin poakohng onopki” sapwellimen Koht kosonned akan nin duwen “wiewiahn kaudok ehu.” En ahneki madamadau me onop Mahsen en Koht kin wia kisehn atail kaudok pahn sewese kitail en kesempwaliki atail onop. Kitail anahne nsenohki wia atail onop oh pil kapakap. Onop iei kisehn atail kaudok oh met pahn sewese atail kaudok en kekeirada.
Kalaudehla Sukuhliki Padahk Loal Kan en Mahsen en Koht
11. Iaduwen Siohwa kin kasalehong sapwellime aramas akan padahk loal kan?
11 Sounmelkahkao ni wahu mahsanih: “Maing Kaun, ia uwen lapalap en wiepen nin limomwi kan! Ia uwen loal en audepen kupwuromwien!” (Melkahka 92:5) Wahnpoaron Pohl mahsanih duwen “nan wasa rir kan en kupwuren Koht,” padahk loal kan me Siohwa ketin kasalehong sapwellime aramas akan “sang ni sapwellime ngehn sarawi” me kin doadoahk rehn pwihn en ladu lelepek oh loalokong. (1 Korint 2:10; Madiu 24:45) Pwihn en ladu lelepek oh loalokong kin nantihong en kihda ketihnain en pali ngehn ong koaros—“milik” ong irail me kapw akan oh “tungoal kekeluwak” ong “aramas koahieklahr kan.”—Ipru 5:11-14.
12. Kihda karasepe ieu duwen “sapwellimen Koht kupwur rir kan” me pwihn en laduo kawehwehdaher.
12 Mwohn emen pahn kak wehwehki “sapwellimen Koht kupwur rir kan,” e anahne onop oh kapakap oh medemedewe duwen sapwellime Mahsen. Karasepe ehu, pwuhk kaselel kan kin wiawihda me kin kasalehda iaduwen Siohwa kin kasalehda ni ahnsowohte kopwungpwung oh mahk kalahngan. Pwehki E kin kasalehda mahk kalahngan, met sohte kin katikitikihala sapwellime kopwungpwung; ahpw mahk kalahngan iei ehu ahl me Siohwa kin kasansalehda sapwellime kopwungpwung oh sapwellime limpoak. Ni ahnsou me Siohwa kin kadeikada aramas dipan men, E pahn tehk mahs ma E kak kasalehda mahk kalahngan poahsoanda pohn tomw meirong en Sises. Ma aramas dipano sohte men koluhkihla dipe kan de e kin uhwongete, Koht kin mweidong kopwungpwung en wiawi oh sohte kaselehda mahk kalahngan. Ni ahl koaros, E kin ni lelepek kapwaiada sapwellime koasoandi ilele kan.b (Rom 3:21-26) ‘Ia uwen loalen sapwellimen Koht erpit oh kupwurokong!’—Rom 11:33.
-