Iñiyniyuqkunamanta yachakunapaq

“Diospa ñawpaqempi wiñashallarqapuni”

TRIGOQA cosechanapaqjinaña kachkarqa, mayo chayri junio killajina karqa. Chʼaki tiempotaq qallarichkarqaña. Samuelqa, chiqa sunqu karqa, may unay watastaña profetajina, juezjina ima llamkʼachkarqa, tukuy israelitastataq Guilgal llaqtaman waqyachimurqa. Runasta chʼin kachkasqankuta qhawarispa, ichá tapukunman karqa, ¿imaynatá sunqusninkuta kuyurichisaq?, nispa.

Kay runasqa, pantachkasqankuta mana reparakuchkarqankuchu. Juk runa kamachinanta munachkarqanku. Kayta mañaspaqa Diosta, profetanta ima, pisipaq qhawachkarqanku. Jehovata kamachiqtajina qhisachachkarqanku. Samuel pantasqankumanta kutirikunakupaq, ¿yanapanmanchu karqa?

Profetaqa, paykunaman nirqa: “Unay watasniyojña kani, chujchasniypis yurajllaña”, nispa. Yuraq chukchasninqa jatunpaq qhawanankupaq, nisqantataq kasukunankupaq yanaparqa. Nirqataq: “Noqaqa wayna kasqaymantapacha kunankama qankunataqa pusaykacharqaykichej”, nispa (1 Samuel 11:14, 15; 12:2). Machituña kaspapis, wayna kasqanmanta yuyarikuq. Wayna kachkaspa, allin yuyaywan imatapis akllasqanqa, iñiyniyuq, chiqa sunqu kananpaq ima yanaparqa.

Saqra runas, chawpinpi kawsakusqanrayku, Samuelqa iñiyninta, jarkʼanan, kallpachanan ima, karqa. Ñuqanchikpis, saqra yuyayniyuq runas, wasanchaq runas chawpipi kawsasqanchikrayku, iñiyninchikta jarkʼananchik tiyan. Samuel wawa kasqanmantapacha, imatachus yachakuyta atisqanchikta, qhawarina.

“Diosta sirvispallapuni kasharqa”

Samuelqa, mana tukuy wawasjinachu uywasqa karqa, imaraykuchus , ñuñuchkasqanmanta pʼitisqa kasqantawan, tawa watanmanjina, Diosta Siló llaqtapi, yupaychana toldopi, sirviyta qallarirqa. Chaytaq llaqtanmanta 30 kilometrosninman kachkarqa. Tatan Elcana, maman Ana ima, nazareojina, wañunankama Diospa wasinpi llamkʼamunanpaq akllarqanku.a ¿Imaraykú jinata ruwarqanku? ¿Manachu wawankuta munakurqanku?

Mana ajinachu. Astawanpis paykunaqa Silopi, sumaq qhawasqa kananta yacharqanku. Eli kuraq sacerdotejina Samuelta, paywan llamkʼasqanrayku, sumaqtachá qhawaq. Chantapis yupaychana toldopiqa, wakin warmis llamkʼaypi yanapakuq kanku (Éxodo 38:8).

Ana, Elcana imaqa, munasqa wawitankumanta mana qunqapurqankuchu, kuraq wawitanku kasqanrayku. Anapaqqa, Samuel, Diosmanta mañakuyninman kutichiynin karqa, Diospa wasinpi llamkʼananpaqtaq qunan karqa. Anaqa, Samuelta sapa wata, waturikamuq rispa ruwapusqan pʼachata apapuq, toldopi llamkʼananpaq. Samuelqa, tatasnin waturikuq jamunankuta maytachá suyakuq. Paykunaqa Samuelta kallpachaq, yuyaychaq kanku, Jehovapaq llamkʼasqanta jatunpaq qhawananpaqtaq yanapaq kanku.

Wawasniyuq kaqkunaqa, kaymanta yachakunkuman. Wakin tatasqa, wawasninku Diosta yupaychanankupaq dakukunankumantaqa, kapuyniyuq kanankupaq astawan tanqanku. Ana, Elcana imaqa, Samuel Diosta yupaychananpaq tukuy imata ruwarqanku, chayrayku Samuel kʼacha runaman tukurqa (Proverbios 22:6).

Wiñasqanmanjina, ichapis Samuelqa Siló llaqtamanta urqu puntasninman wichariq. Chaymantataq llaqtata, valleta, yupaychana toldota ima, qhawariqchá. Yupaychana toldota qhawarispataq, chaypi llamkʼachkasqanmanta, maytachá kusirikuq. Yupaychana toldoqa, Moises ruwachisqanmantapacha, 400 watasña, pasarqa, chantapis tukuy pachamanta chayllapi Diosta yupaychakuq.b

Samuelqa, yupaychana toldopi llamkʼayninta, mayta munakuq. Qillqasqanpi nin: “Linomanta ruwasqa efod nisqa pʼachawan Tata Diosta sirvispallapuni kasharqa”, nispa (1 Samuel 2:18). Efod pʼachaqa chalecoman rikchʼasqa karqa, chaywan pʼachallisqa sirvichkarqa nispataq sacerdotesta yanapasqanta ninayan. Mana sacerdotespa ayllumanta kaspapis, toldopi wakin llamkʼaykunata ruwaq, sapa paqarin, punkusninta kichariq, chantapis machuyasqa Elita yanapaq. Samuelqa, llamkʼayninta may jatunpaq qhawaq, chaywanpis toldopi saqra ruwaykunata qhawasqanqa, sunqunta llakichiyta qallarirqa.

Khuchi kawsay chawpipi llimphu karqa

Samuelqa, waynamantapacha saqra ruwaykunata rikurqa. Bibliaqa, Samuel libropi niwanchik, Elip iskay wawasninqa —Ofni, Finees— “millay kawsayniyoj karqanku, manataj Tata Diosta manchachikojchu kanku”, nispa (1 Samuel 2:12, 13). Ofni, Finees “millay kawsayniyoj”, nispaqa, mana ni imapaq valesqankuta, niyta munachkarqa. Imaraykuchus Jehovata, mana jatunpaqchu qhawarqanku. Diospa kamachiykunasninta mana kasuspataq mayta juchachakurqanku.

Diosqa kamachiykunasninpi, imatachus sacerdotes ruwanankuta, imaynatachus jaywanasta qʼulachinankuta ima sutʼincharqa. Jehovaqa, qʼulachiykunasta mañaq, runaspa juchasninta pampachananpaq, ñawpaqinpi llimphus kanankupaq, bendicionninta, yanapayninta ima japʼinankupaq. Ofnip, Fineespa saqra ruwaykunasnintaq wak sacerdotesta llaqtap qʼulachiykunasninta, mana jatunpaq qhawanankupaq, tanqarqa.c

Samuelqa, toldopi chay saqra ruwaykunata rikuspa, sunqu pʼakisqachá qhipakurqa, imaptinchus ni pipis chaymanta ni imata niqchu. Machkha runastachus toldomanta llakisqasta, pampachasqasta lluqsimuqta rikurqa. Chaykunamanta wakinqa wakchas, pisipaq qhawasqas, llakisqas ima, karqanku, paykunataq sunquchakuq, kallpachakuq ima toldoman riq kanku. Samuelqa aswan qhipaman, Ofni, Finees ima, toldopi llamkʼaq warmiswan khuchichakusqankuta yachaspa, astawanchá llakikurqa (1 Samuel 2:22). ¿Manachu Samuel llakisqa kasqanta niwaq? Ichá payqa Eli kay chʼampayta allinchananta suyarqa.

Elilla kay chʼampaytaqa allinchayta atinman karqa, mayqinchus astawan mana allinman tukuchkarqa. Kuraq sacerdotejina, imachus toldopi ruwakuchkasqanta yachanan karqa. Tatajinataq, wawasninta kʼaminan karqa. Kayta ruwaspaqa mana paykunallachu pantachkarqanku, achkha runastawan pantachirqanku. Chayrayku Eliqa tatajina, kuraq sacerdotejina mana allintachu ruwachkarqa, imaraykuchus tumpallata churisninta kʼamirirqa (1 Samuel 2:23-25). Paykunaqa jasutʼisqas kananku karqa, juchachakusqankuraykutaq, wañunanku karqa.

Jehovaqa, chay chʼampay sinchiyasqanrayku ‘juk profetata’ kachamurqa Elita juchachananpaq, Bibliaqa profetap sutintaqa mana willanchu. Ñawpaqta Jehovaqa chay profetaniqta nirqa: “Imaraykutaj churisniykita noqamanta nisqaqa aswan jatumpaj qhawanki”, nispa. Nillarqataq, juk pʼunchayllapi saqra wawasniyki wañunqanku, tukuy familiayki ñakʼarinqa, sacerdote kayniykitataq qhichusqayki nirqa. ¿Imatá Eli uyarisqanwan ruwarqa? Biblia niwanchik mana imata ruwasqanta (1 Samuel 2:27–3:1).

Samuel, ¿juchachakullanmantaqchu karqa? Mana. Kay willaykunapiqa, mana llakiy willaykunallamantachu parlawanchik, manaqa allin willaykunamantapis. Imaynatachus Samuel wiñasqanmanjina sumaqta ruwasqanmanta willawanchik. Yuyarikuna saqra ruwaykunata rikuspapis Samuelqa, “Tata Diosta sirvispallapuni” kachkasqanta (1 Samuel 2:18). Juchʼuysitumantapacha sumaqta Diosta yupaycharqa. Biblia nillantaq: “Diospa ñawpaqempi wiñashallarqapuni”, nispa (1 Samuel 2:21). Arí, watas pasasqanmanjina, Samuelqa Diosman astawan qayllaykurqa. ¡Manachu Diospa amigon kayqa juk sumaq jampijina mana juchallikunapaq!

Samuelqa, ichapis jinata yuyanman karqa: “Kuraq sacerdote, wawasnin ima juchachakuchkanku, ¿manachu ñuqapis munayniyta ruwayman?”, nispa. Chaywanpis wakkuna juchachakuptinku, ñawpaqta apaqkuna juchachakuptinku ima, mana juchachakunallataqchu tiyan. Kay tiempopipis Samueljina, may chhika waynas, sipas ima, saqra runap chawpinpi kawsakuspapis, “Diospa ñawpaqinpi” wiñachkallankupuni.

Chayrayku, ¿ima bendiciontataq Samuel japʼirqa? Biblia nin: “Samuelqa wiñashallarqapuni, ruwasqasnintaj Tata Diospaj, runaspajpis allin karqa”, nispa (1 Samuel 2:26). Ajinata Samuelqa chiqa sunqu kasqanrayku paypa ruwasqanta allinpaq qhawaqkunapaq sumaq waynajina riqsichikurqa. Chiqamanta Diosqa, Samuelta mayta munakurqa. Samueltaq Jehová, Siló llaqtamanta saqra kaqta chinkachinanta suyachkarqa. Chayrayku ichapis tapukuq, ¿maykʼaqtaq chay kanqa?, nispa.

“Parlallay kamachiykeqa uyarishasunki”

Juk chʼisi, tapukusqanqa sutʼinchakurqa. Niraq sutʼiyachkaptin laqhallaraq kachkarqa. Toldopitaq lámpara kʼanchachkallarqaraq. Jina chʼinlla kachkaptin Samuelqa waqyachkasqankuta uyarirqa, Eli kasqantachá yuyarqa, imaraykuchus machituña kasqanrayku, manaña qhawaytapis atiqchu, yanapanaytachá munan, nispa nirqachá. Jatariytawantaq, Eliman usqhayta rirqa. Kaypi tʼukurina: Samuelqa kʼala chakilla ‘usqhayta’ Eliman richkasqanpi, ¡chayta rikuyqa may kʼachitu! Samuelqa Elita jatunpaq qhawarqa. Imaraykuchus Eliqa kuraq sacerdotejina llamkʼachkallarqaraq (1 Samuel 3:2-5).

Samuelqa: “Kaypi kashani; imapajtaj wajyawankiri”, nispa, Elita rikchʼarichirqa. Elitaq mana waqyasqantachu nirqa, puñumunantataq nirqa. Iskay kutitapuni Samuelqa uyarispa Eliman rirqa. Kimsa kutinmantaq Eliqa yacharqa imachus kasqanta. Chay tiempopi, Jehovaqa mana musquypichu nitaq profetasniqtachu llaqtanman parlaq. Chaywanpis Eli repararqa, Jehová kay yuqallituniqta, uyarichikuyta munasqanta. Chayrayku juktawan puñukanpunanpaq kachaspa, qhipanpaq imatachus kutichinanta nirqa. Chaymanta watiqmanta Samuel uyarisqa: “Samuel, Samuel” niqta, paytaq Elip nisqanmanjina Jehovata nirqa: “Parlallay, kamachiykeqa uyarishasunki”, nispa (1 Samuel 3:1, 5-10).

Silopi pichus Diosta uyariq karqaña. Chaymantapacha Jehovaqa, Samuelta parlapaq, paytaq uyarikuq. ¿Ñuqanchikrí Diosta uyarinchikchu? Jehovata uyarinapaqqa, mana tutapi juk rimay parlanawanchiktachu suyananchik tiyan, manaqa Biblianiqta parlallawanchikpuni. Diosta astawan uyariptinchik, kasukuptinchik imaqa, iñiyninchik astawan wiñanqa. Samuelpis kikillantataq ruwarqa.

Jaqay chʼisi uyarisqanqa, Samuelpa kawsayninta tikrachirqa. Chaymantapacha, Jehovata sumaqmanta riqsirqa, imaraykuchus profetanman, parlaqninman ima tukurqa. Kunanqa, Eliman, imatachus Jehová ruwananta willanan karqa. Elip familianpaq willasqanta juntʼakunanpuni nirqa. Willayta manchachikuspapis, mayta kallpachakuspa parlarqa. Elita llampʼu sunquwan Diospa munaynin ruwakunanta saqirqa. Tiemponmantaq tukuy Jehovap nisqan juntʼakurqa. Israelitasqa, filisteospa contranta maqanakuypi uqharikurqanku, juk pʼunchayllapitaq Ofni, Finees ima wañurqanku. Elitaq Jehovap arcanta apakapusqankuta uyariytawan wañupullarqataq (1 Samuel 3:10-18; 4:1-18).

Chaymantapacha, Diospa chiqa profetantajina riqsiyta qallarirqanku. Bibliaqa niwanchik: “Tata Diostaj paytaqa yanaparqa”, nispa. Jehovaqa Samuelniqta nisqanta juntʼachirqapuni (1 Samuel 3:19).

“Tata Diosmanta mañakurqa”

Israel llaqta Samuelpa nisqanta, ¿uyarikurqachu? ¿Diosta sumaqta yupaychaq llaqtamanchu tukurqa? Mana. Imaraykuchus llaqtaqa, juk profetap kamachiyninwan mana kusisqachu kachkarqa. Wak suyusjina reyniyuq kayta munarqanku. Diostaq Samuelniqta llaqtap munasqanta ruwarqa. Chaywanpis mañasqanku jatun jucha kasqanta yachananku karqa. Mana juk runallatachu qhisachachkarqanku manaqa Jehovata. Chayrayku llaqtata Guilgalman waqyachimurqa.

Llaqtaqa, mancharisqalla kachkarqa. Machuyasqa Samuelqa, imaynatachus wawamantapacha Diosta yupaychasqanta, yuyarichispa, Diosmanta mañakurqa, sinchi wayrawan parachimunanta (1 Samuel 12:17, 18).

Chʼaki tiempopi, ¿sinchi wayra paratachu mañachkarqa? Chayqa mana creenapaqjinachu karqa. Chaywanpis mana creeqkunata, asipayaqkunata chʼinyachinapaqjina janaqpachaqa yana phuyuswan laqhayayta qallariykurqa. Sinchi wayrataq trigota pampachaspa uqhariykun, qhun qhun nispataq sinchi para jichʼaykakamurqa. Israelitasqa jinata rikuspa, ¿imatá ruwarqanku? “Sinchʼita mancharikorqanku Tata Diosmanta, jinataj Samuelmantapis”. Chaymantaraq jatunmanta juchachakusqankuta repararqanku (1 Samuel 12:18, 19).

Mana Samuelchu, manaqa Jehová, mana kasukuq llaqtap sunqunta llampʼuyachirqa. Samuelqa, wawamantapacha machuyayninkama, Jehovapi iñiyninta churarqa, chayraykutaq bendecisqa karqa. Jehovaqa kunankama kikillanpuni mana tikrakunchu. Chayrayku Samueljina Jehovapi iñiqkunaqa, Diospa bendicionninta japʼinqanku.

[Sutʼinchaykunasnin]

[21 paginapi dibujo/foto]

Samuelqa iñiywan mayta kallpachakuspa, Dios, Elita juchachasqanta willarqa

[22 paginapi dibujo/foto]

Samuelqa sinchita parachimunanta iñiywan mañakurqa, Jehovataq uyarirqa