3 Yachaqana

Diospa rimayninmanta sumaqta japʼikuna

1. a) ¿Imaynatá israelitakuna Dios nisqanta juntʼakuqta rikurqanku? b) ¿Imaraykutaq ñuqanchik chayta yachananchik tiyan?

“MUNANI tukuy sonqo, tukuy alma reparanaykichejta Tata Diosqa imatachus nerqa qosunaykichejta, chay allin imasta juntʼasqanta. Ni ima nisqampis qhepakunchu mana juntʼakuspaqa” (Josué 23:14-16). Josué Isreaelmanta kuraqkunata chayta nirqa, Canaán jallpʼapi tiyakuyta qallarichkaptinku. Arí, Jehovap tukuy parlasqan juntʼakurqa. Kay Josué nisqan, chantapis Bibliapi tukuy willakusqan, “suyakuyniyoj kananchejpaj” qillqakun (Romanos 15:4).

2. a) ¿Imaraykutaq Biblia “Diospa yuyaychasqan” kasqanta nisunman? b) Biblia Diospa yuyaychasqan kasqanta yachaspa, ¿imatataq ruwananchik tiyan?

² Bibliataqa ichapis 40 runakuna qillqarqanku, chaywanpis Bibliaqa Jehová Diosmanta jamun. ¿Paychu Bibliapi qillqakusqanta yuyaycharqa? Arí. Diosninchikqa santo espiritunniqta Bibliata yuyaycharqa. Apóstol Pablo ninjina: “Diosmanta tukuy Qhelqasqaqa paypa yuyaychasqan kaspa, may sumaj kashan yachachinapaj [...]. Ajinamanta Diospa kamachenqa ruwanapaj atiyniyoj kanqa, sumaj wakichisqataj tukuy ima allin kajta ruwananpaj”, nispa. May chhika runakuna tukuy Jallpʼamanta chayta yachanku, chayrayku Biblia nisqanmanjina kawsanku (2 Timoteo 3:16, 17; 1 Tesalonicenses 2:13).

Runata Bibliata munakunanpaq yanapana

3. Diospa palabranpi mana creeqkunata, ¿imaynatá yanapasunman?

³ Wakinkunaqa ninku: “Bibliaqa mana Diospa palabranchu”, nispa. ¿Imaynatá paykunata yanapasunman? Paykunawan Biblia nisqanta ñawirispa. “Diospa palabranqa kawsayniyoj, atiyniyojtaj; puraj filoyoj espadamanta aswan filo. Chay palabraqa runaj sonqon ukhukamapuni chayan. Jinallataj yuyasqanta, sonqompi imatachus munasqantapis sutʼita rikuchin allinchus, manachus kasqanta” (Hebreos 4:12). “Diospa palabranqa” mana wañusqachu, manaqa kawsayniyuq, tukuy parlasqantaq juntʼakunqa. Chayrayku Bibliap willayninqa, runap sunqun ukhukama chayan.

4. ¿Ima chiqa yachachiykunataq runata Bibliamanta astawan yachakuyta munanankupaq yanapan, imaraykutaq?

⁴ May chhika runa Diospa sutinta Bibliapi rikuytawan astawan yachakuyta munanku. Wakkunataq, mayqinchus Diospa munaynin kasqanta, Dios imaptinchus saqra kananta saqisqanta, imaraykuchus kay saqra pʼunchaykuna kasqanta, chantapis wiñay kawsay kay jallpʼapi kananmanta ima yachaspa, astawan Bibliamanta yachakuyta munanku. Wakin llaqtakunapitaq, religionrayku manchasqalla kawsakuqkunaqa, Biblia supaykunamanta yachachisqanta yachakuspa, chay supaykunamanta kacharichikuyta atikusqanta yachaspa, astawan Bibliamanta yachakuyta munallankutaq. ¿Imaraykutaq Biblia yachachisqan runata tʼukurichin? Imaraykuchus Bibliaqa tukuy kaykunamanta chiqa kaqta yachachin (Salmo 119:130).

5. a) ¿Imaraykutaq wakin runakuna mana Bibliapi creenkuchu? b) ¿Imaynatá chay runakunata yanapasunman?

⁵ ¿Imatataq ruwasunman pipis mana Bibliapi creesqanta niwaptinchik? ¿Manañachu chay runawan parlarisunman? Chiqa kaqta yachakuyta munaptinqa, yachachisunchik. Ichapis chay runaqa ninman, Biblia hermanos nichikuqkunallapaq kasqanta; chayri llulla religión millay ruwasqanta, politicawan chhapukusqanta, qullqita mañasqanta ima, rikuspa manaña imatapis Bibliamanta yachayta munanchu. Jinatachus, manachus yuyasqanta yachanapaq tapurinanchik tiyan. Ichapis llulla religionmanta Biblia nisqanta, chantapis imaynachus chiqa religión kasqanta yachaytawan, Bibliamanta yachakuyta munanqa (Miqueas 3:11, 12; Mateo 15:7-9; Santiago 4:4).

6. a) ¿Imaraykutaq Biblia Diospa palabranpuni kasqanta niwaq? b) ¿Imatataq astawan niwaq Biblia Diospa palabranpuni kasqanta yachachinaykipaq?

⁶ Wakin runakunaqa, Biblia Diospa yuyaychasqanpuni kasqanta rikuspa, Bibliamanta yachakuyta munanqanku. ¿Imaptintaq qam Biblia Diospa palabranpuni kasqanta niwaq? ¿Biblia chayta rikuchisusqanraykuchu? Chayri, ¿Bibliap profeciasnin juntʼakusqantapuni yachasqaykiraykuchu? (2 Pedro 1:20, 21.) Ichapis kay yanapasurqa, Bibliataqa icha 40 runakuna, 1.600 watakunapi qillqarqanku, chaywanpis qillqasqankuqa mana jukjinachu. Chantapis, mana wak librosjina, Bibliaqa ciencia nisqamanta parlaspaqa, mana pantanchu. Astawanpis Bibliata qillqaqkunaqa, kasqanta qillqarqanku, nitaq pantasqankutapis pakarqankuchu. Saqra runakuna Bibliata chinkachiyta munarqanku, manataq chinkachinkuchu. Ari, qamta Bibliapi atiykukunaykipaq yanapasusqanqa, wakkunatapis yanapallanqataq.a

Bibliata ñawirina

7, 8. a) ¿Imatataq sapa jukpis Bibliawan ruwananchik tiyan? b) Sapallanchik Bibliata ñawirispapis, ¿imatawan ruwananchik tiyan? c) ¿Imaynatá qampis Jehová Diospa munayninta yachakurqanki?

⁷ Runa masinchikta Bibliapi creenanpaq yanapaspapis, ñuqanchik Bibliata ñawiriyman amañakunanchik tiyan. ¿Qamri Bibliata ñawirichkankichu? Bibliaqa mayqin libromantapis astawan sumaq. Chaywanpis sapallanchik ñawiriptinchikqa mana allinta yachaqayta atisunchu. Bibliaqa karunchakuy mana yanapawasqanchikta niwanchik. Sapallanchik Bibliamanta yachakuyta atisqanchikta yuyayqa mana allinchu. Chayrayku allin yuyayniyuq cristianoqa sapallan Bibliata ñawirispapis, allinta yachakunanpaq Diospa llaqtanwan tantakunallantaq tiyan (Hebreos 10:24, 25).

⁸ Biblia nisqanmanjina, Etiopía llaqtamanta juk jatun runa profeta Isaías qillqasqanta ñawirichkarqa, Felipetaq juk ángel kamachisqanmanjina chimpaykuspa, tapurqa: “¿Entiendenkichu imatachus leesqaykita?”, nispa. Chay runataq kʼumuykukuspa kutichirqa: “[¿]Imaynamantataj entiendesaj, mana pipis sutʼinchawajtinri?”, nispa. Chaymanta chay runaqa, Felipe sutʼinchananta mañakurqa. Felipetaqri, mana yuyaynillanmantachu kutichirqa. Payqa mana sapallanchu Bibliata ñawiriq, manaqa Diospa llaqtanwan khuska Jehovamanta yachakuq, chayrayku Felipeqa chay runata yanaparqa Dios llaqtanniqta yachachisqanta yachakunanpaq (Hechos 6:5, 6; 8:5, 26-35). Jinallataq kunanpis, mana pipis sapitan Diospa munayninta riqsiyta atinmanchu. Tukuypis Dios llaqtanniqta yachachisqanta yachananku tiyan.

9. ¿Imatataq Bibliata ñawirinanchikpaq wakichikun?

⁹ Bibliamanta allinta yachakunanchikpaq, Diospa llaqtanqa tukuy imata yachakunanchikpaq quwanchik. Chantapis sapa semana Bibliata ñawirinapaq wakichipuwanchik. Chaytataq tukuy jallpʼapi Jehovamanta sutʼinchaqkuna ñawirinku, Diosmanta Parlayta Yachanapaq tantakuypi (Escuela del Ministerio Teocrático). Bibliata ñawirispa astawan ukhunchasunchik chayqa, sumaq tʼinkakunata japʼikusunchik (Salmo 1:1-3; 19:7, 8). Bibliata sapa pʼunchay ñawirinaykipaq tukuy atisqaykita ruway. Mana tukuyninta allinta entiendespapis, Biblia parlasqanmanta yachakuyta yanapasunqa. Sapa pʼunchay tawa, phichqa paginata ñawirispaqa, juk watapi tukuy Bibliata ñawiriyta tukuwaq.

10. a) ¿Ima ratutaq Bibliata qam ñawirinki? b) ¿Pikunawantaq Bibliata ñawirinkiman, imaraykutaq Bibliata ñawiriyman yachaykukunayki tiyan?

¹⁰ ¿Imaynatá Bibliata ñawiriwaq? Ichapis sapa pʼunchay chunka, chayri chunka phichqayuq minutota ñawiriptiykiqa, mayta yanapasunkiman. Mana chayta atiptiykiqa, semanapi iskay kimsa kutillatapis ñawirinaykipaq wakichikuy, chaymanjinataq sapa semana ñawiriy. Qhariwarmi kaqkunataq ichapis khuska Bibliata nawirinkuman. Wawasninku ñawiriyta yachaptinkutaq, paykunapis jukmanta juk familiapaq ñawirillankumantaq. Bibliata ñawiriymanqa, mikhunamanjina amañaykukunanchik tiyan. Pipis mana allinta mikhuptinqa unqun, ¿ichari? Jinallataq sapa pʼunchay “Diospa siminmanta tukuy llojsimoj palabraswan” mana kallpachakuspaqa, Diosmanta karunchakusunman, chantapis wiñay kawsayta chinkachisunman (Mateo 4:4).

¿Imapaqtaq Bibliata ñawirinanchik tiyan?

11. ¿Imapaqtaq Bibliata ñawirinanchik tiyan?

¹¹ ¿Imapaqtaq Bibliata ñawirinanchik tiyan? Mana “kay chhikata ñuqa ñawirini ninallapaqchu”, manaqa Diosninchikta allinta riqsinanchikpaq, astawan payta munakunanchikpaq, munasqamanjinataq yupaychananchikpaq, Bibliata ñawirinanchik tiyan (Juan 5:39-42). Kayjina sunquwan Bibliata ñawirinanchik tiyan: “Ñankunaykita rikuchiway, Tata Dios, purinasniykinejta pusaway” (Salmo 25:4).

12. a) ¿Imaraykutaq Jehová yachachisqanta ‘sumaqta riqsinanchik’ tiyan, chantapis Bibliata ñawirichkaspa imatataq ichapis ruwananchik kanqa? b) Bibliata ñawirichkaspa, ¿ima tawa yuyaychaypitaq tʼukurinanchik tiyan? (30 paginata qhawariy.) c) Kay tawa yuyaychakusqanmanjina kay tapuykunaman kutichiy, Bibliamanta pʼitikuna rikhuriptintaq maskʼaspa ñawiriy.

¹² Jehovap yachachisqanta japʼikunapaqqa “sumajta rejsi[yta]” munananchik tiyan. Mana jinata yuyaspaqa, ¿imaynatá chiqamanta Biblia yachachisqanta sutʼinchasunman? (Colosenses 3:9, 10; 2 Timoteo 2:15). Sumaqta riqsinapaqqa, Bibliata sumaqta ñawirinanchik tiyan. Imatapis mana japʼiqayta atiptinchikqa, ichapis kutin kutita ñawirinanchik kanqa, allinta entiendenanchikkama. Astawanpis, ñawirisqanchikpi tʼukuriptinchik, ukhunchariptinchik ima, mayta yanapawasunchik. Kay libropi 30 paginapi, Bibliata ñawirichkaptinchik tawa yuyaykuna tʼukurinapaq rikhurin. Chantapis kay urapi tapuykunaman kutichichkaspa, imaynatachus Biblia yanapasusqanta qhawariy.

1) Bibliata ñawirichkaspa imatachus Jehovap kʼacha kayninmanta yachachisusqanpi tʼukuriy. Kay Salmo 139:13, 14, nisqanqa Jehová mana nacekuq wawitakunata munakusqanta rikuchiwanchik: “Qanmin tukuy ukhuyta ruwawarqanki. Mamaypa wijsampeqa qampuni ruwawarqanki. Jatunchayki, imaraykuchus tʼukunapaj jina ruwawarqanki; chaytaqa sumajta yachani”. ¡May sumaqpuni Jehovap ruwasqanqa! Sumaq ruwasqa kasqanchikqa, Diospa jatun munakuyninta rikuchiwanchik

Juan 14:9 nisqanta ñawirispa, Jesús runakunata yanapasqanta rikunchik, chaytaq imaynatachus Jehová runata yanapananta rikuchiwanchik. Kayta yachaspa, Lucas 5:12, 13 chantapis Lucas 7:11-15 nisqanta ñawirispa, ¿imatataq Jehovamanta yachakusunman?

2) Bibliaqa, Jehová Diospa kamachiynin watiqmanta kasqanman churakunanta yachachin, chantapis Diospa sutin Jesuspa kamachiyninwan llimphuchakunanta, Jesustaq warmip miraynin kasqanta. Bibliata ñawirichkaspa chaykunapi tʼukuriy.

¿Imaynatá Ezequiel, Daniel ima, Biblia yachachisqanta sutʼincharqanku? (Ezequiel 38:21-23; Daniel 2:44; 4:17; 7:9-14.)

¿Imaynatá Biblia Jesuspuni warmip miraynin kasqanta yachachiwanchik? (Gálatas 3:16.)

¿Imaynatá Apocalipsis libro, imatachus Diospa Reinon ruwananta sutʼinchawanchik? (Apocalipsis 11:15; 12:7-10; 17:16-18; 19:11-16; 20:1-3; 21:1-5.)

3) Tapurikuy imaynatachus kawsayniykipi Bibliamanta ñawirisqaykita ruwawaq. Éxodo, Deuteronomio ima, yachachiwanchik, imaynatachus Israel llaqta khuchichakusqanrayku, Diospa contrantataq uqharikusqanrayku ñakʼarirqa. Chayrayku Diosta kusichinapaqqa mana paykunajina ruwanachu tiyan. “Chay tukuy imas qhatirerqa ñawpa tatasninchejta, qhelqasqataj kashan noqanchej yachaqakunanchejpaj ama paykunajina ruwananchejpaj, kay qhepa pʼunchaypi kawsajkunapaj” (1 Corintios 10:11).

¿Imatataq Biblia yachachiwanchik Caín wawqinta wañuchisqanmanta? (Génesis 4:3-12; Hebreos 11:4; 1 Juan 3:10-15; 4:20, 21.)

Janaqpachaman riqkunapaq Bibliap kamachisqan, ¿wiñay wiñaypaq paraíso Jallpʼapi tiyaqkunapaqwanchu? (Números 15:16; Juan 10:16.)

Diospa llaqtanpi allinpaq qhawasqa kaspapis, ¿imaraykutaq Biblia kamachisqanta kawsayninchikpi astawanraq ruwanapaq tʼukurinanchik tiyan? (2 Corintios 13:5; 1 Tesalonicenses 4:1.)

(4) Tʼukuriy imaynatachus Bibliamanta ñawirisqaykiwan runaman yachachimuwaq. Tukuy runaqa unquykunata rikuspa llakikun. Chayrayku Bibliapi Jesús ruwasqanta ñawiripusunman, chantapis imatachus Jesús kamachichkaptin runata yanapananmanta willasunman. “Ashkha runas Jesusman qayllaykorqanku, pusamuspa suchusta, ciegosta, opasta, ñukʼusta, waj ashkha onqosqastawan. [...] [Jesustaq] paykunata sanoyacherqa” (Mateo 15:30).

Jesús Jairop imillitanta kawsarichisqanmanta yachay, ¿pikunatataq yanapanman? (Lucas 8:41, 42, 49-56.)

13. Diospa llaqtan wakichisqanmanjina Bibliata ñawiriptinchik, ¿ima tʼinkakunatataq japʼikusunchik?

¹³ Kay tawa yuyaychaykunapi tʼukurisunchik chayqa, Bibliata ñawiriyqa mana llasachu kanqa. Kaytaqa mana ruwayta atikullanchu, chaywanpis ruwaptinchikqa tukuy kawsayninchikpi yanapawasunchik, Diosta yupaychanapaq kallpachawasqanchikrayku. Mana saykʼuspa Bibliata ñawiriptinchik, munasqa Tatanchik Jehovaman, hermanosman ima, astawan kʼaskaykusunchik. Astawanpis, ‘wiñay kawsayta quq palabramanta’ japʼikunanchikpaq yanapawasunchik (Filipenses 2:16).

[Sutʼinchaynin]

Yuyarinapaq

• ¿Imaraykutaq Biblia qillqakurqa, imaynatá kunankama waqaychakun?

• ¿Imaynatá Bibliata ñawirinankupaq wak runakunata yanapasunman?

• ¿Imaraykutaq, sapa pʼunchay Bibliata ñawirinanchik tiyan? ¿Bibliata ñawirichkaptinchik ima tawa yuyaychaykunapitaq tʼukurina tiyan?

[30 paginapi recuadro, dibujo/foto]

BIBLIATA ÑAWIRICHKAPTIYKI KAYKUNAPI TʼUKURIY

¿Imatataq Diosmanta yachachiwanchik?

¿Imatataq Biblia yachachisqanmanta niwanchik?

¿Imaynatá kawsayniykipi yanapasunkiman?

¿Imaynatá yachakusqanchikwan runata yanapasunman?