10 Yachaqana
Reinoqa, ‘mana jaykʼaqpis chinkachisqachu kanqa’
1. ¿Imatataq kay chhika unaypi runap ruwasqanpi rikukun?
SAPA pʼunchay llakiykunaqa astawan yapakun, chaytaq Diosmanta karunchakuspa runa puraqmanta kamachinakusqankurayku, chayrayku runaqa mana kusiyta tarinchu. Mana mayqin kamachiqpis tukuy runap allinninpaq kamachinchu. Runaqa kunankama tukuy imamanta may chhikata yachaspapis, mana unquykunata chinkachiyta atinchu, nitaq juk runallatapis mana wañunanpaq yanapayta atinkuchu. Runap kamachiyninqa, maqanakuykunata, wañuchinakuykunata, suwakuykunata, waqchayaykunatapis mana chinkachiyta atinchu, may chhika suyukunapitaq kamachiqkuna munasqankuta ruwaspa runata ñakʼarichinku (Eclesiastés 8:9). Runaqa imaymana maquinasninwan, munapayayninwan, mana yachasqanwan ima, jallpʼata, yakuta, wayrata ima, chʼichichachkan. Kamachiqkuna qullqita suwakapusqankurayku, wakin runakunaqa mikhunatapis manaña rantikuyta atinkuchu. Kay chhika unayta runa kamachisqanqa kayta sutʼimanta rikunchiwanchik: “Runaqa kawsayninmanta mana dueñochu kasqanta, nitaj kawsaynimpi imatachus ruwananta niyta atisqanta” (Jeremías 10:23).
2. ¿Imaynatá runap llakiyninta chinkachikunqa?
2 ¿Pitaq llakiyta chinkachinqa? Diospa Reinon. Chay Reinota mañakunankupaq, Jesusqa discipulosninman jinata yachachirqa: “Reinoyki jamuchun, munayniykitaj ruwasqa kachun, imaynachus janaj pachapi, ajinallatataj kay pachapipis”, nispa (Mateo 6:9, 10). 2 Pedro 3:13 nisqanmanjina kay janaqpacha Reinontaqa “Mosoj cielo” nispa sutichakun, kaytaq “mosoj jallpʼata” chayri chiqan runakunata kamachinqa. Diospa janaqpacha Reinonqa may sumaqpuni, chayrayku Jesusqa chaymanta runata yachachirqa (Mateo 4:17). Jesusqa Diospa Reinonta may sumaqpaq qhawananchikpaq jinata nirqa: “Ñawpajtaqa Diospa reinonta, cheqan kaynintawan maskʼa[llaychikpuni], chay tukuy imatataj yapata jina Dios qosonqachej”, nispa (Mateo 6:33).
3. ¿Imaraykutaq usqhayta Diospa Reinonmanta tukuy imata yachananchik tiyan?
3 Kunanqa, usqhayta Diospa Reinonmanta tukuy imata yachananchik tiyan, imaraykuchus tumpamantawan tukuy Jallpʼata kamachiyta qallarinqa. Daniel 2:44 niwanchik: “Chay reykuna kamachishajtinku [kunan kamachiqkuna], janaj pachapi kaj Dios uj reinota [janaqpachapi] sayarichinqa, chaytaj mana jaykʼajpis chinkachisqachu kanqa, manataj mayqen reinopis payta atipanqachu. Tukuynin waj reinosta tukuchenqa [mana jaykʼaq runa kamachinqañachu], chay atipaj reinotajrí wiñaypaj sayanqa”, nispa. Rikunchikjina Diospa Reinonqa kay qhipa pʼunchaykunata tukuchanqa, kay pachapi saqra runata, saqra ruwaykunata ima chinkachispa. Jinamanta manaña pipis Diospa Reinonwan churanakunqachu. Diospa Reinon qayllapiña kasqanmanta, Diosman mayta pachis ninanchik tiyan.
4. Diospa Reinonmanta parlaspa, ¿imatataq janaqpachapi 1914 watapi ruwakurqa, imaraykutaq chayta yachananchik tiyan?
4 Kay 1914 watapi Jehová Diosqa Cristota Reinonpi kamachinanpaq churarqa, nirqataq ‘enemigosniyki ukhupi kamachinki’, nispa (Salmo 110:1, 2). Chay watallapitaq kay pachap ‘qhipa saqra pʼunchaynin’ qallarirqa (2 Timoteo 3:1-5, 13). Chay pacha, Daniel rikusqanta janaqpachapi juntʼakullarqataq. Pʼunchaykunamanta “Machu Runa”, Jehová Diosqa, runap Churinman, Jesucristoman, ‘atiyta qurqa jinallataq jatunpaq qhawasqa kayta, reinotapis, tukuy nacionesmanta kaq runas, tukuy parlaymanta kaq runas ima payta sirvinankupaq’. Daniel rikusqanta jinata qillqarqa: “Atiynenqa kikillampuni kanqa, kamachinantaj mana jaykʼajpis tukukonqachu”, nispa (Daniel 7:13, 14). Arí, Diosqa kay Reinowan Cristoniqta, munaynita juntʼanqa, tukuypis imaynatachus Adán paraisopi kawsarqa, jinallatataq kawsasunchik.
5. ¿Imatataq Diospa Reinonmanta yachananchik tiyan, imaraykutaq?
5 ¿Chay Reino kamachinawanchikta munanchikchu? Jina kaptinqa, pikunachus reykuna kasqankuta, imaynatachus kamachimunanta ima sumaqta yachananchik tiyan. Imatachus chay Reino ruwachkasqanta, imatachus qhipaman ruwananta, ñuqanchikmantapis imatachus munasqanta yachananchik tiyan. Tuykuy kaykunata yachaspaqa astawan chay Reinota suyasunchik. Kamachisqanta kasukuptinchiktaq, tukuy sunquwan runaman willamusunchik, Diospa Reinon tukuypaq may tʼinkakunata apamunanmanta (Salmo 48:12, 13).
Diospa Reinonpi kamachiqkuna
6. a) Biblia nisqanmanjina, ¿piqpa Kamachiq Kaynintataq Jesús kamachisqanwan rikuchikun? b) Diospa Reinonmanta astawan yachaspa, ¿imata sunqunchik munanqa?
6 Kay Reinomanta astawan ukhuncharispa, Diospa Kamachiq Kayninllamantataq lluqsisqanta rikunchik, imaraykuchus Jehovallataq Churin Jesusman ‘atiyta, jatunpaq qhawasqa kayta, reinotapis qurqa’. Jinamanta, Dios Churinman kamachinanpaq atiyta qusqantawan, janaqpachapi kay willayta qhaparikurqa: ‘Kay pachap atiyninqa Señorninchikpataña Jehová Diospata kanku, Cristonpatawan. Jehovataq wiñay wiñaypaq kamachinqa’, nispa (Apocalipsis 11:15). Chayrayku, tukuy imata Reinomanta, ruwasqasninta ima yachaspa, astawan Jehovaman qayllaykusunchik. Jinamanta, Diospa Reinon wiñaypaq kamachinanta munasunchik.
7. ¿Imaraykutaq Jesús Diospa Sutinpi kamachisqan, ñuqanchikpaq may allinpuni?
7 ¿Imaraykutaq Jehová Sutinpi kamachinanpaq Jesusta churarqari? Diosqa Jesuswan Jallpʼata, runatapis ruwarqa. Chayrayku Jesusqa imatachus runa munasqanta allinta riqsin. Astawanpis, Jesusqa qallariymantapacha ‘runakunata munakusqanta’ rikuchirqa (Proverbios 8:30, 31; 1 Corintios 8:6). Chayjinata Jesús runata munakusqanrayku, paypuni kay Jallpʼaman jamuspa ñuqanchikrayku kawsayninta qurqa (Juan 3:16). Jinamanta tukuyta juchamanta, wañuymanta ima kacharichiwanchik, wiñay wiñaypaqtaq kawsayta atinchik (Mateo 20:28).
8. a) ¿Imaraykutaq Diospa Reinon wiñaypaq sayanqari? b) ¿Imatataq Biblia, “Allin kamachi yuyayniyojtaj”, kaqkunamanta nin?, sutʼinchay.
8 Jehová wiñaypaq kawsasqanrayku, Reinonqa sinchita sayan, manataq jaykʼaqpis chinkanqachu (Habacuc 1:12). Diosqa, Jesusta kamachinanpaq churan, Jesustaq wiñay kawsayniyuq, mana jaykʼaq wañunqachu (Romanos 6:9; 1 Timoteo 6:15, 16). Chantapis 144.000 chiqa sunqu runakuna, “tukuy ayllusmanta, tukuy laya parlaykunamanta, tukuy laya runamanta” ima, Cristowan khuska kamachinqanku, paykunapis wiñaypaq kawsanqanku, manallataq jaykʼaqpis wañunqankuchu (Apocalipsis 5:9, 10; 14:1-4; 1 Corintios 15:42-44, 53). Yaqha tukuy paykuna janaqpachapiña kachkanku. Wakillanña Jallpʼapi tiyakunku, paykunaqa “allin kamachi yuyayniyojtaj” (esclavo fiel y discreto) kanku, tukuy sunquwantaq Jallpʼantinpi Reinopaq llamkʼachkanku (Mateo 24:45-47).
9, 10. a) ¿Pikunatataq Diospa Reinon chinkachinqa? b) Diospa Reinon mana chinkachinawanchikpaq, ¿imatataq mana ruwananchikchu tiyan?
9 Jehová nisqanmanjina, tumpamantawan pikunatachus janaqpachamanta Jallpʼata pichanankupaq akllan, paykunata kamachinqa. Paykunataq Diospa tukuy tʼinkasninta qhisachaqkunata, Diospa kamachiyninta yachachkaspa mana kasukuqkunatawan, wiñaypaq chinkachinqanku (2 Tesalonicenses 1:6-8). Chayqa Jehovap pʼunchaynin kanqa, chay pʼunchaypiqa Diosllataq Kamachiq Kayninta maychus kaqman, pataman churanqa. “[Jehová] Diospa pʼunchaynenqa manchaytapuni jamushan, manchay ñakʼariy pʼunchay, kʼajaj phiñakuywan jallpʼata chʼimpachata saqinampaj, juchasapastapis chinkarparichinampaj” (Isaías 13:9). “Phiñakuy pʼunchay kanqa. Llakikuy kanqa, phutiytaj. Thuñikuy kanqa, chʼimpacha kaytaj. Tutayay kanqa, may laqhayaytaj. Phuyusqa pʼunchay kanqa, laqha llanthutaj” (Sofonías 1:15).
10 Chay pʼunchaypiqa Diospa Reinon, tukuy llulla religionkunata, runap kamachiyninta, soldadosnintawan wiñaypaq chinkachinqa. Paykunaqa Supaypa munayninta ruwanku. Jinallatataq chay pʼunchaypi kay pachap yuyayninmanjina khuchichakuspa, llullakuspa, suwakuspa, tukuy imata munapayaspa ima, kawsaqkunata chinkachikullanqataq. Chaymantataq Satanasta, supayninkunatawan waranqa watasta watakunqa, mana mayqin runatapis chʼawkiyayta atinankupaq. Jinamanta Diospa Reinonqa tukuy imapi kay Jallpʼata kamachinqa. ¡Chiqan kaqta munakuqkuna maytachá kusikunqanku! (Apocalipsis 18:21, 24; 19:11-16, 19-21; 20:1, 2).
¿Imaynatá Diospa Reinon munasqanta juntʼanqa?
11. a) ¿Imaynatá Cristop makinpi Reino qallariypi Jallpʼapaq Diospa munayninta juntʼanqa? b) ¿Imatataq salvakuqkuna ruwanqanku?
11 Cristop makinpi Reinoqa, qallariypi Jallpʼapaq Diospa munayninta juntʼanqa (Génesis 1:28; 2:8, 9, 15). Runaqa Diospa munaynin juntʼakunanpaq mana yanapankuchu. Chaywanpis, runap Churin, Jesucristoqa, tukuy runata kamachinqa. Jehová Dios saqra runakunata chinkachiptin, salvakuqkuna khuskamanta tukuy imapi Rey Cristota kasukunqanku, tukuy Jallpʼata juk kʼachitu tʼikapachaman tikranankupaq (Hebreos 2:5-9). Tukuy runaqa llamkʼayninwan kusikunqa, may chhika puquchisqanwantaq saksakunqa (Salmo 72:1, 7, 8, 16-19; Isaías 65:21, 22).
12. ¿Imaynatá kasukuq runa mana juchayuqman tukunqa?
12 Diosqa Adanta Evatawan mana juchayuqta ruwarqa, paykunaqa mana saqra kaqta yuyanankuchu karqa, nitaq unqunankuchu karqa. Diospa Reinontaq qallariypijina runata kawsachinqa. Chaypaqqa, juchata chinkachikunan tiyan. Chayrayku, Jesús mana Reyllachu kanqa, manaqa Kuraq Sacerdote kallanqataq. Jesús allinmanta tukuy kasukuq runa juchamanta, wañuymantawan, kacharichikunanpaq yanapanqa.
13. ¿Ima tʼinkakunatataq Diospa Reinon runapaq apamunqa?
13 Cristo kamachimuptin, Jallpʼapi tiyakuqkuna may sumaq tʼinkakunata japʼinqanku. “Chaypacha ciegospis rikuyta atenqanku, joqʼaraspa ninrisninkupis kicharisqa kanqa. Cojosqa tarukas jina phinkiykachanqanku; opapis kusiywan takirenqa” (Isaías 35:5, 6). Machuyaspa, chayri unquspa ukhunchik chʼakiyakapuptinpis, juk wawap aychanmanjina tukunqa. “Chaymanta cuerponqa llampʼuman tukonqa wawaj aychanmantapis aswan llampʼuman, imaynachus wayna kashaspa karqa, chay kikinman” (Job 33:25). Chay pʼunchaypiqa mana pipis ninqachu: “Onqosqa kani, nispaqa”. Imaraykuchus Diosqa juchamanta, tukuy nanaykunamanta ima kacharichiwasunchik (Isaías 33:24; Lucas 13:11-13). Arí, Diosqa, “tukuy waqayta ñawisninkumanta pichanqa, manañataj wañuy kanqachu, nitaj waqaypis, nitaj qhapariypis, nitaj nanaypis, imaraykuchus ñawpaj kaj imasqa manaña kanqachu” (Apocalipsis 21:4).
14. ¿Imataq mana juchayuq kay niyta munan?
14 Chaywanpis, mana juchayuq kayqa, mana allin kaq yuyayllachu, nitaq mana unquyllachu. Manaqa, Jehovap kayninta kawsayninchikpi rikuchiy, imaraykuchus Diosqa ‘runata payman rikchʼarisqata ruwarqa’ (Génesis 1:26). Chaypaqqa, Diosmanta astawan yachananchik tiyan. “Cheqan kawsaylla” musuq pachapi kasqanrayku, Isaías nisqanmanjina, “kay pachapi kaj runas yachanqanku imachus cheqan kasqanta” chayllata (2 Pedro 3:13; Isaías 26:9). Chiqan kaqta ruwayqa, tukuy laya runawan, masikunawan, familiawan, astawanpis Dioswan, allinta apanakunankupaq yanapanqa (Salmo 85:10-13; Isaías 32:17). Chiqan kaqta ruwaqkunaman pisimanta pisi imatachus Dios munasqanta yachachikunqa. Diospa yachaynin sunqunkupi saphichakuptintaq, tukuy imapi Diosta kasukunqanku. Jesusjina niyta atinqanku: Tataypa “munaynillanta ruwani”, nispa (Juan 8:29). ¡May sumaq kawsay kanqa tukuypis chayta ruwaptinku!
Kunan Diospa Reinon ruwasqan
15. Tapuykunata ñawirispa, imatachus Diospa Reinon ruwachkasqanta, imatachus ñuqanchikpis ruwananchikta ima sutʼinchay.
15 Diospa Reinonpa ruwaynin, chantapis kʼacha runaspa ruwayninpis, sutʼimanta rikukun. Chayta kay ura tapuykuna, Bibliap pʼitinkuna ima, rikuchiwasunchik. Chantapis, rikusunchik Diospa Reinonta qhatichkaspa imatachus ruwananchikta.
¿Imatataq ñawpaqta Diospa Reinon ruwan, chayrayku imataq Jallpʼapi rikukuchkan? (Apocalipsis 12:7-10, 12.)
Jesús kamachiyta qallarisqanmantapacha, ¿pikunatataq tantakuyta qallarikun? (Apocalipsis 14:1-3.)
Jesús Mateo 25:31-33 pʼitikunapi nisqanmanjina, jatun ñakʼariy chayamuptin ¿imatataq Jesús ruwayta qallarinqa?
¿Imatataq kunan tukuy Jallpʼapi ruwakuchkan? ¿Pikunataq chayta ruwachkanku? (Salmo 110:3; Mateo 24:14; Apocalipsis 14:6, 7.)
¿Imaraykutaq politicokuna, llulla religionta umanchaqkuna ima, willayninchikta mana chʼinyachiyta atinkuchu? (Zacarías 4:6; Hechos 5:38, 39.)
¿Imaynatá Diosta kasukuqkuna kawsayninkuta tikrachinku? (Isaías 2:4; 1 Corintios 6:9-11.))
Waranqa watata Kamachikunqa
16. a) ¿Machkha unaytataq Jesucristo kamachinqa? b) ¿Imatataq chay watakunapi ruwakunqa, aswan qhipamanpis?
16 Satanasta supayninkunatawan wataykuspa, Jesucristo, 144.000 paywan kamachiqkuna ima, waranqa watasta reyesjina, chantapis sacerdotesjina kanqanku (Apocalipsis 20:6). Chay waranqa watakunapi juchata, Adanrayku wañusqanchikta ima, chinkachinqanku. Chaymantataq runata mana yuchayuq juntʼa runa kananpaq yanapanqanku. Jesucristo Diospa Reinonpi Waranqa Watakuna Kamachiyta tukukuptin, tukuy imata allinchaytawan, “reinota Tatanman jaywaponqa [...]; ajinamanta Diosqa tukuy kaj chhikata kamachenqa” (1 Corintios 15:24-28). Chaypachataq mana unaypaqchu Satanasta kacharikunqa, juchamanta rantisqa runata juchaman tanqananpaq, jinamanta pikunachus Jehovap kamachiyninwan kasqankuta rikuchinqanku. Chay tukukusqantawan Satanasta, payta kasukuspa Dioswan churanakuqkunata ima, wiñaypaq Dios chinkachinqa (Apocalipsis 20:7-10). Jehová Dioslla Kamachiq kasqanta riqsiqkunaqa, mana llawchʼiyaspa chiqa sunqu kasqankuta rikuchinqanku. Jinamanta Jehovawan allinta apanakunqanku, Jehovataq chay runakunata wawasnintajina riqsikapunqa, wiñay kawsaytataq qunqa (Romanos 8:21).
17. a) Jesús waranqa watata kamachisqantawan, ¿imatataq ruwanqa? b) ¿Imaynatá Diospa Reinon “mana jaykʼajpis chinkachisqachu kanqa”?
17 Jesús, 144.000 akllasqas ima, Jehovaman Reinonta qupuytawan, ¿imatataq ruwanqanku? Mana Biblia chayta willanchu. Chaywanpis, tukuy sunquwan Diospa kamachiyninta kasukusunchik chayqa, waranqa wata tukukuptin kawsasunchik rikunanchikpaq imatachus Jehová paykunawan ruwanqa. Jina kaptinqa, Jesuspa kamachiyninmanta parlaspa, ¿imaraykutaq “mana jaykʼajpis tukukunqachu”, chantapis “mana jaykʼajpis chinkachisqachu kanqa”, nispa nikun? (Daniel 7:14.) Diospa kamachiyninqa, mana wak runaman qusqachu kanqa, imaraykuchus Jehovalla kamachinqa. Jinallataq chay Reinoqa “mana jaykʼajpis chinkachisqachu kanqa”, imaraykuchus tukuy ruwasqanqa wiñaypaq kanqa (Daniel 2:44). Astawanpis, Cristo Reyjina, Sacerdotejina ima, llamkʼasqanrayku, wiñaypaq wiñayninkama allinpaq qhawasqa kanqa, jinallataq ruwakunqa paywan kamachiqkunatapis, tukuy sunquwan Jehovata yupaychasqankurayku.
Yuyarinapaq
• Imaraykutaq Diospa Reinonlla tukuy runap llakiyninta chinkachinman? ¿Maykʼaqtaq Diospa Reinon kamachiyta qallarirqa?
• ¿Imataq Diospa Reinonmanta, ruwasqanmantapis astawan kusichisunki?
• ¿Imastataq Reinop ruwayninmanta rikuchkanchikña? Chantapis, ¿imatataq ñuqanchik ruwananchik tiyan?
[92, 93 paginaspi dibujo/foto]
Diospa Reinonpiqa tukuypis chiqan kaqta yachanqanku