42 YACHAQANA
44 TAKIY Sonqo pʼakisqaj mañakuynin
¿Imaynatá aswan allinta orakusunman?
“Tukuy sonqo qhaparikamuyki. Jehová Diosníy, uyarillaway ari” (SAL. 119:145).
TEMA
Bibliapi mañakusqankupi tʼukureyqa yanapawasun noqanchejpis aswan sumajta mañakunapaj.
1, 2. 1) ¿Imajtintaj wakin kutis kikillanta orakusunman chayri mana tukuy imatapunichu willakusunman? 2) ¿Imaynapí yachanchej orakojtinchej Jehová tukuy ima nisqanchejta uyariwasqanchejta?
¿MAYKʼAJLLAPIS reparakorqanchejchu kikillantapuni Jehovamanta mañakusqanchejta chayri mana tukuy imatapunichu willakusqanchejta? Chayqa tukuyta pasawasunman. Ichapis ashkha ruwanasniyoj kasqanchejrayku, wakin kutisqa pisisitullata mañakusunman. Chayri ichapis yuyasunman mana Jehovaman tukuy imata willakunapaj jinachu kasqanchejta.
2 Biblia nisqanman jina Jehovaqa munan sonqomantapacha, kʼumuykukoj sonqowantaj orakunanchejta. Chayrayku mana yuyananchejchu tiyan sumaj palabraswanpuni mañakuna kasqanta, chayri mañakuspa ni imapi pantanata. Jehovaqa “llampʼu sonqoyoj” runaspa mañakusqankuta uyarin (Sal. 10:17). Payqa noqanchejmanta maytapuni llakikusqanrayku, orakojtinchej tukuy ima nisqanchejta uyariwanchej (Sal. 139:1-3).
3. ¿Ima tapuykunamantaj kay yachaqanapi kutichisun?
3 Kay yachaqanapeqa kay tapuykunaman kutichisunchej: “¿Imaraykutaj mana manchachikunachu tiyan imatachus yuyasqanchejta, sonqonchejpi kaj chhikatataj Jehovaman willakuyta? ¿Imaynatá Jehovaman astawan qayllaykunanchejpaj jina mañakusunman? Bibliapi mañakusqankumanta parlasqan, ¿imaynatá yanapawanchej aswan sumajta orakunapaj? ¿Imatá ruwasunman llakisqa kasqanchejrayku mana sutʼitachu willakuyta atejtinchej?”.
JEHOVAMANTA MAÑAKUYTA AMA MANCHACHIKUYCHU
4. ¿Imataj yanapawasunman sonqonchejpi kaj chhikata Jehovaman willakunapaj? (Salmo 119:145).
4 Jehovata allinninchejtapuni munaj sumaj amigonchejta jina qhawasun chayqa, tukuy imata willakuyta atillasun: imastachus yuyasqanchejta, imaynachus sonqonchejpi kashasqanchejtapis. 119 Salmota qhelqajpi piensarina. Payqa ashkha llakiykunapi rikukorqa. Wakenqa paymanta llullasta parlarqanku. Chantapis pantasqasninrayku llakikullarqataj (Sal. 119:23, 69, 78). Jinapis kallpachakorqa Jehovaman astawan qayllaykunanpaj (Sal. 119:5). Chayrayku sonqonpi kaj chhikata mana manchachikuspa Jehovaman willakullarqa (Salmo 119:145 leey).
5. ¿Imaraykutaj sonqonchej juchachawajtinchejpis Jehovamanta mañakunanchejpuni tiyan? Kikinchariy.
5 Jehovaqa munan jatun juchapi urmajkunapis paymanta mañakunankuta (Isa. 55:6, 7). Chayrayku sonqonchej juchachawajtinchejpis paymanta mañakunanchejpuni tiyan. Chayta entiendenapaj kay kikinchaypi piensarina: Uj runa montepi chinkanman. Chinkananpaj payllataj juchayoj kajtinpis, mana pʼenqakuspa qhaparikonqa pipis chay qayllapi kajtin yanaparinanpaj. Ajinallatataj noqanchejpis wakin kutis juchata ruwajtinchej, chayri pantaykojtinchej mana manchachikuspa, nitaj pʼenqakuspa Jehovamanta yanapata mañakunanchej tiyan (Sal. 119:25, 176).
JEHOVAMAN ASTAWAN QAYLLAYKUNANCHEJPAJ JINA MAÑAKUNA
6, 7. ¿Imataj yanapawasun Jehovaman astawan qayllaykunapaj jina mañakunapaj? Uj hermanamanta parlariy (sutʼinchaynintawan qhawariy).
6 Jehovaman imatachus yuyasqanchejta, sonqonchejpi kaj chhikatataj willakojtinchej payman astawan qayllaykunchej. ¿Imataj yanapawasunman ajinata mañakunapaj?
7 Jehovaj kʼacha kaykunasninpi tʼukurina.a Chaypi tʼukurejtinchej tukuy imata payman willakuyta atillasun (Sal. 145:8, 9, 18). Chayta ruwarqa hermananchej Kristine. Tatanqa manchay sajrapuni karqa. Pay nin: “Jehovata tatayta jina qhawasqayrayku mana payman tukuy imata willakuyta atillajchu kani. Pantasqasniyrayku manaña munakunawanta yuyaj kani”, nispa. ¿Imataj payta yanaparqa? Pay nillantaj: “Jehovaj jatun munakuyninpi tʼukurispa repararqani mayta munakuwasqanta. Yachani payqa makiymanta japʼiwaspa maymanpis pusanawanta, urmakojtiytaj manchay munakuywan aysarinawanta. Chay jina munakuyniyoj kasqanpi tʼukurisqay yanapawan tukuy imata willakunaypaj, imaschus manchayta kusichiwasqanta, imaschus mayta llakichiwasqantapis”, nispa.
8, 9. ¿Imajtintaj allin niraj orakushaspa sumajtaraj tʼukuriy? Uj hermanamanta parlariy.
8 Ñaupajmantaña tʼukurina imatachus ninanchejpi. Niraj mañakushaspa kay tapuykunapi piensarisunman: “¿Ima problemaspitaj rikukushani? ¿Pitapis nichu perdonarqani? Kunallanraj kausayniy cambiasqanrayku, ¿Jehovaj yanapaynintachu necesitashani?” (2 Rey. 19:15-19). Chantapis Jesús jina ruwasunman, Jehovaj sutinmanta, Gobiernonmanta, munayninmanta ima mañakusunman (Mat. 6:9, 10).
9 Hermananchej Aliskamanta parlarina. Qosanta umanpi cancerniyoj kasqanta nejtinku, nitaj chaypaj jampi kasqanta nejtinku payqa mana orakuyta atillarqachu. Pay nin: “Manchay llakisqa kasqayrayku mana allinta piensayta aterqanichu, nitaj yacharqanichu imatachus mañakunayta”. ¿Imataj Aliskata yanaparqa? Pay nin: “Niraj mañakushaspa allintaraj tʼukurini imatachus mañakunaypi. Chay yanapawan mana noqallapi yuyaspachu, nitaj problemasnillaypi yuyaspachu mañakunaypaj. Ajinamanta sonqo tiyasqa kani, waj imasmantataj orakuyta atillani”.
10. ¿Imaraykutaj orakunapaj tiempochakuna tiyan? (Fotostawan qhawariy).
10 Orakunapaj tiempochakuna. Pisisitullata orakusqanchej Jehovaman qayllaykuchiwajtinchejpis, aswan unayta paymanta mañakusun chayqa tukuy imata willakuyta atisunchej.b Aliskaj qosan Elijah nin: “Sapa día ashkha kutista mañakunaypaj kallpachakuni. Aswan unayta mañakuspataj reparani Jehovaman astawan qayllaykusqayta. Payqa orakojtinchej mana hora qhawarisqachu kashan. Chayrayku mashkha unaytapis paywan parlariyta atillayman”, nispa. Noqanchejpis kayta ruwasunman: Piensarina ima ratochus, maypitajchus orakunapi. Chaytaj kanman ni pi pantachinawanchejpaj jina, unayta orakunanchejpaj jina, ichapis jatunmanta orakunanchejpaj jina ima. Chayta ruwayman yachaykukunapajtaj kallpachakuna.
Piensariy ima ratochus, ima lugarpitajchus unayta orakuyta atinaykita (10 parrafota qhawariy).
BIBLIAPI MAÑAKUSQASNINKUPI TʼUKURINA
11. Ñaupa tiempomanta Jehovaj kamachisninpa mañakusqasninkupi tʼukuriy, ¿imaynatá yanapawanchej? (“¿Kikin imaspichu rikukushanki?” nisqa recuadrotawan qhawariy).
11 Ñaupa tiempomanta Jehovaj kamachisnenqa tukuy sonqo mañakorqanku, payta jatunchanankupajtaj takerqanku. Chaypi tʼukuriytaj noqanchejtapis mayta yanapawasunman. Paykuna imastachus nisqankuta reparayqa yanapawasunman noqanchejpis imaynatachus mañakunata yachanapaj. Ichapis kikin palabrasta oqharispa Jehovata jatunchasunman. Ichapis wakinpa mañakusqankoqa noqanchejpaj jinapuni kanman.
12. Uj mañakuymanta Bibliapi leeshaspa, ¿ima tapuykunatataj ruwakusunman?
12 Bibliapi uj mañakuyta leeshaspa kay tapuykunata ruwakuna: “¿Pitaj kayta mañakorqa? Chayta mañakushaspa, ¿imaspitaj rikukusharqa? ¿Noqapis kikin imaspichu rikukushani? ¿Imatataj kay mañakusqanmanta yachakuyman?”. Chay tapuykunaman kutichinapajqa ichapis astawan ukhuncharina kanqa, jinapis mana qhasichu kanqa. Wakinmanta parlarina.
13. ¿Imatataj Anaj mañakusqanmanta yachakunchej? (1 Samuel 1:10, 11; tapapi dibujotawan qhawariy).
13 (1 Samuel 1:10, 11 leey). Anaqa chayta mañakorqa kay iskay imaspi rikukushajtin: Payqa mana wawasniyoj kayta aterqachu, qosan Elcanaj ujnin warmintaj maytapuni payta llakichisharqa (1 Sam. 1:4-7). Ichá noqanchejpis uj llakiyniyoj kashanchej, nitaj pasayta atishanchu. ¿Imatataj Anaj mañakusqanmanta yachakusunman? Payqa tukuy llakiyninta unayta Jehovaman willakorqa, chaymantataj manaña llakisqa uyachu karqa (1 Sam. 1:12, 18). Noqanchejpis kikillantataj tukuy llakiyninchejta ‘Jehová Diosman saqepusunman’. Jehovaman willarina imachus llakichiwasqanchejta, imaynatajchus chayrayku kashasqanchejta (Sal. 55:22).
Anaqa mana wawayoj kayta atisqanrayku, qosan Elcanaj ujnin warmintaj paymanta sapa kuti burlakusqanrayku imaynachus kashasqanta Jehovaman willakorqa (13 parrafota qhawariy).
14. 1) ¿Imatá Anamanta yachakullanchejtaj? 2) Bibliapi mañakusqankupi tʼukurisqanchej, ¿imaynatá yanapawanchej aswan allinta orakunapaj? (Sutʼinchayninta qhawariy).
14 Anaqa wawan Samuelta nacekusqanmanta uj mashkha watasninman kuraj kaj sacerdote Eliman pusarqa (1 Sam. 1:24-28). Chaypitaj tukuy sonqo mañakuspa Jehovaman agradecekorqa kamachisninta jarkʼasqanmanta, cuidasqanmanta ima (1 Sam. 2:1, 8, 9).c Problemasnenqa ichapis mana chinkarqachu, jinapis imaynatachus Jehová payta bendecisqanpi astawan yuyasharqa. ¿Imatá paymanta yachakunchej? Noqanchejpis imaynatachus Jehová yanapawasqanchejpi astawan yuyana. Ajinamanta llakiyninchejta aguantayta atillasun.
15. ¿Imatá Jeremiaspa mañakusqanmanta yachakunchej? (Jeremías 12:1).
15 (Jeremías 12:1 leey). Jeremiasqa uj kuti manchay llakisqa kasharqa sajra runasta allin risqanrayku, israelitastaj paymanta burlakusqankurayku (Jer. 20:7, 8). Noqanchejpis imaynachus sientekusqanta entiendeyta atillasunman. Imajtinchus kay tiempopi runasqa noqanchejmantapis burlakullawanchejtaj, sajra runastapis allillan rispa jinan. Jeremiasqa Jehovaman llakiyninta willakojtinpis, mana paytachu juchacharqa sajra imas kasqanmanta. Astawanpis mana kasukoj llajtanta cheqanchasqanta rikuspa astawan convencekorqa Jehovaqa cheqan kajtapuni ruwasqanmanta (Jer. 32:19). Noqanchejpis Jeremías jinallataj tukuy llakiyninchejta Jehovaman willakuna, imaschus mana allinchu rijchʼawasqanchejtapis, atienekunataj maychus tiemponpi Jehová imatapis allinchananta.
16. ¿Imatá yachakunchej uj levita mañakusqanmanta? (Salmo 42:1-4; fotostawan qhawariy).
16 (Salmo 42:1-4 leey). Kay takiytaqa uj levita qhelqarqa. Chaypitaj nerqa karupi kashasqanrayku, nitaj israelita hermanosninwan khuska Jehovata yupaychayta atisqanrayku imaynachus kashasqanta. Ichá noqanchejpis ajinallataj sientekusunman, ichapis uj onqoyrayku wasimanta mana llojsiyta atispa, chayri creeyninchejrayku carcelpi kaspa. Ajinapi rikukuspaqa kusisqataj llakisqataj kasunman. Jinapis aswan allin kanman imaynachus kashasqanchejta Jehovaman willarikunanchej. Ajinamanta aswan sumajta entiendeyta atisun imaraykuchus ajina kashasqanchejta, imachus aswan importante kasqantapis. Llakisqa kasharqa chay levitapis chayta ruwasqanrayku reparakorqa waj jinasmanta Jehovata jatunchayta atisqanta (Sal. 42:5). Chantapis tʼukurerqa Jehová payta cuidashasqanpi (Sal. 42:8). Noqanchejpis Jehovaman tukuy imata willakusun chayqa, entiendesun imajtinchus ajina kashasqanchejta, sonqo tiyasqas kasun, aguantanapajtaj kallpata japʼisun.
42 Salmota qhelqaj levitaqa sonqonpi kaj chhikata Jehovaman willakorqa. Sichus noqanchejpis imaynachus kashasqanchejta Jehovaman willakusun chayqa imachus aswan importante kasqanta reparayta atillasun (16 parrafota qhawariy).
17. 1) ¿Imatataj Jonaspa mañakusqanmanta yachakunchej? (Jonás 2:1, 2). 2) ¿Imaynatataj Salmospi kaj palabras yanapawasunman llakiypi kashajtinchej? (Sutʼinchayninta qhawariy).
17 (Jonás 2:1, 2 leey). Chaytaqa profeta Jonás mañakorqa jatun pescadoj wijsanpi kashaspa. Payqa mana Jehovata kasukorqachu. Jinapis sutʼita yacharqa Jehovaqa mañakusqanta uyarinantapuni. Mañakushaspataj Salmos libromanta ashkha palabrasta oqharerqa. Chaypi sutʼita reparanchej Salmos librota sumajta rejsisqanta.d Chay Salmospa nisqanta yuyarikuspa, chaypitaj tʼukurispa repararqa Jehová yanapanantapuni. Ajinallatataj noqanchejpis kallpachakuna Bibliaj versiculosninta de memoria japʼikunapaj. Ajinamanta llakiypi rikukuspa mañakushajtinchej chay textosta yuyarikusunchej, chaytaj sonqochawasunchej.
ORAKUSPA JEHOVAMAN QAYLLAYKULLAYPUNI
18, 19. ¿Imaynatá Romanos 8:26, 27 yanapawanchej imatachus mañakunanchejta mana yachajtinchej? Uj hermanamanta parlariy.
18 (Romanos 8:26, 27 leey). Wakin kutisqa manchay llakisqa kashasqanchejrayku mana Jehovaman willariyta atillasunmanchu imaynapunichus kashasqanchejta. Jinapis chay kutispi espíritu santo yanapawanchej noqanchejpaj ‘mañakuspa’. ¿Ima niytá munan chay? Jehovaqa espíritu santonmanta valekorqa kamachisninpa orakusqasninkuta Bibliapi qhelqachinanpaj. Chayrayku orakushaspa mana sutʼita willakuyta atejtinchejqa, Jehovaqa chay mañakuykunata noqanchejpis ruwashasunman jina japʼikun, kutichiwanchejtaj.
19 Rusiamanta Elena sutiyoj hermanata chayta yuyarikusqan mayta yanaparqa. Paytaqa orakusqanrayku, Bibliata leesqanrayku presocharqanku. Payqa may llakisqa kashasqanrayku mana orakuyta atillajchu. Pay nin: “Chaypi yuyarikorqani sinchʼi llakisqa kashasqayrayku imatachus yuyasqayta mana niyta atejtiy, Jehovaqa Bibliapi kamachisninpa mañakusqankuta noqapis mañakushayman jina japʼikuyta atinanta”. Pay nillantaj: “Chaytaj mayta sonqochawarqa chay jina sinchʼi llakiypi kashajtiy”, nispa.
20. Umanchejpi ashkha imas kajtin, ¿imatá ruwasunman orakunapaj?
20 Wakin kutisqa umanchejpi ashkha imas kanman. Chayraykutaj orakushaspa waj imaspi yuyayta qallarisunman. Chay pasawajtinchej niraj orakushaspa Salmosmanta grabacionesta uyarisunman, chayri rey David jina imachus sonqonchejpi kasqanta qhelqasunman (Sal. 18, 34, 142, qallariykunasnin ima). Jinapis mana tukuychu kikin kanchej. Chayrayku sapa ujninchej qhawarisunman orakunapaj imachus astawan yanapawasqanchejta (Sal. 141:2). ¿Imataj qanta astawan yanapayta yachasunki?
21. ¿Imajtintaj tukuy imata Jehovaman willakusunman?
21 Maytapuni sonqochakunchej niraj imata nishajtinchej Jehová Diosninchej imatachus ninanchejta yachasqantaña yachaspa (Sal. 139:4). Jinapis payqa mayta kusikun noqanchejpuni willakojtinchej, paypitaj atienekojtinchej. Chayrayku Tatanchej Jehovamanta mana manchachikuspa mañakunapuni. Bibliapi tarisqanchej palabrasta oqharispa mañakuna, chayri chayman jina yuyaychakuspa mañakuna. Tukuy imata payman willakuna, llakiyninchejta, kusiyninchejtapis. Jehovaqa sumaj amigonchej, ladonchejpipunitaj kanqa yanapanawanchejpaj.
45 TAKIY Sonqoy ukhupi yuyasqay
a Diospa Palabranwan yanapachikuna libropi “Jehová” nisqapi, “Imaynachus Jehová kasqanmanta” nisqata qhawariy.
b Congregacionpeqa may pisisitullata mañakuyta yachanchej.
c Anaqa orakushaspa Moisespa qhelqasqan palabrasman rijchʼakojta oqharerqa. Chaypi sutʼita reparanchej Diosmanta qhelqasqapi tʼukurinanpaj tiempochakusqanta (Deu. 4:35; 8:18; 32:4, 39; 1 Sam. 2:2, 6, 7). Aswan qhepamantaj Jesuspa maman Mariaqa Jehovata jatuncharqa Anaj mañakusqanman rijchʼakoj palabrasta oqharispa (Luc. 1:46-55).
d Jonás 2:3-9 versiculosta, Salmo 69:1; 16:10; 30:3; 142:2, 3; 143:4, 5; 18:6; 3:8 versiculoswan kikinchay (kay versiculosqa churasqa kashanku Jonás oqharisqanman jina).