‘Yuyarikuychik Jesusmanta, pichus sinchita sayarqa’

1-3. a) ¿Imaynakamataq Jesús Getsemaní huertapi llakikurqa, imaraykutaq jinatapuni llakikurqa? b) ¿Imatá Jesuspa muchuyninmanta nisunman, imatataq ichapis tapukusunman?

JESUSQA mayta ñakʼarinan karqa. Payqa mana jaykʼaqpis sunqunpi, yuyayninpi jinata llakikurqachu. Tumpamantawan kay Jallpʼapi wañunan karqa, chaywanpis payqa discipulosninwan, Getsemaní huertaman rirqa. Chaypi sapa kuti tantakuq kanku, chay chʼisitaq sapallan kayta munarqa. Paykunamanta karunchakuytawan, huerta ukhuman yaykuspa, qunqurikuspataq Diosmanta mañakuyta qallarirqa. Maytapuni Diosmanta mañakurqa, sinchitataq llakikurqa ‘junpʼiyninpis yawarjina pampaman sutʼurqa’ (Lucas 22:39-44).

² ¿Imaraykutaq chayjinatapuni llakikurqari? Jesusqa, ukhunta mayta nanachinankuta yacharqa, chaywanpis, mana chaymantachu llakikuchkarqa. Payqa Tatanpa sutinta llimphuchanan karqa, runatataq salvanan karqa. Chaypaqqa mana llawchʼiyananchu karqa. Sinchita sayanan karqa; mana jinata muchuptinqa, Jehová Tatanpa sutin pampachakunman karqa. Payqa sinchita sayarqa, mana atipachikurqachu. Chayrayku, chay kikin pʼunchaypi manaraq wañuchkaspa, astawan muchuq runajina kusiywan nirqa: “¡Tukuy ima tukuchasqaña!”, nispa (Juan 19:30).

³ Bibliaqa niwanchik: ‘Yuyarikuychik Jesusmanta, pichus sinchita sayarqa’, nispa (Hebreos 12:3). Ichapis tapukusunman: ¿Ima llakiykunatataq muchurqa? ¿Imataq yanaparqa? ¿Imaynatá payjina muchuyta atisunman? Manaraq kay tapuykunaman kutichichkaspa, imachus muchuy kasqanta qhawarina.

¿Imatataq muchuy niyta munan?

4, 5. a) ¿Imatá muchuy niyta munan? b) ¿Imaynatá sutʼinchawaq, muchuy mana ñakʼariyllachu kasqanta?

⁴ Wakin kutipiqa, ‘imaymana llakiykunawan’ tukuypis ñakʼarinchik (1 Pedro 1:6). Kunan, ima llakiypis kapuwaptinchik, ¿nisunmanchu chiqamanta muchuchkasqanchikta? Mana. Imaraykuchus griego simipi, ‘muchuy’ rimayqa, “saqra ñakʼariykunapi kachkaspa, sinchita sayay” niyta munan. Biblia nisqanmanjina, muchuymanta sumaqta yachaq juk runa, jinata sutʼinchan: muchuqkunaqa, “sunqunkupi jatun suyakuyniyuq kasqankurayku ima llakiytapis atipanku, manataq, mana ayqiyta atisqanchikraykullachu [...]. Kay suyayninqa runata sinchita sayachin, ima ñakʼariytapis, sumaq ruwayman tikrachinman, imaraykuchus, ima ñakʼarichkaspapis tʼinkata qhawan”.

⁵ Chayrayku, ‘muchuyqa’ mana ñakʼariyllachu, mana imatapis ruwayta atisqanchikrayku. Manaqa, Biblia nisqanmanjina, sinchita sayay, chiqan kaqmanjina yuyay, chantapis mana imarayku suyayninchikta chinkachiy, niyta munan. Kayta sutʼinchanapaq, iskay presochasqa runaspi tʼukurina. Jukninqa juchanrayku wisqʼachikun, juknintaq Diosta kasukusqanrayku. Juchayuq runaqa phiñasqalla, llakisqallataq juchanta pagan. Juknintaq Diosta kasukusqanrayku wisqʼasqa kaspapis, mana llakisqachu, imaraykuchus jinamanta chiqa iñiyniyuq kasqanta rikuchin. Manachá chay juchayuq runajina muchuyta munasunmanchu, ¿ichari? Manaqa, imaynatachus Diosta kasukuq runajina muchuyta munasunman, ¿ichari? (Santiago 1:2-4).

6. ¿Imaynatá sinchita sayayta yachasunchik?

⁶ Salvakunapaqqa, sinchita sayananchik tiyan (Mateo 24:13). Chaywanpis, mana sinchita sayaq runajinachu nacekunchik; chaytaqa yachananchik tiyan. ¿Imaynatá? Romanos 5:3 ninjina, ‘kusikunchik llakiykunapi’ kachkaspa. Arí, sinchita sayayta yachanapaqqa, mana llakiykunamanta ayqinanchikchu tiyan; manaqa, chay llakiykunata muchunanchik tiyan. Sapa pʼunchay jatuchaq, chayri juchʼuy llakiykunata muchuspa, atipananchik tiyan. Jinamanta astawan wakichikusunchik. Chaywanpis, mana ñuqallanchikmanta sinchita sayayta atisunmanchu, manaqa “Diospa kallpa qosqan[wan]” (1 Pedro 4:11). Jehovaqa, mana urmananchikpaq, Churin ruwasqanta juk sumaq yanapatajina quwanchik. Chayrayku, Jesús muchusqanta qhawarina.

Jesús sinchi sayasqan

7, 8. ¿Ima sinchi ñakʼariykunatataq Jesús manaraq wañuchkaspa muchurqa?

⁷ Jesús wañunan kachkaptin, mayta ñakʼarirqa. Chay tutaqa, sunqunpi maytapuni llakikurqa, munasqasnin payta saqisqankuta rikurqa, mayta pampachasqankutataq muchurqa. Juknin munasqa discipulon payta wasancharqa, manataq pipis paywan qhipakurqachu. Jatunpaq qhawasqa juecesqa, llullakuspa juchacharqanku, maytataq asipayarqanku, thuqaykuspa, saqmaspa ima. Jesusqa, mana kʼumuykachaspa, nitaq llawchʼiyaspa sinchita sayarqa (Mateo 26:46-49, 56, 59-68).

⁸ Chay kutipiqa, cuerponta mayta nanachirqanku. Mana khuyarikuspa may kallpawan siqʼurqanku, —wakin nisqankumanjina— chay siqʼunaqa, “aychanta khuchuspa mithararqa, yawarnintataq mayta suruchirqa”. Chaymantataq juk kurkuman clavarqanku, “chhikamanta chhika sinchi nanaywan” wañunanpaq. Clavosta makisninman, chakisninman takaykuchkaptinku, imaynatachus nanaymanta qʼiwikusqanpi, tʼukuriy (Juan 19:1, 16-18, NM). Chantapis, imayna nanaytachus muchusqanpi tʼukuriy, kurkuta sayachichkaptinku, tukuy ukhun clavaykusqankupi warkhukurqa, maqasqa wasantaq qhasqa kurkupi khitukurqa. Jesusqa mana chayllatachu ñakʼarirqa, astawanpis yuyayninpi juk jatun llakiy sinchita phutichichkarqa, kay yachaqanap qallariyninpi rikunchikjina.

9. ¿Imatá niyta munan ‘ñakʼarinapaq kurkunchikta’ uqharikuy, jinamanta Jesuspa qhipanta rinanchikpaq?

⁹ Jesuspa qhipanta riqkunajina, ¿imatá ichapis muchuna kanqa? Jesús nirqa: “Pillapis ñuqap qhipayta jamuyta munaqqa, [...] ñakʼarinapaq kurkunta uqharikuspa, qhipayta jamullachunpuni”, nispa (Mateo 16:24, NM). Kaypi, ‘ñakʼarinapaq kurkuqa’, ñakʼariy, pampachachikuy, wañuy ima, niyta munan. Cristop qhipanta riyqa, mana atikullanchu. Diospa kamachiyninqa, allin runasman tukuchiwanchik, chayrayku kay saqra pachaqa chiqniwanchik (Juan 15:18-20; 1 Pedro 4:4). Chaywanpis, ñakʼarinapaq kurkunchikta uqharikunchik, ñakʼariypi sinchita sayanapaq —wañuykamapis— wakichisqa kasqanchikrayku, manataq imaraykupis Jesuspa qhipanta riyta saqisunchu (2 Timoteo 3:12).

10-12. a) ¿Imaynatá wakkunap juchasninku Jesuspaq juk tuqllajina karqa? b) ¿Ima ruwaykunatataq Jesús muchurqa?

¹⁰ Jesusqa willayninpi juchasapa runata muchullarqataq. Rikunchikjina Jehová Jallpʼata, tukuy kawsaqta ima ruwachkaptin, payqa “yanapaq maestrojina” yanaparqa (Proverbios 8:22-31, NM). Jesusqa, imatachus Jehová runapaq munasqanta yacharqa; Jehovaqa runa payjina kanankuta munarqa, kusisqataq kawsakunankuta munarqa (Génesis 1:26-28). Jallpʼapi kachkaspa Jesusqa, imaynatachus jucharayku runa ñakʼarisqanta rikurqa, paypis ñuqanchikjina runallataq kaspa, ima llakiychus runap sunqunpi kasqanta yacharqa. ¡Maytachá llakikurqa Adanwan Evawan kusisqa kawsayninkuta chinkachisqankumanta! Chayjina llakiypi runata rikuspa, ¿imatá ruwanman karqa? ¿Sunqunpi llakiyninwan atipachikunmanchu karqa? Chayri, ¿runata salvay, manaña atikusqantachu yuyarqa? Qhawarina imatachus ruwarqa.

¹¹ Juk kuti, Jesús judíos rumi sunqu kasqankuta rikuspa, runap ñawpaqinpi waqarikurqa. Chaywanpis, chay llaqta mana kasukusqanrayku, payqa mana willayta saqirqachu, manaqa astawan kʼajaywan willallarqapuni. “Sapa pʼunchay templopi Jesusqa yachachej” (Lucas 19:41-44, 47). Wak kuti, fariseos Jesusta watiqachkarqanku, sabadopi juk runata thañichinqachus manachus nispa. Jesusqa ‘paykunamanta llakikurqa rumi sunqu kasqankurayku’. Chaywanpis, mana saqra runasta manchachikurqachu. Chay pʼunchaypi chay runata thañichirqa, ¡kikin sinagogap chawpinpi! (Marcos 3:1-5.)

¹² Jesusqa discipulosnin sapa kuti pantasqankumanta llakikullaqtaq. Kimsa yachaqanapi rikunchikjina paykunaqa, jatunchakuq kanku (Mateo 20:20-24; Lucas 9:46). Jesusqa mana juk kutillatachu llampʼu sunqu kanankuta yachachirqa (Mateo 18:1-6; 20:25-28). Paykunaqa llampʼu sunqu kayta mana atillarqankuchu. Jesús wañunanpaq kachkaptin chʼisi, paykuna “siminakuyta qallarerqanku” pichus kuraq kasqanmanta (Lucas 22:24). Chayta rikuspa ¿manañachu Jesús paykunata allinchanman karqa? Mana. Jesusqa allinllawan, kusiywantaq, discipulosninpa allin ruwasqankupi tʼukuriq. Sunqunkupi Jehovata munakusqankuta, chiqamantataq Diospa munayninta ruwayta munasqankuta qhawariq (Lucas 22:25-27).

13. ¿Imatataq ichapis Jesusjina muchusunchik?

¹³ Ichapis ñuqanchikpis Jesusjina tuqllasta atipananchik kanqa. Ichapis willachkaptinchik mana uyariqkunawan, chayri churanakuqkunawan, tinkusunchik. ¿Llawchhiyasunchu, chayri kʼajaywan willallasunpunichu? (Tito 2:14.) Hermanospa juchasninkupis juk tuqllajina ñuqanchikpaqpis kanman. Imapipis siminakuwaptinchik, chayri mana khuyakuwaptinchik, sunqunchikta nanachiwasunman (Proverbios 12:18). ¿Juchasninkupi tʼukurispa, paykunaqa manapuni allinchakunqankuchu, nispachu nisunchik, chayri allin ruwasqankupi tʼukurispa, allintachu apanakunchik? (Colosenses 3:13.)

Imaraykutaq muchurqa

14. ¿Ima iskay ruwaytaq Jesús muchunanpaq yanaparqa?

¹⁴ Diospa churin llakiypi usuypi ima, pampachasqa kaspapis, ¿imaynatá Diospa ñawpaqinpi sinchita sayarqa? Kay tapuyman kutichinapaq, iskay ruwasqanta qhawasunchik. Juknin kaq, pataman qhawarqa, ‘Pacienciata, sunquchaytawan quq, Diosmanta’, mayta yanapata mañakurqa (Romanos 15:5, 6). Iskay kaq, ñawpaqman qhawarqa, imatachus muchuyninwan japʼinanta qhawarqa. Kay iskay ruwayta astawan sutʼincharina.

15, 16. a) ¿Imaynatá Jesús mana paypa kallpanllapi atienekusqanta rikuchirqa? b) ¿Imatá Tatanmanta sumaqta yacharqa, imaraykutaq?

¹⁵ Jesusqa Diospa Churin kaspapis, mana paypa kallpanllapi atienekurqachu, manaqa Tatanmanta yanapata mañakurqa. Apóstol Pablo jinata qillqarqa: “Jesusqa kay pachallapiraj kawsashaspa, qhapariywan, waqaywan mañakorqapuni Diosmanta, pichus atiyniyoj karqa wañuymanta salvanampaj”, nispa (Hebreos 5:7). Jesusqa, Diosmanta mana qhapariyllawanchu ‘mañakurqa’ manaqa waqaywan ima. Waqaywan mañakusqanqa, chiqamantapuni yanapata munasqanta rikuchirqa. Jesusqa mana juk kutillatachu waqaspa yanapata mañakurqa. Rikunchikjina Getsemaní huertapi payqa kutin kutita Diosmanta mayta mañakurqa (Mateo 26:36-44).

¹⁶ Jesusqa Tatan ‘mañakusqanta uyarinanta’ sumaqta yacharqa (Salmo 65:2). Manaraq runajina Jallpʼaman jamuchkaspa, Jesús Tatan imaynatachus wak kasukuq runapta mañakuyninman kutichisqanta, rikurqa. Payqa janaqpachamanta rikurqa, imaynatachus Jehová juk angelta kamachin Danielman kachasqanta, mañakuyninman kutichinanpaq (Daniel 9:20, 21). Kunan, ¿imaynatá Tatan munasqa Churinta mana uyarinmanchu karqa, ‘waqaspa paymanta mañakuchkaptinri’? Jehovaqa, Churinpa mañakusqanta uyarispa, juk angelta kallpachananpaq payman kachamurqa, jinamanta chay ñakʼariyta muchunanpaq (Lucas 22:43).

17. Mana ñakʼariykunawan atipachikunapaq, ¿imaraykutaq pataman qhawananchik tiyan, imaynatá chayta ruwasunman?

¹⁷ Ñuqanchikpis, mana ñakʼariykunawan atipachikunanchikpaq, pataman qhawananchik tiyan, “Diosmin kallpayqa” nispa ninanchik tiyan (Isaías 12:2). Diospa kuraq Churin yanapata mayta waqaspa mañakuptin, ¡ñuqanchikqa astawanraq Diospa yanapayninta mañakunanchik tiyan! Jesusjina, ichapis kutin kutita Jehovamanta waqaspa mañakunanchik tiyan (Mateo 7:7). Manapis juk angelta kachamuwasunchu, kayta sumaqta yachanchik: munakuq Diosninchikqa, ‘tuta pʼunchay’ paymanta mañakusqanchikman kutichiwasunpuni (1 Timoteo 5:5). Ima llakiypis kapuwaptinchik —unquptinchik, familianchik wañuptin, chayri qhatiykachawaptinchik—, Jehovaqa, muchunanchikpaq; yachayta, mana manchachikuyta, kallpata ima quwasunchik (2 Corintios 4:7-11; Santiago 1:5).

18. ¿Imaynatá Jesús ñawpaqman qhawarqa, may ñakʼariypi kachkaspapis?

¹⁸ Jesusqa muchunanpaq, ñawpaqman qhawallarqataq. Ñakʼariymanta aswan jaqayman qhawaspa, imatachus muchusqanwan japʼinanta sumaqta qhawarqa. Biblia jinata niwanchik: “Paypa ñawpaqinpi kusiyta rikusqanrayku, ñakʼarinapaq kurkuta muchurqa”, nispa (Hebreos 12:2, NM). Jesús ruwasqanqa, suyaywan, kusiywan, muchuywan ima, qayllapi kasqankuta rikuchirqa. Jinata nisunman: suyayqa kusichiwanchik, kusiytaq muchunapaq yanapawanchik (Romanos 15:13; Colosenses 1:11). Jesusqa ñawpaqman qhawasqanpi may sumaq imasta rikurqa. Payqa sinchita sayaspa, Tatan Sumaq Kamachiq kasqanta tukuyman rikuchinanta yacharqa, chantapis wañuymanta, juchamanta ima, runata rantinantapis. Rey Kuraq, sacerdote ima janaqpachapi kananta, may chhika tʼinkakunata runapaq apamunanta ima, yachallarqataq (Mateo 20:28; Hebreos 7:23-26). Chay sumaq imasta, suyayninta ima, sumaqta qhawaspa, Jesusqa mayta kusikurqa, chay kusiynintaq muchunanpaq yanaparqa.

19. Ima ñakʼariypipis kachkaspa, ¿imaynatá suyakuyninchik, kusikuyninchik, muchusqanchik ima, yanapawasun?

¹⁹ Jesusjina ñuqanchikpis, suyaywan, kusiywan, muchuywan ima, llakiykunata atipananchik tiyan. Pabloqa kʼamiriwanchik: “Diospi suyakuspa kusikuychej”, “Ñakʼariypi sinchʼita sayaychej”, nispa (Romanos 12:12). Ichapis qam, kunan pʼunchay ñakʼarichkanki. Jina kaptinqa, ñawpaqman qhaway. Ama qunqaychu, sinchita sayaspa, Jehovap sutinta sumaqta jatunchanki. Chantapis, Diospa Reinon imatachus ruwananta suyasqaykita sutʼimanta qhawanki. Paraisopi qhawakuspa, may chhika tʼinkaykunata japʼichkasqaykipi tʼukuriy. Jinata ruwaspaqa, Diospa munaynin juntʼakunanta, mayta kusikuspa suyanki; Dios sumaq Kamachiqjina, saqra ruwayta, unquyta, wañuyta ima Jallpʼamanta chinkachinanta qhawanki. Chay kusiywan sunquykipitaq, ima ñakʼariytapis atipayta atinki. Arí: ima ñakʼariytapis muchusqanchikta, Diospa Reinon ruwananwan kikinchaspaqa, “mana imapischu, uj ratollapaj” kasqanta rikusunchik (2 Corintios 4:17).

Jesuspa qhipanta sumaqta qhawarispa purina

20, 21. ¿Muchuymanta parlaspa imatataq Jehová ñuqanchikmanta suyan? Sapa jukninchik, ¿imatataq ruwananchik tiyan?

²⁰ Jesuspa qhipanta rinapaq llakiykunata muchuna tiyan (Juan 15:20). Jesús ñakʼariykunata muchusqanqa, ñuqanchikta muchuyta yanapawanchik (Juan 16:33). Payqa mana llawchʼiyaspa sumaqta llakiykunata muchurqa, ñuqanchiktaq ichapis tumpata llawchʼiyasunman. Chayrayku, ¿imatataq Jehová ñuqanchikmanta suyan? Pedro nin: “Diosqa chaypajmin wajyasorqachej, imaraykuchus Cristopis qankunarayku ñakʼarirqa chayta yachaspa qankunapis kikillantataj ruwanaykichejpaj”, nispa (1 Pedro 2:21). Jesús llakiykunata muchurqa ñuqanchik kikillantataq ruwananchikpaq.a Kawsayninwan sumaqmanta muchuyta yachachiwanchik. Manapis Jesús kikin ruwayta atisunchu, Jesusta sumaqta qhawarispa paypa qhipanta risunman.

²¹ Chayrayku Jesusjina imatapis allinta ruwanapaq kallpachakuna tiyan. Sumaqta qhawaspa Jesuspa qhipanta riptinchik, kay pacha chayri kawsayninchik “tukukuykama”, muchunapaq allinta wakichikusunchik. Imachus ñawpaqta tukukunqa mana yachanchikchu, chaywanpis Jehová muchusqanchikta wiñaypaq tʼinkananta yachanchik (Mateo 24:13).