‘Wakkunamanta khuyakurqa’

1-3. a) Iskay ciegos qhaparisqankuta, ¿Jesús uyarirqachu? b) ¿Imataq ‘khuyakuy’ rimay niyta munan? (Sutʼinchayninta ñawiriy.)

ISKAY ciegos ñan patapi chukuchkarqanku. Paykunaqa sapa pʼunchay, qullqita mañakunankupaq maypichus achkha runa kaq chayman riq kanku. Chaywanpis, chay pʼunchayqa jukjina paykunapaq karqa, imaptinchus chay pʼunchaypi kawsayninku tikrakunan karqa.

² Jinallapi juk chʼaqwayta uyarirqanku. Mana qhawayta atisqankurayku, juknin ciego runata tapurqa imataq chay chʼaqway kasqanta. Runataq kutichirqa: “Nazaretmanta kaj Jesús pasashkan”, nispa. Jesús Jerusalenman achkha runawan richkarqa. Chay chʼaqwata uyarispataq, sinchita qhaparirqanku: “¡Señor, Davidpa Churin, khuyariwayku ari!”, nispa. Runaqa chayta uyarispa phiñakuspa chʼinyachiyta munarqanku. Paykunataqrí, astawanraq qhaparirqanku.

³ Jesusqa qhaparisqankuta uyarispa, ¿yanaparqachu? Jerusalenpi ñakʼarinan, wañupunan, qayllapiña kasqanrayku, Jesusqa yuyayninpi, sunqunpi, manchay llakiyniyuq kachkarqa. Chaywanpis, payqa qhapariqkunata uyarirqa. Chayrayku Jesusqa ciegosta waqyaytawan tapurqa: “[¿]Imatataj munankichej qankunapaj ruwanayta?”, nispa. Ciegostaq kutichirqanku: “Señor, munayku ñawisniyku rikunanta”, nispa. Jesustaq “khuyakuspa”, ñawisninkuta llamkhaykurqa. Paykunataq chay ratopacha rikunku, chanta Jesuspa qhipanta rinku (Lucas 18:35-43; Mateo 20:29-34).a

4. ¿Imaynatá kay Salmo 72:13 nisqanta Jesuspi juntʼakurqa?

⁴ Jesusqa khuyakuyninta mana chay kutillapichu rikuchirqa, manaqa, achkha kutispi, imaymanamanta khuyakuyninta rikuchirqa. Bibliaqa Jesusmanta parlaspa nin: “Llampʼu sonqoyojkunata khuyakunqa”, nispa (Salmo 72:13). Kay pʼitipi nisqanmanjina Jesusqa runap llakiyninwan payqa llakikurqa, chayrayku payqa imaymanamanta runata yanaparqa. Khuyakuspa, runaman Diospa Reinonmanta yachachirqa. Bibliapi ñawirina imaynatachus khuyakuynin tanqarqa runata yanapananpaq, miskʼi parlayninwan sunquchananpaq ima, chanta imaynatachus ñuqanchikpis payjina ruwasunman.

Llakikuq runawan llakikurqa

5, 6. ¿Imaynatá Jesús llakikuq runawan llakikusqanta rikuchirqa?

⁵ Jesusqa llakikuq runawan llakikurqa. Ichapis mana paykunajina ñakʼarirqachu; chaywanpis runata ñakʼariqta rikuspa paypis ñakʼarichkanmanjina karqa (Hebreos 4:15). Jesusqa juk warmita chunka iskayniyuq watataña yawar apayninmanta thañichichkaptin, warmip unquyninmanta may “phutiy” kasqanta nirqa, jinamanta Jesusqa chay warmi mayta ñakʼarisqanta yachasqanta rikuchirqa (Marcos 5:25-34, NM). Wak kutipiqa, Lázaro wañupusqanmanta, María, paywan jamuq judiostapis waqaqta rikuspa, Jesusqa sinchita phutikurqa sunqunpis wawayarqa. Lazarota kawsarichimunanta yachaspapis Jesusqa waqarqa (Juan 11:33, 35).

⁶ Wak kutipitaq, Jesusman juk runa lepra unquyniyuq chimparqa, mañakurqataq: “Munankichus chayqa, atinki sanoyachiwayta”, nispa. ¿Imatá Jesús ruwanman karqa? Payqa mana pantaq runa kasqanrayku mana jaykʼaqpis unqurqachu. Chaywanpis payqa phutikuspa, chay runamanta ‘khuyakurqa’ (Marcos 1:40-42). Imatachus ruwasqanta qhawarina. Diospa leyninpiqa, lepra unquyniyuq runaqa chʼichijina qhawasqa karqa, chayrayku mana runawan khuska kaqchu kanku (Levítico 13:45, 46). Jesús chayta yachaspa, ichapis mana llukchhirispalla chay runata sanoyachinman karqa (Mateo 8:5-13). Mana chaymanjinataq Jesusqa chay runata sanoyachiyta munaspa, makinwan llamkhaykuspa kutichirqa: ‘Arí, munani; llimphuchasqa kanaykita’, nispa. Jesús chayta nisqantawan runaqa thañikurqa. ¡Jesús ruwasqanqa llakikuq runawan llakikusqanta, munakuywan khuyakusqanta ima, rikuchirqa!

7. ¿Imaynatá Jesusjina wakpa llakiyninwan llakikusunman, imaynatá chayta rikuchisunman?

⁷ Cristiano kaqkunaqa Jesusjina kananku tiyan. Bibliaqa kʼamiriwanchik: hermanosjina “uj sonqolla kaychej”, nispa (1 Pedro 3:8).b Wakinqa manchay unqusqas, llakiyniyuq ima kachkanku mana paykunajina unqusqanchikrayku ichapis sunqunchikpi mana llakikunchikchu. Chaywanpis, runap llakiyninmanta llakikunapaqqa, mana paykunajina ñakʼarinachu tiyan. Jesusqa mana jaykʼaq unqurqachu, chaywanpis payqa unqusqasmanta llakikurqa. Chayrayku, ¿imaynatá Jesusjina, ruwasunman? Allinmanta uyarispa, pillapis llakiyninta willariwaptinchik. Ichapis tapukusunman: “¿Imaynataq kayman payjina unqusqa kaspari?” (1 Corintios 12:26). Wakkunap llakiyninmanta sunqunchikpi llakikunanchik tiyan, jinamanta “llakiypi, ñakʼariypi kajkunata” sunquchayta atisunchik (2 Corintios 1:4). Wakin kutipiqa khuyakuyninchikta mana parlaspallachu rikuchinchik, manaqa paykunawan khuska waqaspa. Romanos 12:15: “Waqajkunawantaj waqaychej”, nispa nin.

8, 9. ¿Imaynatá Jesús runap allinninta munasqanta rikuchirqa?

⁸ Jesusqa runaspa allinninta maskʼaq, chantapis runaspa sunqunta mana nanachiyta munarqachu. Juk kutiqa, Jesusman juk ‘juqʼara ñakʼayta parlaq’ runata pusarqanku. Jesusqa, chay runa manchachikuq kasqanta rikuspa, chay “runas chawpimanta wajnejman chay runata pusarqa”. Chay chʼinpitaq, sanoyachirqa (Marcos 7:31-35).

⁹ Kikillantataq juk ciegota thañichichkaspa ruwarqa. “Jesustaq ciegoj makinmanta japʼiykuspa, llajtamanta jawanman pusarqa” pisimanta pisi jampinanpaq. Ichapis chayta ruwarqa, pisimanta pisi ñawisnin kʼanchayman amañakunanpaq (Marcos 8:22-26). ¡Maytapuni Jesusqa wakkunap allinninta maskʼarqa!

10. ¿Imatá ruwananchik tiyan wakkunap sunqunkuta mana nanachinanchikpaq?

¹⁰ Kunanpis Jesuspa qhipanta puriqkunaqa, mana wakkunap sunqunta nanachiyta munankuchu. Chayrayku, mana imatapis parlallankuchu, imaptinchus mana tʼukurispalla imatapis parlayqa wakkunap sunqunkuta mayta nanachinman (Proverbios 12:18; 18:21). Chansakuspa, pimantapis asikuspa ima, mana kaqta parlayqa mana cristianosmantachu jamun (Efesios 4:31). Ancianos, ¿imaynatá Jesusjina, hermanosta kʼachamanta kʼamiriwaqchik? Pillatapis yuyaychachkaspa mana sunqunta sarunachu, manaqa kʼachamanta, munakuywan ima, kʼamiriychik (Gálatas 6:1). Tatakuna, ¿imatá ruwawaqchik wawasniykichikpa sunqunkuta mana nanachinaykichikpaq? Kʼamirichkaspapis mana pʼinqakunankupaqjina, kʼamirinaykichik tiyan (Colosenses 3:21).

Jesusqa mana mañakullaptinkuchu yanaparqa

11, 12. ¿Mañakuptillankuchu Jesús runata khuyarqa? Sutʼinchay.

¹¹ Jesusqa mana mañaptillanchu runamanta khuyakurqa. Khuyakuq runaqa, mana ñakʼariqta qhawakullanchu, manaqa yanapaytapuni munan. Chayrayku Jesusqa, runata khuyakusqanrayku manaraq yanapata mañakuchkaptinku yanaparqa. Juk kutipiqa, achkha runa kimsa pʼunchaytaña paywan kachkarqanku, manataq pipis “runa yarqhasqa kachkan”, nispa nirqachu; nitaq pipis imatachus ruwananta nirqachu. Chaywanpis Bibliaqa niwanchik: “Jesús yachachisqasninta wajyaspa nirqa: sonqoy nanawan kay runasmanta, imaraykuchus kinsa pʼunchaytaña noqawan kashanku, mana ima mikhunayoj. Manataj munanichu mana mikhusqasta kachapuyta, ama ñampi llawchʼiyanankupaj”, nispa. Chanta runata yanapayta munaspa, juk milagrowan tukuyman mikhuchirqa (Mateo 15:32-38).

¹² Wak kuti 31 watapi, Naín llaqtaman chayachkaspa, Jesusqa juk wañusqata pʼampaq apachkasqankuta rikurqa. Chay wañusqaqa ‘juk viudap kʼata churin’ karqa. ¡Maytachá warmip sunqun nanachkarqa! Kʼata churinta pʼampaq richkarqanku. Manaña qusayuq kasqanraykutaq mana pipis payta sunquchananpaq karqachu. Jesús runa chawpinpi “viudata waqashajta rikuspa”, paymanta ‘khuyakurqa’. Mana pipis paytaqa imatachus ruwananta nirqachu, manaqa sunqumantapacha khuyakuspa, Jesusqa “qayllaykuspa aya apanata llanqharerqa”, jinamanta waynuchuta kawsarichirqa. ¿Kawsarichiytawan imatataq waynuchumanta mañarqa? ¿Paywan khuska rinantachu nirqa? Mana; “mamanman qoporqa”, watiqmanta khuska familiajina kawsakunankupaq, jinamanta chay viudaqa mana sapitan kananpaq (Lucas 7:11-15).

13. ¿Imaynatá Jesusjina runata yanapasunman?

¹³ ¿Imaynatá Jesusjina ruwasunman? Ñuqanchikqa mikhunata rikhurichinanchikpaq mana milagrosta ruwayta atinchikchu, nitaq wañusqastapis kawsarichiyta atinchikchu. Chaywanpis, Jesusjina, wakkunata yanapayta maskʼasunman. Ichapis, juk hermanoqa llamkʼayninmanta wikchʼuptinku mana qullqiyuq kachkanman (1 Juan 3:17). Chayri, juk viudap wasin ichapis urmaykuchkanña (Santiago 1:27). Juk familiapta munasqa masin wañupusqanrayku, sunquchanata, yanapanata ima, munankuman (1 Tesalonicenses 5:11). Chayjina ñakʼariykunapi kaptinkuqa, mana suyasunchu yanapata mañawananchiktaqa (Proverbios 3:27). Paykunamanta khuyakuspa, atisqanchikmanjina yanapasunchik. Kʼacha parlaywan sunquchaspa, allin ruwaykunawan yanapaspa ima, khuyakuyninchikta rikuchisunchik (Colosenses 3:12).

Khuyakusqanrayku runaman willarqa

14. ¿Imaraykutaq Jesús kawsayninpi Diospaq llamkʼayninta ñawpaqman churarqa?

¹⁴ Iskay tantapi yachanchikjina, Jesusqa Diospa Reinonmanta kʼajaywan runaman willarqa. Pay nirqa: “Diospa reinonmanta evangeliota willamunay tiyan, imaraykuchus chaypaj kachamusqa kani”, nispa (Lucas 4:43). ¿Imaraykutaq chay llamkʼayta kawsayninpi ñawpaqman churarqa? Diosta mayta munakusqanrayku. Chantapis, Diosmanta yachakuyta munasqankuta reparaspa runakunamanta khuyakurqa. Chayraykutaq runaman Diosmanta yachachirqa. Bibliapi imachus Jesusta runaman yachachinanpaq tanqasqanta qhawarina. Imaraykuchus runaman willamusqanchikta yachanapaq yanapawasun.

15, 16. Bibliapi ñawirinchikjina, ¿imaraykutaq Jesús runaman yachachirqa? Sutʼinchay.

¹⁵ Kimsa chunka jukniyuq watapi, ichapis iskay watataña Jesús Diospaq mayta llamkʼachkaspa, Galileap “muyuyninpi llaqtasta, ranchosta ima purispa” astawan Diosmanta willamurqa. Chay purisqanpi rikusqanqa sunqunta nanachirqa. Apóstol Mateo chaymanta parlaspa jinata qillqarqa: “Ashkha runasta rikuspataj, paykunamanta khuyakorqa, imaraykuchus paykunaqa saqerpayasqa, chʼeqerasqataj kasharqanku, mana michejniyoj ovejas jina” (Mateo 9:35, 36). Arí, Jesusqa runasmanta khuyakurqa, paykunaqa Diospa ñanninpi mana allin kachkasqankuta yachasqanrayku. Chantapis, imaynatachus yachachiqkuna, runata yachachinankumantaqa, paykunata chiqnisqankuta yacharqa. Jesusqa runamanta khuyakusqanrayku, Diospa Reinonmanta tukuy sunquwan yachachirqa, imaptinchus paykunapaqqa, imamantapis chay Reinoqa mayta yanapanman karqa.

¹⁶ Kimsa chunka iskayniyuq watapi, Pascua chayamuchkaptin, Jesusqa kikillantataq runasmanta khuyakurqa. Chay kutipi, Jesús apostolesninwan juk boteman yaykuspa Galileap quchanta chʼinniqman samarikunankupaq rirqanku. Achkha runastaqri paykunata riqta rikuspa, paykunamanta aswan ñawpaqta chayanankupaq usqhayllata quchap kantunta kachaykukurqanku. ¿Jesús chayta rikuspa phiñarikurqachu? Mana, “Jesusqa botemanta llojsimuspa, ashkha runasta rikorqa, paykunatataq khuyakuywan qhawarqa, mana michejniyoj ovejas jina kasqankurayku. Chantá paykunaman tukuy imata yachachiyta qallarerqa” (Marcos 6:31-34). Watiqmanta rikullanchiktaq imaynatachus Jesús “khuyakuywan” runata qhawarqa, “mana michejniyoj ovejas jina kasqankurayku”. Saqirpasqa kachkarqanku, mana pipis paykunaman Diosmanta yachachiq kasqanrayku. Chayrayku, Jesusqa mana Dios kamachisqanraykullachu runaman yachachirqa, manaqa paykunamanta khuyakusqanrayku.

17, 18. a) ¿Imataq runaman willamuq rinapaq tanqawanchik? b) ¿Imaynatá khuyakuq runa kasunman?

¹⁷ Ñuqanchik Jesusjina runaman willamunanchikpaq, ¿imataq tanqawananchik tiyan? Jisqʼun kaq yachaqanapi yachakunchikjina, Dios kamachiwanchik runaman willamunapaq, yachachinapaq ima (Mateo 28:19, 20; 1 Corintios 9:16). Chaywanpis, mana Jehová Diosninchik kamachisqanraykullachu runaman willamunchik, manaqa astawan Diosta munakusqanchikrayku. Chantapis, runamanta khuyakusqanchikrayku ima (Marcos 12:28-31). ¿Imaynatá khuyakuq runa kasunmanri?

¹⁸ Qallarinapaq, Jesusjina runata qhawananchik tiyan; paykunaqa “saqerpayasqa, chʼeqerasqataq [...], mana michijniyuj ovejas jina” kachkanku. Kaypi tʼukuriy: juk ñanpi purichkaspa juk uña corderitota rikunki, mana michiqniyuq kasqanrayku chay corderitoqa yarqhaymanta, chʼakiymanta ima wañupuchkanña. ¿Manachu chay corderitomanta khuyakuwaq? ¿Manachu chay corderitopaq qhurata, yakuta ima usqhayta maskʼamuwaq? Kunanpis, chay corderitojina runa kachkan. Religionta umachaqkuna Bibliamanta mana yachachisqankurayku, runaqa Diospa Palabranta may yarqhasqa kachkanku, chantapis qhipapaq mana suyakuynin kachkanku. Ñuqanchikqa, chay runasta yanapayta atisunman, Diospa Reinonmanta, Palabranmanta ima, chiqan kaqta yachachispapis (Isaías 55:1, 2). Runa, Diosmanta yachakuyta munasqanta yachaspa sunqunchik kuyurinqa. Jesusjina runamanta khuyakuspaqa, Diospa Reinonmanta sunqu kʼajaywan yachachimusunchik.

19. ¿Imaynatá Bibliamanta yachakuqta willaq lluqsinanpaq yanapasunman?

¹⁹ ¿Imaynatá runata, Jesuspa qhipanta purinankupaq yanapasunman? Ichapis, Bibliamanta yachakuq runa willaq lluqsiyta munaptin, Biblia nisqanmanjina kawsananpaq yanapayta atisunman, chayri juk hermanota, watiqmanta willaq lluqsinanpaq yanapallasunmantaq. ¿Imaynatá chay runasta yanapasunman? Qallarinapaqqa sunqunman chayananchik tiyan. Jesusqa runamanta ‘khuyakuytawan’ yachachirqa (Marcos 6:34). Chayrayku, runamanta khuyakuyta yachanankupaq yanapaptinchik, ichapis Jesusjina runaman willamunankupaq sunqunku paykunata aysanqa. Ichapis tapusunman: “Diospa Reinonmanta yachakusqayki, ¿imaynatá kawsayniykipi yanapasurqa? ¿Manachu wak runaspis Diosmanta astawan yachakunanku tiyan? ¿Imatataq ruwankiman chay runasta yanapanaykipaq?”, nispa. Chaywanpis, mana qunqanachu, Diosta munakusqanchikrayku, payta yupaychasqanchikrayku ima, runaman willamunchik.

20. a) ¿Imaynatá Jesuspa qhipanta purisunman? b) ¿Imatataq qhipan yachaqanapi yachakusunchik?

²⁰ Jesuspa qhipanta puriyqa, mana Payjina ruwayllachu, nitaq nisqasninta uqhariyllachu. Astawanraq: “Imayna yuyaywanchus Cristo kawsarqa” kikin yuyayniyuqllataq kawsananchik tiyan (Filipenses 2:5). Chayrayku, Diosninchikta, Biblianiqta Jesuspa yuyasqanta, khuyakusqanta ima, riqsichiwasqanchikmanta, ¡Mayta pachis ninanchik tiyan! Jesusjina yuyaptinchikqa, sunqunchikta mana rumiyachisunchu, jinamanta munakuywan runamanta khuyakullasunpuni (1 Corintios 2:16). Qhipan yachaqanapitaq yachakusunchik imaynatachus Jesús discipulosninta munakusqanta.