51 YACHAQANA
132 TAKIY Ujllaña kanchej
¿Imaynatataj Jehovata jatunchananpaj jina casamientota ruwasunman?
“Tukuy imata allinta ruwaychej, maychus kananta jinataj” (1 COR. 14:40).
TEMA
¿Imaynatataj novios matrimonionku pʼunchaypi Jehovata jatunchankuman?
1, 2. Matrimonioykichej día, ¿imayna kanantataj Jehová munan?
¿NOVIASHANKICHU? ¿Casaranaykichejpaj parlasqañachu kankichej? Jina kajtenqa mayta felicitayku. Kunitanqa mana tiempoyojchá kashankichej tukuy imata wakichispa. Jehovaqa munan casamientoykichej díaa kusisqa kanaykichejta, chaymanta qhepamanpis kusisqallataj kausakunaykichejta (Pro. 5:18; Cant. 3:11).
2 Casamientoykichejqa Jehovata jatunchananpuni tiyan. ¿Imajtin? Chanta ajina kananpaj, ¿imatá ruwawajchej? Kay yachaqanapi chay tapuykunaman kutichisunchej. Kay yachaqana casarana patapiña kajkunapaj kajtinpis, tukuyta yanapawasunchej matrimonioman rispa, chayri wajkuna yuyaycharinanchejta niwajtinchej Jehovata jatunchananchejpaj.
¿IMAJTÍN JEHOVATA JATUNCHANAYKICHEJ TIYAN?
3. ¿Imatataj novios qhawarikunanku tiyan casamientonkuta wakichishaspa, chanta imajtin?
3 Casamientonkuta wakichishaspa, cristianosqa Bibliaj yuyaychaykunasninman jinapuni ruwananku tiyan. ¿Imajtin? Qhariwarmi kausayta Jehová rikhurichisqanrayku. Ñaupa tatasninchej Adantawan Evatawanqa pay casaracherqa (Gén. 1:28; 2:24). Chayrayku noviosqa allintapuni qhawarikunanku tiyan, casamientonku Jehovata jatunchananpaj.
4. Matrimonioykichejta wakichishaspa, ¿imajtintaj Jehová yuyasqanman jina ruwanallaykichejtaj tiyan?
4 Matrimonioykichejta wakichishaspa, ¿imajtintaj Jehovaj yuyasqanman jina ruwanallaykichejtaj tiyan? Jehová Tataykichej, sumaj amigoykichejtaj kasqanrayku (Heb. 12:9). Paywanqa sumaj amigosllapunichá kayta munankichej, nitajchá casamientoykichejpi, chayri waj día imatapis ruwayta munawajchejchu paypa sonqonta nanachinaykichejpaj jina, chayri phiñachinaykichejpaj jina (Sal. 25:14). Imastachus Jehová qankunarayku ruwasqanpi, aswan qhepamanpis ruwananpi tʼukurispa, tukuy atisqaykichejtachá kallpachakunkichej casamientoykichej Jehovata jatunchananpaj (Sal. 116:12).
¿IMAYNATÁ JEHOVATA JATUNCHAWAJCHEJ?
5. ¿Imaynatá Bibliaj yuyaychaykunasnin casarana patapi kajkunata yanapanman allinta ajllanankupaj?
5 Bibliaqa mana uj listata qonchu imaynatachus casaranamanta, fiestata ruwajtinku imaynatachus chay fiestata ruwanamantapis. Chayrayku casarana patapi kajkunaqa imaynachus kausayninku kasqanman jina, imasta ruwaymanchus yachasqa kasqankuman jina, imaschus gustasqanman jina casamientonkuta ruwankuman. Chantapis cristianosqa, casamientonkuta ruwanankupaj llajtankupi leyesta kasukunallankutaj tiyan (Mat. 22:21). Casarana patapi kajkuna Bibliaj yuyaychaykunasninman jinapuni imatapis ruwanqanku chayqa, casarakusqanku pʼunchay Jehovata jatunchanqanku, kusichenqankutaj. Kunanqa wakin yuyaychaykunata qhawarina.
6. ¿Imajtintaj casarakunankupaj novios leyesta kasukunanku tiyan?
6 Leyesta kasukuychej (Rom. 13:1, 2). Casi tukuy suyuspi leyespi nin imatachus novios ruwanankuta casarakunankupaj. Chayrayku tiyakunkichej chaypi ima leyeschus tiyasqanta averigüaychej. Yanapata necesitaspataj ancianosta tapurikuwajchej.b
7. ¿Imaynataj kanan tiyan casarasqanku pʼunchay?
7 Matrimonioykichej pʼunchay allinpaj qhawasqa kachun (1 Cor. 10:31, 32). Diospa yuyasqanman jina ruwanaykichejpaj kallpachakuychej, manataj kay mundoj yuyasqanman jinachu (Gál. 5:19-26). Novioqa familianmanta uma kanqa, chayrayku pay cargoyoj kashan chay casarakusqanku pʼunchay allin llojsinanmanta, kusiy pʼunchay kananmantapis. ¿Imataj yanapanman ajina kananpaj? Bibliaman jina discurso ruwakusqan. Chayrayku discursota qojqa munakuywan, respetowan qonan tiyan. Uyarejkunatataj reparachinan tiyan qhariwarmi kausayqa Jehovaj regalon kasqanta, casarakuytaj mana pujllakuy jinallachu kasqanta. Chayrayku casi tukuy casarakojkunaqa atikusqanman jina salonpi discurso ruwakunanta ajllanku. Chaywanpis salonpi casarakuyta munaspaqa, ñaupajsitumantaña ancianosman uj cartata apachinanku tiyan.
8. ¿Imatataj novios ruwankuman matrimonionku pʼunchay allinpaj qhawasqa kananpaj? (Romanos 13:13).
8 (Romanos 13:13 leey). Sichus casarakunaykichejpaj fiestitata ruwankichej chayri jatun mikhuyta wakichinkichej chayqa, ¿imataj yanapasunkichejman mana kay mundomanta runas jinachu ruwanaykichejpaj? Griego parlaypi ‘millay fiestas’ nispaqa, parlasharqa maypichus machaykunankukama tomaj kanku, allin tutaskamataj musicasta tocachej kanku chay fiestasmanta parlananpaj (Biblia de estudio nisqapi Romanos 13:13 versiculoj sutʼinchayninta leeriy, “fiestas descontroladas”). Matrimonioykichejpi machana ujyanas kanqa chayqa, ñaupajmantaña allinta qhawariychej mana pipis anchata tomananpaj.c Música kajtenqa wajkuna parlarikuyta atinankupaj jinalla sonachun. Chantapis allinta qhawariychej ima laya musicastachus churanaykichejta, imayna letrasniyojchus kasqankutapis, ajinamanta ni pita sonqonku juchachananpaj.
9. Casarakuy patapi kajkuna, ¿imastataj sumajta qhawaykurinanku tiyan?
9 Ichapis wakichishankichej familiaresniykichej chayri amigosniykichej chay día imallatapis nirisunaykichejpaj. Chayri ichá wakichishankichej fotosta, videosta chayri waj imitastawan. Chay imitasta wakicheyqa chay diapaj sumaj kanman. Jinapis allinta qhawaykuriychej chay imas allin kananpaj, wajkunatapis kallpacharinanpaj (Fili. 4:8). Kay imasta tapurikuwajchej: “¿Wajkuna allinpajchu chayta qhawanqanku? ¿Casado kausayta allinpajchu qhawachenqa? Astawanpis, ¿Jehovata jatunchanqachu?”. Ichá pipis tukuypa ñaupaqenpi asichiyta munaspa imatapis ninman. Chayta ruway allillan kajtinpis, sumajta qhawarikunan tiyan mana millay imasta ninanpaj, nitaj chay nisqanwan wajkunata khuchichakuy imaspi yuyachinanpaj (Efe. 5:3). Sichus familiaresniykichej chayri amigosniykichej imatapis niyta munasunkichej chayqa, yachananku tiyan imasta ninankuchus allin rijchʼasusqaykichejta, respetanankutaj tiyan.
10. ¿Imajtintaj casarakojkuna casamientonkuta maychus kajllata ruwananku tiyan? (1 Juan 2:15-17).
10 Ama may kasqaykichejta yuyachiychejchu (1 Juan 2:15-17 leey). Jehovaqa may allinpaj qhawan payta jatunchaj kamachisninta, manataj paykunalla allinpaj qhawachikuyta munajkunatachu. Chayrayku ajina cristianosqa casaranankupaj mana may chhika qolqetapunichu gastanku, mana kapuyninkumanta runaykachankuchu, nitaj alabakunkuchu. Casamientoykichejta maychus kajllata ruwasqaykichej, ¿imaynatá yanapasonqachej? Noruegamanta Mike sutiyoj hermano nin: “Mana manuchakusqaykurayku precursoresllapuni kayta aterqayku. Casamientoyku mana jatunchu kajtinpis, yuyarikunaykupaj kʼachitu karqa”. Indiamanta Tabitha sutiyoj hermanapis nillantaj: “Mana jatun fiestatachu ruwasqaykurayku, wakichiyta atillarqayku mana phiñanakuspa, nitaj anchata llakikuspa”.
Testigosqa mundo enteropi casamientosta ruwanchej kʼachitusta, kusiywan yuyarikunapaj jina, nitaj jatuchejtapunichu (10, 11 parrafosta qhawariy).
11. ¿Imaynatá noviopis noviapis maychus kajllata vistikunkuman, kʼachanchakunkumantaj? (Fotostawan qhawariy).
11 ¿Casarakunaykichejpaj ropaykichejta ajllankichejñachu? Munankichejchá chay día sumaj vistisqa, sumaj kʼachanchasqa kayta. Ñaupa tiempopipis noviowan noviawanqa sumajsituta chay día vistikoj kanku (Isa. 61:10). Chay diaqa waj diasmanta nisqa ichapis aswan sumajtapuni vistikunkichej. Jinapis ropaykichejqa maychus kajlla kanan tiyan, wajkuna allinpaj qhawasunaykichejpaj jinataj (1 Tim. 2:9). Ni ropaykichejpis, ni waj imaswan kʼachanchakusqaykichejpis chay qhawarisqalla kanapaj jinachu kachun (1 Ped. 3:3, 4).
12. ¿Imajtintaj casarakojkuna Bibliaman churanakoj costumbresta mana ruwanankuchu tiyan?
12 Bibliaman churanakoj costumbresta ama ruwaychejchu (Apo. 18:4). Kay mundomanta runasqa matrimoniosta ashkha costumbresman jina ruwanku. Chay costumbrestaj chajrusqa kashan llulla religionwan, layqerioswan, imastachus runas creenku chaykunaswan ima. Jinapis Jehovaqa niwanchej chay chʼichipaj qhawasqa imasmanta karunchakunanchejta (2 Cor. 6:14-17). Chayrayku tiyakunkichej chaypi casamientospi ruwasqanku costumbres allinchus manachus kasqanta yachayta munankichej chayqa, allintaraj qhawaykuriychej maymantachus chay costumbres rikhurisqanta, Bibliaj yuyaychaykunasninmantaj churanakusqantachus manachus. Ajinamanta yachankichej chayta ruway allinchus manachus kasqanta.
13. ¿Imaynatataj novios Jehová jina regalosmanta agradecekunkuman?
13 Tiyakunkichej chaypi, ¿noviosman regalosta jaywayta yachankuchu? Ichapis invitadosqa qolqenku kasqanman jina ima regalotapis jaywanku. Bibliaqa niwanchej cristianosqa qorikoj kayta yachananchejta, chaytaj kusichiwasqanchejta (Pro. 11:25; Hech. 20:35). Jinapis noviosqa mana invitadosninkuta yuyachiyta munankumanchu regalota apanankupuni kasqanta, nitaj aswan sumaj regalotapuni apananku kasqantapis. Cristianosqa Jehová jina agradecekunchej pillapis imata regalariwajtinchej, chayta mana obligasqa jinachu ruwasqankurayku, manaqa sonqomantapacha ruwasqankurayku (2 Cor. 9:7).
WAKIN IMASPI RIKUKUSPA, ¿IMATÁ RUWAWAJCHEJ?
14. ¿Imaspitaj wakin novios rikukunku?
14 Jehovata jatunchananpaj jina casamientota ruwaytaqa ichapis mana atillawajchejchu, nillataj juchʼuy fiestitallata ruwaytapis. Islas Salomonmanta Charlie sutiyoj hermano nin: “Ashkha amigosniyoj kayku, tiyakuyku chaypitaj tukuy suyanku invitarinata. Chayrayku mana ajllayta atillarqaykuchu pikunallatachus casamientoykuman invitarinaykuta”. 10 parrafopi hermananchej Tabithamanta parlarerqanchej. Pay nin: “Tiyakuni chaypeqa casamientoman ashkhata invitakuyta yachanku. Chayrayku mana tatasniykuta entiendechiyta atillarqaykuchu 100 runasta jinalla invitanaykuta”. Indiamanta Sarah sutiyoj hermanataj nin: “Wakin runasqa ashkha qolqeyoj kajkunallata, allinpaj qhawasqa kajkunallata astawan valechiyta yachanku. Primosneyqa manchay jatun casamientotapuni ruwarqanku. Chayrayku wakenqa niwarqanku chaymanta aswan jatuntaraj ruwanayta”, nispa. Chay imaspi, waj imaspiwan rikukojtiykichej, ¿imataj yanapasunkichejman?
15. ¿Imajtín casamientoykichejpaj wakichikushaspa orakunaykichejpuni tiyan?
15 Casamientoykichejpaj imastachus wakichishankichej chaypaj orakuychejpuni. Imallatapis ajllanaykichej kajtin Jehovamanta mañakuychej, imapis llakichishasunkichej chaytaj payman willakuychej (Fili. 4:6, 7, Biblia de estudio nisqapi 6 versiculoj sutʼinchaynintawan leeriy, “en cualquier situación”). Jehovamanta mañakullawajchejtaj allintapuni ajllanaykichejpaj yanapasunaykichejta. Mañakullawajchejtaj ashkha ruwanasniyoj kajtiykichejpis sonqo tiyasqalla kanaykichejpaj, mana wajkunaman gustasqan imasta ajllajtiykichejtaj mana manchachikunaykichejpaj (1 Ped. 5:7). Jehová yanapasusqaykichejta rikuspa paypi astawan atienekunkichej. Tabitha nillantaj: “Noviashaspaqa llakikorqayku noqaykupura, familiasniykuwanpis wakin imaspi mana de acuerdochu kanaykumanta. Chayrayku imastachus wakichishasqaykumanta niraj parlarishaspa orakojpuni kayku. Sutʼita repararqayku Jehovaqa sonqo tiyasqalla kanaykupaj mayta yanapawasqaykuta”.
16, 17. ¿Imajtintaj sumajtapuni parlarikuna tiyan casamientota wakichishaspa?
16 Sutʼita, respetowantaj parlaychej (Pro. 15:22). Noviosqa casamientota ruwanankupaj ashkha imasta ajllananku tiyan, ima fechachus casaranankuta, mashkha qolqetachus gastanankuta, pikunatachus invitanankuta, waj imastawan. Niraj imatapis ajllashaspa iskayniykichej qhawariychej imastachus ruwayta atisqaykichejta, Bibliaj yuyaychaykunasninta, wiñay tukusqa cristianos imastachus yuyaycharisusqaykichejtapis. Imastachus yuyasqaykichejmanta parlarishaspataj kʼachamanta, entiendenakuspa parlariychej, amataj nisqaykichejtapuni valechiychejchu. Tatasniykichej chayri waj qaylla familiaykichej imatachus ruwanaykichejta mañasusqaykichej allillan chayqa, atikusqanman jina paykunata kasuychej. Paykunapajpis chay pʼunchayqa may sumajllataj. Mana nisusqaykichejta ruwajtiykichejtajrí kʼachamanta, munakuywantaj imaraykuchus mana ruwanaykichejta sutʼinchariychej (Col. 4:6). Paykunata entiendechiychej astawanqa chay pʼunchay may kusisqa kayta munasqaykichejta, Jehovatataj jatunchayta munasqaykichejta.
17 ¿Tatasniykichej mana testigos kajtinkurí? Ichapis astawanraj mana entiendechiyta atillawajchejchu. Jinapis kʼachamantapuni parlarinkichej chayqa allin risonqachej. India suyumanta hermanonchej Santhosh nin: “Familiaykoqa munarqanku wakin hinduismo costumbresta ruwanaykuta. Ñakʼayta entiendecherqayku imaraykuchus mana chayta ruwanaykuta. Jinapis wakin imastaqa, paykuna nisqankuman jina ruwarqayku Jehovaj ñaupaqenpi allillan kasqanrayku. Ajllasqayku mikhunata waykʼuchinaykumantaqa, paykunaj ajllasqanku mikhunata waykʼucherqayku. Takinaman, tusunaman mana yachasqachu kasqankuraykutaj mana chay imasta ruwarqaykuchu”.
18. ¿Imataj casarakojkunata yanapanqa wakichisqankuman jinapuni tukuy ima allin llojsinanpaj? (1 Corintios 14:40; fototawan qhawariy).
18 Tukuy imata sumajta wakichiychej. Chayta ruwankichej chayqa casamientoykichej día mana chay llakiyllawanchu kashankichej (1 Corintios 14:40 leey). Taiwanmanta Wayne sutiyoj hermano nin: “Casamientoykoj ñaupaj diasnin pikunachus yanapashawarqayku chaykunawan uj tantakuyta ruwarqayku. Imastachus wakichishasqaykumanta parlarerqayku, wakin imastataj ensayarqayku tukuy imapis allin llojsinanpaj”, nispa. Invitadosniykichejta respetasqaykichejrayku kallpachakuychej tukuy imata horanpipuni ruwanaykichejpaj.
Sumajta casamientota wakichejtinkoqa tukuy ima allin llojsenqa (18 parrafota qhawariy).
19. ¿Imataj noviosta yanapanqa casamientonkupi tukuy ima allin llojsinanpaj?
19 Imaschus pasananpi ñaupajmantaña tʼukurinkichej chayqa, ashkha problemasmanta librakunkichej (Pro. 22:3). ¿Tiyakunkichej chaypi mana invitasqalla runas casamientoman riyta yachankuchu? Piensariychej mana chay pasananpaj imatachus ruwanaykichejpi. Mana testigo familiaresniykichej jamonqanku chayqa, ñaupajmantaña sutʼinchariychej imaynatachus testigos casarakusqanchejta, ima costumbrestatajchus mana ruwasqanchejta. Jw.org paginapi kay yachaqanata qhawarichiwajchej: “¿Cómo son las bodas de los testigos de Jehová?”. Casamientoykichej wakichisqaykichejman jina llojsinanpajtaj, ichapis uj hermanota churawajchej ‘casamiento cargoyoj’ kananpaj (Juan 2:8). Imaynachus casamientoykichej kananta sutʼita willarinkichej chayqa, payqa yanapayta atillasonqachej wakichisqaykichejman jina tukuy ima allin llojsinanpaj.
20. Casarana patapi kajkuna, ¿imatataj yuyarikunanku tiyan?
20 Casamientopaj ashkha imasta wakichina kasqanrayku, ichapis yuyawajchej ancha kasqanta. Jinapis yuyarikuychej casamientoqa uj dialla kasqanta. Chaymanta qhepamanraj Jehovata khuska sirvispa aswan kusisqa kausakunkichej. Tukuy atisqaykichejta kallpachakuychej casamientoykichej allinpaj qhawasqa kananpaj, nitaj jatunpunichu kananpaj. Jehovapipuni atienekuychej. Paypa yuyaychasqanman jina ruwankichej chayqa, casamientoykichej diata yuyarikuspa kayta ninkichej: “Kusapuni karqa, nipuni ni imamanta arrepientekunichu”, nispa (Sal. 37:3, 4).
107 TAKIY Jehová Dios munakuyta yachachiwanchej
a MANA QONQANAPAJ: Ashkha culturaspeqa casamientopi discursota ruwayta yachanku, anillosta churanakuyta yachanku, Diospa ñaupaqenpi wiñaypaj khuska kausakunankuta ninakuyta yachanku, fiestitatapis ruwayta yachanku. Wakin culturaspitaj chay imasmanta wakillanta ruwanku, wakin culturaspitaj mana ni mayqenta. Mana chay imasta ruwajtinkupis, allin kanman casarakusqanku día Bibliaj yuyaychaykunasninman jina ruwananku.
b Casarakunapaj ima leyestachus juntʼana kasqanta astawan yachanaykipajqa, La Atalaya del 15 de octubre de 2006 revistapi “Bodas honorables a la vista de Dios y los hombres” nisqa yachaqanata leeriy.
c Jw.org nisqa paginapi ¿Uj fiestapi machachej ujyanasta churanachu kanman? nisqa videota qhawariychej.