Wañuyninkama paykunata munakurqa

1, 2. ¿Imatá Jesús chay chʼisi discipulosninwan ruwarqa, imaptintaq discipulosninwan khuska kayta munarqa?

JESUSQA Jerusalenpi apostolesninwan juk pata cuartopi tantakurqa. Chantapis, Jesús Tatanpaman kutipunanpaq tiempo chayamusqanrayku, chay chʼisillaña paykunawan khuska kananta yacharqa. Chay chʼisipi, Jesusta presochaspa, mayta ñakʼarichinanku karqa. Chayta yachaspapis Jesusqa discipulosninmanta mana qunqapurqachu.

² Ripunanpaq discipulosninta wakichirqañapis, Jesusqa paykunata astawanraq kallpachayta munarqa. Chayrayku chay chʼisiqa, Jehovata kasukunallankupaqpuni sumaq yachachiykunata yachachirqa. Mana wak kutipi chayjina munakuywan discipulosninman yachachirqachu. ¿Imaraykutaq paykunamantaraq llakikurqa, paymanta llakikunanmantaqa? ¿Imaraykutaq chay chʼisi Jesús discipulosninwan kayta munarqa? Munakuyninrayku. Arí, Jesusqa discipulosninta maytapuni munakurqa.

3. ¿Jesús chay chʼisillachu discipulosninta munakurqa?

³ Qanchis chunka watanman apóstol Juan Dios yuyaychasqanmanjina qillqarqa: “Pascua fiestaman qayllaña kashajtin, Jesús yacharqa horan chayamusqantaña kaypachamanta Dios Tatanman ripunampaj. Imaynatachus kay pachapi paypata kajkunata munakorqa, ajinata paykunataqa tukukuykama munakurqa” (Juan 13:1). Jesusqa mana chay chʼisillachu ‘paypa kaqkunata’ munakurqa, manaqa paywan puririyta qallarisqankumantapacha. Chayrayku imaynatachus munakuyninta rikuchisqanta qhawarinachik, payjina munakuspa chiqa cristianos kasqanchikta rikuchinapaq.

Jesusqa pacienciayuq runa karqa

4, 5. a) ¿Imaraykutaq Jesús discipulosninwan pacienciakunan karqa? b) Getsemaní huertapi kimsa apostolesninta puñuchkaqta taripaspa, ¿Jesús paykunata kʼamirqachu?

⁴ Jinata 1 Corintios 13:4 nin: “Munakuyniyoj runaqa pacienciayoj”, nispa. ¿Jesusqa discipulosninpaq pacienciayuqchu kanan karqa? Arí, kimsa yachaqanapi yachakurqanchikjina, discipulosninqa jatunchakuyta munarqanku. Paykunaqa mayqinchus kuraq kasqanmanta kutin kutita siminakuq kanku. ¿Imatataq Jesús ruwarqa? ¿Phiñakurqachu? Mana phiñakurqachu, payqa pacienciawan discipulosninta yuyaycharqa. Wañunan qayllaña kachkaptinpis, discipulosninqa watiqmanta mayqinchus kuraq kasqanmanta “siminakuyta qallarirqanku”. Chay kutipipis pacienciakullarqataq (Lucas 22:24-30; Mateo 20:20-28; Marcos 9:33-37).

⁵ Chay chʼisillataq Jesusqa, 11 apostolesninwan Getsemaní huertaman rirqa; chaypipis Jesús pacienciakurqa. Pusaq apostolesta saqispa, Pedrota, Santiagota, Juantawan, astawan jaqayniqman pusaspa nirqa: “Almayqa may llakisqa kashan wañuykama. Kayllapi qhepakuychej, qhawaychejtaj ama puñuspa”, nispa. Aswan jaqayniqman rispataq Tatanmanta may chhika unayta mañakurqa. Chaymantataq kimsa apostolesninpaman kutirqa. ¿Imatá paykuna ruwachkarqanku? Chayjina ñakʼariypi Jesús kachkaptinpis, paykunaqa puñukapusqanku. ¿Jesús phiñakurqachu? Mana, payqa pacienciawan yuyaycharqa. Jinamanta discipulospa llakiyninmanta khuyakusqanta rikuchirqa.a Chayrayku nirqa: “Cheqatapuni espirituqa wakichisqa kashan kasunapaj, aycha cuerpotajrí pisi kallpayoj”, nispa. Chay chʼisi Jesusqa, discipulosninta iskay kutitawan puñuchkaqta taripaspapis, pacienciakullarqapuni (Mateo 26:36-46).

6. ¿Imaynatá Jesusjina wak runasman pacienciata rikuchisunman?

⁶ Jesusqa apostolesnin kʼumuykukuq runas kanankupaq pacienciawan paykunata yuyaychallarqapuni. Chayrayku apostolesninqa pisimanta pisi, kʼumuykukuq runasman tukurqanku (1 Pedro 3:8; 4:7). ¿Imaynatá Jesusjina wak runaswan pacienciakusunman? Ancianosqa Diospa ovejitasninwan pacienciakunanku tiyan. Ichapis, juk anciano llakisqataq, saykʼusqataq kachkaptin, juk hermano yanapata maskʼaspa, payman rinman. Chayri, wak hermano, ancianos yuyaychasqankuta, mana usqhayta kasukunchu. Jina kaptinpis, ancianosqa pacienciawan “llampʼu sonqowan” “tropa [...] ovejitasta khuyaspa” ima, yachachinku (2 Timoteo 2:24, 25; Hechos 20:28, 29). Tatakunapis, Jesusjina pacienciakunanku tiyan, wawasqa wakin kuti, mana usqhayta kasukunkuchu. Chaywanpis, tatakunamanqa paciencianku, munakuyninku ima, yanapanqa. Wawasninkuwan pacienciakusqankuqa, mana qhasipaqchu kanqa (Salmo 127:3).

Jesusqa wakpa allinninta maskʼan

7. ¿Imaynamantá Jesús discipulosninpa allinninta maskʼarqa?

⁷ Munakuyniyuq runaqa allin kaqta ruwan (1 Juan 3:17, 18). “Nitaj payllapajchu imatapis maskʼan.” (1 Corintios 13:5, 6.) Jesusqa discipulosninta munakusqanrayku paykunap allinninta maskʼarqa. Mana suyarqachu discipulosnin yanapata mañakunankuta. Juk kutiqa, Jesús discipulosnin saykʼusqas kasqankuta rikuytawan, ‘chʼinniqman, samarikunankupaq’ waqyarirqa (Marcos 6:31). Wak kutipitaq achkha runaman yachachichkaptin, Jesusqa, yarqhachikusqankuta reparaspa discipulosninman, chay runasmanpis, mikhuchirqa (Mateo 14:19, 20; 15:35-37).

8, 9. a) ¿Imaynatá Jesús discipulosninta tukuy imapi khuyarqa? b) ¿Imaynatá Jesús kurkupi warkhusqa kachkaspapis mamanmanta khuyakurqa?

⁸ Jesusqa munasqa discipulosninpa allinninta maskʼaspa, Diosmanta paykunata yachachirqa (Mateo 4:4; 5:3). Jesusqa discipulosninman astawan yachachirqa, urqupi yachachisqanpis discipulosninpaq astawan karqa (Mateo 5:1, 2, 13-16). Rikchʼanachinaswan yachachisqanta, “yachachisqasninman sapankupi sutʼinchaj” (Marcos 4:34). Jesusqa kay Jallpʼapi manaña kananta yachaspa, discipulosnin Diosmanta yachakunallankupaqpuni, juk “allin kamachi, yuyayniyuqta”, churarqa. Kay ‘kamachiqa’, espirituwan akllasqa cristianos kanku, paykuna Jesuspa hermanosninjina Jallpʼapi kawsachkanku. Kay kamachiqa, 1919 watamantapacha Jesuspa discipulosninman “horampi mikhunata jaywan” mana pisiyachispa (Mateo 24:45).

⁹ Wañuy patapi kachkaspapis, Jesusqa familianta yanaparqa. Kaypi tʼukuriy: Jesusqa manchay nanaywan kurkupi warkhusqa ñakʼarichkarqa. Ichapis samananpaqqa chakisninwan pataman tanqakun, chayta ruwaptin makisnin, chakisnin ima, clavasqa kasqankurayku astawanchá llikʼikuq kanku, maqasqa wasantaq, qhachqa kurkupi khitukuq, chaytaq maytachá nanarqa. Jinata ñakʼarichkaspaqa, manachá parlaytapis atirqachu. Chaywanpis, manaraq wañuchkaspa, munakusqanrayku maman Mariata parlapayarqa. Mamanta, munasqa discipulon Juantawan rikuspa, Jesusqa tukuy runa uyarinanpaqjina nirqa: “Warmi, chayqa churiyki”, nispa. Juantataq nirqa: “Chayqa mamayki”, nispa (Juan 19:26, 27). Jesusqa apóstol Juan, maman Mariata qhawaripunanta yacharqa, jinamanta mana mikhunallanmantachu phutikuchkarqa, manaqa Diosta yupaychananmantapis.b

10. ¿Imatá tatakuna Jesusmanta yachakunkuman wawasninkuta allinta uywanankupaq?

¹⁰ Tatakuna Jesús ruwasqanpi tʼukurispa, mayta yachakunkuman. Munakuq tataqa familian mikhunayuq, pʼachayuq ima, kanankupaq sinchita llamkʼan (1 Timoteo 5:8). Chantapis, familianwan khuska samarinanpaq, pukllananpaq ima tiempochakun. Chantapis wawasninman Diosmanta sapa kuti yachachin. ¿Imaynatá? Bibliata sapa kuti wawasninwan ñawirispa, chantapis miskʼichikunankupaqjina Diosmanta sapa kuti yachachispa (Deuteronomio 6:6, 7). Chantapis, tatakunaqa runaman willaq rinankupaq, qutuchakuyman kusiywan rinankupaq ima, allinta wakichikunanku tiyan, jinamanta mana simillawanchu manaqa ruwayninkuwan yachachinqanku (Hebreos 10:24, 25).

Perdonayta munarqa

11. ¿Imaynatá Jesús discipulosninman perdonanakuyta yachachirqa?

¹¹ Munakuyqa puraqmanta perdonanakunapaq allinta yanapawanchik (Efesios 4:32). Chantapis munakuyniyuq runaqa, 1 Corintios 13:5, 6 nisqanmanjina mana “yuyarikullanpunichu paypa contranta ima sajrata ruwasqankumantapis”. Jesusqa, discipulosninman sapa kuti perdonanakuy may sumaq kasqanta yachachirqa. Discipulosninman nirqa: “Mana qanchis kutillatachu; astawanqa, qanchis chunka kutita qanchiskamaraj” perdonakuychik, nispa. Arí, tukuy tiempo perdonanakuna tiyan (Mateo 18:21, 22). Chantapis pesachikuq hermanosninchikta perdonayta yachachiwanchik (Lucas 17:3, 4). Jesusqa mana fariseosjinachu karqa, paykunaqa simillankuwan yachachiq kanku, Jesusri ruwasqanwan yachachiq (Mateo 23:1-4). Kunanqa, Jesús munasqa masin wasanchachkaptinpis, imaynatachus payta perdonasqanta qhawarinachik.

12, 13. a) ¿Imaynatá Pedro Jesusta wasancharqa? b) ¿Imaynatá Jesús kawsarimuspa mana simillamantachu perdonasqanta rikuchirqa?

¹² Jesusqa apóstol Pedrowan sumaqta apanakuq. Pedroqa kʼacha runa karqa, chaywanpis wakin kutiqa mana tʼukurispa imatapis ruwaspa pantaq. Kʼacha runa kasqanrayku allin tʼinkakunata japʼirqa. Juk kutiqa, tukuynin apostolesmanta Pedrowan, Santiagowan, Juanwan ima, Jesús wak milagrosta ruwasqanta rikurqanku (Mateo 17:1, 2; Lucas 8:49-55). Chantapis, Jesusta presochaspa apachkaptinku chʼisipi Pedrowan, iskay apostoleswan ima, Getsemaní huertaman yaykurqanku. Jesusta presochaptinkutaq, Pedrowan wak apostoleswan ima, Jesusta sapitanta saqispa ayqirqanku. Chaymantaraq Pedroqa, maypichus Jesusta qʼiwisqa juiciota ruwachkarqanku chayman rirqa, chayaspataq jawallapi qhipakurqa. Chaypi Pedro, runata manchachikuspa jatun juchaman urmarqa, ¡kimsa kutita llullakuspa, Jesusta mana riqsisqanta nirqa! (Mateo 26:69-75.) ¿Imaynatá Jesús chayta qhawarqa? ¿Qam imata ruwawaq karqa munasqa masiyki jinata qhisachasuptin?

¹³ Jesusqa Pedrota perdonarqa. Pedro juchachakusqanmanta mayta llakikusqanta, ‘waqasqanta’, pesachikusqanta ima, yacharqa (Marcos 14:72). Chayrayku, Jesús kawsarimuytawan Pedroman rikhurirqa, jinamanta llakinninmanta sunquchananpaq (Lucas 24:34; 1 Corintios 15:5). Chantapis, Jesusqa yaqha iskay killanman, Pentecostés pʼunchaypi, Jerusalén llaqtapi achkha runa tantasqa kachkaptinku, Pedro Diosmanta willananta saqirqa (Hechos 2:14-40). Jesusqa, apostolesnin saqirpasqankumanta mana phiñakurqachu. Manaqa, kawsarimuytawan paykunata ‘hermanosniy’ nispa nillarqapuni (Mateo 28:10). Jinamanta, Jesús mana simillamantachu perdonayta yachachiwanchik.

14. ¿Imaraykutaq perdonayta yachananchik tiyan, imaynatá chayta rikuchisunman?

¹⁴ Ñuqanchikpis, Jesucristojina perdonayta yachananchik tiyan. ¿Imaraykutaq? Imaraykuchus juchasapa runas kanchik, chayrayku tukuypis achkha kutita parlaspa, ruwaspa ima, pantanchik (Romanos 3:23; Santiago 3:2). Runa masinchik pantasqanmanta pesachikuptin, khuyakuywan perdonananchik tiyan, jinamanta Diosninchik ñuqanchiktapis perdonallawasuntaq (Marcos 11:25). ¿Imaynatá perdonayta munasqanchikta rikuchisunman? Wakin kutipiqa munakuyninchik, juchʼuy juchasta perdonanapaq yanapawasun (1 Pedro 4:8). Pillapis contranchikpi juchachakusqanmanta tukuy sunquwan Pedrojina pesachikuptin, sunqunchikpi phiñakunamantaqa, Jesusjina perdonananchik tiyan (Efesios 4:32). Ajinamanta qutuchakuypi tukuywan allinta apanakusunchik, kusisqataq kawsakusunchik (1 Pedro 3:11).

Paykunapi atienekurqa

15. ¿Imaraykutaq Jesús apostolesninpi, pantaptinkupis atienekurqa?

¹⁵ Munakuq runaqa wakkunapipis atienekun. Biblia nisqanmanjina munakuyniyuq runaqa, ‘tukuy imata creen’ (1 Corintios 13:7).c Jesucristoqa discipulosninpi juchasapa kaptinkupis, atienekurqa. Paykuna Jehová Diosta mayta munakusqankuta, Diospa munaynintataq ruwayta munasqankuta yacharqa. Jesusqa, paykuna pantasqankumanta mana saqrata yuyarqachu. Juk kutiqa iskay discipulosnin; Santiago, Juan ima, Jesuswan kamachina tiyananpi khuska kayta munarqanku, chaytataq mamankuwan Jesusmanta nichirqanku. Jesustaq mana paykunawan phiñakurqachu, nitaq manaña apóstoles kanankupaq imatapis ruwarqachu (Mateo 20:20-28).

16, 17. ¿Ima llamkʼaykunatataq Jesús discipulosninman qurqa?

¹⁶ Jesusqa paykunapi atienekusqanrayku, achkha llamkʼaykunata qurqa. Iskay kutipi Jesusqa discipulosninwan runaman tʼantata, challwasta ima jaywachirqa (Mateo 14:19; 15:36). Jesús Pascuata discipulosninwan ruwananpaq, Pedrota, Juantawan Jerusalenman wakichimunankupaq kacharqa. Paykunaqa corderota, vinota, mana levadurayuq tʼantata, jaya qhurasta ima, wakichimurqanku. Kay ruwayqa mana mayqin ruwayjinallachu karqa, Pascuata ruwanankutaqa, Dios kamachirqa, Jesustaq chay kamachiyta kasukunan karqa. Astawanpis, Jesús chay chʼisiqa vinota yawarninwan, mana levadurayuq tʼantatataq mana juchayuq cuerponwan, kikincharqa, jinamanta Señorpa Cenanta ruwarqa, wañuyninta yuyarinankupaq (Mateo 26:17-19; Lucas 22:8, 13).

¹⁷ Jesusqa jatuchaq llamkʼaykunata discipulosninman qurqa. Yachanchikjina payqa, Jallpʼapi akllasqa kaqkunamanta, uj qutituta discipulosninman Diospa Palabranta mikhunatajina, qunankupaq churarqa (Lucas 12:42-44). Chantapis, runaman Diosmanta willamunankupaq, yachachimunankupaq ima, juk sumaq llamkʼayta qurqa (Mateo 28:18-20). Kunantaq, janaqpachapi kasqanrayku mana rikuyta atinchikchu. Jinapis payqa, qutuchakuykunata kamachimuchkan, chaypaqqa ancianosta akllan, qutukunata qhawanankupaq (Efesios 4:11, 12).

18-20. a) ¿Imaynatá hermanosninchikpi atienekusqanchikta rikuchisunman? b) ¿Imaynamantá qutuchakuy ukhupi wakkunaman llamkʼaykunata qusunman? c) ¿Imatá qhipan yachaqanapi yachakusunchik?

¹⁸ ¿Imaynatataq Jesusjina hermanosninchikwan allinta apanakusunman? Hermanosninchikpi atienekuspa, paykunata munakuyninchikta rikuchichkanchik. Munakuq runaqa mana wakpa pantasqallantachu qhawan, manaqa allin kaynintapis qhawallantaq. Pillapis sunqunchikta nanachiwaptinchik, munakuyninchik yanapawasun hermanosninchikmanta mana usqhayllata saqrata yuyanapaq (Mateo 7:1, 2). Hermanospa allin kayninta qhawasunchik chayqa, parlayninchikwan, ruwayninchikwan ima, yanapasunchik (1 Tesalonicenses 5:11).

¹⁹ ¿Imaynatá Jesusjina wakkunapi atienekusunman? Ancianosqa qutuchakuy ukhupi wak hermanosman llamkʼaykunata qunku, jinamanta, hermanospi atienekusqankuta rikuchinku. Jinamanta ancianosqa, waynuchusmanta ‘ñawpaqman lluqsiyta munaqkunata’ yanapanqanku (1 Timoteo 3:1; 2 Timoteo 2:2). Kayjinata yachachiyqa may allin, imaptinchus Jehová llaqtanta usqhayllata wiñarichichkan, chayrayku ancianosqa aswan hermanosta wakichinanku tiyan (Isaías 60:22).

²⁰ Jesusqa, runata munakunanchikta yachachiwanchik. Jesusjina imatapis ruwananchik tiyan, payjina munakuyniyuqtaq kananchik tiyan. Qhipan yachaqanapi, Jesuspa jatun munakuyninmanta yachakusunchik: ñuqanchikrayku kawsayninta qusqanmanta.