Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Ponapean
  • PAIPEL
  • SAWASEPEN PAIPEL KAN
  • MIHTING KAN
  • Kahpwal akan me Kin Kohsang Madamadau Me Aramas Koaros Sohte Pahrekpene
    Kahn Iroir—2002 | January 1
    • Aperika, re wiahda kosonned kehlail pwehn keinapwih aramas en dehr lipilipilki aramas akan. Kalidu, edetehn mihmiehte rahnwet, e kin keinapwih nan pali laud en sampah. Kosonned kin koasoanehdi pwehn kihong pwung en kasapwasapw oh towe mehlel en ehu ehu wasa, oh kosonned kan me kin keinapwih lipilipilki aramas kin sewesehda irail oko me mwamwahlla.

      Eri, iaduwen​—⁠met pahn irehdi en sohla aramas lapalap oh aramas tikitik? Soh. Ni ahnsou me koasoandi en dake en soangsoangen aramas pahn luweluwetala, a ehu koasoandi kapw en katohre aramas pahn tepiada pwarada. Pwuhk me adaneki Class Warfare in the Information Age koasoia: “Pwal lap nanpwungen pwihn me adaneki pisnis oh tohndoadoahk mehkot me solahr konehng wiawi nan rahnwet, ahpw e kin mihmihte oh e uhd nehnehdiong ni pwihn en aramas tikitik me kin poasoankihda kailok.”

      Iaduwe, dake en soangsoangen aramas pahn wia mehn katohre aramas akan kohkohlahte? Eri, nin duwen artikel en mwuhr pahn kasalehda, mie koapworopwor mwahu.

  • Aramas Koaros Pahn Kak Pahrekpene Ehu Rahn?
    Kahn Iroir—2002 | January 1
    • Aramas Koaros Pahn Kak Pahrekpene Ehu Rahn?

      JOHN ADAMS, me wia keriaun president en United States, iei ih me sainiala “Declaration of Independence” me lokaia lingan ntingdi loale me koasoia: “Se kolokol iren mahsen mehlel wet en pein sansal, me aramas koaros kepikipikda soangen pahrek teieu.” Ahpw, John Adams ahneki peikasal nan ah madamadau me aramas akan soangen pahrek teieu pwe e ntingihdi: “Sapahrekpeseng en madamadau oh paliwar me inenen sansal mwahu sang ni sapwellimen Koht Wasa Lapalahpie kosonned en mour en aramas me kahrehda sohte koasoandi de kosonned kak kapahrekala.” Weksang met, emen soupoad en Britain, H.G. Wells, kak medewehda duwen pwihn en aramas ieu me irail koaros soahng teieu, pwehki kahrepe siluh: aramas akan en ahnekihpene sarawi ehu me sohte saminkihla padahk likamw, irail ahnekihpene uwen sukuhl me duwepenehte, oh sohte sounpei.

      Leledo met, kitail saikinte kilang nan poadoapoad en aramas me e koasoia aramas en pahrekpene me Wells koasoia. Aramas akan saikinte kerenieng pahrekpene, oh dake en aramas akan en rahnwet wia mehkot uk rehn aramas. Iaduwen​—⁠irairpeseng en dakehn aramas kin wahdo kamwahu ong aramas akan? Soh. Koasoandi wet kin kahrehda peirin, kailok, loal ohla, oh kemehla aramas. Madamadau me pwarada nan Aperika, Australia oh North Amerika me dene aramas pwetepwet mwahu sang meteikan kin kahrehda kahpwal laud ong mour en irail me sohte pwetepwet​—⁠duwehte kamwomwasang keinek en Aborigines nan Tasmania. Nan Iurop, aramas kin wiahki mehn Suhs aramas mwahl oh kahrehda Holocaust wiawi mwuhr. Pai en wehi laud me mihmi rehn irail me kepwehpwe oh lapalap akan oh iangahki pepehm en nsensuwed me mih rehn aramas tikitik kan wia kahrepe kei me wiahda French Revolution (mahwen nan Prans) nan kaeisek walu en senturi oh pil Bolshevik Revolution (mahwen nan Russia) nan kerieisek en senturi.

      Ohl loalokong en kawa ntingihdi: “Aramas kin kaunda aramas teikan lao kauweirailla.” (Eklesiasdes 8:9) Dahme e koasoia kin mehlel sohte lipilipil ma me kauno kin wia aramas emen de pwihn en aramas. Ahnsou me pwihn en aramas ieu kin kasapwilada ih pohn mehteikan, e kin imwikihla nsensuwed oh medek.

      Mwohn Koht: Aramas Koaros Duwepenehte

      Iaduwen​—⁠ekei aramas kin ipwikihdi ren lapalapsang meteikan? Koht sohte wiahda ekei aramas lapalap oh ekei aramas tikitik. Paipel mahsanih: “[Koht] ketin wiahda kadaudok koaros sang rehn ohl tehmen, oh ketikihong irail en koukousoan pohn sampah pwon.” (Wiewia 17:26) Sounkapikpatail “sohte kin ketin uhpalihki kaun akan de uhki me kepwehpwe kan sang me semwehmwe kan, pwehki Ih me ketin kapikada aramas koaros.” (Sohp 34:19) Aramas koaros kin wia peneinei ehu, oh mwohn Koht: aramas koaros duwepenehte.

      Kitail koaros ipwidi oh duwepenehte mwohn silangin Koht, oh kitail koaros pahn duwepenehte ni atail mehla. Kahrehda, e sohte katepe kitail en kasapwilada ekei aramas pahnangin ekei nan mour mwotomwot wet!

      Oh pil, mie koapworopwor me ehu rahn pwihn en aramas pahn kousoanpene oh aramas koaros pahn pahrekpene? Ehi, mie koapworopwor me met pahn wiawi. Mpen sounpahr 2,000 samwalahro, ahnsou me Sises ketiket sampah, e ketikidier mehn kahlemeng ong tepiada pwihn en aramas pahrekpene. Sises ketikihda moure pwehn wia mehn meirong tomw ohng aramas pwoson koaros pwe “mehmen me kin pwosonla ih en dehr salongala, a en ahneki mour soutuk.”​—Sohn 3:16.

      Iaduwen​—⁠tepin Kristian kan kin lemeleme me irail koaros soahng teieu? Irail oko me kin wehwehki sapwellimen Sises padahk kan kin ahneki wehwe wet. Irail kin wiahki emen emen duwepenehte nan pwoson oh irail kin kasalehda met ni arail kin likwerikin emen emen “riei.” (Pailimwon 1, 7, 20) Sohte kohieng irail en wiahki pein ih mwahusang meteio.

      Pwihn Ehu Nan Rahnwet me Sohte me Lapalap Nanpwungarail

      Sounkadehdehn Siohwa kan nan rahnwet kin song en mourki mahsen en Pwuhk Sarawi. Re kamehlele me sohte pwihn en aramas me lapalap sang meteikan mwohn silangin Koht. Kahrehda, sohte irairpeseng me ekei en wia kaun en lamalam oh ekei souleng, oh re sohte kin katohre aramas nin duwen pohn kilin aramas de pwehki ekei kepwehpwe sang ekei. Ahpw, koaros kin miniminkihpene arail kin kaudokiong Siohwa Koht, Kaun en Lahng oh Sampah. Arail irair en pali ngehn me kin kesempwal ong irail, kaidehn pohn kili kan de ma re kepwehpwe de semwehmwe de soahng pwukat. Duwehte irail akan nan tepin mwomwodisohn Kristian, irail koaros wia pirien ehu nan pwoson.

      Irairpeseng en pwihn en aramas (ekei kin lapalap oh ekei kin tikitik) kin kohsang en aramas arail kin songosong kaunda pein arail mour oh sohte idawehn kaweid en Koht. Ni ahnsou keren, Wehin Koht pahn uhd kaunda sampah, oh pahn kihsang koasoandi me pein aramas wiahda me ekei aramas lapalap oh ekei aramas tikitik, oh pil iangahki soahng teikan me kin wahdohng aramas nsensuwed erein ahnsou reirei. Kahrehda, ni wehwe mehlel, ‘me opampap pahn sohsohki sampah.’ (Melkahka 37:11) Kahrepe koaros me pahn kahrehong emen en pohnmwahsohki me e mwahusang mehteikan pahn sohrala. Irair en aramas solahr pahn mweimweiong en katohrepeseng pirienpenehn aramas nan sampah pwon.

      [Blurb nan Pali 5]

      Sounkapikpatail “sohte kin ketin uhpalihki kaun akan de uhki me kepwehpwe kan sang semwehmwe kan, pwehki Ih me ketin kapikada aramas koaros.”​— Sohp 34:19.

  • Kristian Mehlel Koaros Kin Wia Doadoahk En Kalohk Oh Padahk
    Kahn Iroir—2002 | January 1
    • Kristian Mehlel Koaros Kin Wia Doadoahk En Kalohk Oh Padahk

      “Kumwail kouliong Siohwa, oh kapinga mware! Kumwail lohkiseli rongamwahun sapwellime komour rahn koaros.”​—⁠MELKAHKA 96:2, New World Translation.

      1. Rongamwahu dahieu me aramas akan anahne rong, oh iaduwen Sounkadehdehn Siohwa kan kin wia mehn kahlemeng mwahu en lohkiseli Rongamwahu wet?

      NAN sampah wet me diren kahpwal akan me kin wiawi rahn koaros, e inenen kansenamwahu en wehwehki me Pwuhk Sarawi kin kohpada me soangen kahpwal pwukat, duwehte mahwen, mwersuwed, oh duhpek solahr pahn wiawi ni ahnsou keren. (Melkahka 46:9; 72:3, 7, 8, 12, 16) Eri, rohng wet soh kin wia rongamwahu me aramas koaros anahne rong? Sounkadehdehn Siohwa kan kin kamehlele met. Aramas akan wasa koaros kin ese me Sounkadehdehn Siohwa kan kin kalohkiseli “rongamwahu en popohl.” (Aiseia 52:7) Mehlel, Sounkadehde tohto kin lelohng kalokolok pwehki irail kin nantihong kalohk ong aramas koaros duwen Rongamwahuo. Re kin uhdahn nsenohki oh poakpoake aramas akan. Oh irail me adamwahukihla arail ngoang oh dadaur!

      2. Ia ehu kahrepe Sounkadehdehn Siohwa kan kin ngoangki wia arail doadoahk?

      2 Ngoang en Sounkadehdehn Siohwa kan nan rahnpwukat kin duwehte irail Kristian akan nan keieun senturi. Nuhspepa en Roman Catholic L’Osservatore Romano koasoia ni pwung: “Tepin Kristian akan, ni ahnsou me irail papidaisla, irail kin pehm arail pwukoa en wia doadoahk en kalohkiseli Rongamwahuo. Sang awarail kan, irail kin wiahla ladu kan me kin kalohkiseli Rongamwahuo.” Dahme kahrehda Sounkadehdehn Siohwa kan oh irail tepin Kristian akan en mahs, kin ni ngoang wia arail doadoahk en kalohk? Keieu, pwehki rongamwahu me re kin lohkiseli kin kohsang rehn Siohwa Koht. Mie kahrepe mwahu sang met me kin kahrehong irail en ngoangki wia doadoahk wet? Irail kin wia arail doadoahk en kalohk pwehki re kin mwekidkihda mahsen kan en sounmelkakaho: “Kumwail kouliong Kauno [“Siohwa,” NW], oh kapinga mware! Kumwail lohkiseli rongamwahun sapwellime komour rahn koaros.”​—Melkahka 96:2.

      3. (a) Ia kahrepe keriau irail Sounkadehdehn Siohwa kan kin kasalehda ngoang? (b) Dahme pahn pidada “sapwellimen Koht komour”?

      3 Mahsen kan en sounmelkahkao kin katamankin kitail duwen kahrepe keriau me Sounkadehdehn Siohwa kan kin kasalehda ngoang. Rongamwahuo me irail kin kalohkiseli iei rohng en komour. Ekei aramas akan kin doadoahk ong wasahn pelien wini kan, de pelien sawas aramas akan, de pelien mwohni kan de doadoahk teikan me kin sewese iengarail aramas akan en kamwahuwihala irairen mour, oh kaping kak kohwong aramas pwukat me kin nannanti sewese aramas akan. Ahpw, dahme aramas akan kin wiaiong aramas teikan kin wia mehkot tikitik ma ke pahn kapahrekiong “sapwellimen Koht komour.” Siohwa ketin doadoahngki Sises Krais oh pwehn doarehla aramas opampap kan sang dihp, soumwahu, oh mehla. Irail pahn ale kapai en mour soutuk! (Sohn 3:16, 36; Kaudiahl 21:3, 4) Rahnwet, Kristian akan kin koasoiong aramas teikan duwen komouralahn aramas akan me kin pid “sapwellimen Koht lingan” ni ahr kin mwekidkihda mahsen pwukat: “Kumwail kalohki duwen sapwellime lingan ong tohn wehi kan, oh wiepen nin lime manaman akan en lohkohng aramas koaros. Kauno [“Siohwa,” NW] me lapalap oh konehng ale kaping lapalahpie; kitail uhdahn pahn lemmwiki laudsang koht teikan koaros.”​—Melkahka 96:3, 4.

      Mehn Kahlemeng Mwahu en Soumwaso

      4-6. (a) Ia kahrepe kesilu me Sounkadehdehn Siohwa kan kin ngoangki wia arail doadoahk en kalohk? (b) Iaduwen Sises kasalehda eh ngoang ong doadoahk en kalohki rongamwahu?

      4 Kahrepe kasiluh Sounkadehdehn Siohwa kan kin ngoangki wia arail doadoahk en kalohk pwehki re kin idawehn mehn kahlemeng mwahu en Sises Krais. (1 Piter 2:21) Aramas unsek menet ni mohngiong unsek alehong ih pwukoa en “lohkiong me opampap kan rongamwahu.” (Aiseia 61:1; Luk 4:17-​21) Eri, e wiahla sounkalohk men, emen me kin padahkiong meteikan duwen Rongamwahu. E kakahnseli nan Kalili pwon, “kapakapahrengki Rongamwahu en Wehin Koht.” (Madiu 4:23) Oh pwehki e ketin mwahngih me aramas tohto pahn mwekidkihda rongamwahu, e mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko: “Mehlel pwe rahket me inenen laud, a tohndoadoahk kan me malaulau. Kumwail eri kapakap oh peki rehn Kaunen rahket pwe en ketin kadarodo tohndoadoahk tohto pwe re en iang doadoahk.”​—Madiu 9:37, 38.

      5 Pwehn kapwaiada dahme e pein kapakapki, Sises kaiahne aramas teikan en wiahla sounkalohk kan. Mwurin mwo, e kadarala sapwellime wahnpoaron kan oh padahkiong irail: “Kumwail kohwei oh kapahrengkihong irail me Wehin Koht kerendohr!” Iaduwen​—⁠arail wiahda pein arail koasoandi kan pwehn kihsang kahpwal akan me kin pid aramas pahn mwahu sang arail iang doadoahk en kalohki Wehin Koht? De e pahn mwahu irail en arail iang politik kan ahnsowo pwehn song kihsang mwersuwed me kin wiawi ahnsowo? Soh. Sises kasalehda ni sansal dahme Kristian sounkalohk koaros pahn wia ni ahnsou me e padahkiong sapwellime tohnpadahk kan: “Kumwail kohwei oh kapahrengkihong irail.”​—Madiu 10:5-7.

      6 Mwuhr, Sises poaronepeseng pil ehu pwihn en tohnpadahk kan en pakairki: “Wehin Koht kerendohr.” Ni ahnsou me irail pwurala rehn Sises oh padahkiong ih duwen pweidahn ahr doadoahk en kalohk, Sises sapwellimaniki peren laud oh kapakapki: “Maing Semei, Kaun en nanleng oh sampah! I kapingahkin komwi omwi ketin ekihsang soahng pwukat me loalokong oh koahiek en sampah kan, ahpw ketin kasalehiong me soaloalokong kan.” (Luk 10:1, 8, 9, 21) Sapwellimen Sises tohnpadahk kan, me kin wia doadoahk en sounlaid, sounmwet, oh soangen doadoahk teikan, mwohn irail wia doadoahk en sounkalohk, kin mwomwen duwehte seri kan ma ke pahn kapahrekiong irail ohng irail kaun akan en pelien lamalam en wehio me kin ale sukuhl laud. Ahpw, tohnpadahk kan kin ale kaiahn en kalohkiseli Rongamwahu me keieu mwahu.

      7. Mwurin Sises ketidala nanleng, ihs me sapwellime tohnpadahk pahn keieu kalohk ong?

      7 Mwurin Sises ketidala nanleng, sapwellime tohnpadahk kan kin pousehla kalohkiseli rongamwahu en komour. (Wiewia 2:21, 38-​40) Ihs me re pahn keieu kalohk ong? Re pahn kalohk ong wehi kan me sehse Koht? Soh, re pahn keieu kalohk ong mehn Israel akan, aramas akan me kin esehla Siohwa sounpar 1,500 samwa. Mie arail pwung en kalohk nan sahpw ehu me kin kaudokiong Siohwa sangete mahs? Ei. Sises padahkiong irail: “Kumwail ahpw pahn kadehde ie nan Serusalem, nan Sudia pwon, oh Sameria, oh lelohng ni irepen sampah.” (Wiewia 1:8) Wehin Israel anahne rong duwen rongamwahu kin duwehte wehi teikan.

Pwuhk kan en lokaiahn Pohnpei (1987-2025)
Log Out
Log In
  • Ponapean
  • Share
  • Me Ke Mwahuki
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Terms of Use
  • Privacy Policy
  • Privacy Settings
  • JW.ORG
  • Log In
Share