Jesús ‘qhipayta jamuy’ nisqan, ¿ima niyta munan?

1, 2. ¿Ima sumaq waqyariytaq sapa jukninchikpaq kan, chanta imatataq tukuypis tapukusunman?

¿YUYARIKUNKICHU maymanchus mana qunqanaykipaqjina waqyarisusqankuta? Ichapis, munasqa masiyki casarakuyninman, chayri juk sumaq llamkʼayman waqyasusqankuta kunankama yuyarikunki. Maykʼaqllapis jinata waqyarisuptinku maytachá kusikurqanki, ichapis may sumaqpaq qhawasqa sientikurqanki. Chaywanpis, tukuy kay waqyakuykunamanta astawan sumaq waqyay kasqanta yachakun. Tukuy waqyasqa kachkanchik, imaynatachus kutichisunchik chayqa, kawsayninchikta allinpi chayri mana allinpi tukuchinqa. Chay waqyariyman kasukuyqa, kawsayninchikta tikrayta atinman.

² ¿Ima waqyariymantataq parlachkanchik? Jesucristo, Jehová Diospa kuraq Churin waqyarisqanmanta parlachkanchik. Marcos 10:21, Jesús waqyarisqanta rikuchiwanchik: “Qhepayta jamuy”. Jinamanta, sapa jukta waqyawanchik. Chayrayku, tapukusunman: ‘¿Imatá kutichisaq?’, nispa. Tukuychá, kasukuyta munasunman, ¿pitaq chay sumaq waqyariyman mana kasukunmanri? Chaywanpis, yaqha tukuy runa mana kasukunkuchu. ¿Imaraykutaq?

3, 4. a) Jesusta wiñay kawsaymanta tapukuq wayna, ¿ima kapuyniyuqtaq karqa? b) ¿Ima allintataq Jesús chay qhapaq kamachiq runapi qhawanman karqa?

³ Juk runamanta yachakusunchik, payta waqyarisqanmantaqa yaqha 2 waranqa wataña. Payqa may sumaqpaq qhawasqa runa karqa, kimsa kapuyniyuq karqa. Paymanta Biblia nin: ‘wayna’, ‘qhapaq’, ‘kamachiq’ ima, kasqanta (Mateo 19:20; Lucas 18:18, 23). Paypa aswan sumaq kapuyninqa: Sumaq Yachachiq Jesús yachachisqanta mayta uyariyta munasqan.

⁴ Jaqay tiempomanta kamachiqkunaqa mana allinpaqchu Jesusta qhawaq kanku (Juan 7:48; 12:42). Chay wayna kamachiqtaq, Jesustaqa mana jinatachu qhawarqa. Bibliaqa nin: “Jesús ñanman llojsishajtinña, uj runa usqhayllata jamorqa; Jesuspa ñawpaqenman qonqoriykukuspataj, payta taporqa: Kʼacha Yachachej Señor, [¿]imata ruwaspataj wiñay kawsayta tariyman? nispa” (Marcos 10:17). Kay kamachiqqa Jesuswan mayta parlayta munarqa, chayrayku juk wakcha runajina usqhayllata Jesusta taripamurqa. Jesuswan tinkuspataq, jatunpaq qhawaspa qunquriykukurqa. Chiqamanta nisunman, kay runaqa kʼumuykukuq sunquyuq kasqanta, Diosmantataq yachakuyta munasqanta. Chayrayku, Jesusqa chay runata allinpaq qhawarqa (Mateo 5:3; 18:4). Chantapis Jesusqa ‘payta munakurqa’ (Marcos 10:21). Jesuspa waqyayninman, ¿imatataq pay kutichinman karqa?

Mana imawan kikinchakuq waqyariy

5. ¿Imatataq Jesús qhapaq runaman kutichirqa, imaraykutaq mana wakcha kanantachu Jesús mañachkarqa? (Suntʼinchayninta ñawiriy.)

⁵ Tatanqa Jesusman imatachus wiñay kawsayta tarinapaq ruwananchikta willarqaña. Chayrayku Jesusqa Bibliawan kutichirqa, chay waynataq Moisespa kamachisqanta juntʼachkasqanta nirqa. Chaywanpis, Jesusqa sumaqta imatapis qhawayta yachasqanrayku, imachus chay waynata jarkʼachkasqanta qhawarqa (Juan 2:25). Diosta mana allinta yupaychachkasqanta qhawarqa, chayrayku nirqa: “Uj imatawanraj ruwanayki tiyan”, nispa. ¿Ima ruwaymantataq parlachkarqa? Jesús nirqa: “Tukuy kapuyniykita vendemuspa, wajchasman qopuy chay qolqeta”, nispa (Marcos 10:21). ¿Cristoqa Diosta yupaychananchikpaq tukuypis wakcha kananchiktachu niyta munachkarqa? Mana, mana chaytachu niyta munachkarqa.a Chaywanqa juk sumaq yachayta yachachichkarqa.

6. ¿Imaynatataq Jesús qhapaq waynaman waqyarqa, kay runa sunqunpi ima kasqantataq ruwayninwan rikuchirqa?

⁶ Jesusqa, imachus chay waynapta mana kapusqanta sutʼimanta rikuchinanpaq, jinata waqyarirqa: “Qhepayta jamuy”, nispa. ¡Manachu may sumaq waqyay karqa, kikin Diospa Churin, chayjinata waqyachkarqa! Chantapis, may jatun tʼinkata quyta munarqa: ‘Janaq pachapitaq achkha kapuyniyuq kanki’, nispa. Chay qhapaq wayna, ¿chay sumaq waqyayman kasukurqachu? Bibliaqa niwanchik, ‘chay runaqa phutisqa llakisqataq ripurqa imaraykuchus payqa mayjina qhapaq karqa’ (Marcos 10:21, 22). Jesús kutichisqanqa sutʼiman imachus chay runap sunqunpi kasqanta rikuchin: qhapaq kayninta mayta munakurqa, atiyta qusqanrayku, chantapis sumaq runatajina qhawachisqanrayku. Chayqa may llakiy karqa, imaraykuchus qhapaq kayninta astawan munakuq Cristota munakunantaqa. Kaykunawanqa “imachus” chay qhapaq runapta mana kapusqanta rikunchik: Jesusta, Jehovata ima munakuspapis, mana tukuy sunqunwanchu munakurqa. Chayrayku chay sumaq waqyariyta qhisacharqa. Kunan, ¿imatataq ñuqanchik chaymanta yachakusunman?

7. ¿Imaraykutaq nisunman Jesús waqyarisqan sapa jukninchikpaq kasqanta?

⁷ Jesuspa waqyayninqa mana jaqay waynallapaqchu, nitaq qhapaqkunallapaqchu karqa. Jesusqa nirqa: “Pillapis qhepayta jamuyta munajqa [...] sapa pʼunchay qhatiwachun”, nispa (Lucas 9:23). Rikunchikjina “pillapis” chiqamanta munaptin, Jesuspa qhipanta riyta atin. Diosninchik llampʼu sunqu kasqankuta rikuspa, kay runasta Churinman qayllaykunankupaq aysamun (Juan 6:44). Jesusqa mana qhapaqkunallatachu nitaq wakchakunallatachu waqyarqa. Manataq juk laya runallatachu nitaq juk suyullatachu chayri juk ayllullatachu, payqa waqyarqa. Manaqa tukuyta waqyan. Chayrayku, “qhepayta jamuy” nispaqa, Jesús sapa jukninchikman waqyawanchik. Chaywanpis, ¿imaraykutaq Jesuspa qhipanta risunman? ¿Imataq Jesuspa qhipanta riy niyta munan?

Imaraykutaq Jesuspa qhipanta rinanchik tiyan

8. ¿Imatataq tukuypis necesitanchik, imaraykutaq?

⁸ Runaqa mana nispapis juk sumaq kamachiqta necesitasqanta rikuchin. Diosqa chayta profeta Jeremiasniqta rikuchirqa: “Tata Dios, yachani runaqa kawsayninmanta mana dueñochu kasqanta, nitaq kawsaynimpi imatachus ruwananta niyta atisqanta” (Jeremías 10:23). Arí, runaqa mana runata kamachiyta atinchu manataq chaypaq ruwasqachu kachkan. Unaymantapacha kamachiqkunaqa saqrasllapuni karqanku (Eclesiastés 8:9). Jesuspa tiemponpi kamachiqkunaqa, runata pampachaq kanku, usuchiq kanku, chʼawkiyaqtaq kanku. Chayrayku, Jesusqa phutikuspa nirqa, runaqa “mana michejniyoj ovejas jina” saqirasqas kasqankuta (Marcos 6:34). Kay pʼunchaypi runasmanta kikillantataq nisunman. Sapa juk chayri tukuypis juk sumaq kamachiqta necesitanchik, paypi atienekunanchikpaq jatunpaqtaq qhawananchikpaq. ¿Jesusta chay sumaq kamachiqtajina qhawasunmanchu? Arí, chaytataq kunan qhawasunchik.

9. ¿Imaptintaq Jesús, mana kamachiq runajina kasqanta nisunman?

⁹ Qallarinapaqqa, Jehová Dios Jesusta akllan. Kay pachamanta kamachiq runataqa, paykuna kikin, pantaq runalla akllan, chayraykutaq chʼawkiyachikunku. Jesustaq titulon ninjina, mana chay kamachiq runajinachu. Cristo rimayqa Mesías rimaywan kikillantaq, kay rimaykunaqa, “Akllasqa” niyta munan. Jesustaqa (Dios paytaqa llamkʼananpaq churan) Apu Kamachiq Jehová akllarqa. Chayrayku Jehová Churinta nirqa: “Kaymin ajllasqa kamacheyqa, munakusqay; paypi almayqa kusikun. Payman qosaj Espirituyta”, nispa (Mateo 12:18). Ruwaqninllanchik imayna kamachiqtachus necesitasqanchikta yachan. Jehová mana tukukuq yachayniyuq kasqanrayku, pay akllapuwasqanchikpi atienekusunman (Proverbios 3:5, 6).

10. ¿Imaraykutaq Jesuspa kawsaynin aswan sumaq, qhipanta purinanchikpaq?

¹⁰ Iskay kaq, Jesusqa pay kikin ruwananchikpaq yachachiwanchik. Sumaq kamachiqqa, payjina kananchikpaq sumaq kayninta rikuchiwanchik, payqa ruwayninwan juk ñanta kicharin qhipanta rinanchikpaq, jinamanta aswan sumaq runa kayman tanqawanchik. ¿Imayna kamachiqtataq astawan jatunpaq qhawasunman? ¿Mana manchachikuqtachu? ¿Yachayniyuqtachu? ¿Khuyakuyniyuqtachu? Chayri, ¿llakiykunawan mana atipachikuqtachu? Jesuspa Jallpʼapi kawsayninmanta yachaqaspaqa, tukuy kay nisqanchikmanta, aswan sumaq kasqanta rikusunchik. Jesús Tatanman rikchʼakusqanrayku, Tatanpa kayninta sumaqta rikuchirqa. Jesús tukuy imapi sumaq karqa. Chayrayku, ruwayninqa, nisqanqa, sunqunpi imachus kasqan imaqa, kikinta ruwananchikpaq aysawanchik. Bibliaqa cristianosman niwanchik Cristota rikuychik “kikillantataj ruwanaykichejpaj”, nispa (1 Pedro 2:21).

11. ¿Imaynamanta Cristo “sumaj michej” kasqanta rikuchirqa?

¹¹ Kimsa kaq, Cristoqa “sumaj michej” kasqanta rikuchirqa (Juan 10:14). Unay runaqa michiqkunata sumaqta riqsiq kanku. Ovejasta michiqqa allinta michinanpaq, sinchita llamkʼanan karqa, chantapis “sumaj” michiq kaqqa kawsayninmantapis astawan sumaqta ovejaspa kawsayninta qhawaq. Rey Davidqa sumaq michiq karqa, Jesustaq paypa mirayninmanta jamurqa. Davidqa wayna kayninpi kawsayninta wañuywan tinkuchispa, phiña animalkunamanta ovejasninta qhichurqa (1 Samuel 17:34-36). Jesusqa, Davidmanta astawanraq ruwarqa, pikunachus paypa qhipanta riqkunapaq: kawsayninta qurqa (Juan 10:15). ¿Machkha kamachiqkunataq chayta ruwankumanri?

12, 13. a) ¿Imaynatá michiq ovejasninta riqsin, ovejastaq imaynatá michiqninta riqsinku? b) ¿Imaraykutaq Sumaq Michiqwan michichikuyta munanki?

¹² Jesusqa jukjinamanta “sumaj michej” kasqanta rikuchillarqataq, payqa nirqa: ‘Ovejasniyta riqsini, ovejasniytaq ñuqata riqsiwanku’, nispa (Juan 10:14). Kaypi tʼukurina, wakinkunapaq millmasapa ovejasta qhawayqa mana imapischu, michiqpaqri mana jinachu. Payqa sapa jukta riqsin: chichu kaqkunata, allinta wachakunankupaq yanapan, unqusqakunata, uñitasta, manaraq kallpayuq kaqkunatapis marqʼarikuspa apaykachan. Ovejaspis michiqnintaqa riqsinku. Michiqninpa parlayninta sumaqta riqsinku, manataq wakpa parlayninta uyarinkuchu. Usqhayllata imamanta jarkʼakunankupaq parlaptin, paykunaqa chay ratu uyarikunku. Maymanpis michiqnin richun, paykunaqa qhipanta rinku. Imaraykuchus michiqninqa, maypichus yakuyuq allin qʼumir pampas kasqanta yachan. Michiqninpa qhawayninpiqa, mana imamantapis manchachikunkuchu (Salmo 23).

¹³ ¿Pitaq chayjinata michichikuyta mana munanmanchu? Sumaq Michiqqa, qhipanta riqkunata sumaqta qhawasqanta rikuchin. Payqa kunan pʼunchaypi kusiy allin kawsayta quwanchik, qhipamantaq wiñay kawsayta quwasun (Juan 10:10, 11; Apocalipsis [Revelación] 7:16, 17). Chayrayku, imachus Jesuspa qhipanta riy niyta munasqanta sumaqta yachananchik tiyan.

Jesuspa qhipanta puriy ¿ima niyta munan?

14, 15. Cristop qhipanta rinapaq, ¿imaraykutaq mana cristiano kasqanchikta chayri Cristota munakusqanchikta niyllachu?

¹⁴ May achkha runa Cristop waqyayninta kasukusqankuta ninku, chayraykutaq cristianosjina sutichachikunku. Ichapis, ima religionpichus tatasninku bautizachinku, chaypi kachkanku. Chantapis, Cristota munakusqankuta, salvaqninkutajina qhawasqankuta ima ninku. Chaywanpis, ¿chiqamantachu Cristop qhipanta rinku? ¿Chaytachu Jesús waqyarisqanwan niyta munarqa? Mana, astawan ruwananchikmanta parlachkarqa.

¹⁵ Cristianosmanta suyuspi tʼukurina, paykunaqa Cristop discipulosnin kasqankuta ninku. ¿Jesuspa yachachisqantachu ruwachkanku? Chayri, ¿kay saqra pachapijinachu, wistʼu kaqta ruwanku, chiqninakunku, suwanakunku, wañuchinakunku ima? May sumaqpaq qhawasqa hindú yachachiq Gandhi nirqa: “Mana pitapis Jesusjina runata yanapaqtaqa riqsinichu. Manataq, cristianismo nisqapiqa ima saqratapis tarinichu. Qamkuna cristianospi saqraqa kachkan, imaraykuchus yachachisqaykichikta mana juntʼankichikchu”.

16, 17. ¿Imatataq Cristianos kayku niqkuna mana ruwankuchu, ima ruwaspataq chiqa cristianos riqsichikunku?

¹⁶ Jesús nisqanmanjina, chiqa cristianosqa mana simillankuwanchu Jesuspa qhipanta risqankuta rikuchinku, manaqa ruwayninkuwan. Jinata juk kutipi nirqa: “Mana tukuy pikunachus: Señor, Señor, nispa niwajkunachu janaj pacha reinoman yaykonqanku. Manachayqa, janaj pachapi kashaj Tataypa munayninta ruwajkunalla yaykonqanku”, nispa (Mateo 7:21). ¿Imaraykutaq may achkha runa Jesuspa qhipanta richkasqankuta ninku, manataq Tatanpa munayninta ruwankuchu? Tukuypis, chay qhapaq wayna kamachiqjina kanku. Chay runasqa, ‘juk imatawanraq ruwananku tiyan’: tukuy almankuwan Jesusta, Tatanta ima munakunanku tiyan.

¹⁷ Chanta, ¿imaraykutaq chayta ninchik? ¿Manachu may chhika religionniyuq runas, Jesusta munakusqankuta ninku? Arí. Chaywanpis, Jesusta, Jehovata ima munakuyqa, mana simillamantachu. Cristoqa nirqa: “Noqata munakuwajqa nisqasniyta kasonqa”, nispa (Juan 14:23). Michiqjina parlaspataq nirqa: “Noqaqa ovejasniyta rejsini, paykunataj parlasqayta uyariwanku, qhepaytataj jamunku”, nispa (Juan 10:27). Qhawasqanchikmanjina, chiqamanta Cristota munakuyqa, mana sunqullawanchu nitaq simillawanchu rikuchikun, manaqa ruwayninchikwan.

18, 19. a) Jesusmanta yachakusqanchik, ¿ima ruwaymantaq tanqawasunchik? b) ¿Imapaqtaq kay librota wakichikun, chantapis imaynatá unaytaña Cristop qhipanta riqkunatapis yanapanqa?

¹⁸ Ruwayninchikqa, mana qhasillamantachu jamun. Manaqa, imachus sunqunchikpi kasqanmanta jamun. Chayrayku, sunqunchikpi astawan reparananchik tiyan. Jesús nirqa: “Kaymin chay wiñay kawsayqa: Qan kʼata cheqa Diosta rejsisunanku, kachamusqayki Jesucristotapis”, nispa (Juan 17:3). Jesusmanta sumaqta yachakusqanchikpi tʼukurisqanchik, sunqunchikta kuyurichinqa. Sapa pʼunchaytaq Cristota astawan munakusunchik, paypa qhipantataq mayta riyta munallasunpuni.

¹⁹ Kay libroqa chayta ruwananchikpaq wakichikun. Mana Jesuspa tukuy kawsayninmantachu parlawasun, manaqa imaynatachus Jesuspa qhipanta rinanchikta sutʼimanta rikuchiwasun.b Kay libroqa, espejopijina Bibliap nisqanwan qhawakunanchikpaq wakichikun, kayta tapukunanchikpaq: “¿Chiqamantachu Jesuspa qhipanta richkani?”, nispa (Santiago 1:23-25). Ichapis ñawiriqqa, may unaytaña Sumaq Michiqpa Cristop qhipanta richkasqanta ninman. Chaywanpis, ¿manachu imallapipis astawan allinchakuyta atinman? Bibliaqa jinata kʼamiriwanchik: “Qankuna kikiykichej qhawarikuychej, yachanaykichejpaj creeypi sinchʼitachus sayashankichej, chayrí manachus, chayta”, nispa (2 Corintios 13:5). Chayrayku, kayta tapurikusunman: ¿Sumaq Michiqninchik Jesuspa nisqanta kasukuchkanchikchu?

20. ¿Imatataq qhipan yachaqanapi qhawasunchik?

²⁰ Kay librota yachaqaspaqa, Jesusta Jehovata ima, munakusqaykita wiñachinki. Chay munaywantaq kawsayniykita apaykachaptiyki, kay pachapi allin kusisqa tiyakunki. Chantapis, juk Sumaq Michiqta quwasqanchikrayku, Jehovata yupaychaspa, wiñaypaq tiyakuyta atinki. Cristomanta yachakuyta qallarinapaq, chiqa kaqpi saphichakunanchik tiyan. Chayrayku, kay iskay kaq yachaqanapi, Jehovap munaynin tukuy imapi juntʼakunanpaq, imatachus Jesús ruwasqanta yachakusunchik.