‘Mana pipis aswan sinchi munakuyniyuq kanchu’

1-4. a) Pilato phiñasqa runasman Jesusta rikuchichkaptin, ¿imatá paykuna nirqanku? b) ¿Imatá ñakʼarichichkaptinku, pampachachkaptinkupis Jesús ruwarqa? ¿Ima tapuykunaman kutichisunchik?

KAMACHINA wasip jawanpi achkha phiñasqa runas sutʼiyayta tantakurqanku, Poncio Pilatotaq Jesusta urqhumuspa chay runasman nirqa: “Kayqa chay runa”, nispa. Chayqa Pascua 33 watapi karqa (Juan 19:5). Phichqa pʼunchay ñawpaqta Jesusta Reyninkutajina kusiywan qhawarqanku, kunantaq chiqnispa mana qhawayllatapis munankuchu.

² Jesusta, reytajina puka pʼachawan pʼachallichirqanku, khichka pillutataq umanman churarqanku. Puka pʼachata siqʼusqa wasanpi churarqanku, chay khichka pilluta ima churarqanku, paymanta asikunankupaq. Runaqa kuraq sacerdotesta uyarispa, Jesusta qhisacharqanku. Sacerdotesqa, judioswan ima, mayta chiqnispa qhaparirqanku: “Wañuchisqapuni kanan tiyan”, nispa (Juan 19:7).

³ Jesusqa, ñakʼarichisqankuta, pampachasqankuta ima, mana manchachikuspa manataq thutuspa muchurqa.a Jesusqa, chay Pascua pʼunchapi kurkupi warkhuspa wañuchinankuta saqikullan (Gálatas 3:13).

⁴ Jesusqa kawsayninta quspa, discipulosninpa munasqa masin kasqanta rikuchirqa. Jesús nirqa: “Mana pipis aswan sinchʼi munakuyniyuq kanchu, kawsaqesninrayku wañojmanta nisqaqa”, nispa. Chaywanpis, ichapis tapukuchkanki: ¿Chayjinatapunichu Jesús ñakʼarinan karqa? ¿Imaraykutaq jinata ñakʼarichinankuta saqirqa? ¿Imaynatá Jesuspa “munasqa masin” kayta munaq, payjina ruwanman?

¿Imaraykutaq Jesús ñakʼarirqa, wañurqa ima?

5. ¿Imaynatá Jesús ñakʼarichinankuta yacharqa?

⁵ Mesiasjina Jesusqa, imaynatachus paypi profecías juntʼakunanta sumaqta yacharqa, imaynatachus ñakʼarichinankuta, wañuchinankuta ima (Isaías 53:3-7, 12; Daniel 9:26). Mana juk kutillatachu Jesusqa discipulosninman, imaynatachus ñakʼarichinankuta willarqa (Marcos 8:31; 9:31). Jerusalenman Pascuata ruwanapaq wicharichkaptinku, discipulosninman jinata willarqa: “Runaj Churenqa kuraj sacerdotespa, leymanta yachachejkunaj makisninman ima jaywaykusqa kanqa. Paykunaqa payta juchachanqanku wañuchinankupaj, mana judío kajkunaj makisninkumantaj jaywaykonqanku. Chay runastaj paymanta alqochakunqanku, jasutʼenqanku, thoqaykunqanku”, nispa (Marcos 10:33, 34). Jinataq karqa, Jesusta thuqaykurqanku, siqʼurqanku, wañuchirqanku ima.

6. ¿Imaraykutaq Jesús ñakʼarirqa, wañurqa ima?

⁶ ¿Imaraykutaq Jesús wañunankama ñakʼarirqa? Qallarinapaq: Jesusqa chiqa sunqu kasqanrayku Tatanta mana wasanchayta munarqachu, jinamanta Jehovata Apu Kamachiqninpaq qhawasqanta rikuchirqa. Satanás, runa Diosta yupaychan pay tukuy imata qusqanrayku, nisqanta yuyarina (Job 2:1-5). Jesusqa kurkupi wañusqanwan Satanás llulla kasqanta rikuchirqa (Gálatas 3:13; Proverbios 27:11). Chantapis, Cristoqa wañunankama ñakʼarirqa juchamanta kacharichiwananchikpaq (Isaías 53:5, 10; Daniel 9:24). Jesusqa ‘kawsayninta qurqa’; jinamanta tukuypis Jehovap ñawpaqinpi allinpaq qhawasqa kananchikpaq (Mateo 20:28). Chantapis, Jesusqa “juchaman urmanapaj tanqasqa karqa noqanchikjina”; chayrayku payqa Kuraq Sacerdotejina “pisi kallpa kasqanchejta yachaspa” ñuqanchikmanta, khuyakun (Hebreos 2:17, 18; 4:15).

¿Imaraykutaq kawsayninta quyta munarqa?

7. ¿Imatá Jesús janaqpachapi saqirqa Jallpʼaman jamunanpaq?

⁷ Jesús ruwasqanta sumaqpaq qhawananchikpaq, kaypi tʼukurina: ¿Pitaq familianta, wasinta, saqispa karu llaqtaman ripunman, wañunankukama ñakʼarichinankuta yachaspa? Mana pipis, ¿icharí? Chaywanpis Jesús ruwasqanpi tʼukurina: Payqa janaqpachapi Tatanwan kusisqa kawsakuchkarqa, chaywanpis runajina kawsananpaq Jallpʼaman jamurqa. Chayta ruwarqa, runa pampachanankuta, ñakʼarichinankuta, wañuchinankuta ima, yachaspa (Filipenses 2:5, 7). ¿Imaraykutaq chayta ruwarqa?

8, 9. ¿Imaraykutaq Jesús kawsayninta qurqa?

⁸ Jesús, Jehová Tatanta mayta munakusqanrayku Jallpʼaman jamurqa. Munakusqanraykullataq imaymana ñakʼariykunata muchurqa. Chantapis, Tatanpa sutin allinpaq qhawasqa kananta munarqa (Mateo 6:9; Juan 17:1-6, 26). Paypaqqa Tatanpa sutinta llimphuchayqa imamantapis astawan sumaq karqa. Arí, Jesuspaqqa chiqan ruwayrayku ñakʼariy, may sumaq karqa, jinamanta Tatanpa jatun sutinta llimphuchachkasqanta yacharqa (1 Crónicas 29:13).

⁹ Chantapis, Jesusqa runata mayta munakusqanrayku kawsayninta paykunarayku qullarqataq. Jesusqa runata ruwakusqanmantapacha mayta munakurqa. Chayrayku, Jesusqa janaqpachapi kachkaspa jinata nirqa: “Runasraykutaj sonqoy tʼikarerqa”, nispa (Proverbios 8:30, 31). Chaytataq Jallpʼaman jamuspa rikuchirqa. Ñawpaq yachaqanapi yachakurqanchikjina, Jesusqa discipulosninman, runaman ima, munakuyninta rikuchirqa. Payqa 14 nisán 33 watapi ñuqanchikrayku kawsayninta qurqa (Juan 10:11). ¿Payjina chayta ruwasunmanchu? ¡Arí! Payllataq chayta kamachiwanchik.

‘Puraqmanta munakuychiq, ñuqa munakurqaykichik ajinata’

10, 11. ¿Imapitaq Jesuspa kamachiynin musuq karqari, imaraykutaq chay kamachiyta juntʼananchik tiyan?

¹⁰ Jesús wañunan chʼisipi, discipulosninta jinata kamachirqa: “Uj mosoj kamachisqata qoykichej: Purajmanta munanakuychej. Imaynatachus noqa munakurqaykichej ajinallatataj qankunapis purajmanta munanakuychej. Qankunachus munanakunkichej chayqa, tukuy runas yachanqanku yachachisqasniy kasqaykichikta”, nispa (Juan 13:34, 35). ¿Imaraykutaq ‘puraqmanta munanakuychik’, kamachisqan, musuq kamachiy karqa? Chayqa Moisespa leyninpi kamachikurqaña: runa masiykichikta “munakunkichej kikiykichejta jina”, nispa (Levítico 19:18). Chaywanpis, kay musuq kamachiyta juntʼanapaqqa, astawan munakuyniyuq kananchik tiyan; ichapis kawsayninchikta hermanosninchikrayku qunanchikkama. Chayrayku Jesús jinata nirqa: “Kaymin kamachisqayqa: Qankuna purajmanta munanakuychej, imaynatachus noqa munakuykichej, ajinata. Mana pipis aswan sinchʼi munakuyniyoj kanchu, kawsaqesninrayku wañojmanta nisqaqa”, nispa (Juan 15:12, 13). Arí, kay musuq kamachiy kayta niwanchik: “Runa masiykita munakuy qammantapis astawanraq”, nispa. Jesusqa kawsayninwan, wañuyninwan ima chayjina munakuyta rikuchirqa.

¹¹ ¿Imaraykutaq kay musuq kamachiyta kasukunanchik tiyan? Jesusqa chaymanta parlaspa jinata nirqa: “Qankunachus [jatun munakuywan] munanakunkichej chayqa, tukuy runas yachanqanku yachachisqasniy kasqaykichista”, nispa. Chay munakuyqa chiqa cristianos kasqanchikta rikuchin. Imaynatachus jatun tantakuykunapaq juk tarjetapi sutinchikta tʼipakunchik, wakkuna rikunankupaq, kikillantaq puraqmanta munakuyninchikqa, chay tarjetajina, chiqa cristianos kasqanchikta runaman rikuchinqa. Puraqmanta munanakuyninchikqa sutʼi rikukunan tiyan, jinamanta wak runakuna, cristianos nichikuqkunamanta “jukjina” kasqanchikta yachanankupaq. Chayrayku, sapa juk tapukunanchik tiyan: “¿Kawsayniypi sutʼita jatun munakuyniyta rikuchinichu?”

¿Imaynatá Jesusjina munakusunman?

12, 13. a) ¿Imayna jatuntaq munanakuyninchik kanan tiyan? b) ¿Imaynatá Jesusjina munakusunman?

¹² Jesuspa discipulosninjina puraqmanta munakunanchik tiyan. Munanakuspaqa hermanosninchikrayku tukuy atisqanchikta ruwasunchik. ¿Imayna jatuntaq munakuyninchik kanan tiyan? Bibliaqa niwanchik: “Kay jinamanta yachanchej imachus munakuy kasqanta: Jesucristoqa kawsayninta noqanchejrayku churarqa. Ajinata noqanchejpis hermanosninchejrayku kawsayninchejta churananchej”, nispa (1 Juan 3:16). Ñuqanchikpis Jesusjina hermanosninchikrayku wañusunpis. Saqra runa qhatiykachawaptinchik mana hermanosninchiktaqa wasanchasunchu, manaqa paykunata jarkʼamapaq kawsayninchiktapis qusunchik. Suyunchikpi wak llaqtayuq hermanosninchikta chiqnispa wañuchiyta munaptinku, paykunata jarkʼanapaq wañusunpis. Llaqtakuna maqanakuptinkutaq, runa masinchikta chayri hermanonchikta mana wañuchiyta munasqanchikrayku, carcelmanpis yaykusunchik (Juan 17:14, 16; 1 Juan 3:10-12).

¹³ Jatun munakuyninchikqa, mana hermanosninchikrayku kawsayninchikta quyta munasqanchikllapichu rikukun, paykunaqa mana sapa kutichu wañuy patapi kanqanku. Hermanosninchikrayku kawsayninchiktapis quyta munaptinchik, ¿manachu chayjina munakuyqa hermanosta tukuy imapi yanapananchikpaq tanqawasunman? Jesusjina munakunchik chayqa, allinninchikta maskʼanamantaqa, wakkunap allinninta ñawpaqta maskʼananchik tiyan (1 Corintios 10:24). ¿Imaynatá chayjina munakuyta rikuchisunman?

Qutuchakuypi, familiapi ima

14. a) ¿Imatá ancianos ruwanku hermanosta yanapayta munaspa? b) ¿Imatá ancianos, quturayku llamkʼasqankumanta niwaq?

¹⁴ Qutuchakuymanta ancianosqa tukuy imata ruwanku ‘Diospa ovejitasninta michinankupaq’ (1 Pedro 5:2, 3). Familiankuta allinta qhawarinanku kaptinpis, paykuna tiempochakunku; tutayanankama umallirichiykunata wakichikunankupaq, hermanosta wasinkuman waturikamunankupaq, chayri juk hermanota jatun juchaman urmasqanmanta yanapanankupaq. Wakinqa jatun tantakuykunapi mayta llamkʼanku, wakinkunataq Comités de Enlace de Hospitales, nisqapi, Grupos de Visita a Pacientes nisqapi, chayri Comités Regionales de Construcción nisqapi llamkʼanku. Ancianos, tukuy sunquwan Diospa ovejitasninta tiempochakuspa michiptiykichik, yanapaptiykichik ima, hermanosta munakusqaykichikta rikuchichkankichik (2 Corintios 12:15). Chaytataq mana Jehová Diosllachu munakuywan qhawanqa, manaqa qutuchakuypi hermanospis (Filipenses 2:29; Hebreos 6:10).

15. a) Hermanospa allinninta munasqanrayku, ¿imatá ancianop warmin ruwan? b) ¿Imatataq Ancianop warminmanta niwaq?

¹⁵ ¿Imatá nisunman ancianop warminmanta? ¿Manachu paypis qusanta yanapan Diospa ovejitasninta allinta qhawananpaq? Ichapis payqa, qusanwan kayta munan, jinapis mana jarkʼanchu hermanosta yanapananpaq. Superintendente de circuito nisqapta warminpis, qusanta yanapallantaq, imaptinchus payqa qusanwan rinan tiyan, qutuchakuykunata waturikuq, hermanosta kallpachanankupaq. Chaypaqqa, wasinkuta saqinku, sapa semanataq tukuy laya camaspi puñukunku. Kay hermanasqa, hermanospaq allinninta munasqanrayku, munasqankuta qhipaman churanku, chayrayku paykunaman allin ruwasqankumanta pachis ninanchik tiyan (Filipenses 2:3, 4).

16. ¿Imatá tatakuna wawasninkurayku ruwanku?

¹⁶ ¿Imaynatataq Jesusjina familianchikta munakusunman? Tatakuna, wawasniykichikta allinta uywanaykichikpaq, chantapis “wanachinapaj jasutʼispa, Señormanta yachachi[naykichikpaq]” ima, sinchita llamkʼankichik (Efesios 6:4). Ichapis qamkuna wawasniykichikta munakusqanchikrayku, wasita, pʼachata, mikhuyta ima, qunaykichikpaq, sinchita llamkʼankichik. Wawasniykichik ñakʼarinankumantaqa qamkuna ñakʼariyta munankichik. Astawanpis, qamkunaqa tiempochakunkichik Diosmanta yachachinaykichikpaq, tantakuykunaman pusanaykichikpaq, willamunaykichikpaq ima (Deuteronomio 6:6, 7). Munakuywan familiaykichikpaq allinninta maskʼaptiykichik, Diosta mayta kusichinkichik, chantapis wawasniykichikta wiñay kawsayta japʼinankupaq yanapankichik (Proverbios 22:6; Efesios 3:14, 15).

17. ¿Imaynatá qusakuna, Jesusjina ruwankuman?

¹⁷ Qusakuna, ¿imaynatá Jesusjina warmiykichikpa allinninta maskʼankichikman? Bibliaqa kutichiwanchik: “Qosas, sapa ujpis warmiykichejta munakuychej imaynatachus Cristoqa Iglesiata munakorqa, ajinata, Iglesiaraykutaj kawsayninta churarqa”, nispa (Efesios 5:25). Qhawanchikjina, Jesusqa discipulosninta mayta munakusqanrayku kawsayninta qurqa. ¿Imaynatá qusakuna Jesusjina ruwankichikman? Jesusqa, “mana paypa allinnillantachu maskʼarqa” (Romanos 15:3). Qusapis, warminpa allinninta ñawpaqta maskʼanan tiyan. Qusaqa mana imatapis paypa munasqallanmanjinachu ruwan, manaqa Diospa kamachisqanwan mana churanakuptinqa, warminta uyarin. Qusa jinata ruwaptinqa, Diospa ñawpaqinpi allin qhawasqa kanqa, chantapis warmin, wawasnin ima, munakunqanku, jatunpaqtaq qhawanqanku.

¿Imatá tukuypis ruwasunman?

18. ¿Imataq tanqawanchik musuq kamachiyta kasukunapaq?

¹⁸ Munakuymanta musuq kamachiyqa mana juntʼayta atikullanchu. ¿Imataq juntʼananchikpaq yanapawasunman? Apóstol Pablo jinata kutichiwanchik: “Cristoj munakuynenqa tanqawayku ñawpajman rinaykupaj, kayta allinta yachasqaykurayku: Uj wañorqa tukuyrayku [...] kunan kawsajkuna amaña paykunapajchu kawsanankupaj, astawanqa kawsanankupaj jaqay pichus wañorqa, kawsarimporqataj paykunarayku, chaypaj”, nispa (2 Corintios 5:14, 15). Jesús ñuqanchikrayku wañuptin, ¿manachu payllapaqña kawsayta munasunman? Arí, chayta ruwanapaqtaq, Jesusjina runata munakunanchik tiyan.

19, 20. ¿Ima sumaq tʼinkata Jehová quwanchik, imaynatá chayta jatunpaq qhawasqanchikta rikuchisunman?

¹⁹ Qhawanchikjina, Jesusqa mana kuraqtachu kayta nispa parlachkarqa: “Mana pipis aswan sinchʼi munakuyniyoj kanchu, kawsaqesninrayku wañojmanta nisqaqa” (Juan 15:13). Jesús munasqanrayku kawsayninta qusqanqa, mayta munakuwasqanchikta rikuchiwanchik. Chantapis Jesusqa, pichus astawan munakuwasqanchikta willallarqataq: “Diosqa chay jinatapuni kay pachapi kaj chhikata munakusqanrayku, uj kʼata Churinta qorqa. Ajinamanta pillapis paypi creejqa mana chinkayman renqachu, astawanqa wiñay kawsayniyoj kanqa”, nispa (Juan 3:16). Diosqa mayta munakuspa, Churiniqta wañuymanta, juchamanta ima rantiwanchik (Efesios 1:7). Jehová rantiwasqanchikqa may jatun tʼinkaypuni, kay tʼinkata japʼinapaqtaq mana matʼiwanchikchu.

²⁰ Ñuqanchikllamanta kachkan chay tʼinkata japʼikunanchikqa. ¿Imaynatá japʼikusunman? Jehovap Churinpi ‘iñiyta churaspa’. Chaywanpis, iñiyta churayqa mana simillamantachu, manaqa ruwayninchikwan, kawasayninchikwan ima, rikuchikun (Santiago 2:26). Sapa pʼunchay Jesucristop qhipanta purispa, iñiyninchikta rikuchinchik. Jinamanta, achkha tʼinkakunata kunan japʼikusunchik, aswan qhipamanpis, chayta qhipan yachaqanapi sutʼinchakunqa.