‘Chaypaq kachamusqa kani’

1-4. a) ¿Imaynatá Jesús samaritana warmiman yachachin, imapitaq chay ruwasqan tukurqa? b) ¿Imatataq apóstoles ruwarqanku?

JESÚS apostolesninwan karutaña purirqanku. Judamanta Galileaman richkarqanku. Aswan qaylla ñanqa —kimsa pʼunchay purina— Samarianiqta rin. Khuskan pʼunchaypi Sicar llaqtaman chayanku, chaypitaq tumpata samarinku.

² Apostolesnin mikhunata rantimunankukama, Jesusqa juk pozop qayllanpi samarispa qhipakun. Chayllapi juk warmi yakuta urqhunanpaq pozoman qayllamun. Jesusqa ‘purisqankumanta saykʼusqa’ kasqanrayku, ichapis chay warmitaqa mana qhawallanmanpischu karqa (Juan 4:6). Ichapis tikrakunman karqa, mana imatapis qhawananpaq. Ichapis chay warmiqa Jesús wak judiosjina payta mana allinpaq qhawananta suyachkarqa, 4 yachaqanapi rikunchikjina. Chaywanpis Jesusqa, chay warmita parlapayarqa.

³ Jesusqa chay warmiwan, sapa pʼunchay yakuta pozoman urqhuq jamusqanmanta parlayta qallarin. Payqa chay kutipis pozomanta yakuta urqhuq jamurqa, Jesustaq kawsayta quq yakumanta parlarqa, chaytaq espiritual chʼakiyninta thasnuchinanta nirqa. Warmitaq, mana allin parlaykunata parlarqa.a Jesustaq mana siminakuyta qallarinanpaq, Diosmanta parlallarqapuni, Diospa llimphu yupaychayninmantapis. Parlasqanqa miskʼi karqa, chayrayku chay warmi wak runasman Jesús parlasqanta willaptin, paykunapis Jesusta uyariyta munarqanku (Juan 4:3-42).

⁴ Jesusta chay warmiwan parlaqta rikuspa, ¿imatataq apóstoles ruwarqanku? Mana kusikurqankuchu, tʼukulla qhipakurqanku, ichapis chay warmimanqa mana imatapis nirqankuchu. Warmi ripuptintaq, apóstoles Jesusta rantimusqankuta mikhunanta nirqanku. Jesustaq nirqa: “Waj mikhuna tiyapuwan, mayqentachus qankuna mana rejsinkichejchu”, nispa. Paykunataq, parlasqanta mana entienderqankuchu. Chayrayku Jesús paykunaman jinata sutʼincharqa: “Mikhuyneyqa kachamuwajniypa munayninta juntʼanay”, nispa (Juan 4:32, 34). Jinamanta Jesusqa, ima mikhunamantapis Diospa nisqanta ruway, aswan sumaq kasqanta rikuchirqa, apostolesnintaq kikinta yuyanankuta munarqa. ¿Ima ruwaymantataq parlachkarqa?

5. ¿Imatá Jesús Jallpʼapi ruwanan karqa, imatataq kay yachaqanapi yachasunchik?

⁵ Juk kuti Jesús nirqa: “Wajkunamampis Diospa Reinonmanta evangeliota willamunallaytaj tiyan, imaraykuchus chaypaj kachamusqa kani”, nispa (Lucas 4:43). Arí, Jesusqa Diospa Reinonmanta willananpaq, yachachinanpaq ima, kachamusqa karqa.b Kunanpis cristianosqa chayllatataq ruwananchik tiyan. Chayrayku, imaraykuchus, imatachus, imayna sunquwanchus Jesús willasqanta, sumaqta yachananchik tiyan.

¿Imaraykutaq Jesús willarqa?

6, 7. Jesús nisqanmanjina, ¿imaynatá “Leymanta pi yachachejpis” Diospa Reinomanta willayta qhawanan tiyan? ¿Imaynatá chayta astawan sutʼinchasunman?

⁶ Qallarinapaqqa, Jesús yachachiyninta munakusqanta rikusunchik, chantapis, imaynatachus yachakuqkunata qhawasqanta rikullasuntaq. Jesusqa, Tatanmanta yachakusqanta maytapuni willayta munasqanta, jinata sutʼincharqa: “Leymanta pi yachachejpis, janaj pacha reinomanta yachaqakuspa, rijchʼakun uj wasiyojman, pichus waqaychananmanta orqhomun mosojkunata, mawkʼasta ima, chayman”, nispa (Mateo 13:52). ¿Imaraykutaq wasiyuq runa waqaychasninta urqhumun?

⁷ Mana tukuyman kapuyninta rikuchinallanpaqchu. Ezequías reyqa chayta ruwarqa, chay ruwasqantaq mana allinpichu tukurqa (2 Reyes 20:13-20). Mana jina kaptin, ¿imapaqtaq kapuyninta urqhumunri? Chayta kutichinapaq, juk munasqa yachachiqta waturikuq risqayta tʼukuriy. Payqa iskay cartasta urqhumuspa rikuchisunki. Jukninqa may unaymanta, juknintaq kunallanmanta. Chay cartastaqa tatan kachamurqa. Imaynatachus chay cartaspi tatan sumaqta kʼamirisqanta yuyarikuspa, mayta kusirikun. Maytapuni chay munasqa cartas yanapasqanta nisuspa, qamta yanapasunanpaqpis jaywasunki. Chiqamanta nisunman, chay cartasqa yachachiqpap may munasqa kasqankuta, sunquntataq mayta kusichisqanta (Lucas 6:45). ¿Imapaqtaq chay cartasta rikuchisusqanta niwaq? ¿Jatunchakunanpaqchu? Chayri, ¿qullqita mañasunanpaqchu? Mana, manaqa qamtapis yanapasunanpaq, chantapis imayna sumaqchus kʼamirisqasnin kasqanta rikunaykipaq.

8. ¿Imaraykutaq Diospa Palabranmanta yachakusqanchikta may valesqatajina qhawasunman?

⁸ Jatun yachachiq, Jesuspis, chayraykullataq Diosmanta chiqa kaqta yachachiq. Paypaqqa, juk may valesqa tapadojina karqa: mayta munakurqa, tukuytaq yachanankuta munarqa, tukuy discipulosnintaq —‘Leymanta yachachiqkuna’— payjina Diospa yachachiyninta munakunankuta munarqa. ¿Qamri jinallatataqchu munakunki? Diospa Palabranpi yachakusqanchiktaqa, mayta munakunanchik tiyan. Unayña Diosmanta yachakusqanchik chayri kunallan sutʼinchawasqanchikpis, may valesqa ñuqanchikpaqqa. Jesusjina kusiywan yachachispa, Diosmanta yachachisqanchikta astawan munakusunchik.

9. a) ¿Imaynatá Jesús yachachisqasninta munakusqanta rikuchirqa? b) ¿Imaynatá Jesusjina wakkunamanta dakukusunman?

⁹ Jesusqa yachachisqasninta munakuq, chaymantataq kimsa kaq tantapi astawan sutʼinchakunqa. Bibliaqa, Mesías ‘llampʼu sunquyuqkunata wakchakunatapis khuyakunanta’ nirqa (Salmo 72:13). Jesús runamanta tukuy sunquwan dakukuq. Imachus yuyayninkupi, imachus sunqunkupi kasqanta yachayta munarqa, imaraykuchus mana chiqa kaqta yachayta atisqankutapis, riqsiyta munallarqataq (Mateo 11:28; 16:13; 23:13, 15). Samaritanapi tʼukuriy. Payqa, Jesús kʼachamanta paywan parlasqanta manachá jaykʼaqpis qunqarqachu. Imaynatachus Jesús kawsayninmanta parlasqanta uyarispa, profeta kasqanta nirqa, wakkunamantaq Jesusmanta parlarqa (Juan 4:16-19, 39). Ñuqanchikqa imachus runap sunqunpi kasqanta mana yachanchikchu, chaywanpis, Jesusjina paykunamanta dakukuptinchikqa munakusqanchikta rikuchisunchik, llakiyninpi, chʼampayninpipis, yanapanapaqjina parlasunchik.

¿Imatataq yachachirqa?

10, 11. a) ¿Imatataq Jesús willarqa? b) ¿Imatataq Diospa Reinon ruwanqa?

¹⁰ ¿Imamantá Jesús yachachirqa? Religionkunaqa, Jesús runata politicawan kawsayninta allinchananta, chayri sapa juk salvakunanta willarqa, nispa ninku. Mana chayman jinataq Jesusqa sutʼimanta nirqa: ‘Diospa Reinonmanta evangeliota willamunay tiyan”, nispa. ¿Imaynatá chayta willanan karqa?

¹¹ Yuyarina, Supay Diospa kamachiq kayninwan churanakuchkaptin, Diospa Churinqa janaqpachapi kachkarqa. ¡Maytachá chayta rikuspa llakikurqa! Adán Evawan Supayta kasukuchkaptinku, ¡maytachá sunqun nanarqa! Imaynatachus, paykunap juchan, runata wañuyman tanqasqanta rikurqa (Romanos 5:12). Chaywanpis, Tatan Reinonnipta juk pʼunchay tukuy imata allinchananta yachaspa, maytachá kusikurqa.

12, 13. ¿Imatataq Diospa Reinon allinchanqa? ¿Imaynatá Jesús Diospa Reinonmanta willarqa?

¹² ¿Imatataq ñawpaqta allinchakunan karqa? Kuraq Supay, supaykuna ima, Diospa sutinta llullakuspa chʼichichasqankuta, sumaqta llimphuchakunan karqa. Jinallatataq, Jehová sumaq Kamachiq kasqanta —imaynatachus kamachisqanta— tukuyman rikuchikunan karqa. Jesusqa mayqin runamantapis astawanraq chayta ruwakunanta yacharqa. Chayrayku, discipulosninman Diosmanta mañakuyta yachachichkaptin, Tatanpa sutin llimphuchasqa kananta, Tatanpa Reinon jamunanta, Tatanpa munaynin Jallpʼapi ruwakunanta ima, mañakunankuta yachachirqa (Mateo 6:9, 10). Tumpamantawan Jesusqa Diospa Reinonniqta, Supaypa saqra pachanta Jallpʼamanta chinkachinqa, Jehovap Kamachiynintataq wiñaypaq sayachinqa (Daniel 2:44).

¹³ Jesusqa chay Reinomanta runaman willarqa. Tukuy parlasqanwan, ruwasqanwan ima, chay Reinomanta sutʼincharqa, Diospa munaynintaq imaynatachus juntʼakunanta rikuchirqa. Diospa Reinonmanta willasqanta, mana imapis pantachirqachu. Jina kaptinqa, ¿nisunmanchu Jesús yachachisqan qʼayma kasqanta? Mana, payqa miskʼita yachachirqa.

14, 15. a) ¿Imaynatá Jesús kuraq Salomón kasqanta rikuchirqa? b) ¿Imaynatá Jesusjina Diospa Reinonmanta yachachisunman?

¹⁴ Kay tantapi rikusunchikjina, Jesusqa kʼachachituta yachachirqa, mana umphu runajinachu. Yachachisqasninpa sunqunman chayarqa. Kayqa rey Salomonta yuyarichiwanchik, payqa kʼacha rimaykunata, chiqan rimaykunata maskʼaspa, Dios yuyaychasqanmanjina qillqarqa (Eclesiastés 12:10). Diosqa ‘jatun sunquta’ Salomonman qurqa, chayrayku pantaq runa kaspapis, tukuy imamanta parlarqa, sachʼasmanta, challwasmanta, uywasmanta ima. May karu llaqtasmanta runaqa payta uyariq riq kanku (1 Reyes 4:29-34). Jesusqa “Salomonmanta nisqaqa aswan kuraj” karqa (Mateo 12:42). Aswan yachayniyuq, aswan ‘jatun sunquyuq’ ima karqa. Yachachichkaspaqa, Diospa Palabranwanpuni yachachiq, chantapis animalkunamanta, tiempomanta, chakrata puquchiymanta, runap kawsayninmanta, pʼunchayninpi ruwakusqanmanta ima, yachachirqa. Jinata yachachispapis mana jaykʼaq jatunchakurqachu, nitaq may yachayniyuq runajina riqsichikuyta munarqachu. Paypa yachachisqan sutʼi karqa, tukuy entiendenankupaqjina. Chayraykuchá runa mayta uyariyta munarqa (Marcos 12:37; Lucas 19:48).

¹⁵ Kunanpis Cristianosqa Jesusjina ruwayta munanchik. Manapis payjina jatun yachayniyuqchu, nitaq payjina tukuy imata sumaqta riqsinchikchu, Diospa Palabranmanta yachasqanchikmanjina, riqsisqanchikmanjina, yachachiyta atisunman. Tatakuna wawasninta munakuywan uywaspa, imaynatachus Jehová runata munakusqanta rikuchinkuman. Chantapis llamkʼaypi, yachay wasipi, wakkunawan apanakusqanchikpi, runap kawsayninpipis, rikusqanchikwan yachachillasunmantaq. Chaywanpis, Diospa Reinonmanta yachachichkaspa, mana wak yachachiykunawan chhapuykunachu (1 Timoteo 4:16).

¿Imayna sunquwantaq willarqa?

16, 17. a) ¿Ima sunquwantaq Jesús Diosmanta willarqa? b) ¿Imaynatá Jesús Diosmanta willanapaq kawsasqanta rikuchirqa?

¹⁶ Jesusqa Diosmanta runaman willasqanta may valorniyuq tapadotajina qhawarqa. Payqa, Tatan may kʼacha kasqanta, may kusiywan sutʼincharqa; runa Tatanmanta llullakuspa yachachisqankutataq sutʼiman rikuchirqa. Chantapis, runata kusiywan yanaparqa, Tatanwan allinta apanakunankupaq, wiñay kawsaytataq japʼikunankupaq. Diospa Reinonmanta willaspa runata sunquchaq, sunquntataq qhallallarichiq. ¿Imaynatá chay kusiyninta rikuchirqa? Kimsaniqmanta rikuchirqa.

¹⁷ Juknin kay, Jesucristoqa runaman willananpaq kawsarqa. Diospa Reinomanta parlayqa kawsayninpi imamantapis aswan sumaq karqa, chay ruwaylla paypa umanpiqa kachkarqa. Chayrayku, 5 yachaqanapi sutʼinchakunjina, wakcha runajinalla kawsakurqa. Yachachisqanmanjina kawsaspataq, aswan sumaq kaqpi yuyayninta churarqa, manataq may valesqa imasta rantinanpaq, qullqita tantarqachu, nitaq chaykunamanta llakikurqachu. Mana imayuq runajina kawsaspa, mana imarayku Diosmanta willayninta saqirqachu (Mateo 6:22; 8:20).

18. ¿Imaynatá Jesús runaman willaypi sumaqninta churarqa?

¹⁸ Iskay kaq, Jesusqa runaman willayninpi sumaqninta churarqa. Tukuy atiyninwan runaman willarqa, jinamanta Palestinapi Diosmanta uyariyta munaqkunata maskʼaspa may karusta purirqa. Tukuyniqpi runaman yachachirqa: wasinkupi, plazaspi, mercadospi, pampaspi ima. Saykʼusqa, yarqhasqa chayri chʼakisqa, kachkaspapis yachachillarqapuni. Wañuy patapi kachkaspapis Diospa Reinonmanta parlaytaqa mana saqirqachu (Lucas 23:39-43).

19, 20. ¿Imaynatá Jesús usqhayta runaman willakunanta rikuchirqa?

¹⁹ Kimsa kaq, Jesusqa usqhayllata willananta yacharqa. Samaritanaman Sicar pozopi willasqanta rikunchikjina. Apostolesninqa, chay warmiman Diospa Reinonmanta usqhayta willakunanta mana rikurqankuchu. Jesustaq nirqa: “Qankunaqa ninkichej: Tawa killamantaraj cosecha kanqa, nispa. Noqarí niykichej: qhawariychej chajrasta cosechanapaj poqosqaña kashanku”, nispa (Juan 4:35.)

²⁰ Jesusqa chay pʼunchayninkupi tʼukurinankuta munarqa. Ichapis kanman karqa, Kislev killa (noviembre–diciembre), cosecha tiempotaq 4 killanmantaraq chayamunan karqa, chayqa pascua tiempopi ruwakuq (nisán killamanta 14 pʼunchayninpi). Jina kaptinqa ‘cosechapaq’ manaraq usqhayllata wakichikunankuchu karqa. Chaywanpis, ¿kikillantataqchu discipulokunata ‘cosechaymanta’ ninkuman karqa? ¡Mana! Achkha runaña, uyarinankupaq, yachakunankupaq, Jesuspa qhipanta rinankupaq, Jehovamanta sumaq suyayta japʼinankupaq ima, wakichisqaña kachkarqanku. Jesús umanta uqharispa chay chakra cosechanapaqña kasqanta qhawanmanpisjina karqa. Chayrayku, juk llaqtapi Jesusta qhipachiyta munachkaptinku, kutichirqa: “Wajkunamampis Diospa reinonmanta evangeliota willamunallaytaj tiyan, imaraykuchus chaypaj kachamusqa kani, nispa” (Lucas 4:43).

21. ¿Imaynatá Jesusjina runaman willasunman?

²¹ Jesusjina Diosmanta runaman willayta atisunman. Qallarinapaqqa kawsayninchikpi willayta ñawpaqman churananchik tiyan. Familiayuq kaspapis, llamkʼayniyuq kaspapis, chayri wak ruwanayuq kaspapis, Jesusjina kusiywan, sapa semana runaman willamuq rispa, runaman willayta ñawpaqman churasunchik (Mateo 6:33; 1 Timoteo 5:8). Chantapis, usqhayllata runaman willananchikta mana qunqaspa, ñuqanchikmanta tiemponchikta, kallpanchikta, kapuyninchikta ima churasun (2 Timoteo 4:2). Chayrayku, maychus atikusqanpi willananchik tiyan.

22. ¿Imatataq qhipan yachaqanapi sutʼinchakunqa?

²² Jesuspaqqa Diosmanta runaman willayqa may sumaqpuni karqa, chayrayku paypa wañuyninmanta aswan qhipamanpis, discipulosninta kamachirqa tukuy runaman Diosmanta yachachinankupaq, willanankupaq ima. Kay kamachisqanmantataq qhipan yachaqana astawan sutʼinchawasunchik.