Juchamanta tʼaqasqa santos kanachej tukuy kausayninchejpi
“Juchamanta tʼaqasqa santos kaychej tukuy kawsakuyniykichejpi.” (1 PED. 1:15.)
1, 2. 1) ¿Imatá Jehová kamachisninmanta suyan? 2) ¿Ima tapuykunamantaj kutichisunchej?
APÓSTOL Pedroqa, Jehová yuyaychasqanman jina Levítico libromanta parlarqa. Sutʼincharqataj, cristianos tukuy kausayninkupi israelitas jina juchamanta tʼaqasqa kananku kasqanta (1 Pedro 1:14-16 leey). Jehovaqa “may santomin”, chayraykutaj suyan ajllasqa cristianos, waj ovejasmanta kajkuna ima, tukuy kausayninkupi, tukuy ruwayninkupi ima, juchamanta tʼaqasqa kanankuta (Juan 10:16).
2 Kay yachaqanapeqa Levítico libromanta astawan yachakusunchej. Chaytaj Diospa ñaupaqenpi, kausayninchejpi ima llimphus kanapaj yanapawasun. Chantapis kay tapuykunaman kutichisun: ¿Imaraykutaj Jehovaj kamachiykunasninta kasukunanchejpuni tiyan? Jehovallata Tukuyta Kamachejta jina jatunpaj qhawanamanta, ¿imatá Levítico libro yachachiwanchej? ¿Imatá yachakunchej israelitas Diosman jaywanasta qosqankumanta?
JEHOVAJ KAMACHIYKUNASNINTA KASUKUNAPUNI
3, 4. 1) ¿Imaraykutaj Jehovaj kamachiykunasninta, yuyaychaykunasninta ima kasukunanchej tiyan? 2) ¿Imaraykutaj mana vengakunanchejchu, nitaj phiñapayananchejchu tiyan?
3 Jehová Diosta kusichinapajqa, kamachiykunasninta, yuyaychaykunasninta ima kasukunanchej tiyan, nitaj jaykʼajpis pisipaj qhawanachu. Manaña Moisespa Leyninman jinachu kausajtinchejpis, chay Leyqa imachus Jehovapaj cheqan, imatajchus mana cheqanchu kasqanta yachanapaj yanapawanchej. Sutʼincharinapaj, Jehová israelitasman kamacherqa: “Ama runa masiykichejwan vengakunkichejchu nitaj phiñapayankichejchu. Astawanqa, payta munakuychej qankuna kikiykichejta jina. Noqamin [Jehová] Diosqa kani”, nispa (Lev. 19:18).
4 Qhawanchej jina, Jehovaqa mana munanchu wajkunamanta vengakunanchejta, nitaj phiñapayananchejta (Rom. 12:19). Jehovata mana kasukuspaqa sutinta pisipaj qhawachisunman, Satanastataj kusichisunman. Chayrayku pillapis sonqonchejta nanachiwajtinchej, mana phiñakuyninchejwan atipachikunachu. Bibliaqa sapa ujninchej ‘qhapaj kayniyoj tʼuru vasos’ kasqanchejta nin. Chay qhapaj kaytaj Diosmanta willamuyta atisqanchej (2 Cor. 4:1, 7). Chayrayku mana allinchu kanman phiñakuyninchejwan atipachikunanchej, imaraykuchus phiñakuspaqa willayninchejta pisipaj qhawachisunman.
5. Aaronqa wawasnin wañuchisqa kajtinku Diospa nisqanta kasukorqa, ¿imatá chaymanta yachakunchej? (13 paginapi dibujota qhawariy.)
5 Levítico 10:1-11 versiculosqa, Aarón, familian ima uj llakiypi rikukusqanta nin. Jehovaqa janaj pachamanta ninawan Aaronpa churisnin Nadabta, Abiuta ima wañurparicherqa. Chantá Aaronman, familianmanwan amapuni llakisqas kasqankuta rikuchinankuta kamacherqa. Chayta juntʼayta nichá atillarqankuchu. Noqanchejrí, ¿juchamanta tʼaqasqa kasqanchejta rikuchishanchejchu familiaresninchejwan, qotuchakuymanta qharqochikojkunawan ima mana masichakuspa? (1 Corintios 5:11 leey.)
6, 7. 1) Uj iglesiapi casamientoman wajyariwajtinchej, ¿imataj yanapawasun rinatachus manachus ajllanapaj? (Sutʼinchayninta qhawariy.) 2) ¿Imatá nisunman uj familiarninchej iglesiapi casamientoman wajyariwajtinchej?
6 Aarón, familian ima, llakiypi rikukorqanku, ichapis noqanchejqa mana paykunaj llakiyninkupi jinachu rikukusunchej. Chaywanpis, ¿imatá ruwasunman uj familiarninchej, iglesiapi casamientonman wajyariwajtinchej? Biblia chayman riyta mana juchachajtinpis, yuyaychawanchej chayman rinatachus manachus sumajta ajllanapaj.a
7 Wakin familiaresninchejqa mana rinata ajllasqanchejmanta ichapis phiñakonqanku. Ichapis paykunaqa mana entiendenqankuchu Jehovata kasukuyta munasqanchejta, juchamanta tʼaqasqa santo kayta munasqanchejta ima (1 Ped. 4:3, 4). Noqanchejqa mana paykunata phiñachiyta munanchejchu, chayrayku kʼachallamanta sutʼita parlarinanchej kanqa. Chantapis aswan allin kanman ñaupajmantaña parlarinanchej. Ichapis casamientonman wajyariwasqanchejmanta agradecekuytawan, iglesiapi casarakushajtin wakin imas ruwakusqanpi mana yanapakuyta atisqanchejta, nitaj pʼenqaypi rikhurichiyta munasqanchejta sutʼinchasunman. Nisunmantaj chayrayku mana riyta atisqanchejta. Chayta ruwaytaj Diospa kamachiykunasninta mana pʼakinapaj, astawanpis tukuy imapi kasukunallapajpuni yanapawasunchej.
JEHOVALLA KAMACHEJNINCHEJQA
8. ¿Imaynatá Levítico libro Jehovalla kamachiykunata churayta atisqanta rikuchin?
8 Levítico libroqa, Jehová Tukuyta Kamachej kasqanrayku Paylla kamachiykunata churayta atisqanta rikuchin. Chay libropi kaj leyestaqa Jehovapuni qorqa, chaytataj chay libroqa 30 kutismanta astawan rikuchin. Moisestaj chayta sumajta yacharqa, chayrayku Jehová nisqanman jinapuni ruwarqa (Lev. 8:4, 5). Noqanchejpis Moisés jinallataj Tukuyta Kamachej Jehovata kasukunanchej tiyan. Chaypajtaj Diospa llajtan yanapawanchej. Wakin kutistaj sapallanchej kashaspa Diosta kasukuyta munasqanchejta rikuchinanchej kanqa, imaynatachus Jesús chʼin pampapi kashaspa ruwarqa ajinata (Luc. 4:1-13). Jehovapi atienekunchej, Payllata Kamachejninchejta jina jatunpaj qhawanchej chayqa, ni pipis kamachiykunasninta pʼakichiwasunchu, nitaj manchachikuyninchejwan atipachikusunchu (Pro. 29:25).
9. ¿Imaraykutaj runas chejnikuwanchej?
9 Jesuspa yachachisqasnin kasqanchejrayku wajkuna qhatiykachawasqanchej mana tʼukuchiwanchejchu, imaraykuchus Jesús nerqa: “Qankunata ñakʼarichisonqachej, wakinniykichejtataj wañuchisonqachej. Ajinata tukuy runaj chejnisqan kankichej noqaj sutiyrayku”, nispa (Mat. 24:9). Runas chejnikuwajtinchejpis Reinomanta willallanchejpuni, Diospa ñaupaqenpitaj juchamanta tʼaqasqa santos kanchej tukuy kausayninchejpi. Chantapis suyunchejpa leyesninta kasukunchej, llimphus, allin kausayniyoj imataj kanchej. Chantá, ¿imaraykú runas chejnikuwanchej? (Rom. 13:1-7.) Jehovallata Kamachejninchejta jina kasukusqanchejrayku. “Pay sapallantataj” yupaychanchej, nitaj jaykʼaj kamachiykunasninta pʼakiyta munanchejchu (Mat. 4:10).
10. ¿Imapitaj uj hermano rikukorqa Diosman mana cheqa sonqo kasqanrayku?
10 Bibliaqa, cristianos “mana kay pachajtachu” kasqankuta nin. Chayraykutaj guerrasman, politicaman ima mana chhapukunchejchu (Juan 15:18-21; Isaías 2:4 leey). Chaywanpis wakin hermanosninchejqa chhapukorqanku. Paykunamanta ashkhastaj tukuy sonqo pesachikuspa Jehovaman kutirikorqanku (Sal. 51:17). Wakinkunatajrí mana. Kunantaj parlarina Iskay kaj Guerra Mundialpi imachus Hungría suyupi kasqanmanta. Chay suyupeqa ashkha hermanosninchej guerraman mana risqankurayku ashkha carcelespi wisqʼasqas kasharqanku. Chay hermanosmanta 160 hermanosta uj llajtaman militares tantaykorqanku cuartelman rinankuta ninankupaj. Chay hermanostaj ni mayqenninku 45 watasninkuman chayasharqankurajchu. Paykunamanta ashkhas Diosman cheqa sonqos kajtinkupis, jisqʼonqa cuartelman rinankuta nerqanku, soldado pʼachata qosqankutapis japʼikorqanku. Iskay watanmanqa chay jisqʼonmanta ujta kamacherqanku chay cheqa sonqo hermanosmanta wakinta wañuchinanta. Chay hermanosmanta ujnenqa hermanon karqa. Chaywanpis chayta mana ruwacherqankuchu.
TUKUY ATISQANCHEJTA JEHOVAMAN QONA
11, 12. Moisesman qosqa Leypi jaywanasmanta kamachikusqan, ¿imatá Jehovamanta yachachiwanchej?
11 Moisesman qosqa Leypeqa, israelitasman kamacherqa Diosman jaywanasta qonankuta (Lev. 9:1-4, 15-21). Chay jaywanasqa mana iman imanasqa kanan karqa, imaraykuchus Jesús juntʼa kausayninta qonanwan ninakorqa. Chantapis sapa jaywanata imaynatachus israelitas qonankuta nikullarqataj. Sutʼincharinapaj, Levítico 12:6 versiculoqa, imatachus uj warmi wawitayoj kaspa jaywananta sutʼinchan, chaypi nin: “Chay warmej llimphuchakuynin pʼunchaykuna juntʼakojtin, chay qhari wawata nacechikusqanmanta, chayri warmi wawatapis, chay warmeqa Dioswan Tinkukuna Toldo punkuman Tata Diospaj apamuchun uj watayoj corderota wañuchispa Tata Diosman qʼolachinampaj. Apamullachuntaj uj paloma irpatawan, chayri uj tortolata juchampa cuentanmanta qʼolachisqa kanampaj. Chaykunataqa sacerdoteman apamonqa”, nispa. Diospa kamachisqan sutʼi kajtinpis, Leyqa Diosninchej munakuyniyoj, kʼacha ima kasqanta rikuchin. Sutʼincharinapaj, uj warmi mana uj corderota jaywayta atejtenqa iskay tortolasta chayri iskay paloma irpasta jaywayta aterqa (Lev. 12:8). Jehovaqa chay warmita wajcha kajtinpis corderota jaywajkunata jinallataj munakoj, allinpajtaj qhawaj. ¿Imatataj chaymanta yachakunchej?
12 Apóstol Pabloqa cristianosman yuyaycharqa, “uj sumaj jaywanatapis jaywashasunman jina” Diosta yupaychanata (Heb. 13:15). Chaytataj ruwanchej Diospa sutinta runasman rejsichispa. Arí, mana tukuychu kikin kanchej, chaywanpis Jehovaman tukuy atisqanchejta qoyta atinchej. Sutʼincharinapaj, wakenqa onqosqa chayri machuyasqa kasqankurayku, wasinkumanta mana llojsiyta atinkuchu. Chayrayku telefononejta, cartasnejta, wasinkuman waturikoj rejkunaman ima willanku. Ajinamantataj Diosta yupaychanku (Rom. 12:1; 2 Tim. 2:15).
13. ¿Imaraykutaj informenchejta saqenanchej tiyan?
13 Jehovata munakusqanchejrayku jatunchanapaj jaywanasta qonchej, manataj tanqasqa jinallachu (Mat. 22:37, 38). ¿Imaynatataj qhawananchej tiyan sapa killa informenchejta saqenata niwajtinchej? Sapa killa saqespaqa “cheqan kajman jina kawsa[shasqanchejta]” rikuchinchej, nisunman Jehovata munakusqanchejta, kasukusqanchejta ima (2 Ped. 1:7). Chaywanpis mana pipis willayman llojsinanchu tiyan informe hojitapi ashkha horasta churananraykullaqa. Sutʼincharinapaj, uj hermano onqosqa chayri machitu kasqanrayku 15 minutosllatapis willayta atin. Imaraykuchus Jehovaqa payta munakusqanchejrayku willamunapaj kallpachakusqanchejta, testigosnin kayta jatunpaj qhawasqanchejta ima yachan. Tukuy atisqanchejta ruwasqanchejtapis yachallantaj, chayraykutaj kallpachakusqanchejta allinpaj qhawan. Rikunchej jina ñaupa tiempomanta wajcha israelitaspis, Diosman jaywanasta qoyta aterqanku. Jinallataj kunanpis, pisillata willaj hermanosqa mana manchachikuspa informenkuta saqeyta atinku. Tukuy hermanos informenkuta saqesqankuman jina, Diospa llajtanqa yachan maypichus astawan yanapa necesitakusqanta, chayman jinataj sumaj willaykuna willakunallanpajpuni wakichin. Chayrayku sapa killa willamusqanchejta willanapuni tiyan.
BIBLIATA ASTAWAN UKHUNCHANA
14. ¿Imaraykutaj qhawarikunanchej tiyan Bibliata imaynatachus ukhunchashasqanchejta?
14 Levítico libromanta astawan yachakoyqa, yanapawanchej imaraykuchus Diospa Palabranwan khuska chay libro kashasqanta astawan entiendenapaj (2 Tim. 3:16). Kunantaj Jehovaman allin kajta qoyta munasqanchejrayku, juchamanta tʼaqasqa may santo kayta munallanchejpuni, nitaj Jehová chayta suyasqanraykullachu. Chantapis Levítico librota ukhunchareyqa, Bibliata astawan ukhunchanapaj yanapawanchej (Proverbios 2:1-5 leey). Tukuypis ‘sumaj jaywanasninchejta’ Dios allinpaj qhawananta munanchej. Chayrayku tapurikuna: “¿Imaynatataj Bibliata ukhunchayta qhawani? Teleta qhawaychu, videojuegospi pujllaychu chayri waj imaspi tiempota usuchiychu, ¿Bibliamanta astawan yachakojta mana saqeshawan?”, nispa. Ajina kajtenqa, imatachus Pablo hebreosman cartanta qhelqasqanpi tʼukurina.
¿Imaynatá qhawanchej Bibliata ukhunchayta, familiapi Diosta yupaychayta ima? (14 parrafota qhawariy)
15, 16. ¿Imatataj Pablo hebreo cristianosman nerqa, chantá imaraykutaj?
15 Pabloqa, hebreo cristianosman cartanta qhelqashaspa Bibliaj cheqa yachachiykunasninta mana “usqhayllata entiendeyta atinkichejchu”, nispa nerqa (Hebreos 5:7, 11-14 leey). ¿Imaraykutaj chayta nerqa? Imaraykuchus Jehová jina chay hermanosta munakoj, llakisqataj kasharqa wawas jina ‘lechellawan’ kausakushasqankumanta, nisunman Bibliaj cheqa yachachiykunasninta mana sumajta yachasqankumanta. Bibliamanta yachaspañapis, wiñay tukusqa cristianos kanankupajqa ‘khamuna mikhuywan’ ninakoj yachachiykunata sumajta yachananku karqa.
16 Chay hermanos wajkunaman yachachinankumantaqa, wajkuna yachachinankuta necesitarqanku. ¿Imaraykú? Imaraykuchus “khamuna mikhuna[ta]”, nisunman cheqa yachachiykunamanta mana yachakusharqankuchu. Noqanchejrí, ¿sumajtachu Bibliamanta yachakushanchej? ¿Bibliaj yachachiykunasninta sumajta entiendenapaj kallpachakushanchejchu? ¿Tiempochakunchejchu Diosmanta mañakunapaj, Bibliata sumajta ukhunchanapaj ima? Chayrí, ¿pata patallanta ukhunchayman yachasqa kasqanchejraykuchu mana chayta ruwayta atishallanchej? Yuyarikunachej, runasmanqa mana Diosmanta willayllachu, manaqa Jesuspa yachachisqasninman tukuchinapaj yachachinanchej tiyan (Mat. 28:19, 20).
17, 18. 1) ¿Imaraykutaj Bibliaj cheqa yachachiykunasninmanta yachakunanchejpaj kallpachakunanchej tiyan? 2) Niraj tantakuykunaman rishaspa, ¿imaynatá ujyayta qhawananchej tiyan?
17 Noqanchejmanta ashkhas mana Bibliata ukhunchayta atillankuchu, Jehovataj mana pitapis tanqanchu chayta ruwananpaj. Ashkha watastaña Diospa llajtanpi kaspa chayri manapis, Bibliaj cheqa yachachiykunasninmanta sumajta yachakuna tiyan. Jinallamanta Diospa ñaupaqenpi juchamanta tʼaqasqa may santo kasunchej.
18 Diospa ñaupaqenpi llimphus kanapajqa, Bibliata sumajta ukhunchana tiyan, chayman jinataj ruwana tiyan. Nadabta, Abiutawanqa Jehová wañucherqa ninata jaywasqankurayku, “mayqentachus [...] mana kamacherqachu larwachinankuta”, chaytataj paykunaqa ichapis ruwarqanku machasqa kashasqankurayku (Lev. 10:1, 2). Imatachus chay pasayta Jehová, Aaronman nisqanta qhawarinachej (Levítico 10:8-11 leey). Kay versiculospi nisqan, ¿ninayanchu tantakuykunaman niraj rishaspa machana ujyanasta mana ujyana kasqanta? Kaypi tʼukurina, noqanchejqa manaña Leypichu kashanchej (Rom. 10:4). Chantapis Bibliaqa machaykunakama ujyayta, ashkhata ujyayta imalla juchachan, manataj pisillata ujyaytaqa (1 Cor. 6:9, 10; 1 Tim. 3:8). Sutʼincharinapaj, Pascuapeqa tawa copasta jina vinota ujyaj kanku. Jesús Señorpa Cenanta ruwashaspataj, apostolesninman vinota jaywarqa, chay vinotaj yawarninwan ninakorqa (Mat. 26:27). Chaywanpis sapa suyupi costumbresqa uj jinataj. Wakin suyusmanta hermanosninchejqa manaraj tantakuykunaman rishaspa mikhuriytawan uj chhikata ujyariyta yachanku. Ashkha hermanosninchejtaj sonqo yuyayninkurayku Diosta yupaychayninkupi niraj imatapis ruwashaspa machana ujyanasta manapuni ujyankuchu. Diosta kusichinapaj sumajta “reparayta ati[nanchej tiyan] mayqenchus Diospaj tʼaqasqa kajta, mana tʼaqasqa kajtapis”, ajinamanta juchamanta tʼaqasqa santos kayta atisunchej tukuy kausayninchejpi.
19. 1) ¿Imataj familia jina Diosta yupaychanapaj, sapallanchejpi Bibliata ukhunchanapaj ima yanapawasun? 2) ¿Imatataj ruwananchej tiyan juchamanta tʼaqasqa santos kanapaj?
19 Bibliata sumajta ukhunchaspaqa, mayta yachakusunman. Diospa llajtanqa familia jina Diosta yupaychanapaj, sapallanchejpi Bibliata ukhunchanapaj ima ashkha yanapasta qowanchej. ¿Chaykunawan yanapachikushanchejchu? Jehovamanta, munayninmanta ima astawan yachakuna. Paymantaj astawan qayllaykunallapuni (Sant. 4:8). Salmista jina mañakuna: “Ñawisniyta kichariy rikuyta atinaypaj chay jina kʼacha kamachisqasniykita”, nispa (Sal. 119:18). Jehová ‘may Santo’ kasqanrayku kamachiykunasninta kasukunallapuni, sonqo kʼajaywantaj “Diospa evangelionta” willamunallapuni (1 Ped. 1:15; Rom. 15:16). Kay qhepa pʼunchaykunapi kausashasqanchejrayku, juchamanta tʼaqasqa santos kanallapuni tukuy kausayninchejpi, Jehovatataj paylla Kamachej kasqanrayku sirvinallapuni.
a Kay 15 de mayo de 2002 La Atalaya revistapi, “Preguntas de los lectores” nisqata leey.