Bibliap 55 kaq libron: 2 Timoteo

Qillqaq: Pablo

Maypitaq qillqakurqa: Romapi

Maykʼaqtaq qillqakuyta tukukurqa: Ichapis 65 watapi

PABLOQA watiqmanta Romapi, carcelpi wisqʼasqa kachkarqa. Kay kutipiqa, ñawpaq kutimanta nisqaqa, astawan llakiypi tarikurqa. Kanmanchá karqa 65 wata qayllaña. 64 watamanta julio killapiqa, Roma llaqtapi 14 lugaresninmanta 10 lugaresninta nina lawraykurqa, tukuy imasta chinkachispa. Romamanta Tácito, unay tiempomanta qillqaq, nirqa, Romata jatun kamachiq Neronqa mana “runata chʼinyachiyta atirqachu. Runaqa, Romamanta llaqtas pay kamachisqanrayku nina lawraykusqanta parlaq kanku. Chay chʼaqwata chinkachinanpaqtaq Neronqa, wakkunata juchacharqa, chaykunatataq tukuy imaymanamanta jasutʼirqa. Chay runastaq ruwayninkurayku runawan chiqnisqas karqanku, paykunataq cristiano sutiwan riqsisqa karqanku. [...] May jasutʼisqas karqanku [...], mana Romamanta llaqtas lawraykusqanmanta juchachasqankuraykullachu, manaqa paykuna yuyasqankumanjina runasta chiqnikusqankurayku. Wañunankupaqtaq ñakʼarichisqas, asipayasqas ima karqanku. Imaraykuchus wakinkunataqa, monte animalpa qaranwan pʼachallichiq kanku, phiña allquswan wañuchichinankupaq, wakinkunatataq cruzman chakataykuq kanku, wakinkunatataq llantʼata tawqaykuytawan chay patapi wataykuq kanku, tutayaykuptintaq ninata japʼiykuchiq kanku, tuta kʼanchanankupaq. Kaykunata ruwanankupaqqa, Nerón huertanta mañarqa [...]. Chaytaq runaspa sunqunkuta nanachirqa, imaraykuchus chay runastaqa may llakiyta wañuchiq kanku, mana runas munasqankuraykuchu manaqa juk runap saqra sunqunta kusichinallanpaq”.a

² Pabloqa, cristianos ajinata qhatiykachasqa kachkaptinku, Romapi wisqʼasqa kachkanman karqa, cadenaswan japʼisqa. Payqa, mana kacharichisqa kaytachu suyachkarqa manaqa wañuynillantaña. Pisi runaslla waturikuq kanku. Sutʼimanta pillapis “cristiano kani” nispa riqsichikunman karqa chayqa, ichapis japʼiytawan ñakʼarichispa wañuchinkuman karqa. Chayrayku Pabloqa, Efesomanta waturikuq hermanoman, mayta agradecekuspa jinata qillqarqa: “Señorqa khuyachun Onesiforoj wasimpi kajkunata, imaraykuchus payqa ashkha kutista sonqochaspa kallpachawarqa, mana pʼenqakuspa carcelpi wisqʼasqa kasqaymanta. Roma llajtaman chayamuytawankama, mayta maskʼawarqa tarinawankama” (2 Tim. 1:16, 17). Pablo wañunan qayllapiña kasqanta yachaspa, qillqarqa; “noqa Pabloqa Cristo Jesuspa apostolnin kani, Diospa munayninrayku, Dios kawsayta Cristo Jesuspi qonanta nisqanman jina” (1:1). Pabloqa, Cristowan khuska kawsananta yacharqa. Payqa, tiemponmanta yaqha tukuy riqsisqa llaqtaspi willarqa, Jerusalenmanta Romakama ichapis Españamanpis chayar karqa (Rom. 15:24, 28). Wañuyninkama Diosta yupaycharqa (2 Tim. 4:6-8).

³ Pabloqa, ichapis kay cartanta 65 wata chayniqpi wañunan qayllapi qillqanman karqa. Timoteotaq, ichapis Efesopi kachkarqa, Pablo chaypi qhipakunanta kamachisqanrayku (1 Tim. 1:3). Pabloqa iskay kutita, Timoteoman usqhayllata jamunanta nirqa, Marcostawan pusananta, chantapis Troasmanta, qhatakunanta, rollosta ima, apamunanta kamachirqa (2 Tim. 4:9, 11, 13, 21). Kay carta ñakʼariypi qillqakuspapis, mayta Timoteota kallpacharqa, kikillantataq chay tiempomantapacha kunankama mayta yanapawanchik, kallpachawanchik ima.

⁴ Kay 2 Timoteo, 1 Timoteo jina, Diospa yuyaychasqan chiqapunitaq yachayniyuq runas kay carta chiqa kasqanta rikuchinku, Policarpo jina (II siglomanta).

IMAYNATATAQ YANAPAWANCHIK

¹⁰ “Diosmanta tukuy Qhelqasqaqa paypa yuyaychasqan kaspa, may sumaj kashan”. ¿Imapaqtaq may sumaq kachkan? Pablollataq 2 Timoteo cartanpi kay tapuyman kutichin: “Yachachinapaj, juchata reparachinapaj, cheqa kajman kutirichinapaj, cheqanta kawsayta yachachinapaj ima. Ajinamanta Diospa kamachenqa ruwanapaj atiyniyoj kanqa, sumaj wakichisqataj tukuy ima allin kajta ruwanampaj” (3:16, 17). Kay carta rikuchinjina, “yachachinapaj” yanapawanchik. Tukuy chiqa kaqta munakuqkunaqa, maytachá kay cartap yuyaychasqanta kasukuyta munanqanku, chantapis “sumaj trabajaj jina mana imamanta pʼenqakuspa, cheqa kaj palabrata maychus kajta” yachachinankupaq kallpachakunqanku. Timoteop tiemponpi Efesopijina, kunan pʼunchaykunapiqa kallantaq “qhasi manakaj wampu tapunakuykunamanta” chʼaqwaq runas, “paykuna yachaqakuyta maskʼashallankupuni chaypis, cheqa kajta manapuni entiendeyta atinkuchu”, manataq ‘chiqa kaqta yachakunkuchu’, saqra munayninkumanjina yachachiqkunata tanqasqankurayku munasqankumanjinalla uyariyta munanku (2:15, 23; 3:7; 4:3, 4). Mana chay runasjina yuyananchikpaq, ñuqanchikqa iñiywan, munakuywan ima, ‘chiqa yachachiyta sunqunchikpi allinta japʼikunanchik tiyan’. Chantapis kunanqa, astawan ‘kʼacha kawsayniyuq allin ruwaq hermanos wakkunaman yachachinankupaq’ necesitakun, mana qutuchakuyta yachachinallankupaqchu manaqa jawapi wak runasman yachachinankupaqpis imaynatachus “Diospa kamachin” Timoteo karqa, ajinata ruwanankupaq. ¡May kusisqas kanku chay ruwaypi Diospaq astawan llamkʼaqkunaqa, jinallatataq pikunachus ‘llampʼu sunquwan yachachinapaq wakichikunku’, runasmantaq Diospa palabranta ‘pacienciawan allinta yachachinku’! (1:13; 2:2, 24, 25; 4:2).

¹¹ Pablo sutʼinchanjina Timoteoqa, Diospa palabranta “wawamantapacha” riqsirqa Loida, Eunice ima, payta yachachisqankurayku. Kunanpis wawastaqa, “wawamantapacha” Bibliamanta yachachina tiyan. Chaywanpis, ¿imatá ruwasunman wawap sunqunpi Diosta munakusqan wiñasqanmanjina pisiyaptin? Pablo yuyaychasqanmanjina, Diosta munakusqan watiqmanta kʼajarinanpaq, Diospa espiritunwan “atiyta, munakuyta, aychaj munayninta atipayta ima” quwasqanchikwan, yanapananchik tiyan, ajinamanta chʼuwa sunquwan iñiyninkuqa, mana tukukunqachu. Chantapis Pablo ‘qhipa pʼunchaykunapi’ kawsay saqrayananta nin, imaraykuchus saqra ruwaykuna, llulla yachachiykuna ima yapaykukunan karqa. Chayrayku kunan pʼunchaykunamanta waynas, machu runas ima, ‘tukuy imapi maychus kaqta kawsananku tiyan, Diospa palabranmanta tukuyman willaspa’ (3:15; 1:5-7; 3:1-5; 4:5).

¹² Tukuy ruwasqanchik tʼinkata japʼinapaq, may sumaqpuni (2:3-7). Pablo kaymanta parlachkaspa, Diospa Reinonpa mirayninmanta sutʼinchan, ajinata: “Jesucristomanta ni jaykʼaj qonqakuychu. Payqa Davidpa mirayninmanta karqa, kawsarimporqataj wañusqas chawpimanta, evangeliota willasqayman jina” nispa. Pabloqa, janaqpachapi Jesucristowan khuska kayta, suyachkarqa. Astawan ñawpaqmantaq, wañuyninmanta atipaq runajina parlan, ajinata nispa: “Kunantaj noqapaj waqaychasqa kashan cheqan kawsaymanta pillu, mayqentachus cheqan kaj juez Señorqa tʼinkata jina qowanqa jaqay pʼunchaypi, chay. Manataj noqallamanchu qowanqa, astawanqa jamunan pʼunchayta munakuywan tukuy suyajkunamampis qollanqataj” (2:8; 4:8). ¡May kusisqas kanku pikunachus chiqa sunqu Diospa llamkʼasqankumanta yuyarikuspa, Pablojina ninkuman! Chaypaqqa, kunan tukuy sunqu Diosninchikpaq llamkʼananchik tiyan, Jesucristop rikhurimuyninta munakuspa, Pablojinataq Diospi atienekunanchik tiyan, pay nirqa: Señorqa “waqaychallawanqataj janaj pacha reinompaj. Payqa jatunchasqa kachun, wiñaypa wiñaynimpaj. Ajina kachun”, nispa (4:18).

[Sutʼinchaynin]