Génesis

Tayta Dios lapanta kamashqan

1 Imapis manaraq kaptinmi Tayta Dios kamarqan jana patsatapis y kay patsatapis.* 2 Kay patsaqa manami kanan kaykashqannötsu karqan, sinöqa yanawyaykaq yakulami karqan. Tsay yaku jananchömi Tayta Diospa Espïritun kuyuykarqan.

3 Tsawraqa Tayta Dios kayno nirqan: “¡Atsikyaq katsun!”*

Niptinmi atsikyarqan. 4 Atsikyaqta kamarkurmi Tayta Dios rikarqan ali kashqanta. Tsaymi kamakätsirqan tsakaypis atsikyaqpis kananpaq. 5 Tsaypitana atsikyaqpa jutinta churarqan junaq kananpaq y yanawyaykaqtana tsakay kananpaq. Tsaykunatami kamarqan punta kaq junaqcho.

6 Tsaypitami Tayta Dios kayno nirqan: “Ishkayman yaku rakiränanpaq yaku chawpincho azulyaraykaq katsun”.*

7 Nishqannölami azulyaraykämuqta kamarqan. Tsaynöpami wakin kaq yaku quëdarqan kay patsacho y wakin kaqnami azulyaraykämuqpa janancho. Nishqannölami lapanpis karqan. 8 Azulyaraykämuqpa jutintami Tayta Dios churaparqan jana patsa jutin kananpaq. Tsaytami kamarqan ishkay kaq junaqcho.

9 Tsaypitanami Tayta Dios kayno nirqan: “Ura kaq yaku juk patsalaman juntakätsun tsaki patsa rikakänanpaq”.*

Tsay nishqannölami lapanpis kamakarqan. 10 Tsaki kaqpa jutintami Tayta Dios churaparqan patsa jutin kananpaq. Y juntakashqa kaq yakutami lamar nirqan. Tsayno kamarkurmi Tayta Dios rikarqan ali kashqanta.

11 Nirkur kayno nirqan: “Alpapita winamutsun tukuy casta jachakuna. Tsay jachakuna kanqa muruyuq qewakuna y tukuy niraq wayuq yörakunapis”.

Nishqannölami lapanpis karqan. 12 Tsaymi winamurqan tukuy niraq jachakuna y tukuy niraq wayuq yörakunapis. Tsaykunata kamarkurmi Tayta Dios rikarqan ali kashqanta. 13 Tsaykunatami kamarqan kimsa kaq junaqcho.

14 Tsaypitanami Tayta Dios kayno nirqan: “Jana patsacho atsikyaqkuna katsun junaqpis tsakaypis kananpaq, junaqkunata watakunata yupapäkunanpaq y murunanpaq cosechananpaq imay kashqantapis musyapäkunanpaq. 15 Tsaynöla atsikyaqkuna ciëlucho katsun patsata atsikyapänanpaq”.

Nishqannölami lapanpis kamakarqan.

16 Tsaynömi kamarqan intita, killata y qoylarkunatapis. Intita kamarqan junaqpa atsikyänanpaq y killatana kamarqan tsakaypa atsikyänanpaq. 17 Tsaykunata Tayta Dios jana patsaman churarqan kay patsaman atsikyamuptin 18 tsakaypis junaqpis kananpaqmi. Tsaykunata kamarkurmi Tayta Dios rikarqan ali kashqanta. 19 Tsaykunatami kamarqan chusku kaq junaqcho.

20 Tsaypitana Tayta Dios kayno nirqan: “Yakucho lapan casta kawaqkuna y patsa jananpa päriqkunapis atska katsun”.

21 Tsayno nirmi Tayta Dios kamarqan lamarcho jatusaq mantsariypaq uywakunata. Tsaynöpis kamarqan lamarcho, qochakunacho y mayukunacho tukuy niraq pescädukunata. Tsaynömi kamarqan tukuy niraq päriqkunatapis. Tsaykunata kamarkurmi Tayta Dios rikarqan ali kashqanta. 22 Nirkurnami bendicionninta qor kayno nirqan: “Lamarcho kawaqkuna y patsa jananpa päriqkunapis, atskaman mirapäkuy”.

23 Tsaykunatami pitsqa kaq junaqcho kamarqan.

24 Tsaypitanami Tayta Dios kayno nirqan: “Tukuy niraq uywakuna katsun: ashmana kaq y mana ashmana kaqpis. Tsayno katsun pachalanpa y lätaypa puriqkunapis”.

Nishqannölami lapanpis kamakarqan. 25 Tsaynöpami Tayta Dios kamarqan tukuy niraq ashmana kaq y mana ashmana kaq uywakunata y pachalanpa y lätaypa puriqkunatapis. Tsaykunata kamarkurmi Tayta Dios rikarqan ali kashqanta.

26 Nirkurnami kayno nirqan: “Kananqa runata kamashun kikintsi niraqta.* Noqantsino kananpaqmi payta kamashun.* Paypa munayninchömi kanqa pescädukuna, päriqkuna, ashmana kaq y mana ashmana kaq uywakuna y pachalanpa y lätaypa puriqkunapis”.

29 Tsaypitana kayno nirqan: “Mikupäkunaykipaqmi kamashqä kay patsacho lapan mikuna kaq jachakunata y wayuq kaq yörakunatapis. 30 Uywakuna, päriqkuna y pachalanpa y lätaypa puriqkuna mikupäkunanpaqmi jachakunatawan qewakunata kamashqä”.

Nishqannölami lapanpis kamakarqan. 31 Lapan kamashqankuna pasaypa ali kashqantami Tayta Dios rikarqan. Tsaykunatami kamarqan soqta kaq junaqcho.

2 Tsaynöpami Tayta Dios kamayta usharqan kay patsata y kay patsacho kaqkunata, jana patsata y jana patsacho kaqkunatapis. 2 Lapanta kamarkurnami qanchis kaq junaqcho Tayta Dios jamarqan.* 3 Tsayno jamashqanpitami Tayta Dios tsay junaqta bendisishpan churarqan *sagrädu junaq kananpaq.*

Edén huertacho Adánwan Eva tashqan

4 Kaychömi qelqaraykan jana patsata y kay patsata Tayta Dios kamashqan.

Jana patsata y kay patsata tsayraq kamar 5 TAYTA DIOS manaraqmi tamyatsimurqanraqtsu. Tsaymi ima qewapis ni jachapis mana winamurqanraqtsu. Tsaynöpis manami chakrata arunanpaq runa karqanraqtsu. 6 Tsay witsanqa pampapita yaku pashtamurmi* intëru patsata ushmarqan.

7 Tsaypitanami alpapita runata TAYTA DIOS kamarkur kawananpaq senqanpa pükarqan. Tsaynöpami kawaq runa kananpaq kamarqan. 8 Tsawraqa Edéncho jatunkaray huertaman churarqan tsaycho tänanpaq. Tsay huertataqa kikin TAYTA DIOSMI inti jeqamunan läducho kamarqan. 9 Tsay huertachömi TAYTA DIOS winatsirqan tukuy niraq kuyaylapaq yörakunata. Tsay yörakunapa wayuyninmi maypis mikukuypaq karqan. Huerta chawpinchömi juk yöra karqan wayuyninta mikur imayyaqpis runa kawananpaq.* Tsaynöpis juk yöra karqan wayuyninta mikur ali kaqta y mana ali kaqtapis runa musyananpaq.

10 Jinan Edén huertapitami juk mayu pashtamurqan tsay huertata ushmananpaq. Huertapita yarqurmi mayu chuskuman rakikarqan. 11 Punta kaq mayupa jutin karqan Pisón. Tsay mayumi pasan Havila partipa. Havila partichömi atska qori kaykan. 12 Tsaycho kaq qoriqa mas ali kaq qorimi kaykan. Tsaynöpis tsaycho kaykan ali asyaq* yörapa weqin y kuyaylapaq ónice rumikunapis. 13 Jukaq mayupa jutinmi karqan Gihón. Tsay mayumi tumaykämun Cus partipa. 14 Jukaq mayupa jutinmi karqan Tigris. Tsay mayuqa Asiriapita inti jeqamunan kaq lädupami pasan. Jukaq mayupa jutinmi karqan Éufrates.

15 Kamashqan runatami Edén huertaman TAYTA DIOS churarqan tsaycho arur ali rikananpaq. 16 Nirkurnami runata kayno nirqan: “Kay huertacho kaykaq yörakunapa wayuyninqa lapanpis mikunaykipaqmi kaykan. 17 Itsanqa ama mikunkitsu alita y mana alita musyatsikuq yörapa wayuynintaqa. Tsayta mikurqa wanunkipaqmi”.*

18 Nirkurmi TAYTA DIOS kayno nirqan: “Japala kar runa kuyapaypaqmi kaykan. Tsaymi yanapananpaq warmita kamashaq”.

19 Tsaypitanami alpapita kamashqan tukuy niraq uywakunata y päriqkunata Adán* kaqman TAYTA DIOS aparqan jutinkunata churapänanpaq. Jutinkunata Adán churapashqalanmi lapanpapis kaykan.

20 Tsaynöpami jutinkunata Adán churaparqan ashmana kaq y mana ashmana kaq uywakunapata y päriqkunapatapis. Lapan casta uywakuna kaptinpis runapa warminpaqnöqa manami mayqanpis karqantsu. 21 Tsaymi TAYTA DIOS wanuypano Adánta punukarkatsir juk custillanta jorqurqan. Nirkurmi kashqantanöla aliyätsirqan. 22 Tsay jorqushqan custillanpita warmita kamarkurmi runa kaqman pusharqan. 23 Warmita rikaykurmi Adán pasaypa kushikushpan kayno nirqan: “¡Kaymi itsanqa tulüpita aytsäpita rurashqa kar kikï niraq kaykan! Olqupita rurashqa karmi warmi kaykan”.

24 Tsaymi runaqa mamanpa y taytanpa makinpita yarqukun warminwan mana rakikaypa tänanpaq. Ishkaq karpis juklaylanömi kanqa.* 25 Ishkan qarapächula kaykarpis manami penqakärirqantsu.

Adán y Eva Tayta Diosta mana cäsukushqan

3 Tayta Dios kamashqan uywakunapitapis mas astütumi karqan culebraqa.* Tsaymi warmi kaykashqan kaqman witiykur kayno nirqan: “¿Rasunpaku qamkunata Dios nishushqanki mayqan yörapa wayuynintapis mana mikupäkunaykipaq?”

2 Tsayno tapuptin warmi kayno nirqan: “Lapan yörapa wayuyninta mikunäpaqmi nipäkamashqa. 3 Huerta chawpincho kaykaq yörapa wayuyninpaqmi itsanqa mana mikupäkunäpaq ni yataylapis mana yatapäkunäpaq nipäkamashqa. Tsay yörapa wayuyninta mikurqa wanupäkushaqshi”.

4 Tsayno niptinmi culebra kayno nirqan: “Manami wanupäkunkipaqtsu. 5 Tsay yörapa wayuyninta mikunayki junaqqa Diosnömi tantiyapäkunkipaq ali kashqanta y mana ali kashqantapis. Tsaymi mikunaykita Dios mana munantsu”.

6 Tsayno niptinmi tsay yörapa wayuynin maypis mikurkuypaq kashqanta rikar pasaypa munaparqan. Tsaymi yachaq y musyaq kayta munar yörapa wayuyninta palarkur mikurqan. Nirkurnami runanman apapaptin paypis mikurqan. 7 Tsawraqa jinan hörami tantiyapäkurqan qarapächula karkaykashqanta. Tsaymi hïgus yörapa rapranta jirarkur penqayninta tsapakärirqan.

8 Tsay tardi inti jeqaykaptinnami huertacho TAYTA DIOS puriykarqan. Tsayta mayarmi ishkan pakakärirqan yörakuna rurinman. 9 Tsaymi Tayta Dios qayakur kayno nirqan: “Adán, ¿maychötaq kaykanki?”

10 Tsayno qayakuptin Adán kayno nirqan: “Huertacho puriykashqaykita mayarmi qarapächula kashpä penqakur pakakushqä, Tayta”.

11 Tsawraqa Tayta Dios kayno tapurqan: “¿Pitaq nishushqanki qarapächu kashqaykita? Paqta mikushqanki ‘ama mikunkitsu’ nishqä yörapa wayuyninta”.

12 Niptinmi Adán kayno nirqan: “Warmïpaq kamashqayki warmi apapämaptinmi tsay yörapa wayuyninta mikushqä, Tayta”.

13 Tsawraqa warmita Tayta Dios tapurqan: “¿Imatataq rurashqanki?”

Warminami kayno nirqan: “Culebra lulapämar shakyätsimaptinmi mikushqä tsay yörapa wayuyninta”.*

Jutsata rurashqanpita Adán y Eva nakananpaq nishqan

20 Tsaypita warminpa jutinta Adán churaparqan Eva* jutin kananpaq. Tsay jutita churaparqan paylapita lapan runakunapis y warmikunapis mirananpaq kaptinmi. 21 Adán y Eva jatikunanpaqnami uywakunapa qaratsanpita röpankunata Tayta Dios ruraparqan.

22 Nirkurnami Tayta Dios kayno nirqan: “Kananqa noqantsino karnami ali kaqta mana ali kaqtapis runa musyan. Tsayno kaptinqa imayyaqpis kawatsikuq yörapa wayuyninta ama mikutsuntsu. Tsayta mikurqa imayyaqpis kawanqapaqmi”.*

23 Tsaymi Edén huertapita TAYTA DIOS runata qarqurqan alpapita kamashqa kar chakracho arur kawananpaq. 24 Runata tsayno qarqurir inti jeqamunan läduman *querubinkunata* Tayta Dios churarqan nina rataykaq espädawan huertata täpananpaq. Tsaymi querubinkunaqa täparqan imayyaqpis kawatsikuq yöraman pipis mana yaykunanpaq.

Abelta Caín wanutsishqan

4 Tsaypitanami Adánwan tashpan Eva qeshyaq rikakurqan. Wawan yuriptinmi kayno nirqan: “TAYTA DIOS munaptinmi olqu wawä yurishqa”.

Tsaymi wawanpa jutinta churaparqan Caín* jutin kananpaq.

2 Tsaypitanami yapay olqu wamrata wachar jutinta churaparqan Abel jutin kananpaq. Abelqa uyshayuq y cabrayuqmi karqan. Caínnami chakra aruq karqan.

3 Tsaypita watakuna pasarkuptinnami Caínqa mikuyta cosechashqanpita TAYTA DIOSPAQ aparqan. 4 Tsaynömi Abelpis TAYTA DIOSPAQ aparqan uyshankunapa y cabrankunapa punta yuriq wawankunata. Apashqanta pishtarkurmi wirankunata Diospaq rupatsirqan. Tsaytami TAYTA DIOS kushishqa chaskirqan.* 5 Caín apashqan ofrendatami itsanqa mana chaskirqantsu. Tsaymi Caín pasaypa rabyaptin cäranpis jukaqyarqan.*

6 Tsawraqa Caínta TAYTA DIOS kayno nirqan: “¿Imanirtaq rabyashqa y jukaqyashqa kaykanki? 7 Alita rurarqa manami jukaqyashqa purinkimantsu. Mana alita ruraptikimi itsanqa jutsa ruray shuyaraykäshunki munayninman churashunaykipaq. Tsayno kaptinpis shumaq tantiyakurqa jutsa rurayman mana ishkinkipaqtsu”.

8 Tsaypita juk junaqmi Caínqa wawqin Abelta kayno nirqan: “Jirkapa aku pasyamunantsipaq”.

Jirkaman chayaykurnami traicionpita Abelta wanutsirqan.*

9 Tsaymi Caínta TAYTA DIOS tapurqan kayno nir: “¿Maytaq wawqiki Abelqa?”

Tsayno tapuptin kayno nirqan: “Manami musyätsu. ¿Acäsu wawqï cuidaq imaku kaykä?”

10 Niptin TAYTA DIOS kayno nirqan: “¿Imatataq rurashqanki? Wawqikipa yawarninta jichashqaykimi qayakaykäman.* 11 Tsaymi kay patsacho maldicionädu kar qarqushqa kankipaq. Wawqikipa yawarninta jichashqaykipitami 12 murushqaykipis mana wayunqapaqtsu. Tsaynölami jamayta mana tariypa maytsaypapis purikunkipaq”.

13 Tsayno niptin Caín kayno nirqan: “Tsayjinanpa castigamaptikiqa manami awantämantsu, Tayta. 14 Kaypita qarqamarqa nawpaykipita karumanmi qarqaykämanki. Tsayno karqa maytsaypapis mana jamaypachari puriykushaq. Tsayno puriykaqtachari pï runapis wanutsimanqa”.

15 Tsawraqa TAYTA DIOS kayno nirqan: “Pipis wanutsishuqnikiqa qanchis kuti fiyupa castigashqami kanqapaq”.

Nirkurna señalta churaparqan Caínta pipis mana wanutsinanpaq. 16 Tsaymi TAYTA DIOSPA nawpanpita Nod* partiman Caín aywakurqan tsaycho tänanpaq. Tsayqa karqan Edén huertaman inti jeqamunan lädupami.

Caínpita miraqkuna

17 Tsaypita Caínpa warmin qeshyaq rikakur olqu wamrata wachakurqan. Jutintami churaparqan Enoc jutin kananpaq. Nirkur Caínqa juk markata sharkarkatsir tsay markapa jutinta churaparqan tsurinpa jutilanta. 18 Enoc karqan Iradpa taytan. Irad karqan Mehujaelpa taytan. Mehujael karqan Metusaelpa taytan. Metusael karqan Lamecpa taytan.

19 Lamec karqan ishkay warmiyuqmi. Jukaq warminpa jutin karqan Ada y jukaq warminpa karqan Zila. 20 Adami wawanpa jutinta churaparqan Jabal jutin kananpaq. Jabalmi wakin runakunapita mas puntata toldukunacho tashpan uywakunata ashmakurqan. 21 Jabalpa wawqinmi karqan Jubal. Jubalmi puntataqa arpata y kënata tukayta yachakurqan.

22 Zilanami wachakurqan Tubal-caínta. Tubal-caínqa herrëru karmi broncipita y fiërrupita imaykatapis ruraq. Paninpa jutin karqan Naama.

23 Juk kutichömi ishkan warminta Adata y Zilata Lamec kayno nirqan: “¡Wiyapäkamay noqa nishqäta! Maqamaq runatami wanutsishqä. Mözu kaptinpis maqamaptinmi supayninta apatsishqä. 24 Caínta pipis wanutsir qanchis kuti castigashqa kananpaq kaykaptinqa noqata yatamaq kaqqa qanchis chunka qanchis (77) kuti masmi castigashqa kanqa”.

Set yurishqan

25 Tsaypitanami Adánpa warmin yapay olqu wamrata wacharqan. Yuriykuptinmi kayno nirqan: “Wawä Abelta Caín wanutsishqa kaptinmi Tayta Dios munashqa Abelpa trukan juk wawä kananta. Tsaymi paypa jutin kanqa Set”.*

26 Setpa tsurin yuriptin jutinta churaparqan Enós jutin kananpaq. Enós kashqanpitaraqmi runakuna TAYTA DIOSTA adorayta qalaykurqan.

Adánpita miraq runakuna

1 Crónicas 1.1-4

5 Kaychömi qelqaraykan Adánpa tsurinkunapita y paykunapita miraqkunapitapis.

Runata kamarmi kikin niraqta Tayta Dios kamarqan.* 2 Olqutapis warmitapis paymi kamarqan. Kamashqan junaqmi Tayta Dios nirqan paykuna runa kashqanta. Nirkurmi kay patsacho ali kawananpaq bendicionninta qorqan.*

3 Pachak kimsa chunka (130) watayuq Adán kaykaptinmi tsurin Set yurirqan. Tsay tsurinqa taytan niraqlami karqan. 4 Tsurin Set yurishqanpita pusaq pachak (800) wata masraqmi Adán kawarqan. Paypaqa tsurinkuna olqupis y warmipis karqanraqmi. 5 Isqun pachak kimsa chunka (930) watayuq kaykarmi Adán wanurqan.

6 Pachak pitsqa (105) watayuq Set kaykaptinmi tsurin Enós yurirqan. 7 Tsaypita Set kawarqan pusaq pachak qanchis (807) wata masraqmi. Setpa tsurinkuna olqupis y warmipis karqanraqmi. 8 Setqa isqun pachak chunka ishkay (912) watayuq kaykarmi wanurqan.

9 Enós isqun chunka (90) watayuq kaykaptinmi tsurin Cainán yurirqan. 10 Tsurin Cainán yurishqanpita Enós kawarqan pusaq pachak chunka pitsqa (815) wata masraqmi. Enóspapis tsurinkuna olqupis y warmipis karqanraqmi. 11 Enósqa isqun pachak pitsqa (905) watayuq kaykarmi wanurqan.

12 Cainán qanchis chunka watayuq (70) kaykaptinmi tsurin Mahalaleel yurirqan. 13 Tsurin Mahalaleel yurishqanpita Cainán kawarqan pusaq pachak chusku chunka (840) wata masraqmi. Paypapis tsurinkuna olqupis y warmipis karqanraqmi. 14 Cainán isqun pachak chunka (910) watayuq kaykarmi wanurqan.

15 Mahalaleel soqta chunka pitsqa (65) watayuq kaykaptinmi tsurin Jared yurirqan. 16 Tsurin Jared yurishqanpita Mahalaleel kawarqan pusaq pachak kimsa chunka (830) wata masraqmi. Paypapis tsurinkuna olqupis y warmipis karqanraqmi. 17 Mahalaleel pusaq pachak isqun chunka pitsqa (895) watayuq kaykarmi wanurqan.

18 Jared pachak soqta chunka ishkay (162) watayuq kaykaptinmi tsurin Enoc yurirqan. 19 Tsurin Enoc yurishqanpita Jared pusaq pachak (800) wata masraqmi kawarqan. Paypapis tsurinkuna olqupis y warmipis karqanraqmi. 20 Jaredpis isqun pachak soqta chunka ishkay (962) watayuq kaykarmi wanurqan.

21 Enoc soqta chunka pitsqa (65) watayuq kaykaptinmi tsurin Matusalén yurirqan. 22 Enocqa Tayta Dios munashqannömi kawarqan. Tsurin Matusalén yurishqanpita kimsa pachak (300) wata masraqmi kawarqan. Enocpa tsurinkuna olqupis y warmipis karqanraqmi. 23 Enoc kawarqan kimsa pachak soqta chunka pitsqa (365) watami. 24 Tayta Dios munashqanno kawashqanpitami Enocta Tayta Dios kawaykaqta pushakurqan.*

25 Matusalén pachak pusaq chunka qanchis (187) watayuq kaykaptinmi tsurin Lamec yurirqan. 26 Lamec yurishqanpita Matusalén kawarqan qanchis pachak pusaq chunka ishkay (782) wata masraqmi. Matusalénpa tsurinkuna olqupis y warmipis karqanraqmi. 27 Matusalénpis isqun pachak soqta chunka isqun (969) watayuq kaykarmi wanurqan.

28 Lamec pachak pusaq chunka ishkay (182) watayuq kaykaptinmi tsurin yurirqan. 29 Tsurin yuriykuptinmi Lamec kayno nirqan: “Kay patsata TAYTA DIOS maldicionashqa kaptinpis kay tsurïmi ali yanapamäshun arurpis aläpa mana nakanantsipaq”.

Tsayno nirmi jutinta churaparqan Noé jutin kananpaq.* 30 Noé yurishqanpita Lamec kawarqan pitsqa pachak isqun chunka pitsqa (595) wata masraqmi. Lamecpa tsurinkuna olqupis y warmipis karqanraqmi. 31 Lamecqa qanchis pachak qanchis chunka qanchis (777) watayuq kaykarmi wanurqan.

32 Noé pitsqa pachak (500) watayuq kaykaptinmi tsurinkuna yurirqan. Tsay tsurinkunapa jutinkuna karqan Sem, Cam y Jafet.

Runakuna jutsata rurashqan

6 Kay patsacho runakuna atskaman miraptin warmi tsurinkunapis atskami karqan. 2 Tsaymi Tayta Diospa tsurinkuna rikarqan runakunapa warmi tsurinkuna kuyaylapaq kashqanta. Paykunapitami munashqanta akrapäkurqan warmin kananpaq.* 3 Tsawraqa TAYTA DIOS kayno nirqan: “Manami runakuna imayyaqpis kawanqatsu. Paykunaqa ushakaqlami kaykan. Tsaymi imayyaqpis kawananpa trukanqa pachak ishkay chunka (120) watalana kawapäkunqa”.

4 Diospa tsurinkunawan runakunapa warmi tsurinkuna tashqan witsanmi jatusaq runakuna kay patsacho kawapäkurqan. Tsay unay runakunami pasaypa mentädu y kalpasapa kapäkurqan.*

5 TAYTA DIOS rikarqan runakuna pasaypa jutsa ruraylacho kawashqanta. Paykunaqa shonqun munashqanno jutsata ruranalanpaqmi yarpachakäriq.* 6 Tsaymi runata kamashqanpita TAYTA DIOS fiyupa maläyashpan kayno nirqan: 7 “¿Imapaqraq kay patsacho runata kamaykarqäpis? Kananqa lapan runakunatami ushakätsishaq. Tsaynöpis lapan uywakunata, pachalanpa, lätaypa puriqkunata y päriqkunatapis ushakätsishaqmi”.

8 Noétami itsanqa Tayta Dios kuyaparqan.

Arcata Noé rurashqan

9 Kaychömi qelqaraykan Noé imano kawashqanpis.

Runakuna jutsata rurar kawapäkuptinpis Noéqa Tayta Dios munashqannömi kawarqan.* 10 Noépa tsurinkunami karqan Sem, Cam y Jafet.

11 Tayta Diosmi rikarqan kay patsacho runakuna pasaypa jutsata rurar y wanutsinakular kawaykashqanta. 12 Maytsaychöpis runakuna jutsata ruralar kawaqta rikarmi Noéta Tayta Dios kayno nirqan: 13 “Kay patsacho lapan runakunatami ushakätsishaq. Paykunami jutsayuq karkaykan kay patsacho wanutsinakuy kananpaq. Tsayno kashqanpitami kay patsacho kaqkunata chipyaq ushakätsishaq.

14 “Tsayno kananpaq kaykaptinqa atska cuartuyuq jatunkaray *arcata weqiyuq qerupita ruray. Yaku mana yaykunanpaq uchkunkunata jananpa y rurinpa breawan lutanki. 15 Tsay arcata ruranki kimsa pachak (300) kuchus larguta, pitsqa chunka (50) kuchus anchuta y kimsa chunka (30) kuchus altuta.* 16 Tsaynöpis ruranki kimsa pïsuyuqta. Qatarashqanpita uraman juk kuchus tupuypita ventänata ruranki. Tsaynöla juk lädunpa punkuntapis ruranki.

17 “Fiyupa diluviu tamyatami tamyatsimushaq maytsaytapis yaku tsapananyaq. Tsay yakuwanmi kay patsacho shenqaypa lapan wanupäkunqapaq. 18 Qamwanmi itsanqa *pactuta rurashaq. Tsaymi arcaman yaykapäkunki qam, warmiki y tsurikikuna warmintin. 19 Tsaynöpis arcaman yaykatsinki kay patsacho kaq tukuy niraq uywakunata chinan orquta, qamkuna salvakushqaykino paykunapis salvakärinanpaq. 20 Qamkunawanmi arcaman yaykunqa tukuy niraq päriqkuna, ashmana kaq y mana ashmana kaq uywakuna y pachalanpa, lätaypa puriqkunapis. Cada ünun chinan orqu yaykutsun. Tsaynöpami paykunapis mana ushakanqatsu. 21 Arca rurinman tukuy niraq mikuykunata pirwanki. Tsay mikuytami mikunkipaq qamkunapis y uywakunapis”.

22 Tsaymi Tayta Dios nishqannöla lapanta Noé rurarqan.*

Diluviu kashqan

7 Tsaypitanami Noéta TAYTA DIOS kayno nirqan: “Lapan runakunapita qam japalaykimi noqa munashqäno kawaykanki. Tsayno kawashqaykipitami *arcaman yaykapäkunki qam, warmiki, tsurikikuna y lumtsuynikikuna. 2 *Püru kaq uywakunataqa* qanchis chinata qanchis orquta arcaman yaykatsinki. Impüru kaqtami itsanqa chinan orqulata yaykatsinki. 3 Tsaynöla yaykatsinki lapan casta päriqkunata qanchis chinata y qanchis orquta. Tsaynöpami päriqkuna kay patsacho mana ushakanqatsu. 4 Kananpita qanchis junaqtami chusku chunka (40) junaq y chusku chunka paqas mana chawaypa tamyatsimushaq. Tsay tamyawanmi kay patsacho lapan kawaq kaqtaqa ushakätsishaq”.

5 Tsaymi Noéqa TAYTA DIOS nishqannöla lapanta rurarqan.

6 Diluviu kanan witsan Noé kaykarqan soqta pachak (600) watayuqmi. 7 Diluviupita salvakunanpaqmi arcaman Noé yaykurqan warminwan, tsurinkunawan y lumtsuyninkunawan.* 8 Tsaynömi arcaman yaykurqan püru kaq y impüru kaq lapan casta uywakuna, päriqkuna y pachalanpa, lätaypa puriqkunapis. 9 Tayta Dios nishqannölami tsay uywakunata Noé yaykatsirqan chinan orquta.

10 Tayta Dios nishqannölami qanchis junaqta diluviu qalaykurqan. 11 Tsay karqan mushuq wata qalaykushqanpita juk killa usharkur chunka qanchis junaqmi. Tsay witsan Noé kaykarqan soqta pachak (600) watayuqmi. Patsa rurinpitami yaku atska pashtamurqan. Ciëlucho yakuta tsaparaykaq punkupis kichakäkurqan.* 12 Tsaymi chusku chunka (40) tsakay y chusku chunka junaq mana chawaypa tamyamurqan.

13 Tamya qalaykushqan junaqmi Noé kimsan tsurinkunawan arcaman yaykurqan. Tsurinkunapa jutinmi karqan Sem, Cam y Jafet. Tsaynölami kimsa lumtsuyninkunawan Noépa warminpis yaykurqan. 14 Paykunawanmi yaykurqan lapan casta ashmana kaq y mana ashmana kaq uywakuna, pachalanpa, lätaypa puriqkuna y tukuy casta päriqkunapis. 15 Lapan casta uywakunatami ishkay kamata arcaman Noé yaykatsirqan. 16 TAYTA DIOS nishqannölami cada casta uywakunata chinan orquta yaykatsirqan. Yaykatsiyta usharkuptinnami arca punkuta TAYTA DIOS wichqarkurqan.

17 Tsaypitanami mana chawaypa tamyarqan chusku chunka (40) junaq y chusku chunka (40) paqas. Tsayno tamyarmi patsaman yaku juntashpan arcata awnatsiyta qalaykurqan. 18 Tsayno tamyaptin waranlanta waranlanta yaku juntaptinmi arcaqa awnayta qalaykurqan. 19 Kay patsaman pasaypa yaku juntarmi altunnin puntakunatapis tsaparqan. 20 Tsay puntakunata tsaparkurpis chunka pitsqa kuchustaraqmi pasarqan.

21 Tsaychömi lapan runakunapis, päriqkunapis, ashmana kaq y mana ashmana kaq uywakunapis y pachalanpa, lätaypa puriqkunapis shenqaypa wanur ushakarqan. 22 Kay patsacho kawaqkunaqa lapanpis shenqaypa wanurmi ushakarqan. 23 Arcaman Noéwan yaykuqkunalami salvakärirqan. Mana yaykuq kaqmi itsanqa runakunapis, uywakunapis, päriqkunapis y pachalanpa, lätaypa puriqkunapis lapan wanur ushakarqan. 24 Tsay yaku pachak pitsqa chunka (150) junaqyaqmi kay patsata tsapararqan.

Diluviu yaku tsakishqan

8 Tayta Diosqa manami qonqarqantsu Noéta y *arcacho kaykaq uywakunatapis. Tsaymi yaku walkayänanpaq wayrätsimurqan. Tsay wayrawanmi yaku walkayayta qalaykurqan. 2 Tsawraqa patsa rurincho kaq lamarpita pashtamuq yaku chawarqanna. Ciëlupita yaku yarqamunanpaq kicharaykaq punkupis wichqakäkurqanna.

3 Tsaymi yaku walkayayta qalaykurqan. Pachak pitsqa chunka (150) junaqtanami 4 arca takyarqan Araratcho kaykaq jirkaman. Tsay karqan qanchis kaq killa chunka qanchis junaqchömi. 5 Tsaypita yaku waranlanta waranlanta walkayaptinnami chunka kaq killa qalaykunan junaq jirka puntakuna rikakarqanna.

6 Tsaypita chusku chunka (40) junaq cumplirkuptinnami Noé kicharqan arcapa ventänanta. 7 Nirkur juk cuervuta* kacharqan yaku tsakishqanta o mana tsakishqantapis rikapakamunanpaq. Tsayno kaptinpis tsay cuervuqa manami kutirqantsu, sinöqa yaku jananpa wakpa kaypa pärir purirqan yaku tsakishqanyaq.

8 Tsaypitanami kacharqan juk palumata yaku tsakishqanta o mana tsakishqantapis musyamunanpaq. 9 Patsa janancho yaku juntaraptinmi maychöpis ratananpaq mana kaptin arcaman kutirqan. Tsaymi Noéqa makinta makyarqan paluma ratananpaq. Rataykuptinnami arcaman yaykatsirqan.

10 Tsaypita qanchis junaqtanami palumata yapay Noé kacharqan. 11 Patsa tsakaykaptinnami paluma kutirqan olïvu räman amushqa. Tsaynöpami Noé musyarqan yaku tsakiykashqantana. 12 Kutishqanpita qanchis junaqtami yapay palumata kacharqan. Tsawraqa paluma manami kutirqannatsu.

13 Soqta pachak juk (601) watayuq Noé kaykaptinmi yaku tsakirqanna. Tsay karqan mushuq wata qalaykunan junaqmi. Tsay junaqmi arcata kicharkur Noé rikarqan patsa tsakishqatana. 14 Ishkay kaq killacho ishkay chunka qanchis (27) junaq kaykaptinmi kay patsa tsakishqana kaykarqan. 15 Tsaymi Noéta Tayta Dios kayno nirqan: 16 “Kananqa warmikiwan, tsurikikunawan y lumtsuynikikunawan arcapita yarqupäkuyna. 17 Tsaynöpis lapan casta uywakunata qarquyna ashmana kaqkunata, mana ashmana kaqkunata, pachalanpa, lätaypa puriqkunata y lapan casta päriqkunatapis maytsaypa aywar intëru patsacho mirananpaq”.

18 Tsayno niptinmi Noé yarqurqan warminwan, tsurinkunawan y lumtsuyninkunawanpis. 19 Tsaynölami yarqupäkurqan ashmana kaq y mana ashmana kaq uywakuna, pachalanpa, lätaypa puriqkuna y lapan casta päriqkunapis. 20 Yarqurkurnami Noé juk *altarta perqarqan TAYTA DIOSTA adorananpaq. Nirkurmi cada casta *püru kaq uywakunapita y päriqkunapita pishtarkur altarcho sacrificiuta rupatsirqan.* 21 Tsayno rupatsiptinmi ali asyayninta* mayar TAYTA DIOS kushikurqan. Tsaymi kayno nirqan: “Runakunaqa wamra kashqanpita patsami shonqun munashqanno jutsata rurar kawapäkun. Tsayno kawaptinpis kay patsata yapayqa manami maldicionashaqtsu. Kanan ushakätsishqänöqa manami kay patsacho kawaqkunata ushakätsishaqnatsu.

Noéta Tayta Dios promitishqan

9 Nirkurmi Noéta y tsurinkunata Tayta Dios bendicionninta qoshpan kayno nirqan: “Mirapäkuy kay patsaman juntananyaq.* 2 Lapan casta uywakuna, päriqkuna, pachalanpa, lätaypa puriqkuna y lamarcho kawaqkuna mantsakushunkipaq. Tsawraqa lapanpis qamkunapa munaynikichömi kanqa. 3 Tukuy casta kawaqkuna, mikuykuna y verdürakunapis mikupäkunaykipaqmi kaykan. 4 Itsanqa ama mikunkitsu yawartashqa aytsataqa. Yawarninchömi kawaynin kaykan.*

5 “Runa mayinta wanutsiq kaqqa wanutsishqami kanqa. Tsaynölami runata wanutsiq kaq uywapis wanutsishqa kanqa. 6 Kikï niraqtami runata kamashqä.* Tsaymi pipis runa mayinta wanutsiptinqa kikintapis wanutsinqa.*

7 “Qamkuna atskaman mirapäkuy. Tsaynöla qampita miraqkunapis kay patsaman juntananyaq mirapäkutsun”.

8 Nirkurmi Noéta y tsurinkunata Tayta Dios kayno nirqan: 9 “Diluviuwan yapay mana ushakätsinäpaqmi qamkunawan y qamkunapita miraqkunawan *pactuta ruraykä. 10 Tsaynölami pactüta ruraykä *arcapita yarquq lapan casta päriqkunawan, ashmana kaq uywakunawan, mana ashmana kaq uywakunawan y maytsaychöpis kaykaq uywakunawan. 11 Kay pactuta cumplirmi imaypis diluviuwan mana ushakätsishaqnatsu kay patsata, runakunata ni ima kawaqkunatapis. Kanan kashqan diluviunöqa manami imaypis kanqatsu.

12 “Tukuy casta uywakunawan y lapan runakunawan pactu rurashqäta imaypis yarparänäpaqmi 13 pukutaycho turmanyuyta rikakätsimushaq. Tsay turmanyuymi imaypis señal kanqa kay patsawan pactuta rurashqäta yarpänäpaq. 14 Tsaymi patsa jananpa pukutay shamuptin turmanyuyta rikakätsimushaq. 15 Tsay turmanyuyta rikarmi yarpäshaq qamkunawan y kay patsacho lapan casta uywakunawan pactuta rurashqäta. Tsaymi kay patsata yakuwan imaypis mana ushakätsishaqnatsu. 16 Pukutaycho turmanyuyta rikarmi yarpäshaq lapan runakunawan y uywakunawanpis pactuta rurashqäta. Tsay pactutaqa imayyaqpis cumplishaqmi. 17 Tsaymi turmanyuyta señalpaq churashqä qamkunawan y uywakunawan pactuta rurashqäta yarpänäpaq”.

Tsaynömi Noéwan Tayta Dios parlarqan.

Tsurinkuna imano kananpaq kashqantapis Noé nishqan

18 Noépa tsurinkunami karqan Sem, Cam y Jafet. Tsay kimsan tsurinkunawanmi *arcapita Noé yarqamurqan. Cam karqan Canaánpa papäninmi. 19 Noépa kimsan tsurinkunapitami kay patsacho lapan runakuna mirapäkushqa.

20 Purun chakrata kicharkurmi Noéqa üvakunata plantarqan. 21 Tsaypitanami üva poqurkuptin vïnuta upyarkur Noé shinkarqan. Shinkarkurnami qarapächula toldun rurincho jitaraykarqan. 22 Papänin qarapächula jitaraykaqta rikaykurmi Canaánpa taytan Cam aywarqan ishkay kaq wawqinkunata wilananpaq. 23 Tsawraqa Semwan Jafet jinan höra capötita aylukurkur papänin kaqman qepapaylapa yaykur tsapaparkurqan. Tsayno tsapaparqan papänin qarapächula kaykaqta mana rikapäkunanpaqmi.

28 Diluviu kashqanpita Noé kawarqan kimsa pachak pitsqa chunka (350) wataraqmi. 29 Noé wanurqan isqun pachak pitsqa chunka (950) watayuq kaykarmi.

Noépa tsurinkunapita miraqkuna

1 Crónicas 1.5-23

10 Kaychömi qelqaraykan Noépa tsurinkunapita y paykunapita miraqkunapitapis.

Noépa tsurinkunami karqan Sem, Cam y Jafet. Diluviupitaraqmi paykunapa tsurinkuna yurirqan.

2 Jafetpa tsurinkunami karqan Gomer, Magog, Madai, Javán, Tubal, Mesec y Tiras.

3 Gomerpa tsurinkunami karqan Askenaz, Rifat y Togarma.

4 Javánpa tsurinkunami karqan Elisa, Tarsis, Quitim y Dodanim. 5 Lamar kuchunpa aywarmi tsay runakuna nacionkuna kananpaq atskaman mirarqan. Cada nacionchömi kikinkunapa idiömanta parlapäkuq.

6 Campa tsurinkunami karqan Cus, Mizraim, Fut y Canaán.

7 Cuspa tsurinkunami karqan Seba, Havila, Sabta, Raama y Sabteca. Raamapa tsurinkunami karqan Seba y Dedán.

8 Nimrodpis Cuspa tsurinmi karqan. Paymi kay patsacho mas puntata munaynincho runakunata tsarararqan. 9 Nimrodmi TAYTA DIOS yanapaptin jirka uywakunata tsariyta yacharqan. Tsaymi pipis jirka uywakunata ali tsariq kaptin nipäkuq: “Nimrodnömi jirka uywakunata tsariyta yachan”.

10 Nimrod mandashqan jatun markakuna karqan Babel, Erec, Acad y Calne. Tsay markakunaqa Sinarchömi karqan. 11 Tsaypitami Asur partiman aywar sharkatsirqan Nínive, Rehobot y Cala markakunata. 12 Tsaynöpis sharkatsirqan Resén jatun markata. Tsay markaqa karqan Nínivipita Calaman pasaq nänichömi.

13 Mizraimpita miraqkunami kaykan ludeo runakuna, anameo runakuna, lehabita runakuna, naftuhita runakuna, 14 patruseo runakuna, casluhíta runakuna y caftorita runakuna. Caftorita runakunapitami filisteo runakuna mirarqan.

15 Canaánpa qechpa tsurinmi karqan Sidón. Paypa shulkanmi karqan Het. 16 Canaánpita miraqkunami kaykan jebuseo runakuna, amorreo runakuna, gergeseo runakuna, 17 heveo runakuna, araceo runakuna, sineo runakuna, 18 arvadeo runakuna, zemareo runakuna y hamateo runakuna. Tsay runakunaqa cananeo runakunami karqan. Paykunami atskaman mirashpan maytsaymanpis mashtakarqan. 19 Tsaymi cananeo runakunapa lindërun karqan Sidón markapita hasta Gaza cercancho kaq Gerar markayaq. Tsaynöpis lindërun pasarqan Sodoma, Gomorra, Adma y Zeboim markakunapa hasta Lasayaqmi.

20 Paykunami karqan Campa tsurinkunapita miraqkuna. Tsay runakunami nacionkuna kananpaq atskaman mirapäkurqan. Cada nacionninchömi kikinkunapa idiömanta parlapäkuq.

21 Jafetpa mayor wawqin Sempapis tsurinkuna karqanmi. Semqa Heberpa y Heberpita miraqkunapa unay aylunmi karqan. 22 Sempa tsurinkunami karqan Elam, Asur, Arfaxad, Lud y Aram.

23 Arampa tsurinkunami karqan Uz, Hul, Geter y Mas.

24 Arfaxadpa tsurinmi karqan Sala. Salapa tsurinmi karqan Heber. 25 Heberpa tsurinkuna karqan ishkaymi. Qechpa tsurinpa jutinmi karqan Peleg.* Tsaynöqa jutin karqan pay kawanan witsan runakuna chikinakur wakpa kaypa aywakushqanpitami. Shulka kaq tsurinpa jutinnami karqan Joctán.

26 Joctánpa tsurinkunami karqan Almodad, Selef, Hazar-mavet, Jera, 27 Adoram, Uzal, Dicla, 28 Obal, Abimael, Seba, 29 Ofir, Havila y Jobab. Paykunami karqan Joctánpa tsurinkuna. 30 Paykunami tarqan Mesapita hasta Sefaryaq. Sefarqa kaykan inti jeqamunan lädupa jalqakuna kashqanchömi.

31 Paykunami karqan Sempa tsurinkunapita miraqkuna. Tsay runakunami nacionkuna kananpaq atskaman mirapäkurqan. Cada nacionninchömi kikinkunapa idiömanta parlapäkuq.

32 Tsaynömi karqan Noépa tsurinpita miraqkuna. Diluviupitaraqmi paykuna maytsaypapis aywashpan nacionninkunata rurapäkurqan.

Babel törrita rurapäkushqan

11 Tsay witsanqa lapan runakuna juk idiömalatami parlapäkuq. 2 Inti jeqamunan kaqpita aywakurmi Sinar* nishqancho tarirqan jatunkaray pampata. Tsaychömi paykuna lapan tarqan.

3 Paykunami wilanakurqan kayno nir: “Tsaytsika ladrilluta rurarkur hornucho kuwapäkushun”.

Wilanakushqannölami ladrilluta rurapäkurqan rumipa trukan tsaywan perqananpaq. Tsay ladrillukunatami breawan perqarqan. 4 Tsaypitanami yapay kayno nir wilanakurqan: “Tsay ladrillukunawan jatun markata rurashun. Tsaynöpis törrita sharkatsishun jana patsaman töpananyaq. Tsaynöpami pïmaypis respitamäshun. Maytsaypa mashtakänantsipa trukanqa kaylachöna lapantsi täshunpaq”.

5 Tsaymi TAYTA DIOS jana patsapita urämurqan markata y törrita runakuna sharkaykätsishqanta rikananpaq. 6 Tsayta rikaykurmi TAYTA DIOS yarpachakur kayno nirqan: “Paykunaqa tsay idiömalata parlarmi shumaq wilanakur tsayno rurarkaykan. Markata y törrita sharkatsiyta usharkurqa imatapis mastachari rurapäkunqa. 7 Tsayno kaptinqa paykunaman aywar pantakätsishun tsay idiömalata manana parlapäkunanpaq. Tsaynöpami juk idiöma juk idiömatana parlar manana tantiyanakunqanatsu imata parlaykashqantapis”.

8 Tsayno nirmi TAYTA DIOS lapan runakunata intëru patsaman mashtakätsirqan. Tsaynöpami sharkaykätsishqan markata mana ushapäkurqannatsu. 9 Tsay markachömi TAYTA DIOS pïmay runakunata pantakätsir idiömanta jukman jukman tikratsirqan. Tsayno pantakätsishqanpitami tsay markapa jutin karqan Babel.* Mana tantiyanakurnami runakunaqa maytsaypapis mashtakar aywakärirqan.

Sempa tsurinkunapita miraqkuna

1 Crónicas 1.24-27

10 Kaychömi qelqaraykan Sempa tsurinkunapita y paykunapita miraqkunapitapis.

Diluviu kashqanpita ishkay watatami Sempa tsurin Arfaxad yurirqan. Tsay witsan Sem kaykarqan pachak (100) watayuqmi. 11 Tsurin Arfaxad yurishqanpita Sem kawarqan pitsqa pachak (500) wata masraqmi. Paypa tsurinkuna warmipis olqupis karqanmi.

12 Arfaxad kimsa chunka pitsqa (35) watayuq kaykaptinmi tsurin Sala yurirqan. 13 Tsurin Sala yurishqanpita Arfaxad kawarqan chusku pachak kimsa (403) wata masraqmi. Arfaxadpa tsurinkuna warmipis olqupis karqanmi.

14 Sala kimsa chunka (30) watayuq kaykaptinmi tsurin Heber yurirqan. 15 Tsurin Heber yurishqanpita Sala kawarqan chusku pachak kimsa (403) wata masraqmi. Salapa tsurinkuna warmipis olqupis karqanmi.

16 Heber kimsa chunka chusku (34) watayuq kaykaptinmi tsurin Peleg yurirqan. 17 Tsurin Peleg yurishqanpita Heber kawarqan chusku pachak kimsa chunka (430) wata masraqmi. Heberpa tsurinkuna warmipis olqupis karqanmi.

18 Peleg kimsa chunka (30) watayuq kaykaptinmi tsurin Reu yurirqan. 19 Tsurin Reu yurishqanpita Peleg kawarqan ishkay pachak isqun (209) wata masraqmi. Pelegpapis tsurinkuna warmipis olqupis karqanmi.

20 Reu kimsa chunka ishkay (32) watayuq kaykaptinmi tsurin Serug yurirqan. 21 Tsurin Serug yurishqanpita Reu kawarqan ishkay pachak qanchis (207) wata masraqmi. Reupapis tsurinkuna warmipis olqupis karqanmi.

22 Serug kimsa chunka (30) watayuq kaykaptinmi tsurin Nacor yurirqan. 23 Tsurin Nacor yurishqanpita Serug kawarqan ishkay pachak (200) wata masraqmi. Serugpapis tsurinkuna warmipis olqupis karqanmi.

24 Nacor ishkay chunka isqun (29) watayuq kaykaptinmi tsurin Taré* yurirqan. 25 Tsurin Taré yurishqanpita Nacor kawarqan pachak chunka isqun (119) wata masraqmi. Nacorpapis tsurinkuna warmipis olqupis karqanmi.

26 Taré qanchis chunka (70) watayuq kaykar kimsa tsuriyuqnami karqan. Paykunapa jutinmi karqan Abram, Nacor y Harán.

Tarépita miraqkuna

27 Kaychömi qelqaraykan Tarépa tsurinkunapita y paykunapita miraqkunapitapis.

Tarépa tsurinkunami karqan Abram, Nacor y Harán. Haránpa tsurinmi karqan Lot. 28 Ur markancho taykaptilanraqmi papäninpitapis mas puntata Haránqa wanukurqan. Tsay markachöqa caldeo runakunami tarqan.

29 Abrampa warmin karqan Saraimi. Nacorpa warminnami karqan Haránpa tsurin Milca. Milcapa nananmi karqan Isca. 30 Saraimi itsanqa qoluq karqan.

31 Ur markacho taykashqanpitami *Canaánman Taré aywakurqan. Ur markaqa caldeo runakuna tashqan markami karqan. Canaánman aywakurmi pusharqan tsurin Abramta, wilkan Lotta y lumtsuynin Saraitapis. Aywarkaykashqancho Harán markaman chayaykushpan tsaylachöna täpäkurqan. 32 Harán markachömi Taré wanurqan ishkay pachak pitsqa (205) watayuq kaykar.

Abramta Tayta Dios promitishqan

12 Juk junaqmi Abramta TAYTA DIOS kayno nirqan: “Markaykita y ayluykita kachaykur aywakuy rikatsinäpaq kaq partiman.*

4 TAYTA DIOS tsayno niptinmi sobrinun Lotwan Abram aywakurqan. Haránpita yarqunan witsan Abram kaykarqan qanchis chunka pitsqa (75) watayuqnami. 5 *Canaánman aywakurmi warmin Saraita, sobrinun Lotta y Haráncho tarishqan lapan ashmayninkunata pushakurqan. Tsaynöpis uywankunata qatikurkur y lapan imaykankunatapis apakurkurmi aywakurqan.

Canaánman chayaykurnami 6 Siquem marka cercanyaq aywar Moripa *sagrädu encina yöran nawpancho Abram tarqan. Tsay partichöqa cananeo runakunami taykarqan. 7 Tsaycho taykaptinmi TAYTA DIOS yuriparkur Abramta kayno nirqan: “Qampita miraqkunatami kay intëru jalqakunata y raqrakunata qoykushaqpaq”.*

Tsaycho yuripashqanpitami *altarta Abram perqarqan TAYTA DIOSTA manakur adorananpaq.

8 Nirkurmi inti jeqamunan kaq lädu Bet-el tsimpan jalqaman aywakurqan. Tsaychömi toldunta ichitsir tarqan. Tsaychöpis juk altarta perqarkurmi TAYTA DIOSTA manakur adorarqan. Tashqan kaqpita inti jeqanan kaq lädupami Bet-el marka karqan. Hai markanami kaykarqan inti jeqamunan kaq lädupa. 9 Tsaypita cercaman cercaman witirmi aywarqan *Neguevman chayashqanyaq.

Egiptucho Abram tashqan

10 Taykashqan kaqcho pasaypa muchuy kaptinmi Egipto nacionman Abram aywakurqan tsaychöna tänanpaq. 11 Egiptuman yaykuykarnami warmin Saraita kayno nirqan: “Qamqa kuyaylapaq warmimi kanki. 12 Tsaymi Egipto runakuna warmï kashqaykita musyaykur wanurkatsimar qamta warminpaq apakushunkipaq. 13 Mana wanutsimänanpaq panï kashqaykita ninki”.*

14 Egiptuman Abram chayaykuptinmi tsay runakuna Saraita rikarqan kuyaylapaq kashqanta. 15 Egiptucho Faraónpa mandäshiqnin runakunapis rikarqan Sarai kuyaylapaq kashqanta. Tsayno kuyaylapaq kashqanta wilaptinmi Faraónqa pushatsirqan palaciunman. 16 Saraita palaciunman apashqanpitami Abramta qoykurqan uyshakunata, cabrakunata, wäkakunata, bürrukunata y *camëllukunatapis. Tsaynömi qoykurqan ashmayninkunapaq olqutapis warmitapis.

17 Tsayno kaptinpis Saraita apashqanpitami Faraónta y lapan aylunkunata fiyu qeshyawan TAYTA DIOS castigarqan. 18 Tsaymi Abramta qayaykatsir Faraón kayno nirqan: “¿Imanirtaq kaytaqa ruraykamashqanki? Sarai warmiki kaykaptinqa ¿imanirtaq mana wilamarqaykitsu? 19 ¿Imanirtaq ‘panïmi’ nimarqayki? Tsayno niykämaptikiqa warmïpaq apaykarnaqa punurpis punümanchi karqan. Kanan jukla warmikita pushakurkur kaypita aywakuy”.

20 Tsayno nirmi Faraónqa soldädunkunata kacharqan Egiptupita Abramta qarqunanpaq. Tsaymi Egiptupita Abram aywakurqan warminta y imaykankunatapis apakurkur.

Abramwan Lot rakikashqan

13 Egiptupita Abram kutikushpanmi warminta pushakurkur y lapan imaykantapis apakurkur *Neguevman chayarqan. Paywanmi aywarqan sobrinun Lotpis. 2 Abram pasaypa rïcu runami karqan. Tsaymi qorinpis qellayninpis y uywankunapis atska karqan. 3 Neguevpita aywakurnami patsakur patsakur Bet-elman Abram chayarqan. Tsaypitanami kutikurqan nawpata tashqan kaqman. Tsayqa karqan Bet-elpita Hai markaman aywanachömi. 4 Tsaychömi *altarta unay perqashqan kaqcho TAYTA DIOSTA manakur adorarqan.

5 Lotpis tiyun Abramnömi rïcu karqan. Paypapis uyshankuna, cabrankuna, wäkankuna y toldunkunapis atskami karqan. 6 Tsaytsika uywankuna kaptinmi juk patsalacho ishkan tänanpaqqa mana ayparqantsu. 7 Tsaymi Abrampa uywa mitsiqninkunawan Lotpa uywa mitsiqninkuna qewa janan pelyapäkuq. Tsay witsan cananeo runakuna y ferezeo runakunami tsaycho tarkaykarqan.

8 Uywa mitsiqninkuna tsayno pelyaptinmi sobrinun Lotta Abram kayno nirqan: “Tsay aylula kaykarqa ama chikinakushuntsu ni mitsikuqnintsipis ama pelyapäkutsuntsu. 9 Rikashqaykinöpis kay parti jatunmi kaykan. Maynincho täkunaykipaqpis akrakuy. Janapa aywaptikiqa noqa urapami aywashaq. Urapa aywaptikiqa janapami noqa aywashaq”.

10 Tsayno niptinmi Lotqa Jordán mayu nawpan intëru pampakunata Zoar marka lädupa rikachakurqan. Tsay pampakunacho qewapis y yakupis atska kaptinmi Edén huertanöraq* y Egiptunöraq karqan. Tsayno karqan Sodoma y Gomorra markakunata TAYTA DIOS manaraq ushakätsiptinmi. 11 Tsawraqa mas ali kashqanta rikarmi Lotqa akrarqan Jordán mayu nawpan pampakunata. Tsaynöpami Abrampita rakikar aywakurqan inti jeqamunan lädupa. 12 Abrammi itsanqa jinan *Canaánlacho quëdakurqan. Lotqa Jordán mayu nawpancho kaq markakunaman aywar Sodoma marka cercanchömi tarqan. 13 Sodomachöqa TAYTA DIOSTA mana cäsukuq jutsasapa runakunalami tarqan.

14 Lot aywakuptinna Abramta TAYTA DIOS kayno nirqan: “Kay taykashqaykipita norti kaq lädupa, sur kaq lädupa, inti jeqamunan lädupa y inti jeqanan lädupa rikachakuy. 15 Tsay rikashqayki partita lapantami qoykushayki. Imayyaqpis tsayqa kanqa qampaq y qampita miraqkunapaqmi.* 16 Yanapaptïmi qampita miraqkuna atskaman miranqapaq. Tsaymi paykunaqa aquyshano yupaytapis mana atipaypaq kanqapaq. 17 Ayway intërupa rikapakamuy. Lapan rikashqayki kaqtaqa qamtami qoykushaykipaq”.

18 TAYTA DIOS tsayno niptinmi lapan imaykankunatapis apakurkur Hebrón marka cercanman Abram aywakurqan. Tsaychömi karqan atska encina yörakuna. Tsay munti karqan Mamre runapami. Tsaycho tarnami altarta Abram perqarqan TAYTA DIOSTA adorar manakunanpaq.

Lotta prësu aparkaykaptin Abram qechumushqan

14 Tsay witsan Sinar markapa mandaqnin rey kaykarqan Amrafel. Elasar markapa mandaqnin rey kaykarqan Arioc. Elam markapa mandaqnin rey kaykarqan Quedorlaomer. Goim markapa mandaqnin rey kaykarqan Tidal. 2 Tsay reykunami guërracho karkaykarqan Sodoma markapa mandaqnin rey Berawan, Gomorra markapa mandaqnin rey Birsawan, Adma markapa mandaqnin rey Sinabwan, Zeboim markapa mandaqnin rey Semeberwan y Bela markapa mandaqnin reywanpis. Bela markapa jukaq jutin karqan Zoar. 3 Tsay pitsqa reykunami soldädunkunata shuntarqan Sidim pampaman. Tsay pampachömi kananqa *Kachi Lamar kaykan. 4 Tsay reykunataqa rey Quedorlaomer munaynincho tsarararqan chunka ishkay watami. Tsaypita juk wata pasarkuptinnami pitsqan reykuna wilanakur Quedorlaomerpa contran sharkurqan.

5 Tsaymi juknin watacho Quedorlaomer yanapaqnin reykunawan y soldädunkunawan aywapäkurqan Astarot Karnaimman. Tsaychönami refaíta runakunawan pelyashpan wanutsipäkurqan. Tsaynölami Ham markapa aywar zuzita runakunata wanutsipäkurqan. Tsaypita Save-quiriataimpa aywar emita runakunatapis wanutsipäkurqan. 6 Nirkur Seir jalqakunapa aywar horeo runakunatapis wanutsipäkurqan. Qeshpiq horeo runakunatanami qatikacharqan Parányaq. Tsayqa kaykan chunyaq jirka nawpanchömi. 7 Tsaypita kutimurmi Quedorlaomer y paywan aywaqkuna chayarqan En-mispatman. Tsaypa jukaq jutin karqan Cades. Tsay kinraypami amalecita runakunata asularqan. Tsaypita pasarnami Hazezon-tamar particho taq amorreo runakunatapis asularqan.

8 Tsaymi Sodomapa, Gomorrapa, Admapa, Zeboimpa y Belapa mandaqnin reykuna kamarikärirqan Sidim pampacho guërrata rurananpaq. (Bela markapa jukaq jutinmi karqan Zoar.) 9 Tsaychömi tsay pitsqa reykuna chuskun reykunawan pelyapäkurqan. Tsay chuskun reykunami karqan Elampa mandaqnin rey Quedorlaomer, Goimpa mandaqnin rey Tidal, Sinarpa mandaqnin rey Amrafel y Elasarpa mandaqnin rey Arioc. 10 Sidim pampachöqa brea* pözukunami atska karqan. Tsaymi Sodomapa y Gomorrapa mandaqnin reykuna soldäduntin pelyapita qeshpiykashqancho tsay brea pözukunaman jeqakurpurqan. Wakin kaq reykunami soldädunkunawan qeshpipäkurqan jalqakunaman.

11 Tsay pelyacho vinciq chusku reykunami soldädunkunawan Sodoma y Gomorra runakunaman yaykuykur lapan imaykantapis alinnin kaqtaqa apakärirqan. Tsaynölami lapan mikuyninkunatapis apakärirqan. 12 Abrampa sobrinun Lottapis Sodoma markacho taykaptinmi prësu tsarirkur lapan imaykantawan apakärirqan. 13 Tsayno aparkaykaptinmi juk runa qeshpiykur Abramta wilarqan.

(Abramqa hebreo runami karqan. Payqa taykarqan Mamripa encina munti chakranchömi. Mamre karqan amorreo runami y Escolpa y Anerpa wawqinmi. Paykunaqa Abramwan yanapanakunanpaqmi wilanakushqa karqan.)

14 Sobrinun Lotta prësu aparkaykashqanta mayaykurmi Abramqa shuntarqan makincho yurishqan ashmayninkunata. Tsay runakuna karqan kimsa pachak chunka pusaqmi (318). Paykunata pushakurkur aywarmi prësu apaykashqan qepanta Abram qatiparqan Dan markayaq. 15 Tsaycho taripaykurmi ashmayninkunawan tsakaypa elaqpita atacashpan paykunata vincirqan. Tsayno vincirmi qatipäkurqan Hoba markayaq. Tsay marka kaykan Damasco markapa norti kaq lädunpami. 16 Nirkurmi lapan apakushqankunata qechurkamur kutitsimurqan. Tsaynöpami sobrinun Lottapis imaykankunatawan kutitsimurqan. Warmitapis olqutapis prësu apashqantaqa kutitsimurqanmi.

Abramta Melquisedec bendicionta qoshqan

Tsayno niptinmi Abram qechurkur kutitsimushqanpita Melquisedecta *diezmuta qoykurqan.*

21 Sodomapa mandaqnin reynami Abramta kayno nirqan: “Marka mayïkunataqa kachapaykamay. Tsaypita kaqtaqa imaykatapis apakuy”.

22 Tsayno niptin Abram kayno nirqan: “Jana patsata y kay patsata kamaq poderniyuq TAYTA DIOSPA jutincho jurarmi nishqä 23 qampa kaqtaqa juk hïlulaykitapis ni lanqi watulaykitapis mana apanäpaq. Tsaynöpami alabakuykankinatsu kayno nir: ‘Noqapitami Abrahamqa rïcuyashqa kaykan’. 24 Ashmaynï runakuna mikushqalanna katsun. Aywäshimaq runakuna Aner, Escol y Mamrimi itsanqa derëchunta apakärinqa”.

Abramta Tayta Dios promitishqan

15 Tsaypitanami Abramta revelar TAYTA DIOS kayno nirqan: “Abram, ama mantsariytsu. Noqami tsapäshuqniki escüdu kaykä. Qammanmi bendicionnïta churamushaq”.

2 Tsayno niptinmi Abram kayno nirqan: “TAYTA DIOS, tsurïpis mana kaykaptinqa manakaqlapaqchari imaykatapis kamaripämanki. Wanukuptïqa lapan imaykäkunawanpis Damascupita ashmaynï Eliezerlachari quëdanqa. 3 Tsuriynaq kanäpaq destinamashqa kaykaptikiqa makïcho yuriq ashmaynilächari imaykäwanpis quëdanqa”.

4 Tsayno niptin TAYTA DIOS kayno nirqan: “Manami ashmaynikitsu imaykaykikunawanpis quëdanqa, sinöqa kikikipa tsurikimi”.

5 Nirkurnami Abramta waqtaman pushaykur TAYTA DIOS kayno nirqan: “Jana patsata rikay. ¿Qoylarkunata yupayta kamäpakunkiku?”

Nirkurmi kayno nirqan: “Tsaynömi qampita miraqkunapis yupayta mana atipaypaq kanqapaq”.*

6 Tsayno nishqanta Abram criyiptinmi jutsaynaqtana TAYTA DIOS chaskirqan.* 7 Tsaypitanami TAYTA DIOS kayno nirqan: “Noqaqa TAYTA DIOSMI kaykä. Caldeo runakuna tashqan Ur markapitami jorqamurqä kay rikatsishqä chakrakunata qamta qoykunäpaq”.

8 Tsayno niptin Abram kayno nirqan: “TAYTA DIOS, ¿imanöpataq musyashaq kay rikatsimashqayki parti rasunpa noqapaq kashqanta?”

9 Tsayno niptinmi TAYTA DIOS kayno nirqan: “Apamuy juk ternërata, juk cabrata y juk carnita. Tsay uywakuna katsun kimsa watayuq. Tsaynöpis apamuy juk kulkushta y juk pushapa palumata”.

10 Tsayno niptinmi Abram aparqan tsay uywakunata. Nirkur pulanpa cuartutsaykur churarqan wak läduman kay läduman.* Palumata y kulkushtami itsanqa mana cuartutsarqantsu. 11 Tsay churashqan aytsakunata mikunanpaq wiskulkuna shamuptinmi Abram washäkurqan. 12 Patsa tsakaykaptinnami Abram wanuypanöraq punukäkurqan. Tsaymi sueñuynincho pasaypa yanawyaykaq tsakayta rikar fiyupa mantsakarqan.

13 Tsay hörami TAYTA DIOS kayno nirqan: “Qampita miraqkunami chusku pachak (400) wata juk markacho jäpa runakunapa ashmaynin kar nakapäkunqa.* 14 Tsayno kaptinpis tsay marka runakunatami castigashaq. Nirkurnami qampita miraqkunata imaykayuqtana jorqamushaq.* 15 Manaraq tsaykuna pasaptinmi qamqa awkinyaypa wanushpayki unay ayluykikuna kaqman aywakunkipaq. 16 Chusku pachak wata pasarkuptinnami qampita miraqkuna kay taykashqaykiman kutipäkamunqa. Kutimunanpaqqa kaycho taykaq amorreo runakunapa jutsankuna aypämushqanami kanqa”.

17 Patsa tsakarpuptinnami qoshtaykaq shanshayuq kanala y qerupa puntancho rupaykaq ninapis yurirkurqan. Tsaykunami churaraykaq aytsa chawpinpa pasarqan.* 18 Tsay junaqmi Abramwan *pactuta rurar TAYTA DIOS kayno nirqan: “Kay tashqayki partita qampita miraqkunatami qoykushaq. Lindërunmi kanqa Egipto mayupita Éufrates jatun mayuyaq.* 19 Tsaychömi taykan ceneo runakuna, cenezeo runakuna, cadmoneo runakuna, 20 heteo runakuna, ferezeo runakuna, refaíta runakuna, 21 amorreo runakuna, cananeo runakuna, gergeseo runakuna y jebuseo runakunapis”.

Ismael yurishqan

16 Abrampa warmin Sarai qoluq kaptinmi wawan mana karqantsu. Saraipa ashmayninmi Agar jutiyuq jipash karqan. Payqa karqan Egiptupitami. 2 Saraimi Abramta kayno nirqan: “Qoluq kanäpaqmi TAYTA DIOS destinamashqa. Tsayno kaykaptïqa wamrayuq kanäpaq ashmaynï Agarwan punuykulay. Paycho tsuriki yuriptinqa kikïpa wawänömi kanqa”.

Tsayno ruwakuptinmi Abram awnirqan Sarai nishqanta.

3 Awniptinmi Saraiqa Abramta punutsirqan Egiptupita apamushqan ashmaynin Agarwan. Tsayqa karqan *Canaáncho chunka watana Abram taykaptinmi. 4 Abramwan punurkurnami qeshyaq rikakur Agarqa patrönan Saraita mamatupayta qalaykurqan.

5 Tsaymi Abramta Sarai kayno nirqan: “Agarwan pununaykipaq kikï niykaptïpis qeshyaq rikakur manakaqman churamänanpaq qammi jutsayuq kaykanki. Tsayno kashqaykipitami TAYTA DIOS juzgashunkipaq”.

6 Tsayno niptinmi warmin Saraita Abram kayno nirqan: “Ashmaynikiqa makikichömi kaykan. Tsayno kaykaptinqa qampitanachari imata ruraptikipis”.

Tsayno niptinmi Saraiqa ashmaynin Agarta witsaypa uraypa mandakurqan. Tsayno nakatsiptinmi Agarqa qeshpir aywakurqan.

7 Tsayno qeshpikuykaptinmi TAYTA DIOSPA *angilnin yuriparqan chunyaq jirka pukyu nawpancho. Tsay pukyu karqan Shur partipa aywana nänichömi. 8 Tsaychömi ángel tapurqan kayno nir: “Saraipa ashmaynin Agar, ¿maypitataq aywaykämunki? Y ¿maypataq aywaykanki?”

Tsawraqa Agar nirqan: “Patrönä Saraipitami qeshpikuykä”.

9 Tsawraqa TAYTA DIOSPA angilnin kayno nirqan: “Patrönayki Saraiman kutiykur pay mandashushqaykita imatapis ruray”.

13 TAYTA DIOSWAN parlashqanta tantiyarmi Agarqa kayno nirqan: “Qamqa rikamaqnï Diosmi kaykanki”.

Tsaypitami Diospa jutinta churaparqan El-Roí* kananpaq. 14 Tsaymi tsay pözupa jutinta churaparqan Beer Lahai-Roí jutin kananpaq.* Tsay pözuqa kaykan Cadespita Beredman pasaq nänichömi.

15 Kutiykurnami Abrampa tsurinta Agar wacharqan.* Tsurinpa jutintami Abram churaparqan Ismael jutin kananpaq. 16 Ismael yuriptin Abram kaykarqan pusaq chunka soqta (86) watayuqmi.

Abraham señalakushqan

17 Abram isqun chunka isqun (99) watayuq kaykaptinmi TAYTA DIOS yuriparkur kayno nirqan: “Noqami kaykä El-Shaddai.* Nishqäkunata cäsukur jutsata mana ruraypa imaypis kaway. 2 Qamwan *pactuta rurashqäta cumplishaqmi.* Tsaymi qampita miraqkuna atskaman mirapäkunanpaq bendicionnïta churashaq”.

3 Tsayno niptinmi Abram jukla lätakuykurqan. Tsaychömi Tayta Dios kayno nirqan: 4 “Pactu rurashqäta cumplirmi churashayki atska nación runakunapa taytan kanaykipaq. 5 Kananpitaqa manami Abramnatsu jutiki kanqa, sinöqa Abrahamnami.* Tsayno jutiki kanqa atska nación runakunapa taytan kanaykipaq churashqa kaptïmi.* 6 Qampita miraqkuna tsaytsikaman mirananpaq bendicionnïta churaptïmi atska nacionkunapis y reykunapis paykunapita kanqapaq.

7 “Kay pactuqa manami qamlapaqtsu kanqa, sinöqa tsurikikunapaq, wilkaykikunapaq, wilkaykikunapa tsurinkunapaq y paykunapita mas miraqkunapaqwanmi. Kay pactutaqa imayyaqpis cumplishaqmi. Qampa Diosniki kashqänömi qampita miraqkunapapis Diosnin kashaq. 8 Qorpanöla taykashqayki *Canaáncho kaq markakunatami qoykushayki. Tsaynölami qampita miraqkunata qoykushaq imayyaqpis tsaycho tänanpaq.* Qampita miraqkunapa Diosninmi imayyaqpis kaykäshaq”.

9 Mastapis Abrahamta Tayta Dios kayno nirqan: “Pactu rurashqäta chaskipäkunaykipaq qampis y qamwan kaykaq lapan olqu kaqkuna cuerpuykita *señalakäriy. Tsaynöla señalakärinqa qampita miraqkunapis.* 10 - 11 Señalakushpayki pishqu puntaykipa qaranta kutsukärinki. Tsayno señalakurmi pactu rurashqäta chaskipäkunki. 12 Kananpitaqa olqu yuriq kaqta pusaq junaqniyuqlata pishquncho señalapäkunki. Makikicho yuriqkunata y juk lädu nacionpita ashmaynikipaq rantishqayki runakunatapis tsaynöla señalapäkunki. 13 Pactu rurashqäta imaypis yarpänaykipaq lapayki mana qonqaypa señalakärinki. 14 Mayqanpis mana señalakurqa pactu rurashqäta manakaqmanmi churaykan. Tsayno kaqtaqa qamkunapita qarqunki”.

15 Tsaypitanami Tayta Dios Abrahamta kayno nirqan: “Kananpitaqa warmikipa jutin manami Sarainatsu kanqa, sinöqa Saranami.* 16 Paytami bendicionnïta qoshaq tsuriki yurinanpaq. Tsaymi warmiki kanqa atska nacionkunapa mamanno. Paypa wawankunapita miraqkunami reykunapis kanqapaq”.

17 Tayta Dios tsayno niptinmi Abraham yapay lätakuykur shonqulancho asikushpan kayno nirqan: “Pachak (100) watayuq kaykarnaqa ¿imanöpataq tsuriyuq käman? Warmï Sarapis isqun chunka (90) watayuqna kaykarqa ¡imanöpanataq wawayuq kanman!”

18 Tsaymi Tayta Diosta Abraham kayno nirqan: “Tsurï Ismaelta bendicionnikita qoptiki alimi kanman, Tayta”.

19 Tsayno niptinmi Tayta Dios kayno nirqan: “Manami Ismaelpaqtsu niykä, sinöqa warmiki Saracho yurinanpaq kaq tsurikipaqmi. Tsay tsurikipa jutinmi kanqa Isaac.* Pactu rurashqäqa Isaacpaq y paypita miraqkunapaqmi imayyaqpis kanqa. 20 Manakamashqaykinölami Ismaeltapis bendicionnïta qoshaq paypita miraqkuna jatun nación rikakunanpaq. Paypa tsurinkunapis chunka ishkay mandaqkunami kanqa.* 21 Pactu rurashqämi itsanqa Saracho yuriq tsuriki Isaacpaq kanqa. Watan kananno witsanqa wawayuqnami Sara kaykanqa”.

22 Tsayno nirkushpanmi tsaypita Tayta Dios aywakurqan. 23 Tsay junaqmi Tayta Dios nishqannöla makincho kaykaq lapan olqukunapa pishqunta Abraham señalarqan. Tsaymi tsurin Ismaelta, makincho yuriq runakunata y ashmayninpaq rantishqan runakunatapis señalarqan. 24 Tsay señalakunan junaq Abraham kaykarqan isqun chunka isqun (99) watayuqmi. 25 Tsurin Ismaelnami kaykarqan chunka kimsa watayuq. 26 Tsay junaqlami Abraham y tsurin Ismaelpis señalakurqan. 27 Tsaynöpis tsay junaqlami Abraham señalarqan makincho yuriq olqu ashmayninkunata y rantishqan jäpa runakunatapis.

Abrahamta Tayta Dios watukushqan

18 Mamre runapa chakran encina yörakuna kashqancho taykaptinmi Abrahamta TAYTA DIOS yuriparqan. Tsay hörami aläpa shanaptin toldun punkucho Abraham lantukur jamaraykarqan. 2 Tsaychömi Abraham elaqpita rikarqan kimsa runakuna ichiraykaqta. Tsaymi chaskikunanpaq* apurädu aywar nawpanman qonqurpakuykur 3 kayno nirqan: “Pasakunaykipaqpis jamapäriyraq, taytakuna. Juklaqa ama pasakuytsu. 4 Yakuta apatsimushaq chakikita maylakärinaykipaq. Nirkur kay yöra sikilanchöpis jamapärishun. 5 Wamaqlanta chayamuynikita imalatapis yanukaratsimushaq. Mikukurkurnami pasakärinkipaq”.

Tsayno niptin paykuna kayno nirqan: “Alichari kanman, tayta”.

6 Tsawraqa Abraham warakayla toldunman yaykuykur Sarata kayno nirqan: “Ishkay chunka (20) kïlu mas alinnin harinapita tantata jukla ruramuy”.

7 Tsaypitanami Abrahamqa wäkankuna kaqman jukla aywar werannin turituta apamurqan. Nirkurmi ashmayninta mandarqan pishtarkur jukla yanukunanpaq. 8 Nirkurnami mantequïllata, lëchita y yanukatsishqan aytsata apaykur yöra sikincho jamaraykaq qorpankunata qararqan. Paykuna mikuptinmi alcäbula kaykarqan imatapis munashqanta kamaripänanpaq.

9 Mikurkurnami Abrahamta tapupäkurqan kayno nir: “¿Maychötaq kaykan warmiki Sara?”

Tsawraqa Abraham kayno nirqan: “Toldu rurinchömi kaykan”.

10 Tsayno niptinmi juknin kayno nirqan: “Watan kananno watukuq kutimuptï rasunpami olqu wawayuqna warmiki Sara kaykanqa”.*

Punku waqtalancho jamararmi Saraqa tsayno rimashqanta mayarqan. 11 Abraham y Saraqa chachanami kapäkurqan. Chakwanna kaptin killa qeshyanpis unaynami chawarqan. 12 Tsayno parlashqanta mayarmi Saraqa kayno nir shonqulancho asikurqan: “Chakwanna kaykarqa y runäpis awkinna kaykaptinqa ¿imanöpataq wawata tarïman?”

13 Tsawraqa Abrahamta TAYTA DIOS kayno nirqan: “¿Imanirtaq asikushqa Sara? ¿Imanirtaq yarpaykan chakwanna kashpan wawata manana tarinanpaq kashqanta? 14 ¿Imalaqa sasa kantsuraq noqapaq? Watan kananno watukuq kutimuptï rasunpami olqu wawayuqna Sara kaykanqa”.*

15 Tsayno nishqanta mayaykur Sara fiyupa mantsakashpan kayno nirqan: “Noqaqa manami asikushqätsu”.

Tsayno niptin TAYTA DIOS kayno nirqan: “Noqa musyämi asikushqaykita”.

Sodoma markapaq Tayta Diosta Abraham manakushqan

16 Nirkurnami qorpankuna* Sodoma markapa pasakurqan. Abrahampis paykunata yanaqarmi karuyaqraq aywarqan. 17 Aywaykashqanchömi TAYTA DIOS yarpachakurqan kayno nir: “Imata ruranäpaq yarpaykashqätapis ¿manatsuraq Abrahamta wiläman? 18 Paypita miraqkunaqa jatun nacionmi kanqapaq. Tsaynöpis paypitami kay patsacho lapan casta runakunapis bendicionnïta chaskipäkunqa. 19 Paymi tsurinkunata y paypita miraqkunatapis munashqäno imaypis kawapäkunanpaq yachatsinqa. Tsaypaqmi payta akrashqä. Tsayno ruraptinmi Abrahamta promitishqäkunata lapanta cumplishaq”.

20 Tsayno yarpachakurirmi Abrahamta TAYTA DIOS kayno nirqan: “Sodomacho y Gomorracho taq runakunapaqmi maytsay runakunapis rimapäkun pasaypa jutsasapa kashqanta. 21 Tsaymi kanan aywaykä runakuna nishqanno jutsayuq kashqanta o jutsaynaq kashqantapis musyanäpaq”.

22 TAYTA DIOSWAN Abraham parlashqanyaqmi ishkay kaq qorpankunaqa Sodomaman nawpakurqan. 23 Nawpanman witiykushpanmi TAYTA DIOSTA Abraham tapurqan kayno nir: “Jutsasapa runakunata ushakätsirqa ¿jutsaynaq kaqkunatapis ushakätsinkitsuraq? 24 Tsay jatun markachöqa capazchari pitsqa chunkalapis (50) jutsaynaq runakuna kaykan. Pitsqa chunka jutsaynaq runakuna kaptinqa ¿tsay markata mana kuyapaypatsuraq ushakätsinkiman? 25 Jutsaynaq runakunatawan jutsasapa runakunata iwal ama ushakaykatsilaytsu, Tayta. Kay patsacho taq lapan runakunapa jueznin kaykarqa jutsaynaq runakunatapis ¿ushakätsinkimantsuraq?”

26 Abraham tsayno ruwakuptinmi TAYTA DIOS kayno nirqan: “Sodoma markacho pitsqa chunka jutsaynaq runakunata tarirqa manami tsay markata ushakätsishaqtsu”.

27 Tsawraqa Abraham kayno nirqan: “Yapay tapuptï ama rabyakuykulaytsu, Tayta. Noqaqa polvuno y uchpanölami kä. 28 Pitsqa chunka jutsaynaq runakuna kananpaq capazchari pitsqalapis pishiykan. ¿Tsayla pishiykaptintsuraq tsay markata ushakaykatsinkiman?”

Tsayno ruwakuptinmi TAYTA DIOS kayno nirqan: “Chusku chunka pitsqata (45) jutsaynaq runakunata tarirqa manami ushakätsishaqtsu”.

29 Yapay Abraham kayno nirqan: “Capazchari chusku chunkalapis (40) jutsaynaq runakunaqa tsaycho karkaykan”.

Tsayno niptinmi TAYTA DIOS kayno nirqan: “Jutsaynaq runakunata chusku chunkalatapis tarirqa manami ushakätsishaqtsu”.

30 Yapaymi Abraham ruwakurqan: “Tsaynöla yaparir yaparir ruwakuptï ama rabyakuykulaytsu, Tayta. Capazchari kimsa chunkalapis (30) jutsaynaq runakuna kaykan”.

Tsayno niptinmi TAYTA DIOS nirqan: “Jutsaynaq runakunata kimsa chunkalatapis tarirqa manami tsay markata ushakätsishaqtsu”.

31 Abraham yapay nirqan: “Masta tapukuptï ama rabyaykulaytsu, Tayta. Ishkay chunkalatapis (20) jutsaynaq runakunata tarishpaykiqa ¿ushakätsinkimantsuraq?”

Tsayno niptin TAYTA DIOS nirqan: “Ishkay chunkalatapis tarirqa tsay runakunata manami ushakätsishaqtsu”.

32 Yapaypis Abraham tapurqan: “Yaparir yaparir tapuptï ama rabyaykulaytsu, Tayta. Kananlanami tapukushayki. Chunkala jutsaynaq runakuna kaptinqa ¿imatataq ruranki?”

Niptinmi TAYTA DIOS nirqan: “Tsay markacho chunkalatapis jutsaynaq runakunata tarirqa manami ushakätsishaqtsu”.

33 Abrahamwan parlayta usharkurmi TAYTA DIOS aywakurqan. Abrahamnami tashqan kaqman kutikurqan.

Sodomata y Gomorrata Tayta Dios ushakätsishqan

19 Patsa tsakaykaptinnami Sodomaman chayarqan nawpaq ishkay *angilkuna. Lotnami jamaraykarqan markaman yaykuna sawan punkucho. Rikaykurmi paykunapa nawpanman Lotqa qonqurpakuykurqan urkunpis pampaman töpashqanyaq. 2 Tsaymi paykunata kayno nirqan: “Taytakuna, wayïman aywaykuläshun patsakärinaykipaq. Tsaychömi chakikita maylakärinkipaq. Nirkur wara tutanami pasakärinkipaq”.

Tsayno niptin paykuna kayno nirqan: “Yusulpäki, tayta. Noqakunaqa pläzalachömi waräkärishaq”.

3 Tsayno mana munaykaptinpis yaparir yaparir Lot ruwaptinmi wayinman patsakuq aywapäkurqan. Tsaychömi Lotqa levadüraynaq tantata rurarkatsir y ali mikuyta yanukarkatsir mikupäkurqan.

4 Lotpa wayincho mayqanpis manaraq punuptinmi Sodoma markacho taq lapan runakuna juntapaykurqan mözupita qalaykur hasta awkis runakunayaq. 5 Nirkurmi qayapar Lotta kayno nipäkurqan: “¿Maytaq wayikiman patsakamuq runakuna? ¡Paykunata jukla qarqamuy tsaripakunäpaq!”

6 Tsayno nipäkuptinmi wayipita Lot yarqurir punkuta shumaq wichqarkur 7 tsay runakunata kayno nirqan: “Qorpäkunataqa imatapis ama ruraykulaytsu, taytakuna. 8 Paykunata imatapis ruranaykipa trukanqa ishkay warmi tsurïkunata qarqapämushayki munashqaykita rurapäkunaykipaq. Tsurïkunaqa manaraqmi runata reqinraqtsu. Wayïman patsakamuq runakunataqa ama imatapis ruraykulaytsu”.

9 Tsayno niptinpis runakuna nipäkurqan: “¡Qamqa washata ayway! ¿Jäpa runa kaykarku noqakunata mandayta munapäkamanki? ¡Kananmi itsanqa paykunata ruranäpaq kashqanpitapis mas peorraq rurashayki!”

Tsayno nirmi Lotta wakpita kaypita maqarkur aywapäkurqan wayi punkuta amipäkunanpaq.

10 Tsaymi qorpankunaqa Lotta tsutaypa wayi ruriman yaykarkatsir punkuta trancakarkamurqan. 11 Nirkurnami waqtacho karkaykaq runakunata qaprayätsirqan mözukunapita qalaykur awkin runakunayaq. Tsaymi wayi punkuta ashiykashqalancho utikarqan.

12 Tsaypitanami qorpankuna Lotta kayno nirqan: “¿Mas ayluykikuna kay markacho kanku? Ayluykikuna kaptinqa warmitapis, olqutapis, mashayki kananpaq kaq mözukunatapis lapanta pushakurkur kay markapita qeshpikäriy. 13 Atskaqmi Tayta Diosman quejakushqa kay markacho runakuna jutsa ruraq kashqanta. Tsayno jutsasapa kapäkuptinmi noqakunata kachamashqa kay markata chipyaq ushakätsinäpaq”.

14 Tsayno niptinmi Lot aywarqan mashan kananpaq kaq mözukunaman kayno ninanpaq: “¡Kay markapita lapantsi aywakushun! ¡Tayta Dios kay markata ushakätsinanpaqnami kaykan!”

Tsayno niptinpis Lot brömapashqanta yarparmi mana criyipäkurqantsu.

15 Patsa waraykaptinna Lotta angilkuna kayno nirqan: “Kay markata ushakätsiptï mana wanunaykipaq jukla aywakuy warmikita y ishkan tsurikita pushakurkur”.

16 Jukla mana yarquptinmi angilkuna Lotta, warminta y tsurinkunatapis makipita jancharkur markapita jorqurqan. Tayta Dios kuyapashpanmi mana ushakänanpaq tsayno jorqurqan.* 17 Markapita karucho kaykaptinnami juknin kaq ángel kayno nirqan: “Mana wanunaykipaq qepapa mana tikraypa warakayla qeshpikäriy. Pampacho mana ichiypa jukla jirkayaq aywakäriy”.

18 Tsayno niptinmi Lotqa kayno nirqan: “¡Ichiklata shuyaykamayraq, taytakuna! 19 Qamkunaqa ali runa karmi kuyapämar mana wanunäpaq jorqamashqanki. Itsanqa jirkayaqqa qeshpiyta manami kamäpakushaqtsu. Markata jukla ushakätsiptikiqa lätaykachaykaqtachari taripamanqa. 20 Taqay taksha markalaman qeshpirkunäyaq shuyaykuy, taytakuna. Tsay takshala markataqa ama ushakaykatsilaytsu”.

21 Tsawraqa ángel kayno nirqan: “Manakamashqaykino katsun. Taqay taksha markata manami ushakätsishaqtsu. 22 Tsawraqa jukla tsay markaman qeshpikäriy. Tsayman manaraq chayaptikiqa ushakätsinäpaq kaq markata manami ushakätsishaqraqtsu”.

Tsaypita patsanami tsay markapa jutinta churaparqan Zoar* jutin kananpaq.

23 Inti mashtaykaptinnami Zoarman Lot chayarqan. 24 Chayaykuptinnami Sodoma y Gomorra markakunaman TAYTA DIOS tamyatsimurqan azufriwan talushqa ninata. 25 Tsay markakuna kashqan pampakunachömi runakunata, uywakunata y lapan imaykatapis chipyaq nina usharqan.* 26 Lotpa warminmi* itsanqa qeshpiykashqancho qepapa tikraykur kachi rumiman tikrarqan.

27 Tsaypita jukaqnin tutanami Abraham aywarqan TAYTA DIOSWAN parlashqan kaqman. 28 Tsaypitami rikärirqan Sodoma y Gomorra markakunapita hornupitanöraq qoshtay sharkuykaqta. 29 Tsaynömi Tayta Dios ushakätsirqan Lot tashqan pampacho kaq markakunata. Tsayno ushakätsirpis Abraham manakushqa kaptinmi Lotta tsay markakunapita qeshpitsirqan.

Lotpa warmi tsurinkuna imanöpa wawayuq rikakushqanpis

30 Tsaypitami Lot pasaypa mantsakurqan Zoarlacho tayta. Tsaymi ishkan warmi tsurinkunata jalqaman pushaykur machaylacho tarqan. 31 Tsaychömi qechpa kaq jipash nananta kayno nirqan: “Papänintsiqa awkinnami kaykan. Kaychöqa manami olqu runakuna kantsu noqantsiwan tänanpaq. 32 Tsayno kaykaptinqa papänintsita shinkarkatsir paywan punushun noqantsicho tsurin yurishpan ayluntsikuna mana ushakänanpaq”.

33 Tsawraqa wilanakushqan tsakaylami papäninta vïnuwan shinkatsirqan. Nirkurnami qechpa kaq jipash papäninwan punurqan. Papäninqa shinkashqa kar manami mayarqantsu imay höra tsurin yaykapashqantapis ni yarqushqantapis.

34 Waraynin* junaqnami qechpa kaq jipash shulka nananta kayno nirqan: “Qanyan tsakaymi papänintsiwan punushqä. Kanan tsakay qampis paywan pununaykipaq yapay shinkatsishun. Tsaynöpami papänintsi aylu mana ushakanqatsu”.

35 Tsayno nirmi tsay tsakay papäninta yapay upyatsirqan. Nirkurmi shulka kaq tsurinna papäninwan punurqan. Pasaypa shinkashqa karmi papäninqa mana mayarqantsu imay höra tsurin yaykapashqantapis ni yarqushqantapis.

36 Tsaynöpami Lotpa ishkan tsurinkuna qeshyaq rikakurqan taytanpata. 37 Mayor kaq wacharqan olquta. Tsay wamrapa jutinmi karqan Moab. Paypita miraqkunami moabita runakuna karkaykan. 38 Shulka kaq jipashpis wacharqan olqulatami. Tsay wamrapa jutinnami karqan Ben-ammi. Ben-ammipitanami amonita runakuna karkaykan.

Sarata Abimelec pushatsishqan

20 Tsaypita *Neguevpa pasarmi Abraham tarqan Cadespita Shurman pasaq chunyaqchöna. Tsaypitanami Gerar markaman aywakurqan tsaycho tänanpaq. 2 Tsaycho taykarmi warmin Sarapaq Abraham kayno nirqan: “Payqa panïmi”.* Tsayno niptinmi Gerarpa mandaqnin rey Abimelec Sarata pushatsirqan warmin kananpaq.

3 Pushatsishqan tsakaymi Abimelecta sueñuynincho Tayta Dios kayno nirqan: “Warmikipaq pushatsimushqayki warmiqa runayuqmi kaykan. Tsaypitami kanan wanunki”.

4 Abimelecqa manaraqmi Sarawan punurqanraqtsu. Tsaymi kayno nirqan: “Tayta Dios, paywan manaraq punuykaptïqa ¿imanirtaq wanutsimayta yarpaykanki? 5 Kikin Abrahammi nimashqa panin kashqanta. Tsaynölami Sarapis nimashqa turin kashqanta. Tsayno nirkaykämaptinqa manami imatapis lutanta rurashqätsu”.

6 Tsayno niptinmi sueñuynincho Tayta Dios kayno nirqan: “Aw, noqapis musyämi lutala imatapis mana rurashqaykita. Tsaynöpami jutsata mana ruranaykipaq tsay warmiwan pununaykitapis mana kachapashqätsu. 7 Kananqa tsay warmita runanman kutitsiy. Runanqa noqapa wilakuqnï profëtami kaykan. Kutitsiptikiqa manakamanqa mana wanunaykipaqmi. Mana kutitsiptikimi itsanqa qamta y wayikicho lapan taqkunata ushakätsishaykipaq”.

8 Patsa wararkuptinnami Abimelecqa lapan mandäshiqninkunata qayaykatsir wilaparqan imata sueñushqantapis. Tsayno wilaptinmi paykuna fiyupa mantsakarqan. 9 Nirkurnami Abrahamta qayaykatsimur Abimelec kayno nirqan: “¿Imamantaq jitarpamashqanki? ¿Imachötaq rabyanätsishqä noqata y makïcho taqkunata jutsa rurayman jitarpamänaykipaq? Tsaytaqa mana alitami ruraykushqanki. 10 ¿Imata yarpartaq Sara paniki kashqanta nimarqayki?”

11 Tsayno niptinmi Abraham kayno nirqan: “Noqa yarparqä kay markacho runakuna Tayta Diosta mana *mantsakushpan warmïpaq rayku wanutsimänanpaq kashqantami. 12 Panï kaytaqa panïmi kaykan. Itsanqa papänïpa tsuripakuyninmi. Kananqa warmïnami kaykan. 13 Papänïpa wayinpita yarqamunäpaq Tayta Dios nimaptinmi yachatsirqä mayman chayapäkuptïpis turin kashqäta ninanpaq”.

14 Abraham tsayno niptinmi Abimelec kutiykatsirqan Sarata. Kutitsirmi Abrahamta qoykurqan uyshakunata, cabrakunata, wäkakunata, ashmay warmikunata y ashmay runakunatapis. 15 Nirkur payta kayno nirqan: “Musyashqaykinöpis noqapa makïchömi kay nación kaykan. Tsayno kaykaptinqa mayninchöpis täkunaykipaq akrakuy”.

16 Tsaypitanami Saratapis kayno nirqan: “Turikita qoykushqäkunaqa waranqa (1,000) siclo qellay chaninmi kaykan.* Tsaymi kananqa honornikita pipis mana parlaykanqanatsu”.

17 Sarata apashqanpitami Abimelecpa warminta y warminpa ashmayninkunatapis lapanta TAYTA DIOS qoluqyätsirqan. Tsaymi Sarata shuntarkurna Abrahamqa Abimelecpaq Tayta Diosta manakurqan. Manakuptinmi Abimelecta, warminta y ashmayninkunapa warmintapis qoluqyätsishqanpita Tayta Dios aliyätsirqan wamrankuna yapay kananpaq. 18 -

Isaac yurishqan

21 Abrahamta TAYTA DIOS promitishqannölami Sara qeshyaq rikakurqan. 2 Abraham awkinna kaykaptinpis Tayta Dios jitapashqan killachömi olqu wamrata Sara wachakurqan.* 3 Sara wachaykuptinnami Abrahamqa tsurinpa jutinta churaparqan Isaac jutin kananpaq. 4 Yurishqanpita pusaq junaqniyuq kaykaptinmi Tayta Dios nishqannöla tsurinta pishquncho *señalarqan.* 5 Abraham pachak (100) watayuq kaykaptinmi tsurin Isaac yurirqan.

6 Tsaypitana Sara kayno nirqan: “Wawayuq kanäpaq Tayta Dios wilamaptinmi asikurqä.* Wakin runakunapis wawayuq kashqäta musyarmi kushikur asikärinqa. 7 Wawayuq kanäpaq kashqantaqa ¡piraq Abrahamta ninman karqan! Runä awkinna kaykaptinpis wawata tarishqämi”.

Agarta wawantinta Abraham qarqushqan

8 Isaac winarkuptinnami maman wasqirqan. Tsay junaqmi Abrahamqa kushikuypita fiestata rurarqan. 9 Tsay junaqmi Agarpa wawan Ismael Isaacta asipaykaqta Sara rikarqan. 10 Tsaymi Abrahamta Sara kayno nirqan: “¡Tsay ashmaytaqa wawantinta jukla qarquy! Tsay warmipa wawanqa manami wawä Isaacwan herenciata rakipänakunqatsu”.*

11 Tsayno niptinmi Abrahamqa fiyupa lakikurqan Ismaelpis tsurin kaptin. 12 Tsawraqa Abrahamta Tayta Dios kayno nirqan: “Tsuriki Ismaelpaq y ashmayniki warmipaqqa ama lakikuytsu. Qamta promitishqäqa tsuriki Isaacpaq y paypita miraqkunapaqmi kaykan. Tsayno kaykaptinqa Sara nishushqaykita ruray.* 13 Ashmaynikipa wawan Ismaeltapis tsuriki kaptinmi yanapashaq. Tsaymi atskaman mirar jatun nación rikakunqa”.

14 Tayta Dios tsayno niptinmi Abrahamqa waraynin* tuta tsaka tsakala Agarta mirkapata y yakutapis kamariparqan. Tsaykunata apariparkurmi wawantinta despacharqan. Tsaymi Agarqa wawanwan Beerseba lädun chunyaqman chayaykur pantakashqa puripäkurqan. 15 Apashqan yaku ushakaptinmi wawanta yöra sikinman jamaykatsirqan. 16 Yakunaylapita wanuqta rikayta mana munarmi karu niraqman aywaykur jamakuykurqan. Tsaymi wawan fiyupa waqarqan.

17 Ismael waqashqanta mayarmi Tayta Diospa *angilnin jana patsapita qayakamur kayno nirqan: “¿Imataq pasaykäshunki, Agar? Ama mantsakamaytsu. Tayta Diosmi mayashqa wawayki waqaykashqanta. 18 Kutiykur wawaykita shoqashpayki ama kachaynatsu. Paytapis juk nación rikakunanyaq mirananpaqmi yanapashaq”.

19 Nirkurnami Agarta Tayta Dios rikatsirqan pukyucho yaku kaykaqta. Tsaymi yaku puritsikunanwan wishirkur wawanta uputsirqan. 20 Tayta Dios yanapaptinmi wamra ali winarqan. Chunyaq jirkacho tashpanmi flëcha manijayta yachakurqan. 21 Paykuna tarqan Parán chunyaq jirkachömi. Mözuyarkuptinnami Egipto jipashwan maman tätsirqan.

Abimelecwan Abraham pactuta rurashqan

22 Tsay witsanmi rey Abimelec* soldädunkunapa capitannin Ficolwan aywarqan Abrahamwan parlananpaq. Chayaykurmi kayno nipäkurqan: “Lapan rurashqaykicho Tayta Dios yanapashushqaykitami tantiyapäkushqä. 23 Tsaymi kanan shapäkamushqä shumaq parlakunantsipaq. Tayta Diospa jutincho promitimay noqata ali rikamashqaykino tsurïkunata y paykunapita miraqkunatapis ali rikanaykipaq. Tsaynöla kaycho taqkunatapis ali rikaykulay”.

24 Tsayno niptin Abraham kayno nirqan: “Diospa jutinchömi promitï nimashqaykino ruranäpaq”.

25 Tsaypitanami Abimelecta Abraham kayno nirqan: “Ashmaynïkuna yakuta jorqunanpaq uchkushqan pözutami ashmaynikikuna qechumashqa”.

26 Tsawraqa Abimelec kayno nirqan: “Kananyaq manami tsayta mayashqätsu, tayta. Qampis manami wilamashqankitsu. Manami musyashqätsu mayqan kaq ashmaynï tsayta rurashqantapis”.

27 Tsayno wilanakurkurmi Abrahamqa Abimelecta qoykurqan uyshakunata, cabrakunata y wäkakunata. Tsay junaqmi Abrahamwan Abimelec *pactuta rurapäkurqan imaypis ali kawapäkunanpaq. 28 Nirkur Abraham uyshankunapita qanchis masta rakirqan. 29 Rakiqta rikaykurmi Abimelec tapurqan kayno nir: “¿Imapaqtaq tsay qanchis uyshakunata rakishqanki?”

30 Tsaynami Abraham kayno nirqan: “Kay qanchis uyshakunata rakishqä chaskimaptiki tsay pözu noqapa kashqanta pïmaypis musyananpaq”.

31 Tsaycho pactuta rurashqanpitami tsay partipa jutinta churaparqan Beerseba* jutin kananpaq. 32 Beersebacho pactuta rurarkurnami Abimelecwan Ficol kutikärirqan filisteo runakuna tashqan partiman. 33 Beersebachömi Abraham plantarqan tamarisco yörata.* Tsaychömi imayyaqpis kawaq TAYTA DIOSTA manakur adorarqan. 34 Abrahamqa atska watami filisteo runakuna tashqan particho tarqan.

Tayta Diosta Abraham cäsukushqan

22 Tsaypita atska wata pasarkuptinnami Tayta Dios musyayta munarqan Abraham cäsukuq kashqanta o mana cäsukuq kashqantapis. Tsaymi kayno nir qayarqan: “¡Abraham!”

Niptinmi Abraham kayno nirqan: “¿Imata, Tayta?”

2 Tsaymi Tayta Dios kayno nirqan: “Juklayla kuyay tsuriki Isaacta pushakurkur Moriah partiman ayway. Tsaychömi juk jirkata rikatsishayki. Tsay jirkachömi sacrificiupaq tsurikita rupatsinki”.

3 Tsaymi Abrahamqa waraynin* tuta tsaka tsakala yantata tseqtarkur bürrunman cargakurqan. Nirkurmi ishkay ashmayninkunata y tsurin Isaacta pushakurkur aywarqan. 4 Kimsa junaq aywaykashqanchönami Abraham rikarqan tsay jirka karucho kaykämuqta. 5 Tsawraqa pushashqan ashmayninkunata kayno nirqan: “Tsuriläwan taqay jirkaman aywashaq Tayta Diosta adoranäpaq. Qamkuna kaylacho kutipäkamushqäyaq bürruntsita mitsipaykay”.

6 Tsayno nirmi Abrahamqa sacrificiuta rupatsinanpaq yantata tsurin Isaacta apariparqan. Nirkurnami ninata y cuchilluta apakurkur tsurinwan aywapäkurqan.

7 Aywaykashqanchömi papäninta Isaac kayno nirqan: “¡Papä!”

Tsawraqa Abraham nirqan: “¿Imatataq munaykanki, hïju?”

Tsawraqa Isaac tapurqan: “Ninata y yantatapis apaykantsimi. Sacrificiuta rupatsinantsipaq ¿imanirtaq carnishta apantsitsu?”

8 Tsayno tapuptin papänin kayno nirqan: “Tayta Diosmi carnishtaqa kamarimunqa, hïju”.

Tsayno parlaraykarmi aywapäkurqan.

9 Tayta Dios rikatsishqan jirkaman chayaykurmi *altarta Abraham perqarqan. Tsay altar jananmanmi yantata churarqan. Nirkurnami tsurin Isaacta matwarkur yanta jananman tsutaykurqan.* 10 Cuchilluta aptarkur tsurinta wanutsinanpaqna kaykaptinmi 11 TAYTA DIOSPA *angilnin jana patsapita qayakamurqan kayno nir: “¡Abraham! ¡Abraham!”

Tsawraqa Abraham kayno nirqan: “Tayta, kaychömi kaykä”.

12 Angilnami kayno nirqan: “Tsurikita ama wanutsiytsu. Kananqa musyänami Tayta Diosta *mantsakushqaykita. Juklayla kuyay tsuriki kaykaptinpis manami ñëgamashqankitsu”.

13 Tsaypita tikraykushqancho Abraham rikarqan juk carni shirakacho tsarikashqa kaykaqta. Tsay carnitami tsurinpa trukan sacrificiupaq rupatsirqan.* 14 Tsaynöpami Abraham tsay puntapa jutinta churaparqan kayno nir: “TAYTA DIOS kamaripan”.* Tsaypitanami kananyaqpis runakuna nipäkun: “Puntachömi TAYTA DIOS kamaripämäshun”.

15 Sacrificiuta ruparkatsiptinmi TAYTA DIOSPA angilnin jana patsapita Abrahamta yapay kayno nir qayakamurqan: 16 “TAYTA DIOSMI kayno nin: ‘Nishqäta cäsukamarmi juklayla kuyay tsurikitapis mana ñëgamashqankitsu. Tsaymi kikïpa jutïcho jurar kayno nï: 17 Rasunpami bendicionnïta qoykushaykipaq. Tsaynöpis qampita miraqkunatami yanapashaq atskaman mirapäkunanpaq. Jana patsacho qoylarkunanömi y lamar kuchuncho aquyshakunanömi yupayta mana atipaypaq kanqa.* Paykunaqa chikiqninkunatapis lapantami vincipäkunqapaq. 18 Qampita miraqpitami kay patsacho pïmay runakunapis bendicionnïta chaskipäkunqapaq.* Tsayno kanqa nishqäta cäsukamashqaykipitami’ ”.

19 Nirkurnami Abraham kutikurqan ashmayninkunata kachaykushqan kaqman. Tsaypitanami Beersebaman ashmayninkunawan kutikärirqan.

Nacorpa tsurinkuna

20 Tsaypitanami Abrahamta wilarqan wawqin Nacorpa tsurinkuna warmin Milcacho kashqanta. 21 Nacorpa qechpa tsurinpa jutinmi karqan Uz. Uzpa shulka wawqinmi karqan Buz. Buzpa shulkannami karqan Kemuel. Kemuelqa karqan Arampa papäninmi. 22 Nacorpa wakin tsurinkuna karqan Quesed, Hazo, Pildas, Jidlaf y Betuel. 23 Betuelqa karqan Rebecapa papäninmi. Tsay pusaq tsurinkunami karqan Nacorpa warmin Milcacho.

24 Tsaynöpis *concubïnan Reúmachöpis Nacorpa tsurinkuna karqan Teba, Gaham, Tahas y Maaca.

Sarata pampananpaq chakrata Abraham rantishqan

23 Pachak ishkay chunka qanchis (127) watayuq kashqanyaqmi Sara kawarqan. 2 Quiriat-arbacho kaykarmi Sara wanurqan. Quiriat-arbapa jukaq jutinmi kaykan Hebrón. Tsay kaykan *Canaánchömi. Sara wanuykuptinmi Abraham fiyupa waqashpan lüturqan. 3 Warmin tsutaraykaptinmi Abrahamqa heteo runakuna kaqman aywaykur kayno nirqan: 4 “Musyapäkushqaykinöpis kaycho jäpa runami kä.* Juk sepultürata rantikaykalämay tsayman warmïta pampanäpaq”.*

5 Tsayno niptinmi heteo runakuna kayno nipäkurqan: 6 “Tayta, qamqa kaycho kaykanki Tayta Dios akrashqan runami. Warmikitaqa pampaykuy mas alinnin kaq sepultüraman. Noqakunaqa manami mayqanïpis michäshaykitsu mayqan sepultüraman pampaptikipis”.

7 Tsayno niptinmi Abrahamqa heteo runakunapa nawpanman qonqurpakuykur 8 kayno nirqan: “Warmïta pampanäpaq rasunpa awnimashpaykiqa Zoharpa tsurin Efrónta ruwapaykalämay 9 Macpela chakran kuchuncho kaykaq machayta rantikamänanpaq. Aykata manaptinpis pägaläshaqmi. Tsayno rantiptïmi kikïpaqpis sepultürä kanqapaq”.

10 Marka mayinkuna y tsaypa pasaqkunapis mayapäkunanpaqmi markaman yaykuna punkucho Abrahamta Efrón kayno nirqan: 11 “Tayta, rantikunäpa trukanqa chakrantinta tsay machayta sepultüraykipaq qoykushayki. Marka mayïkunapa nawpanchömi qamta qaraykü*. Tsay machayman warmikita pampaykuy”.

12 Tsayno niptinmi runakunapa nawpancho Abraham yapay qonqurpakuykurqan. 13 Tsaypitanami lapanpis mayapäkunanpaq Efrónta kayno nirqan: “Kanan ruwakushqäta mayaykalämay, tayta. Tsay machaypa chaninta chaskimaptikiraqmi warmïta tsayman pampashaq”.

14 Tsawraqa Abrahamta Efrón kayno nirqan: 15 “Mayaykalämay, tayta. Tsay chakrapa chaninqa kaykan chusku pachak (400) siclo qellaymi.* Tsayno kaptinpis tsaylapaqqa ¿imapaqtaq parlashunpis? Jukla tsayman warmikita pampay”.

16 Tsaymi Abrahamqa chakrapa chaninta manashqannöla heteo runakunapa nawpancho alinnin kaq qellayta pësaypa chusku pachak sicluta Efrónta pägarqan. 17 Tsaynöpami Efrónpa chakran y tsaycho kaykaq machaypis y yörakunapis Abrahampana karqan. Tsay chakraqa kaykan Mamripa chakranpita inti jeqamunan lädupami. 18 Abraham rantishqantaqa rikarqan tsaycho kaykaq heteo runakuna y marka punkupa pasaq runakunapis.

19 Tsayno rantirkurnami Abraham pamparqan warmin Sarata Macpelacho machayman. Tsay chakraqa kaykan Mamripa chakranpita inti jeqamunan lädupami. Tsay partipa jukaq jutinmi kaykan Hebrón. Tsayqa kaykan Canaánchömi. 20 Tsaynöpami chakrapis machaynintin Abrahampana karqan. Tsay chakrataqa heteo runakuna rantikuykurqan Abrahampis y aylunkunapis tsaycho pampakunanpaqmi.

Isaacpaq warmita ashishqan

24 Abrahamqa awkinnami karqan. Tsaynöpis lapan rurashqankunachömi TAYTA DIOS yanaparqan. 2 Abrahampami yärakushqan ashmaynin karqan lapan ashmayninkunapitapis mas awkin. Tsay ashmaynin lapan imaykantapis rikaq kaptinmi qayaykatsir Abraham kayno nirqan: “Lilïcho yataykamar* 3 promitimay kay patsatapis jana patsatapis kamaq TAYTA DIOSPA jutincho lapan nishqäta cumplinaykipaq. Kay tashqä *Canaán markakunapitaqa tsurïpaq warmita ama ashinkitsu. 4 Tsaypa trukanqa aylükuna taykashqan Harán markaman aywar juk jipashta pushamunki tsurïpa warminpaq”.

5 Tsayno niptinmi ashmaynin nirqan: “Pushamunäta mana munaptinqa ¿imatataq rurashaq, tayta? ¿Tsurikitatsuraq pushashaq warmipa markanman?”

6 Tsayno niptinmi Abraham kayno nirqan: “Tsurïta ama pushankitsu. 7 Jana patsacho kaykaq TAYTA DIOSMI nimashqa kay taykashqantsi patsata tsurïkunata, wilkäkunata y paykunapita miraqkunatapis qoykunanpaq kashqanta. Paymi taytäpa wayinpita y markäpita jorqarkamar kayman pushamashqa.* Tsaymi *angilninta kachanqa qamwan aywananpaq. Tsaynöpami tsurïpa warminpaq juk jipashta pushamunkipaq. 8 Jipash shamuyta mana munaptinqa parlashqantsi tsaylachönami usharanqa. Imano kaptinpis warmipa markanman tsurïta ama pushankitsu”.

9 Tsayno niptinmi ashmayninqa Abrahampa lilinta yataykur Tayta Diospa jutincho promitirqan patronnin nishqankunata cumplinanpaq. 10 Tsaypitami apananpaq kamarikurqan alinnin kaq regälukunata. Tsay regälukunata chunka *camëllukunawan cargakurkurmi aywarqan Abrahampa wawqin Nacor tashqan markaman. Tsayqa karqan Mesopotamiachömi. 11 Inti jeqaykaptinnami marka yaykunaman Abrahampa ashmaynin chayaykur camëllukunata pözu nawpanman qonqurpatsirqan. Tsay hörami jipashkuna pözupita yakuta apananpaq aywapäkuq.

12 Tsaychömi TAYTA DIOSTA manakurqan kayno nir: “Patronnï Abraham yärakushqan TAYTA DIOS, patronnïta kuyapashpayki kanan yanapaykalämay lapanpis ali kamakänanpaq. 13 Kay pözu nawpalancho yakuta apananpaq shamuq jipashkunata shuyaraykäshaq. 14 Mayqan jipashtapis chayamuq kaqtami kayno nishaq: ‘Puyñuykipita yakuta manakuläshayki, mamïta’. Tsayno nir manakuptï kayno nimätsun: ‘Upurkulay. Camëlluykikunatapis upurkatsishaq’. Tsayno nimaq kaq katsun Isaacpa warminpaq akrashqayki jipash. Tsaynöpami musyashaq patronnïta kuyapar yanapashqaykita”.

15 Tayta Diosta manakuyta manaraq ushaptinmi juk jipash puyñun umrushqa pözuman yakukuq chayarqan. Tsay jipashqa karqan Betuelpa tsurin Rebecami. Betuelnami karqan Milcacho Nacorpa tsurin. Nacornami karqan Abrahampa wawqin. 16 Rebecaqa karqan kuyaylapaq y virgen jipashmi. Paymi pözu kaqman chayaykur puyñuman yakuta wishirkur wayinpa kutikuykarqan. 17 Tsaymi Abrahampa ashmaynin taripaykur kayno nirqan: “Yakuta manakuläshayki, mamïta”.

18 Tsayno niptinmi jipashqa kayno nirqan: “Upurkulay, tayta”.

Tsayno nirmi puyñunta tsarapararqan yakuta upunanpaq. 19 Tsayno upurkuptinnami Rebeca kayno nirqan: “Camëlluykikuna upunanpaqpis pözupita yakuta jorqamushaq, tayta”.

20 Tsayno nirmi uywakuna yaku upukunanman warakayla ashtaparqan camëllukuna upunanpaq. 21 Tsaymi Abrahampa ashmayninqa TAYTA DIOSTA manakushqanno tsay jipash kashqanta o mana kashqantapis musyayta munar upälala rikapaykarqan. 22 Camëllukuna yakuta upuyta usharkuptinnami jipashpa senqanman jatiparqan qori sortëjata. Tsay sortëja soqta grämunömi karqan. Tsaynöpis makinman jatiparqan qoripita rurashqa ishkay brasilëtata. Tsaykuna karqan pachak (100) grämupita masmi.

23 Nirkurnami kayno nirqan: “¿Pipa tsurintaq kaykanki? ¿Papänikipa wayincho sitiu kantsuraq patsatsimänaykipaq?”

24 Tsawraqa Rebeca kayno nirqan: “Noqaqa Betuelpa tsurinmi kaykä. Awkilümi Nacor y awilänami Milca. 25 Wayïpis jäkuykanmi patsakunaykipaq. Punshapis qewapis kaykanmi camëlluykikuna mikunanpaq”.

26 Tsayno niptinmi Abrahampa ashmayninqa qonqurpakuykur TAYTA DIOSTA adorar kayno nirqan: 27 “Patronnï Abraham yärakushqan TAYTA DIOS, alabashqa kaykulay. Patronnïta kuyarmi imaypis yanapashpayki aylunmanpis chayatsimashqanki”.

28 Tsaypitanami Rebeca mamanta wilananpaq warakayla aywarqan. 29 Rebecapa turin Labánnami rikarqan qoripita rurashqa sortëjata y brasilëtata makincho panin jatiraykaqta. Runa imata nishqantapis mamanta Rebeca wilapaykashqanta mayarmi Labánqa warakayla aywarqan pözu kaqman tsay runawan tinkunanpaq. Aywarmi pözu nawpancho camëllunkunatawan tarirqan. 30 - 31 Tsawraqa Labán kayno nirqan: “¡Wayïman aywakushun, tayta! Qamqa kaykanki TAYTA DIOS yanapashqan ali runami. Kaychöqa manami punuykunkimantsu. Patsakunaykipaq wayi kamarishqanami kaykan. Camëlluykikunata wichqanaykipaqpis corral kaykanmi”.

32 Tsayno niptinmi Abrahampa ashmayninqa Labánpa wayinman aywarqan. Chayaykuptinnami Labánqa camëllukunata paskarir qewata qararqan. Tsaynöpis yakuta kamariparqan Abrahampa ashmaynin y yanaqaq runakuna chakinta maylakärinanpaq.

33 Tsaypita mikunanpaq mësaman jamatsiptin Abrahampa ashmaynin kayno nirqan: “Mikunäpaqpis wilashayki imaman shamushqätapis”.

Tsayno niptinmi Labán nirqan: “¡Jukla wilaykalämay!”

34 Tsawraqa tsay ashmay kayno nirqan: “Noqaqa kaykä Abrahampa ashmayninmi. 35 TAYTA DIOSPA bendicionninwanmi patronnï Abrahamqa rïcuyashqa. Tsaymi uyshankuna, cabrankuna, wäkankuna, camëllunkuna y bürrunkunapis atskaman mirashqa. Paypaqa atskami olqupis warmipis ashmayninkuna karkaykä. Tsaynölami qorinpis qellayninpis atska kaykan. 36 Patronnïpa warmin Sarapis chakwanna kaykarmi olqu wamrata wachashqa. Paypa wamranpaqmi lapan herencianpis kaykan. 37 Tayta Diospa jutinchömi patronnï kayno juratsimashqa: ‘Kay tashqä Canaán markakunapitaqa tsurïpaq warmita ama apamunkitsu. 38 Tsaypa trukanqa aywanki papänïpa aylunkuna kaqman. Paykunapita juk jipashta apamunki tsurï Isaacpa warminpaq’.

39 “Tsayno nimaptinmi kayno nirqä: ‘Tsay jipash shamuyta mana munaptinqa ¿imataraq rurashaq?’

40 “Tsaymi kayno nimarqan: ‘Yärakushqä TAYTA DIOSMI angilninta kachamunqa yanapashunaykipaq. Tsaynöpami aylükunapita juk jipashta apamunki tsurïpa warminpaq. 41 Aylükunaman chayaptiki tsurinta mana kachapämushuptikiqa promitimashqayki cumplishqanami kanqa’.

42 “Tsayno nimaptin shamurmi pözu nawpanman kanan junaq chayamushqä. Tsaychömi Tayta Diosta manakushqä kayno nir: ‘Patronnï Abraham yärakushqan TAYTA DIOS, yanapaykalämay Isaacpa warmin kananpaq kaq jipashwan tinkunäpaq. 43 Kay pözu nawpalancho shuyaraykäshaq jipashkuna yakukuq shamuqta. Kamakaykatsilay Tayta, patronnïpa tsurinpaq warmita tarinäpaq. Tsay jipashtami puyñunpita yakuta manakushaq. 44 Tsayno ruwakuptï pay kayno nimätsun: “Upurkulay. Camëlluykikunatapis yakuta upurkatsishaq”. Tsayno nimaq kaq jipashmi kanqa patronnïpa lumtsuyninpaq’.

45 “Tayta Diosta manakuyta manaraq usharmi rikarqä puyñun umrushqa Rebeca yakukuq aywaykämuqta. Pözupita yakuta jorquptinnami manakurqä kayno nir: ‘Yakuta manakuläshayki, mamïta’. 46 Tsaymi puyñunta marqarkur kayno nimarqan: ‘Upurkulay, tayta. Camëlluykikunatapis uputsimushaq’. Tsayno nimaptinmi yakuta upushqä. Tsaynölami camëllükunatapis yakuta uputsimushqa. 47 Nirkurna kayno tapurqä: ‘¿Pipa tsurintaq kaykanki?’ Tsaymi kayno nimarqan: ‘Noqaqa kaykä Betuelpa tsurinmi. Awkilümi Nacor y awilänami kaykan Milca’. Tsayno nimaptinmi juk sortëjata senqanman jatipashqä. Tsaynöpis ishkan makinman brasilëtakunata jatipashqä.

48 “Nirkurnami qonqurpakuykur TAYTA DIOSTA adorar kayno nishqä: ‘Patronnï Abrahampa Diosnin, qammi ali nänipa pushamashqanki patronnïpa aylunpita jipashta tarinäpaq’. 49 Tsayno nirmi Tayta Diosta manakushqä. Kananqa niykalämay patronnïta kuyapashpayki tsurikita awnimashqaykita o mana awnimashqaykitapis. Mana awnimaptikiqa alfin imanäshaqtaq”.

50 Tsawraqa Labánpis Betuelpis kayno nirqan: “TAYTA DIOS rasunpami yanapashushqanki kayman chayamunaykipaq. Tsayno kaykaptinqa ¿imanirtaq mana awnïmantsu? 51 TAYTA DIOS tsayno kananpaq destinashqa kaykaptinqa patronnikipa tsurinpaq Rebecata apankichari”.

52 Tsayno niptinmi Abrahampa ashmayninqa TAYTA DIOSTA agradëcikushpan urkunpis pampaman töpashqanyaq qonqurpakuykurqan. 53 Nirkurnami Rebecata qaraykurqan qoripita qellaypita rurashqa alhäjakunata y fïnu röpakunata. Tsaynölami turinta y mamanta qararqan. 54 Tsaypitanami Abrahampa ashmayninqa yanaqaqninkunawan mikurkur upurkur tsaycho punupäkurqan. Patsa wararkuptinnami sharkurkur kayno nirqan: “Kananqa patronnï kaqman kutikushaqna, tayta”.

55 Tsayno niptinmi Rebecapa turin y maman kayno nirqan: “Chunka junaqlapis Rebeca qoyäpämätsunraq. Tsaypita itsanqa apakunkipaq”.

56 Tsayno niptinmi Abrahampa ashmaynin kayno nirqan: “Kayman shamuptï lapantapis TAYTA DIOS kamakaykätsiptinqa patronnïpa wayinman kutikunäpaq jukla despachaykalämay”.

57 Tsaymi paykuna nirqan: “Mä, tapunantsipaq jipashta qayashun”.

58 Tsawraqa Rebecata qayaykur tapurqan: “¿Kay runawan aywayta munankiku?”

Tsayno tapuptinmi kayno nirqan: “Awmi”.

59 Tsayno niptinmi despachapäkurqan itilanpita ashmaqnin warmitawan. Tsaymi aywakärirqan Abrahampa ashmayninwan y paywan shamuq runakunawan. 60 Tsay yarqushqan hörami lapan aylunkuna bendicionta qoshpan kayno nipäkurqan: “Wawaykikuna, wilkaykikuna y paykunapita miraqkunapis atskaman mirar waranqanpa waranqanpa kaykulätsun. Tsaynöpis qampita miraqkuna lapan contrankunata vincir munayninman churatsun”.

61 Tsaypitami ashmaynin warmikunawan camëllukunata muntakurkur Abrahampa ashmaynin pushashqanpa Rebeca aywarqan. Tsaynömi Abrahampa ashmayninqa Rebecata pushakurkur kutikurqan.

62 Paykuna chayananpaqqa Isaac kutishqanami kaykarqan Beer Lahai-Roí nishqan pözu kaqpita. Pay taykarqan *Neguevchömi. 63 Tsay hörami inti jeqaykaptinna Isaacqa yarpachakur puriykarqan. Tsayno puriykashqanchömi rikärirqan camëllukuna aywaykämuqta. 64 Tsaynölami Rebecapis Isaacta rikaykur muntarashqan camëllupita urarqan. 65 Nirkurmi Abrahampa ashmayninta kayno tapurqan: “¿Pitaq taqay aywaykämuq runa?”

Tsawraqa kayno nirqan: “Paymi patronnï”.

Tsayno niptinmi Rebecaqa vëlunwan qaqlanta tsapakurqan.

66 Isaacwan tinkurkurnami ashmayninqa wilaparqan lapan ima pasashqantapis. 67 Tsaypitanami Isaacqa Rebecata pusharqan maman manaraq wanur tashqan tolduman. Tsaychönami Rebecawan Isaac pasaypa kuyanakur tarqan. Paywan tarnami maman wanushqanpitapis mana lakikurqannatsu.

Warmin Ceturacho Abrahampa tsurinkuna yurishqan

1 Crónicas 1.32-33

25 Abrahampa juk warminpa jutinmi karqan Cetura*. 2 Tsay warmichömi Abrahampa tsurinkuna karqan Zimram, Jocsán, Medán, Madián, Isbac y Súa. 3 Jocsánpa tsurinkunami karqan Seba y Dedán. Dedánpita miraq runakunapitami karqan Asur, Letus y Leum runakuna. 4 Madiánpa tsurinkunanami karqan Efa, Efer, Hanoc, Abida y Elda. Paykunami Ceturapita miraqkuna karqan.

5 Abrahampa lapan imaykanpis tsurin Isaaclapaqmi karqan. 6 *Concubïna warminkunacho* kaq tsurinkunataqa walka walkalami imaykatapis aypurqan. Manaraq wanur aypurkurmi paykunata nirqan inti jeqamunan läduman aywakärinanpaq. Tsaynöpami Isaacpita karuchöna tarqan.

Abraham wanushqan

7 Abraham kawarqan pachak qanchis chunka pitsqa (175) watayuq kashqanyaqmi. 8 Payqa awkinna kaykar wanukushpanmi unay aylunkuna kaqman aywakurqan. 9 Ayantanami pampapäkurqan tsurinkuna Isaac y Ismael Macpela machayman. Tsayqa kaykan Mamripita inti jeqamunan läducho y Zoarpa tsurin Efrónpa chakran kaqchömi. Efrón aylu runakunaqa heteo runakunami karqan. 10 Tsay chakraqa karqan heteo runakunapita Abraham rantishqanmi.* Tsaymanmi Abrahamta pampapäkurqan warmin Sara pamparaykashqan nawpanman. 11 Abraham wanuptin tsurin Isaactanami Tayta Dios bendicionninta qorqan. Payqa tarqan Beer Lahai-Roí nishqan pözu nawpanchömi.*

Ismaelpita miraqkuna

1 Crónicas 1.28-31

12 Kaychömi qelqaraykan Abrahampa tsurin Ismaelpa tsurinkunapita y paykunapita miraqkunapitapis.

Ismaelpa mamanmi karqan Agar. Pay karqan Sarapa ashmaynin Egipto warmimi. 13 Ismaelpa tsurinkunapa jutinkunami qechpapita qalaykur hasta nunushyaq karqan Nebaiot, Cedar, Adbeel, Mibsam, 14 Misma, Duma, Massa, 15 Hadar, Tema, Jetur, Nafis y Cedema. 16 Ismaelpa tsurinkuna chunka ishkaymi karqan. Paykunami tsaytsikaman mirar chunka ishkay trïbu rikakurqan. Tsay tsurinkunapa jutinkuna kashqannölami trïbunkunapa markankunapa jutinkunapis karqan. Paykunami cada ünun mandaq karqan trïbunkunacho.

17 Ismael kawarqan pachak kimsa chunka qanchis (137) watami. Wanushpannami unay aylunkuna kaqman aywakurqan. 18 Ismaelpita miraqkuna mashtakashqa tarqan Havilapita hasta Shuryaqmi. Tsayqa kaykan Egipto nación lädupami. Tsaypami Asurman aywaq näni pasaykan. Kikinpura chikinakuykarpis tsaychömi paykuna tarqan.*

Jacob y Esaú yurishqan

19 Kaychömi qelqaraykan Isaacpa tsurinkunapita y paykunapita miraqkunapitapis. Isaacqa Abrahampa tsurinmi karqan.

20 Chusku chunka (40) watayuq kaykarmi Rebecawan Isaac tarqan. Rebecaqa karqan Betuelpa tsurin y Labánpa paninmi. Paykunaqa Padan-aramcho taq arameo runakunami karqan. 21 Warmin Rebeca qoluq kaptinmi qeshyaq rikakunanpaq TAYTA DIOSTA Isaac manakurqan. Manakushqanta TAYTA DIOS mayaptinmi Rebecaqa qeshyaq rikakurqan. 22 Milïshu kashpanmi pelyar mamanpa pachanta fiyupa nanätsirqan. Tsawraqa Rebeca yarpachakurqan kayno nir: “Tsayno kaykaptinqa wanukümanpis”.

24 Killan chayamuptinnami Rebecaqa wachakurqan milïshuta. 25 Punta yuriq kaqpa aqtsan karqan puka y intëru cuerpunnami shapra karqan. Paypa jutintami churaparqan Esaú* jutin kananpaq. 26 Esaúpa talonninta* aptashqami qepanta yurirqan wawqin. Tsayno yurishqanpitami jutinta churaparqan Jacob* jutin kananpaq. Rebeca wachakunan witsan Isaac kaykarqan soqta chunka (60) watayuqnami.

Qechpa kay derëchunta Esaú rantikushqan

27 Tsaypitanami Esaúwan Jacob mözuyarqanna. Esaúqa jirkapa purirmi jirka uywakunata wanutsiyta yachakurqan. Jacobmi itsanqa maypapis mana yarquypa täkuq. 28 Esaú tsarimushqan uywakunapa aytsanta mikurmi Isaac payta mas kuyarqan. Rebecami itsanqa Jacobta mas kuyarqan.

29 Juk junaqchömi Jacob yanukuykaptin Esaú chayarqan jirkapa aywashqanpita pasaypa utikashqa. 30 Tsaychömi Jacobta kayno nirqan: “Wawqi, tsay yanukushqayki pukay pukay mikuyta manakushayki. Pasaypami yarqaypita wanuykäna”.

(Pukay pukay kaq mikuyta munapashqanpitami Esaúta reqipäkurqan Edom jutiwan.*)

31 Niptin Jacob kayno nirqan: “Qaranäpaqqa qechpa kay derëchuykita kanan höra qoykamay”.

32 Jacob tsayno niptin Esaú kayno nirqan: “Yarqaypita wanuykaptïqa ¿imapaqnataq väliman qechpa kay derëchüpis?”

33 Esaú tsayno niptinmi Jacob kayno nirqan: “Kanan höra Diospa jutincho jurar promitimay qechpa kay derëchuykita trukanantsipaq”.

Tsawraqa jurashpanmi Esaú qechpa kay derëchunta tsay mikuywan trukarqan.* 34 Tsaymi Jacob qararqan tantatawan pushpu picantita. Mikuyta usharkurnami Esaúqa aywakurqan. Manami imapis qokurqantsu qechpa kay derëchun.

Gerar markacho Isaac tashqan

26 Tsay witsanmi fiyupa muchuy karqan. Tsay karqan Abraham kawashqan witsan kashqannömi.* Tsayno kaptinmi Gerar markaman Isaac aywakurqan. Gerarchömi filisteo runakunapa mandaqnin rey Abimelec tarqan. 2 Tsaychömi TAYTA DIOS yuriparkur Isaacta kayno nirqan: “Egiptuman ama aywaytsu. Tänaykipaq nishqä partilachöraq 3 jäpa runano täkuykay. Noqaqa imaypis qamwanmi kaykäshaq.* Tsaynöpis qamta bendicionnïta qoshpämi qampita miraqkunata kay intëru jalqakunata y raqrakunata qoykushaqpaq. Tsaynöpami cumplishaq papäniki Abrahamta promitishqäta. 4 Qoylarkunanöpis yupayta mana atipaypaq kananpaqmi qampita miraqkunaman bendicionnïta churashaq. Paykunatami qoykushaqpaq intëru kay jalqakunata y raqrakunata. Paykunapitami pïmay runakunapis bendicionnïta chaskinqapaq.* 5 Tsayno kanqa mandamientükunata, leynïkunata y yachatsishqäkunata Abraham cumplishqanpitami”.

6 Tayta Dios tsayno niptinmi Isaacqa Gerarcho tarqan.

7 Tsaycho taq runakunami Isaacta tapurqan Rebeca iman kashqantapis. Rebeca kuyaylapaq kaptinmi Isaac yarparqan warmin rayku runakuna wanutsinanpaq kashqanta. Tsaymi mana wilakurqantsu Rebeca warmin kashqanta. Rasun kaqta ninanpa trukan “payqa panïmi” nirqan. 8 Tsaypita juk tiempu pasarkuptinnami filisteo runakunapa mandaqnin rey Abimelec ventänanpa rikachakuykashqancho rikarqan Rebecata Isaac kuyar shulwapaykaqta.* 9 Tsayno rikaykurmi Isaacta qayaykatsir Abimelec kayno nirqan: “Payqa warmikimi kashqa ¿aw? Warmiki kaykaptinqa ¿imanirtaq ‘panïmi’ nirqayki?”

Tsaymi Isaac kayno nirqan: “Tsayno nishqä warmï rayku wanutsipäkamänanpaq kashqanta yarparmi, tayta”.

10 Tsayno niptinmi Abimelec kayno nirqan: “¿Imanirtaq tsaynöqa lulapämashqanki? Jinachi mayqan runapis warmikiwan pununman karqan. Tsayno lulapämar jinachi jutsata ruratsipäkamankimanpis karqan”.

11 Tsaypitanami lapan runakuna musyananpaq Abimelec kayno nirqan: “Kay runata o warminta pipis achäquita ashipaq kaqqa wanutsishqami kanqa”.

12 Tsay watami Isaacqa tsaycho murukurqan. TAYTA DIOS bendicionninta churaptinmi shuntaytapis mana atipashqanyaq mikuynin wayurqan. 13 Tsaynöpa Isaac pasaypa rïcuyaptinmi imaykanpis atska karqan. 14 Uyshankunapis, cabrankunapis y wäkankunapis atskamanmi mirarqan. Chakranta arupänanpaq ashmayninkunapis tsaytsikami karqan. Tsayno rïcuyaptinmi filisteo runakunaqa chikishpan 15 Isaacpa taytan Abraham uchkutsishqan yaku pözukunata pampapäkurqan.

16 Tsaypitanami Isaacta Abimelec kayno nirqan: “Kaypita aywakuy. Noqakunapita masmi rïcuyashqanki”.

17 Tsayno niptinmi Isaac aywakur Gerar raqra nawpan pampachöna tarqan. 18 Tsayman chayaykurmi taytan Abraham uchkutsishqan pözukunata Isaac pitsatsirqan. Tsay pözukunatami Abraham wanuykuptin filisteo runakuna pampatsashqa karqan. Pitsarkatsirnami jutinta Isaac churaparqan taytan churapashqannöla.

19 Tsay pampacho mushuq pözuta oqtiykashqanchömi Isaacpa ashmayninkuna chuya yakuta tarirqan. 20 Tsaymi Gerarcho taq uysha mitsiqkunawan Isaacpa uysha mitsiqninkuna yakuta qechunakur pelyapäkurqan. Tsaypitami Isaac tsay pözupa jutinta churaparqan Esek* jutin kananpaq. 21 Tsaypita Isaacpa ashmayninkuna juktana yaku pözuta oqtitsirqan. Tsay jananpis yapaymi pelyarqan. Tsaymi tsay pözupa jutinta Isaac churaparqan Sitna* jutin kananpaq. 22 Tsayno pelyaptinmi juk lädupana aywakur tsaychöpis pözuta oqtitsirqan. Piwanpis tsay janan mana pelyarnami jutinta churaparqan Rehobot* jutin kananpaq. Tsaymi nirqan: “Kananmi itsanqa TAYTA DIOS yanapaykämantsi kaycho jawkana täkunantsipaq. Tsaymi wamrantsikunapis uywantsikunapis atskaman miranqapaq”.

25 Tsaychömi *altarta perqarkur Isaacqa TAYTA DIOSTA adorarqan. Tsaycho taptinmi ashmayninkuna juk pözuta uchkurqan yakuta jorqunanpaq.

Isaacwan Abimelec promitinakushqan

26 Juk kutichömi Abimelec aywarqan Gerar markapita Isaacwan parlananpaq. Abimelecwanmi* aywarqan yätsiqnin Ahuzat y soldädunkunapa mandaqnin Ficolpis. 27 Chayaykuptinmi Isaac kayno nirqan: “Ajayämar markaykipitapis qarqaykämarqa ¿imapaqtaq shapäkamushqanki?”

28 Tsayno niptinmi paykuna kayno nirqan: “Noqakuna tantiyakärishqä qamta TAYTA DIOS imachöpis yanapaykäshushqaykitami. Tsaymi *pactuta ruranantsipaq shapäkamushqä. 29 Kanan promitimay imaypis ali kawanantsipaq. Manami qamkunata chikipäkushqätsu, tsaypa trukanqa imaypis alimi kawarqantsi. Yarqakamurpis jawkalami shapäkamurqayki. Qamtaqa TAYTA DIOSMI imaykachöpis yanapaykäshunki”.

30 Tsayno niptinmi ali alita Isaac yanukatsir paykunawan mikurqan y upurqan. 31 Waraynin* tutanami Abimelecwan Isaac promitinakurqan ali kawapäkunanpaq. Nirkurnami Isaac kaqpita kushishqa kutikärirqan.

32 Tsay junaqmi Isaacpa ashmayninkuna wilarqan uchkupäkushqan pözucho yaku kaykaqta. 33 Tsaymi tsay pözupa jutinta Isaac churaparqan Seba* jutin kananpaq. Tsaypitami kananyaqpis tsay markapa jutin kaykan Beerseba.*

Esaúpa warminkuna

34 Esaú chusku chunka (40) watayuq kaykashpanmi Beeripa tsurin Juditwan tarqan. Beeriqa heteo runami karqan. Tsaynölami Esaú tarqan Elónpa tsurin Basematwanpis. Elónpis heteo runami karqan. 35 Tsay warmikunawan Esaú taptinmi Isaac y Rebeca pasaypa rabyanarqan.

Jacobta Isaac bendicionta qoshqan

27 Pasaypa awkinna karmi Isaacqa mana reqikurqannatsu. Juk kutimi qechpa tsurin Esaúta qayarqan. Tsaymi kayno nirqan: “¿Imapaqtaq qayaykämanki, papä?”

2 Tsaymi Isaacqa kayno nirqan: “Noqaqa pasaypa awkinnami kaykä. Tsayno kaykarqa capazchari elaqpita wanukushaqnapis. 3 Flëchaykita apakurkur jirkapa ayway ima uywalatapis tsarirkamur 4 yachashqä mikuyta yanupämänaykipaq. Tsayta mikurkurnami manaraq wanushpä bendicionta qoykushaykipaq”.

5 Esaúta papänin tsayno nishqantami Rebeca mayaykarqan. Tsaymi jirka uywata tsarimuq Esaú aywashqanyaq 6 Jacobta Rebeca kayno nirqan: “Wawqiki Esaúta papäniki parlapashqantami mayashqä. 7 Paytami manakushqa jirka uywata tsarirkamur yachashqan mikuyta yanupänanpaq. Tsayta mikurkurnashi TAYTA DIOSPA jutincho bendicionta qonqa. 8 Kanan yätsishqäta shumaq wiyamay, hïju. 9 Jukla aywaykur cabrantsikunapita ishkay alinnin manta cabrata apamuy. Tsay aytsapitami papäniki yachashqan mikuyta yanupäshaq. 10 Yanukuriptïnami papäniki kaqman apanki. Tsayta mikurkurnami manaraq wanushpan bendicionta qoshunkipaq”.

11 Tsayno niptinmi mamanta Jacob kayno nirqan: “Noqapaqa manami wawqï Esaúpanötsu cuerpü shapra kaykan.* 12 Papänï yatamar imarqa tantiyanqachari engañaykashqäta. Tantiyamarqa bendicionta qomänanpa trukan maldicionamanqachari”.

13 Tsawraqa maman kayno nirqan: “Papäniki maldicionashuptikiqa noqaman chayamätsun, hïju. Nishqänöla manta cabrakunata jukla apamuy”.

14 Maman tsayno niptinmi Jacobqa ishkay manta cabrata apamurqan. Tsaytanami Isaac yachashqan mikuyta Rebeca yanukurqan. 15 Nirkurmi Esaúpa churaraykaq alinnin röpanta Jacobta jatiparqan. 16 Tsaynöpis papänin mana tantiyananpaq manta cabrakunapa qaratsanta pituparqan rikranman y kunkanmanpis. 17 Yanukurirnami tantata y mikuyta ayaparqan papäninman apananpaq.

18 Tsawraqa papänin kaqman chayaykur Jacob kayno nirqan: “¡Papä!”

Tsayno niptin Isaac nirqan: “¿Mayqan kaq tsurïtaq kaykanki, hïju?”

19 Tsawraqa Jacob kayno nirqan: “Noqaqa mayor tsuriki Esaúmi kaykä, papä. Nimashqaykita yanukamushqänami. Sharkamuy tsarimushqä uywapa aytsanta mikurkur bendicionnikita qomänaykipaq”.

20 Tsawraqa Isaac kayno tapurqan: “¿Imanöpataq rätulaqa tsarimushqanki jirka uywata, hïju?”

Tsayno niptin Jacob nirqan: “TAYTA DIOSNIKI yanapamaptinmi rasla tsarimushqä”.

21 Tsaymi Isaac kayno nirqan: “Rasunpa Esaú kashqaykita musyanäpaq witimuy yataykunäpaq”.

22 Tsayno niptinmi papäninpa nawpanman Jacob witirqan. Yataykurmi papänin kayno nirqan: “Rimakuyninqa Jacobpanömi. Rikranmi itsanqa Esaúpano”.

23 Esaúpa rikranno shaprasapa kaptinmi yataykarpis mana tantiyarqantsu Jacob kashqanta. Bendicionta qonanpaq kaykarnami 24 yapay kayno tapurqan: “¿Rasunpaku tsurï Esaú kaykanki?”

“Rasunpami Esaú kaykä, papä” nirqan.

25 Tsayno niptin papänin kayno nirqan: “Tsarimushqayki uywapa aytsanta qaraykalämay, hïju. Mikurkurnami bendicionnïta qoshaykipaq”.

Tsaymi mikuyta y vïnuta Jacob qaraptin Isaac mikurqan y upurqan. 26 Mikuyta usharkurnami kayno nirqan: “Witimuy hïju, mutsamänaykipaq”.

30 Bendicionta chaskirkur Jacob yarqurishqalantanami Esaúqa chayarqan tsarimushqan munti uywan aparishqa. 31 Paypis papänin yachashqan mikuyta yanukurir aparmi kayno nirqan: “Sharkamuy, papä, yanukamushqä aytsata mikunaykipaq. Nirkur bendicionnikita jukla qoykalämay”.

32 Tsayno niptinmi Isaac tapurqan kayno nir: “¿Mayqan tsurïtaq kaykanki, hïju?”

Niptin Esaúqa nirqan: “Qechpa tsuriki Esaúmi kaykä, papä”.

33 Tsayno niptinmi Isaac pasaypa siksikyashpan kayno nirqan: “Tsawraqa ¿pitaq jirka uywapa aytsanta yanukurir mikuyta apapämashqa? Tsay mikuyta lapantami mikushqä manaraqpis chayamuptiki. Paynami lapan bendicionta chaskishqa”.

34 Papänin tsayno niptinmi Esaúqa fiyupa waqashpan kayno nirqan: “Papä, noqatapis bendicionnikita qoykalämay”.

35 Tsayno niptinmi Isaac kayno nirqan: “Wawqikimi chaykamur engañamashqa. Qamta qonäpaq kaq bendicionta paytanami qoykushqä”.

36 Tsawraqa Esaú kayno nirqan: “Tsayno kaptinchari Jacob* jutin kananpaq churaparqayki. Kananwanqa ishkay kutinami engañaman. Nawpatapis qechpa kay derëchüta qechumashqa.* Kanan noqapaq kaq bendicionta chaskishqa. ¿Manaku walkalapis bendición noqapaq kanraq?”

37 Tsayno niptinmi Isaac kayno nirqan: “Jacobtanami nishqä munaynincho tsararäshunaykipaq y qampita miraqkunapis paypa munaynincho kananpaq y trïgunpis üvanpis atska kananpaq. Kanan ¿ima bendicionlataraq qamta qoykushaykipis, hïju?”

38 Tsawraqa Esaúqa yapay kayno nirqan: “Noqapaqqa ¿manaku juk bendicionlapis kan, papä? Noqatapis bendicionta qoykalämay, ari”.

Tsayno nirmi pasaypa qaparayparaq papäninta waqaparqan.*

Esaúpita Jacob qeshpir aywakushqan

41 Papänin bendicionta qoshqan junaqpita patsami Esaúqa Jacobta pasaypa chikirqan. Tsaymi shonqulancho kayno yarparqan: “Papänï wanunalantami shuyaraykä. Pay wanuptinqa wawqï kaptinpis supaynintami apatsishaq”.

42 Esaú tsayno yarpaykashqanta musyaykurmi Rebecaqa Jacobta qayaykatsir kayno nirqan: “Wawqiki Esaúmi wanutsishunaykipaq juraykan. 43 Tsayno yarpaykaptinqa yätsishqäta shumaq wiyamay, hïju. Haráncho turï Labán kaqman jukla qeshpikuy.* 44 Pay kaqcho täkuy wawqikipa rabyaynin pasananyaq. 45 Rabyaynin pasarkuptinnami qayatsimushayki kutimunaykipaq. ¡Noqa manami munätsu ishkan wawäta juk junaqlacho oqraykuyta!”

46 Tsaypitanami runan Isaacta Rebeca kayno nirqan: “Esaúpa warminkunata mana rikanä kashqa jina wanukümanpis. Kay *Canaáncho heteo warmiwan Jacobpis taptin imaptinqa ¿imapaqnataq kawashaqpis?”

28 Tsayno niptinmi tsurin Jacobta qayaykur Isaac bendicionta qoshpan kayno nirqan: “Cananea warmiwanqa ama tankitsu, hïju. 2 Padan-aram markaman ayway awkiluyki Betuelpa wayinman. Tsaychömi mamaykipa turin Labánpa tsurinkunapita akranki tänaykipaq. 3 Dios El-Shaddai* bendicionninta qoykuläshunki tsurikikuna atskaman mirananpaq y paykunapita miraqkuna atska nacionkuna kananpaqpis. 4 Papänï Abrahamta Tayta Dios bendicionninta qoshqannöla* qamtapis bendicionninta qoykuläshunki y qampita miraqkunatapis bendicionninta qoykulätsun. Tsaynöpami kanan qorpanöla taykashqantsi jalqakunapis y raqrakunapis qampita miraqkunapaq kanqa. Tsayno kananpaqmi papänïta Tayta Dios promitirqan”.

5 Tsaynöpami Isaac tsurin Jacobta despacharqan Padan-aram markaman. Tsaymi Jacob chayarqan tiyun Labánpa wayinman. Labánqa karqan Rebecapa turin y Betuelpa tsurinmi. Betuelqa arameo runami karqan. Rebecanami karqan Esaúpa y Jacobpa maman.

Esaú juk warmiwan tashqan

6 Esaúmi musyarqan wawqin Jacobta papänin bendicionta qoshqanta, nirkur warmita ashinanpaq Padan-aramman despachashqanta. Tsaynöpis musyarqan cananea warmiwan mana tänanpaq nishqanta. 7 Tsaynöpis musyarqan papänin maman nishqanta wiyakur Padan-aramman Jacob aywakushqanta. 8 Tsaynöpami Esaú tantiyarqan cananea jipashkunata lumtsuyninpaq papänin mana munashqanta. 9 Tsayta tantiyarmi Esaú aywarqan tiyun Ismael kaqman. Ismaelqa karqan Abrahampa tsurinmi. Tsaychönami warminpaq ashirqan Ismaelpa warmi tsurin Mahalat jipashta. Tsay jipashqa karqan Nebaiotpa paninmi. Tsaynöpami ishkay cananea warmikunawan taykarpis jananman juk warmita ashirqan.*

Bet-elcho Jacobta Tayta Dios yuripashqan

10 Beersebapita aywakurmi Haránman aywaq nänipa Jacob aywarqan. 11 Tsayno aywaykarmi juk partiman chayarqan. Tsaycho tsakäpakurmi rumita jawnakurkur punurqan. 12 Sueñuyninchömi rikarqan pampapita jana patsayaq escalëra ichiraykaqta. Tsaynöpis rikarqan tsay escalërapa Tayta Diospa *angilninkuna witsaykaqta y uraykämuqta.*

13 Tsaynöpis TAYTA DIOSTA rikarqan escalëra puntancho ichiraykaqta. Paymi kayno nirqan: “Noqami kaykä awkiluyki Abraham y papäniki Isaac yärakushqan TAYTA DIOS. Kanan punuykashqayki pampataqa qamta y qampita miraqkunatami qoykushaykipaq.* 14 Qampita miraqkunami polvunöraq yupaytapis mana atipaypaq kanqapaq. Tsurikikuna mirashpanmi maytsaypapis mashtakanqapaq. Qampita y tsurikikunapita miraqkunapitami lapan nación runakunapis bendicionnïta chaskinqapaq.* 15 Noqa imaypis qamwanmi kaykäshaq. Maypa aywaptikipis noqami rikashaykipaq. Maypitapis kay partimanmi kutitsimushaykipaq. Mana qonqaypami qamta lapan promitishqäkunata cumplishaqpaq”.

16 Punuykashqanpita rikcharkamur Jacob kayno nirqan: “TAYTA DIOSQA rasunpami kaycho kaykan. Kaycho kaykashqantaqa manami tantiyarqätsu”.

17 Tsaymi mantsakashqa kayno nirqan: “¡Kay partiqa *sagrädumi kaykan! ¡Kayqa Tayta Diospa wayin kar jana patsa punkumi kaykan!”

18 Tsaka tsakala sharkurnami Jacobqa jawnarashqan rumita jawirqan señalpaq. Nirkurnami Tayta Diosta adorashpan tsay rumi jananman aceitita jichaparqan. 19 Nawpataqa tsay cercancho kaq markapa jutin karqan Luz. Jacobnami tsay markapa jutinta churaparqan Bet-el* jutin kananpaq.

20 Tsaychömi Tayta Diosta Jacob manakur kayno nirqan: “Kanan aywaykashqäpa ali puriykamunäpaq yanaqaykalämay, Tayta. Mikunäpaq y röpata jatikunäpaqpis kamaripaykalämay. 21 Papänïpa wayinman kawaykar kutimuptïqa qamlami TAYTA DIOSNÏ kankipaq. 22 Kay ichitsishqä rumimi señal kanqa qamta kaycho pïmaypis adorashunaykipaq. Lapan kamaripämashqaykipitami *diezmuta qampaq imaypis churamushaq”.

Haránman Jacob chayashqan

29 Tsayno aywarmi Jacob chayarqan inti jeqamunan läducho taq runakuna kashqanman. 2 Tsay jirkachömi pözuta rikarqan. Tsay pözupa nawpanchömi kimsa punta uyshakuna y cabrakuna kaykarqan. Lapan uywakunapis tsay pözupitami yakuta upupäkuq. Tsay pözutaqa jatunkaray läja rumimi tsapararqan. 3 Tsay läjataqa lapan mitsikuqkuna chayaykurmi kichapäkuq uyshankuna y cabrankuna yakuta upunanpaq. Yakuta upurkuptinnami yapay läja rumiwan tsaparkuq. 4 Tsaycho kaykaq runakunawan tinkurmi Jacob tapurqan kayno nir: “Taytakuna, ¿maypitataq kanki?”

Tsawraqa kayno nipäkurqan: “Haránpitami karkaykä”.

5 Tsawraqa Jacob kayno nirqan: “Qamkuna paqta reqinki Nacorpa wilkan Labánta”.

Tsayno niptinmi kayno nipäkurqan: “Aw, reqipäkümi”.

6 Yapaypis Jacob tapurqan: “¿Alitsuraq kaykälan?”

Tsawraqa mitsikuqkuna nirqan: “Aw, Labánqa alimi kaykan. Taqay uyshankuna y cabrankuna qatishqa aywaykämuq jipashqa Labánpa tsurin Raquelmi”.

7 Tsawraqa Jacob kayno nirqan: “Inti jatunraq kaykaptinqa ¿imanirtaq uyshakunatapis y cabrakunatapis ayluraykätsinki? Yakuta upurkatsir yapay mitsiyraq”.

8 Tsaymi kayno nipäkurqan: “Mitsikuq mayïkuna chayamunantaraqmi shuyarpaykä. Shuntakarkurraqmi pözu tsaparaq rumita wititsipäkü”.

9 Tsayno parlarkaykaptinmi Raquel chayarqan papäninpa uyshankunata y cabrankunata qatishqa. Raquelqa karqan uyshakunata y cabrakunata mitsikuqmi. 10 Uywankunata qatishqa prïman Raquel chayaykaqta rikarmi Jacobqa pözu kaqman aywaykur tsaparaykaq rumita wititsirqan. Nirkurmi uyshakunata y cabrakunata yakuta uputsirqan. 11 Tsaypitanami Jacobqa Raquelta winchikushpan mutsarqan.* Tsaycho reqinakurmi kushikuypita waqarqan. 12 Nirkurmi Jacob wilarqan Rebecapa wawan y Labánpa sobrinun kashqanta. Tsayta musyarmi Raquel warakayla aywarqan papänin Labánta wilananpaq.

13 Paninpa wawanwan tinkushqanta wilaykuptinmi Labánqa warakayla aywarqan tinkunanpaq. Tinkurkurnami kushikushpan makalakurkur mutsarqan. Wayinman pushaykuptinmi Jacob wilarqan ima pasashqantapis. 14 Tsayno wilapaptinmi Labán kayno nirqan: “¡Rasunpami qamqa aylü kaykanki!”

Raquelpaq y Leapaq kashqa Jacob arupashqan

Tsaycho juk killa Jacob arupar täparaykaptinnami 15 Labán kayno nirqan: “Aylü karpis manami walälaqa arupämankimantsu. Wilamay arushqaykipita aykata päganäpaqpis”.

16 Labánpaqa ishkaymi jipash tsurinkuna karqan. Qechpa kaqpa jutinmi karqan Lea. Shulka kaqpa jutinnami karqan Raquel. 17 Lea kuyaylapaq nawiyuq kaptinpis Raquelmi mas kuyaylapaqqa karqan. 18 Raquelta kuyarmi Jacobqa Labánta kayno nirqan: “Shulka kaq tsuriki Raquelpaq qanchis wata arupäshayki, papä”.

19 Tsaymi Labán kayno nirqan: “Tsurïta jäpa runawan tätsinäpa trukanqa alimi kanman qamwan tätsiptï. Tsayno kaptinqa kaylachöna täkushun”.

20 Tsaymi tiyun Labánta Jacob aruparqan qanchis wata Raquelpaq kashqa. Raquelta pasaypa kuyaptinmi qanchis wata manapis aykälata pasarirqan. 21 Qanchis watata cumplirkurnami Labánta Jacob kayno nirqan: “Arupänäpaq parlashqantsita cumplishqänami, tayta. Kananqa tsurikiwan tätsimayna”.

22 Tsayno niptinmi Labánqa lapan reqinakushqan runakunata qayatsirqan casaray fiestaman. 23 Tsay tsakaymi tsurin Leata pusharkur Jacobta mana musyatsiylapa oqlaparkurqan. Tsaymi Leawan Jacob punurqan. 24 Leapa ashmaynin kananpaqmi Labánqa entregaykurqan Zilpa jutiyuq jipashta.

25 Patsa wararkuptinnami Jacobqa tantiyarqan Leawan punushqanta. Tsaymi Labánta kayno nirqan: “¿Imanirtaq kayta ruramashqanki? Raquelpaq kashqa arupaykaptïqa ¿imanirtaq Leata oqlaparkamashqanki?”

26 Tsayno niptinmi Labán kayno nirqan: “Kaychöqa qechpa kaqraqmi puntata runawan tan. Tsaypitaraqmi shulka kaqqa runawan tan. 27 Juk semänayaqraq Leawan tay. Tsaypitaqa Raqueltapis entregashaykichari yapay qanchis wata mas arupämänayki kaptinqa”.

28 Tsayno niptinmi Jacob awnirqan qanchis wata mas arupänanpaq. Leawan tashqan semänarkuptinnami Labánqa tsurin Raquelwanpis tätsirqan. 29 Raquelpapis ashmaynin kananpaqmi Bilha jutiyuq jipashta qoykurqan. 30 Tsaypitanami Jacob Raquelwanpis punurqan. Leata kuyashqanpita Raquelta mas kuyarmi tiyun Labán nishqannöla yapay qanchis wata aruparqan.

Jacobpa tsurinkuna yurishqan

31 Jacob mana kuyashqanta rikarmi TAYTA DIOS destinarqan Lea wawayuq kananpaq. Raqueltami itsanqa qoluqyätsirqan. 32 Lea qeshyaq rikakurmi wacharqan olqu wamrata. Yuriptinmi kayno nirqan: “Lakikuptïmi TAYTA DIOS kuyapämashqa wawayuq kanäpaq. Kananmi itsanqa runä kuyamanqa”.

Tsaymi wamranpa jutinta churaparqan Rubén* jutin kananpaq.

33 Tsaypita yapay Leapa wawan yurirqan. Tsaymi kayno nirqan: “TAYTA DIOSMI rikamashqa runä mana kuyamashqanta. Tsaymi yanapamashqa yapay wawayuq kanäpaq”.

Tsayno nirmi wamranpa jutinta churaparqan Simeón* jutin kananpaq.

34 Tsaypita yapaymi Leapa olqu wawan yurirqan. Tsaymi kayno nirqan: “Kimsatana tsurinta wachaykaptïqa noqalatanami runä kuyamanqa”.

Tsayno nirmi wamranpa jutinta churaparqan Leví* jutin kananpaq.

35 Tsaypita mas jukpis Leapa wawan karqanraqmi. Yuriptinmi kayno nirqan: “Kananqa TAYTA DIOSTAMI alabashaq”.

Tsayno nirmi wamranpa jutinta churaparqan Judá* jutin kananpaq. Tsaypitaqa wawan manami karqannatsu.

30 Raquelqa wawata mana tarirmi nanan Leata chikirqan. Tsaymi Jacobta kayno nirqan: “Wawata mana taritsimaptikiqa ¿imapaqtaq kawashaqpis?”

2 Tsayno niptinmi Jacob fiyupa rabyakur Raquelta kayno nirqan: “Tsayno nimänaykipaqqa ¿acäsu Diosku imami kaykä? Paychari destinashushqanki qoluq kanaykipaqqa”.

3 Tsawraqa Raquel kayno nirqan: “Ashmaynï Bilhawan punuy. Paycho tsuriki yurirqa kikï wachakushqänömi kanqa. Tsaynöpami wawayuq kashaqpaq”.

4 Tsayno nishpanmi ashmaynin Bilhawan punutsirqan. 5 Tsaymi Bilha wacharqan Jacobpa tsurinta. 6 Tsawraqa Raquel kayno nirqan: “Wawayuq kanäpaq manakushqäta Tayta Dios mayamashqami. Tsaymi favorëcimaptin wawayuqna kaykä”.

Tsayno nirmi wamrapa jutinta churaparqan Dan* jutin kananpaq.

7 Tsaypita yapaymi Jacobpa tsurinta Bilha wacharqan. 8 Tsawraqa Raquel kayno nirqan: “Wawä mana kashqanpita nanäwan pasaypami chikinakushqä. Kananqa kikïpapis wawä kannami”.

Tsayno nirmi wamrapa jutinta churaparqan Neftalí* jutin kananpaq.

9 Leapis wawata mana tarirnami ashmaynin Zilpata Jacobwan punutsirqan. 10 Tsaypita Zilpapis wacharqan Jacobpa tsurinta. 11 Tsawraqa Lea kayno nirqan: “Suertiyuqmi kaykä”.

Tsayno nirmi wamrapa jutinta churaparqan Gad* jutin kananpaq.

12 Tsaypita yapaymi Zilpa wacharqan Jacobpa tsurinta. 13 Tsaymi Lea kayno nirqan: “Noqa pasaypami kushikü. Kananpitaqa lapan warmikunapis pasaypa kushishqa kaykashqätami ninqa”.

Tsayno nirmi wamrapa jutinta churaparqan Aser* jutin kananpaq.

14 Tsaypita trïgu cosëcha witsanmi Rubén aywarqan chakrapa. Tsaychömi tarimurqan mandrágora nishqan jachapa wayuynin frütakunata.* Tsay jachapa wayuyninkunatami maman Leapaq aparqan. Tsayta rikaykurmi Raquelqa Leata kayno nirqan: “Wawayki apamushqan juk ishkay mandrägoraykita manakuläshayki”.

15 Tsayno niptinmi Lea kayno nirqan: “¡Yawarnikipis kanraqku shamunaykipaq! ¿Runäta qechurkamarpis wawä apamushqan mandrägorataraqku munaykanki?”

Tsawraqa Raquel nirqan: “Wawayki apamushqan mandrägorata qaramaptikiqa* kanan tsakay qamwanchari Jacob pununqa”.

16 Tsawraqa tsay tardi chakrapita Jacob kutiykämuptinmi tariparkur Lea kayno nirqan: “Kanan tsakay noqawan pununaykipaqmi wawäpa mandrägoranta pägakushqä”.

Tsayno niptinmi tsay tsakay Leawan Jacob punurqan. 17 Lea manakushqanta Tayta Dios mayaptinmi yapay wacharqan Jacobpa tsurinta. Tsay wamrawanqa Leapa wawankuna pitsqanami karqan. 18 Tsawraqa Lea kayno nirqan: “Ashmaynïwan runäta punutsishqäpitami* Tayta Dios kay premiuta qomashqa”.

Tsayno nirmi wamrapa jutinta churaparqan Isacar* jutin kananpaq.

19 Tsaypitana Lea yapay wacharqan Jacobpa tsurinta. Tsaywanqa soqtanami wawan karqan. 20 Tsawraqa Lea kayno nirqan: “Tayta Diosmi kay wamrata qaraykamashqa. Soqtatana tsurinta wachaykaptïqa noqatanami runä mas kuyamanqa”.

Tsayno nirmi wamrapa jutinta churaparqan Zabulón* jutin kananpaq. 21 Tsaypitanami Leapa wawan mas jukpis karqan. Tsay wawan warmi kaptinmi jutinta churaparqan Dina jutin kananpaq.

22 Tsaynölami Raqueltapis Tayta Dios kuyaparqan. Tsaymi manakushqanta mayar wawayuq kananpaq destinarqan. 23 Qechpa kaq wawan yuriykuptinmi Raquel kayno nirqan: “Qoluq kashqäpita runakuna mana jamurpämänanpaqmi Tayta Dios wawata taritsimashqa. 24 TAYTA DIOS munaykulätsun yapaypis wawata tarinäpaq”.

Tsayno nirmi tsay wamrapa jutinta churaparqan José* jutin kananpaq.

Jacob rïcuyashqan

25 Joséta Raquel wachaykuptinnami Labánta Jacob kayno nirqan: “Kananqa markäman kutikuläshaqna, papä. 26 Rikashqaykinöpis lapan voluntänïwanmi tsurikikunapaq arupashqä. Kananqa kutikunäpaq warmïkunata y tsurïkunata kachapaykalämayna”.

27 Tsayno niptinmi Labán kayno nirqan: “¡Ama kutikuytsu! Kaylacho täkushun, hïju. Tantiyakushqämi qam arupämaptiki TAYTA DIOS bendicionninta qomashqanta. 28 Aykata gänayta munashqaykitapis wilamay. Tsawraqa manamashqaykitami pägashayki”.

29 Tsaymi Jacob kayno nirqan: “Musyankimi uywaykikunata imano rikashqätapis. 30 Chayamushqäpita patsami TAYTA DIOS bendicionninta churamushqa walkalapita uywaykikuna atskaman mirananpaq. Qamlapaq arurqa ¿imaynataq kikïkunapaq arukushaq?”

31 Tsayno niptinpis Labán yapay kayno nirqan: “Aykata gänayta munashqaykitapis wilamay”.

Tsawraqa Jacob kayno nirqan: “Ama imatapis pägamaytsu. Itsanqa uyshaykita y cabraykita mitsipänäta munarqa nishqäta awnimay. 32 Uysha kunchaman yaykuykur kanan akramushaq yana muru uyshakunata, muru muru uyshakunata y yana uysha malwakunatapis. Tsaynöpis akramushaq muru muru cabrakunata y alqa cabrakunata. Tsaykunalami pägü kanqapaq. 33 Tsaynöpami akrashqä uywakunata imaypis rikaq shamur musyankipaq mana suwapashqäta. Noqapa uywäkuna kaykashqanchöqa alqa y muru murulami cabrakuna kanqa. Uyshäkunapis yanalami kanqa. Suwapashqa kaptïqa juk colorkuna kaykaqtami tarinkipaq”.

34 Tsayno niptinmi Labán kayno nirqan: “Nishqaykino katsun”.

35 Tsayno awniykarpis tsay junaqlami Labán rakikurirqan yana uyshakunata y yoraqniyuq chïvukunata y cabrakunata. Tsaymi alqa chïvukunata, muru muru chïvukunata, alqa cabrakunata y muru muru cabrakunata rakikurirqan. Nirkurmi tsay uywakunata tsurinkuna kaqman paytakurqan. 36 Tsay rakishqan uywakunata qatikurkur Jacob taykashqan kaqpita kimsa junaq aywaytami aywakärirqan. Jacobnami Labánpa wakin kaq uyshankunata y cabrankunata mitsirqan.

37 Tsaypitanami Jacob palarqan álamupa, avellänupa y castäñupa lulu rämankunata. Nirkurna tsay rämakunapa qarankunata seprarqan räya räya rikakänanpaq. 38 Tsayno seprashqan rämakunatanami churaparqan uywakuna yakuta upunan kaqman. Tsaychömi yaku upuq yaykur seprashqan rämakunapa nawpancho tsarikuq.* 39 Tsay seprashqan rämakunapa nawpancho tsarikuptinmi malwakuna yuriq alqa, yana muru y tawlish. 40 Tsay yuriqkunatami Jacobqa rakirqan kikinpaq. Nirkurmi Labánpa uyshankuna yawananpaq tsay rakishqan uyshakunapa nawpanman qatipaq. Tsaynölami cabrakunatapis qatipaptin yoraqniyuqta wachaq. Uyshakunanami wacharqan yanata. Tsaynöpami Jacobpa uyshankuna y cabrankuna mas mirarqan.

41 Tsaynöpis wera kaq uywakuna tsarikushqan höra yaku upukunaman Jacobqa seprashqan rämakunata churapaq tsarikuptin yawananpaq. 42 Uyu kaq uywakuna tsarikuptinmi itsanqa seprashqan rämakunata mana churapaqtsu. Tsaynöpami uyu kaq uywakunapa wawan yanala yoraqla yurir Labánpaq karqan. Wera kaq uywakunapa wawannami alqa, yana muru y tawlish yurir Jacobpaq karqan. 43 Tsaynöpami uyshankuna y cabrankuna atskaman miraptin Jacob pasaypa rïcuyarqan. *Camëllunkunapis bürrunkunapis tsaytsikami karqan. Tsaynölami ashmayninkuna warmipis olqupis atska karqan.

Labánpita Jacob qeshpishqan

31 Tsaypitami Jacob mayarqan Labánpa tsurinkuna wasanta rimar kayno niykashqanta: “Jacobqa papänintsipa kaqta duëñu tukurmi rïcuyashqa”.

2 Tsaynöpis Jacob tantiyarqan suedrun Labán paypita jukaqyashqa puriykashqanta. Tsaymi nawpata kashqannönatsu karqan. 3 Tsaypitami Jacobta TAYTA DIOS kayno nirqan: “Papäniki y ayluykikuna tashqanman kutikuy. Qamwanmi imaypis kaykäshaq”.

4 Tayta Dios tsayno niptinmi mitsikuykashqan jirkaman Jacob qayatsirqan Raquelta y Leata. 5 Paykuna chayaykuptinmi kayno nirqan: “Papäniki jukaqyashqa puriykashqantami tantiyashqä. Tsayno kaptinpis papänï yärakushqan Dios manami kachaykamashqatsu. 6 Qamkuna musyashqaykinöpis papänikita lapan voluntänïwanmi arupashqä. 7 Tsayno arupaykaptïpis atska kutimi engañamashpan parlashqänöqa mana arreglamashqatsu. Tsayno ruraykämaptinpis Tayta Diosqa yanapamashqami. 8 Tsaymi ‘arupämashqaykipita kananqa pägashayki yana muru uyshakunata’ nimaptinqa lapan malwakunapis yana murulami yuriq. Tsaynöpis ‘alqa kaq yuriqkunata pägashayki’ nimaptinqa lapan malwakunapis alqalantaqmi yuriq. 9 Tsaynöpami Tayta Dios papänikipa uyshankunata qoykamashqa.

10 “Uywakuna tsarikunan* witsanmi sueñuynïcho rikashqä alqa chïvukuna, yana muru chïvukuna y yoraqniyuq chïvukuna cabrakunata tsariykaqta. 11 Tsay sueñuynïchömi Tayta Diospa *angilnin ‘¡Jacob!’ nir qayamarqan. Qayamaptinmi ‘¿Tayta, ima?’ nirqä.

12 “Tsaymi Diospa angilnin kayno nimarqan: ‘Noqa rikaykämi Labán imano nakatsishushqaykitapis. Tsaymi kamakätsishqä lapan yayankuna alqala, yana murula y yoraqniyuqla kananpaq. Tsayta rikar shumaq tantiyakuy. 13 Noqami kaykä aywaykämuptiki Bet-elcho yuripaq Dios. Tsaychömi rumita jawiykur aceitita winapar promitimarqayki sirvimänaykipaq.* Kananqa yurishqayki *Canaánman kutikuy’ ”.

14 Tsayno wilapaptinmi Raquel y Lea kayno nirqan: “Noqakunataqa papänï ima herenciatapis manami rakipämanqatsu. 15 Tsaynöpis jäpatano rikapäkamashpanmi rantikamashqa. Noqakuna rayku arupashqaykitapis mana rakipämaylapami ushashqa. 16 Papänïpa uyshankunata Tayta Dios makikiman churamushqanqa noqantsipa y wamrantsikunapami kaykan. Kananqa Tayta Dios nishushqaykinöla lapantapis ruray”.

17 Tsaymi Jacob kamarikurqan papänin Isaac tashqan Canaánman kutikunanpaq. Nirkurmi tsurinkunata y warminkunata *camëlluman muntarkatsir imaykantapis cargakurqan. Tsaynölami Padan-aramcho arushqanpita tarishqan uywakunatapis qatikurkur kutikurqan. 18 - 19 Tsayno kutikurqan milwa rutuq Labán aywashqanyaqmi. Raquelnami papäninpa ïdulunkunata suwaypa apakurqan. 20 Tsaynömi Labánta mana wilapaylapa Arampita Jacob kutikurqan. 21 Kikinpa kaqtaqa lapanta apakurkurmi qeshpikurqan. Tsayno aywaykurmi Éufrates mayuta pasar Galaad jalqakuna lädupa aywarqan.

Jacobta Labán qatipashqan

22 Tsaypita kimsa junaqtaraqmi Labán mayarqan Jacob qeshpir aywakushqanta. 23 Tsaymi aylunkunata minkakurir Jacobpa qepanta aywapäkurqan. Qanchis junaqtaraqmi tariparqan Galaad jalqakunacho. 24 Taripananpaq kaq tsakaymi sueñuynincho Labánta Tayta Dios kayno nirqan: “Cuidädu Jacobta toscu shimikipa imatapis niykankiman”.

25 Galaad jalqakunacho Jacob patsaraykaptinmi Labán tariparqan. Tsaychömi Labánpis aylunkunawan patsakurqan. 26 Taripaykurnami Jacobta Labánqa kayno nirqan: “¿Imatataq rurashqanki? ¿Imanirtaq mana wilamaylapa shakamushqanki? ¿Imanirtaq guërrapita prësu apaqno tsurïkunata apakamushqanki? 27 ¿Imanirtaq upälala qeshpir shakamushqanki? Shakamunaykipaq wilamaptikiqa fiestata rurar panderëtakunata y arpakunatapis tukar kushishqami despachamüman karqan. 28 Tsurïkunata ni wilkäkunata mutsar despidikunaläpaqpis manami wilamashqankitsu. ¡Tsayno rurarqa upanömi ruraykushqanki! 29 Tsayno rabyanätsimashqaykipita imatapis ruraykümanmi karqan. Tsayno kaptinpis papäniki yärakushqan Diosmi kayno nimashqa: ‘Cuidädu Jacobta toscu shimikipa imatapis niykankiman’. 30 Papänikipa wayinman kutikurpis ¿imapaqtaq diosnïkunata suwapämashqanki?”

31 Tsayno niptinmi Jacobqa kayno nirqan: “Tsurikikunata qechumänaykipaq kashqanta yarparmi upälala qeshpir shakamushqä. 32 Diosnikikunataqa manami suwakamushqätsu. Mayqanpis diosnikita tsararaq kaqqa wanutsishqa katsun. Ayluntsikuna rikaykaptin ashikuy. Qampa kaqta imatapis tarirqa lapanta kutitsikuy”.

Jacobqa manami musyarqantsu diosninkunata Raquel suwamushqanta.

33 Tsayno niptinmi Jacobpa toldun rurinman Labán yaykurqan diosninkunata ashinanpaq. Tsaycho mana tariykurmi yaykurqan tsurin Leapa toldunmanpis. Nirkur yaykurqan ishkay ashmay kaq warmikunapa toldunkunamanpis. Mayqanchöpis diosninkunata mana tarirmi Raquelpa toldunmanna yaykurqan diosninkunata ashinanpaq. 34 Raquelnami tsay dioskunata *camëllupa sillan rurinman pakaykur tsay jananman jamakuykurqan. Tsaymi Labánqa toldu rurinta kuchun kuchun ashirpis mana tarirqantsu.

35 Tsawraqa taytanta Raquel kayno nirqan: “Papä, ama rabyakuykulaytsu kay jamaraykashqäpita mana sharkuptï. Killa qeshyäwanmi kaykä”.

Tsaymi mayjina ashirpis ïdulunkunata Labán mana tarirqantsu.

36 Tsayno ashirpis mana tariptinmi Jacob rabyakushpan Labánta kayno nirqan: “¿Imatataq mana alita rurashqä? ¿Ima jutsatataq rurashqä tsayjinanpa rabyashqa qatipaykamänaykipaqqa? 37 Lapan imaykätapis tikwaypa tikwarmi ashishqanki. Tsayno ashirpis ¿imatataq qampa kaqta tarishqanki? Tarishqa karqa kayman churamuy ayluntsikuna rikananpaq. Paykunami nimäshun mayqantsipis rasun kaqta niykashqantsita.

38 “Ishkay chunka (20) watantin uywaykikunata qatiraykaptï uyshaykikuna y cabraykikuna manami ni juklaylapis shulushqatsu. Tsaynöpis manami ni juk carnilatapis pishtakurkushqätsu. 39 Manami imaypis jirka uywakuna wanutsishqanta apapämushqätsu. Tsaypa trukanqa kikïpa kaqtami trukanta churaq kä. Uywaykikunata tsakaypa o junaqpa suwa apaptinpis lapantami qamqa cobramashqanki.

40 “Qampa uywaykikunata mitsir fiyupami nakashqä junaqpa shanaywan y tsakaypana qasaywan. Punuytapis manami tarishqätsu. 41 Chunka chusku watami ishkan tsurikikunapaq arupashqä. Uywaykipaq kashqami soqta wata mas arupashqä. Tsaymi chayamushqäpita patsaqa ishkay chunka (20) wata makikicho tashqä. Atska kutimi mitsipashqäpita pägamänaykipaq kashqantapis trukatsikushqanki. 42 Awkilü Abraham y papänï Isaac yärakushqan Tayta Dios mana yanapamaptinqa jinaylatami qarqamankiman karqan. Fiyupa nakar y lakikur aruptïmi Tayta Dios yanapamashqa. Tsaymi qanyan tsakaypis sueñuynikicho olqüpäshushqanki”.

Labán y Jacob promitinakushqan

43 Jacob tsayno niptinmi Labán kayno nirqan: “Kay warmikunaqa noqapa tsurïmi. Kay wamrakunaqa noqapa wilkämi. Lapan uywakunapis noqapa uywäkunapa wawanmi kaykan. Lapan kaycho rikashqaykiqa noqalapami kaykan. Kanan imanäshaqtaq tsurïkunata y lapan wilkäkunata. 44 *Pactuta kanan rurashun qampis y noqapis mana qonqaypa cumplinantsipaq”.

45 Tsayno niptinmi Jacobqa wanka rumita jawirqan señalpaq. 46 Nirkurmi lapan aylunkunata kayno nirqan: “Atska rumikunata shuntapäkamuy”.

Tsawraqa juk muntun rumita wanka kaqman qotupäkurqan. Nirkurnami muntunaraykaq rumi nawpancho mikupäkurqan. 47 Tsaypitami Labánqa kikinpa idiömancho tsay partipa jutinta churaparqan Jegar Sahaduta jutin kananpaq. Jacobnami kikinpa idiömancho jutinta churaparqan Galaad jutin kananpaq.*

48 Tsaymi Labán kayno nirqan: “Kanan kay muntunashqantsi rumikunami señal kanqa promitinakushqantsita imaypis yarpänantsipaq”.

Tsaypitami tsay partipa jutin karqan Galaad.

49 Tsaynömi jukaq jutintapis churaparqan Mizpa jutin kananpaq.* Tsay jutita churaparqan Labán kayno nishqanpitami: “Kananpita manana rikanakuptintsipis TAYTA DIOSMI rikamäshun imano kashqantsitapis. 50 Tsurïkunata maqaptiki o paykuna jananman juk warmita ashiptikiqa mana musyaptïpis Tayta Diosmi juzgashunkipaq”.

51 Nirkurmi Labán kayno nirqan: “Kaychömi kaykan rumikunata muntunashqantsi y jawishqantsi wanka rumipis. 52 Tsaykunami señal kanqa kanan promitinakushqantsita imaypis yarpänantsipaq. Kananpitaqa qampis ni noqapis ama pasapänakushuntsu ni imatapis ama yatapänakushuntsu. 53 Awkiluyki Abraham y awkilü Nacor yärakushqan Diosmi juzgamäshun promitinakushqantsita mana cumpliptintsiqa”.

Labán tsayno niptinmi Jacobpis papänin Isaac *mantsakushqan Tayta Diospa jutincho promitirqan imaypis cumplinanpaq.

54 Tsaypitanami Jacobqa uywakunata pishtarkur wiranta Tayta Diospaq rupatsirqan. Aytsata y tantatami lapan aylunkunawan mikupäkurqan. Nirkurmi tsay jalqalacho punupäkurqan.

55 (32.1) Patsa wararkuptinnami Labán sharkurkur lapan wilkankunata y tsurinkunata mutsarqan. Nirkur paykuna ali kawananpaq bendicionta qoykur markanpa kutikurqan.

Esaúwan tinkunanpaq Jacob kamarikushqan

32 (2) Tsaypita aywakuptinmi Jacobta Tayta Diospa *angilninkuna tariparqan. 2 (3) Angilkunata rikaykur Jacob kayno nirqan: “Kaychöqa Tayta Diospa soldädunkunapa campamentunchaq kaykan”.

Tsayno nirmi tsay partipa jutinta churaparqan Mahanaim* jutin kananpaq.

3 (4) Tsaypitanami Jacobqa ashmayninkunata kacharqan kutiykashqanta wawqin Esaúta wilananpaq. Esaúqa taykarqan Seircho kaykaq Edomchömi. 4 (5) Manaraq kacharmi tsay ashmayninkunata yätsirqan kayno ninanpaq: “Tayta Esaú, wawqiki Jacob kaynömi nin: ‘Aywakushqäpita patsami Labánpa makincho tashqä. 5 (6) Kananqa kaykanmi wäkäkuna, bürrükuna, uyshäkuna y cabräkunapis. Tsaynöpis kaykanmi olqupis y warmipis ashmaynïkuna. Tsaymi wilakatsimü kuyapämänaykipaq’ ”.

6 (7) Ashmayninkuna kutiykurmi Jacobta kayno nirqan: “Aywapäkushqänami wawqiki Esaúta wilanäpaq. Kananqa kikinmi chaskikushunaykipaq aywaykämun chusku pachak (400) runakunata pushakurkur”.

7 (8) Tsayno wilaptinmi Jacob fiyupa mantsakushpan yarpachakurqan. Tsaymi ishkay puntaman rakirqan paywan kaykaq runakunata. Tsaynölami ishkay puntaman rakirqan uyshankunata, cabrankunata, wäkankunata y *camëllunkunatapis. 8 (9) Tsayno rurarqan kayno yarpachakurmi: “Esaú jukaq puntata atacaptin imaptinqa jukaq puntalapis qeshpinqami”.

9 (10) Nirkurnami Tayta Diosta kayno nir manakurqan: “Awkilü Abraham y papänï Isaac yärakushqan TAYTA DIOS, kikikimi nimarqayki aylükuna tashqan partiman kutikamunäpaq. Tsaynöpis nimarqayki yanapamänaykipaq kashqantami. 10 (11) Mana cäsukuq kaptïpis kuyapämashpaykimi yanapamashqanki. Kaypita aywakur Jordán mayuta pasarqä tukruläwanmi. Kananqa uywäkuna y noqawan aywaqkuna ishkay puntaman rakinäpaqpis aypannami. 11 (12) Wawqï Esaúpita tsapaykalämay, Tayta. Fiyupami mantsakü noqatapis warmïkunatapis y tsurïkunatapis wanutsimänanpaq kashqanta yarpar. 12 (13) Qam nimarqayki yanapamänaykipaq kashqantami, Tayta. Tsaynöpis nimarqayki lamar kuchuncho aquyshanöraq yupaytapis mana atipaypaq kashqanno noqapita miraqkunapis kananpaqmi”.*

13 (14) Tsay tsakayqa tsaylachömi Jacob punurqan. Patsa wararkuptinnami uywankunapita rakirqan wawqin Esaúta qarananpaq*. 14 (15) Wawqinpaq rakishqan uywakunami karqan ishkay pachak (200) cabrakuna, ishkay chunka (20) chïvukuna, ishkay pachak (200) uyshakuna, ishkay chunka (20) carnikuna, 15 (16) kimsa chunka (30) camëllukuna wawantin, chusku chunka (40) wäkakuna, chunka turitukuna, ishkay chunka (20) china bürrukuna y chunka orqu bürrukunapis. 16 (17) Tsayno rakirkurmi uywakunata qatinanpaq ashmayninkunata kayno nirqan: “Rakishqä uywakunata karu karu qatikurkur qamkuna nawpakuy”.

17 (18) Nirkurmi puntata qatiq kaqta kayno yätsirqan: “Capazchari Esaú kayno nir tapushunkimanpis: ‘¿Pitaq patronniki? ¿Maypataq aywaykanki? ¿Pipa uywantataq qatiykanki?’ 18 (19) Tsayno tapushuptiki kayno ninki: ‘Wawqiki Jacobmi kay uywakunata qampaq qatiykätsiman, tayta. Qepatami kikinqa aywaykämun’ ”.

19 (20) Punta kaq ashmayninta yätsishqannölami wakin kaq ashmayninkunatapis Jacob yätsirqan.

20 (21) Jacobqa yarparqan apatsishqan uywakunata rikaykur wawqin Esaúpa rabyaynin pasananpaq kashqanta, nirkur kushishqawanna tinkunanpaq kashqantami. Tsaynöpis ashmayninkunata Jacob yätsirqan Esaúwan tinkurqa kayno ninanpaq: “Qepatami Jacob aywaykämun”.

21 (22) Tsaynömi Esaúta qarananpaq rakishqan uywakunata puntanta qatitsirqan. Nirkurnami Jacobqa patsakushqalancho quëdakurqan.

Angilwan Jacob pelyashqan

22 (23) Tsay tsakaymi Jacobqa ishkan warminkunata, ishkay ashmaynin warminkunata y chunka juk tsurinkunata Jaboc mayu vädupa pasatsirqan. 23 (24) Tsaynölami lapan imankunatapis pasatsirqan. 24 (25) Nirkur kikilanna quëdakurqan. Tsay tsakaymi Jacobwan juk runa warayta pelyarqan. 25 (26) Jacobta imanöpapis vinciyta mana puëdirmi tseqlaman tinkuq mama chanka moqunta moqaratsirqan. 26 (27) Tsaymi tsay runa Jacobta kayno nirqan: “Patsa waraykannami. ¡Kachamayna!”

Tsayno niptinmi Jacob kayno nirqan: “Bendicionta manaraq qomaptikiqa manami kachashaykitsu”.

27 (28) Tsawraqa Jacobta tapurqan kayno nir: “¿Imataq jutiki?”

Tsaymi nirqan: “Noqapa jutïqa Jacobmi”.

28 (29) Tsawraqa kayno nirqan: “Kananpita manami Jacobnatsu jutiki kanqa, sinöqa Israelnami.* Tsayno jutiki kanqa Dioswanpis runakunawanpis pelyar vincishqaykipitami”.*

29 (30) Tsaypita Jacobpis tapurqan: “Qampa jutikiqa ¿imataq kaykan, tayta?”

Tsayno tapuptinmi tsay runa nirqan: “¿Imapaqtaq jutïta tapumanki?”

Nirkurnami Jacobta bendicionninta qorqan.

30 (31) Aywakuptinmi Jacob kayno nirqan: “Tayta Dioswanmi senqa senqa tinkushqä. Tsayno tinkuykarpis manami wanushqätsu”.

Tsaypitami tsay partipa jutinta churaparqan Peniel jutin kananpaq.* 31 (32) Peniel partipita Jacob aywaykaptinmi inti jeqarkamurqan. Mama chankan moqashqa kaptinmi weqruylapa aywaykarqan. 32 (33) Jacobpa mama chankan moqashqa kaptinmi Israel runakunaqa uywata pishtar kananyaqpis mana mikuntsu tseqlanman tinkuq anku ankunta.

Jacob wawqin Esaúwan tinkushqan

33 Chusku pachak (400) runakunawan Esaú yaykuykaqta rikarmi tsurinkunata Jacob rakirqan wakinta Leawan aywananpaq, wakinta Raquelwan aywananpaq, wakinta Bilhawan aywananpaq y wakintana Zilpawan aywananpaq. 2 Puntata aywananpaqmi ashmaynin kaq ishkan warminkunata wawankunatawan churarqan. Paykunapa qepanta aywananpaqmi churarqan Leata y wawankunatapis. Tsaypita mas qepanta aywananpaqnami churarqan Raquelta y wawan Joséta. 3 Nirkurnami Jacobqa paykunapa puntanman churakarkur aywarqan. Wawqinwan tinkunanyaqmi urkunpis pampaman töpashqanyaq qanchis kuti qonqurpakur aywarqan. 4 Tsayno aywaykaptinmi wawqin Esaúqa warakayla aywaykur makalakurkur mutsarqan. Tsaychömi ishkan wamayänakushpan waqapänakurqan.

5 Warmikunata y wamrakunata rikärirmi Esaúqa tapurqan kayno nir: “¿Pitaq paykunaqa?”

Tsayno tapuptin Jacob kayno nirqan: “Tayta Dios qomashqan wamräkunami kaykan, papä”.

6 Tsaypitanami Jacobpa ashmaynin kaq ishkan warminkuna wawankunawan nawpanman aywapäkurqan. Paykunapis Esaúta respitashpan urkunpis pampaman töpashqanyaq qonqurpakurqan. 7 Tsaynölami Leapis chayaykur wawankunawan Esaúpa nawpanman qonqurpakurqan. Tsaypitana Raquelpis chayaykur wawan Joséwan Esaúpa nawpanman qonqurpakurqan.

8 Nirkurmi Esaú kayno nirqan: “¿Imanirtaq punta punta rakiykur uywaykikunata qatiykätsimunki, wawqi?”

Tsayno niptinmi Jacobqa kayno nirqan: “Walkalatapis qampaqchaq qatitsimushqä, papä”.

9 Tsaymi Esaú kayno nirqan: “Wawqi, noqapapis atskami uywäkuna kaykan. Qaramänaykipaq* qatitsimushqaykiqa kikikipaq kaykulätsun”.

10 Tsayno niptinnami Jacobqa kayno nirqan: “Qaranäpaq apamushqä uywakunata chaskiykalämay, papä. Chaskimaptikimi musyashaq ali shonquykiwan chaskimashqaykita. Ali chaskimashqaykipita Tayta Diosta rikaykuqnöraqmi kushishqa kaykä. 11 Qampaq apamushqä uywakunata chaskiykalämay. Tayta Dios yanapamaptinmi rïcuyashqä”.

Jacob tsayno yaparir yaparir ruwakuptinmi Esaúqa chaskirqan qarashqan uywakunata.

12 Chaskirkurnami Esaúqa kayno nirqan: “Aywakushunna. Noqa aywashaq qamkunapa nawpaykita”.

13 Tsawraqa Jacob kayno nirqan: “Rikashqaykinöpis wamräkunaqa pishilaraqmi kaykan. Uywäkunapis wawayuqmi kaykan. Chayanantsiyaq juk junaqlacho qatiptïqa utikashpan uyshäkuna cabräkuna capazchari wanuykunmanpis. 14 Tsaypa trukanqa nawpakuy, papä. Uywäkuna wamräkuna aywashqanman tupuylami shamushaq. Tashqayki Seirchönami yapay tinkushunpaq”.

15 Tsayno niptinmi Esaúpis kayno nirqan: “Tsayno kaptinqa pushamushqä wakin runakunata kachapäshayki yanapashunaykipaq”.

Tsaymi Jacob kayno nirqan: “Ama afanakuytsu, papä. Ali chaskimashqaykipitami kushishqa kaykä”.

16 Tsawraqa Esaú tsay junaqla Seirman kutikurqan. 17 Jacobnami aywakurqan Sucotman. Tsaychönami wayinta ruraykur uywankunapaqpis ramädakunata rurarqan. Tsaymi tsay partipa jutinta churaparqan Sucot* jutin kananpaq.

18 Tsaynöpami Padan-arampita kutimur *Canaánman ali chayapäkurqan. Siquem marka tsimpanman chayaykurmi patsakärirqan. 19 Tsay patsakushqan partitami Jacobqa rantirqan pachak (100) qellaywan Hamor runapa tsurinkunapita. Hamorpa jukaq tsurinpa jutinmi karqan Siquem.* 20 Tsaychömi *altarta Jacob perqarkur jutinta churaparqan El-Elohe-Israel* jutin kananpaq.

Dinata tsaripakushqan

34 Leapa wawanmi karqan Dina. Paymi tsay läducho taq jipashkunata watukuq aywarqan yanasan kaptin. 2 Heveo runa Hamorpa tsurinmi karqan Siquem. Hamorqa karqan tsaycho taq runakunapa autoridäninmi. Siquemqa Dinata rikaykurmi pasaypa munapashpan tsaripakurqan. 3 Nirkurnami Siquemqa Dina kuyananpaq imaykanöpapis shonqunman yakuyta munarqan. 4 Tsaymi Siquemqa Hamorta kayno nirqan: “Papä, tsay jipashta warmïpaq ashipaykalämay”.

5 Jacobtami wilarqan tsurin Dinata Siquem tsaripakushqanta. Tsayno kaptinpis tsurinkuna uywankunawan jirkacho kaptinmi paykuna kutimunanyaq upälakurqan. 6 Tsayyaqmi Siquempa papänin Hamor aywarqan Jacobwan parlananpaq. 7 Jacobpa tsurinkuna jalqapita kutiykamurmi paninta Siquem tsaripakushqanta musyaykur fiyupa rabyakärirqan. Tsayno tsaripakushqan pasaypa penqaypaqmi karqan. Tsaytaqa imaypis ama ruraykunmantsu karqan.

8 Tsaymi paykunawan parlar Hamor kayno nirqan: “Tsurï Siquemmi panikipaq pasaypa löcutashqa puriykan. Tsaymi shamushqä tsurïwan panikita tätsinantsipaq. 9 Tsaynöpami compädrita rurar juk aylunölana kashunpaq. Tsaymi tsurïkunapis qamkunapa warmi tsurikikunawan tanqa y qamkunapapis noqakunapa tsurïkunawan tanqapaq. 10 Kaylachöna täkushun. Täkärinaykipaq munashqaykita maynintapis akrakuy. Tsaynöpis ima negociulatapis rurakur chakraykitapis rantipäkuy”.

11 Tsaynölami Siquempis Dinapa papäninta y turinkunata kayno nirqan: “Panikita awniykalämay, taytakuna. Awnimaptikiqa imatapis munashqaykitami qoykuläshayki. 12 Panikita awnimaptikiqa costumbri kashqanpita masta manamaptikipis kamaripäshaykimi. Imaykanöpapis noqa munä panikita awnipäkamänaykitami”.

13 Tsayno niptinmi paninta tsaripakushqanpita Jacobpa tsurinkuna rabyashqa kar Siquemta y papänin Hamorta janan shonqula awnipäkurqan. 14 Tsaymi kayno nirqan: “Noqakunaqa manami panïta tätsïmantsu *señalaküni runawanqa. Señalaküni runa mashä karqa penqaypaqmi kanqa. 15 Noqakuna señalakushqa kashqäno qamkunapis lapan olqukuna señalakunayki kaptinqa panïta awnishaykimi. 16 Señalakuptikiqa tsurikikunata warmi tsurïkunawan tätsishunmi. Tsaynölami warmi tsurikikunawan tsurïkunata tätsishun. Tsaynöpami lapantsipis tsay aylunöla kashunpaq. 17 Nishqäno mana señalakäriptikiqa panïta pushakurkurmi aywakärishaqpaq”.

18 Tsayno niptinmi Hamor y tsurin Siquemqa paykuna nishqanno señalakunanpaq awnirqan. 19 Tsaypita aywakurmi Dinata kuyashpan Siquemqa jukla cuerpunta señalakurqan. Payqa karqan papäninpa ayluncho mas respitädu mözumi. 20 Tsaypitami papänin Hamorwan aywarqan marka yaykuna punkuman. Tsaychömi runakunata kayno nipäkurqan: 21 “Jacob aylu runakunaqa ali runami karkaykan. Paykuna kaycho tänanpaq jirkantsikunapis y chakrantsikunapis jäkuykanmi. Tsayno kaykaptinqa kaycho täkushpan ima negociutapis rurakäritsun. Tsaynöpami warmi tsurinkunawan tsurintsikunata tätsishunpaq y paykunapis warmi tsurintsikunata tsurinkunawan tätsinqapaq. 22 Itsanqa tsay aylunöla kanantsipaq paykuna munan señalakushqa kashqanno noqantsipis olqu kaqkuna señalakunantsitami. 23 Paykuna nishqanta awniptintsiqa noqantsiwanmi kaycho tanqapaq. Tsaynöpami lapan imaykankunapis y uywankunapis noqantsipaqna kanqa”.

24 Tsayno niptinmi tsaycho juntakaq runakuna awnirqan Hamor y Siquem nishqanta. Tsaymi lapan olqukuna cuerpunta señalakurqan.

25 Tsaypita kimsa junaqtami markaman yaykurqan Dinapa turinkuna Simeón y Leví. Cuerpunta señalakushqanpita nanaywan kaptinmi ichipänanpaq valorninpis karqantsu. Tsayno karkaykaptinmi espädawan lapanta wanutsipäkurqan. 26 Tsaynölami Hamorta y tsurin Siquemtapis espädawan wanutsirqan. Nirkurnami Siquempa wayinpita Dinata pushakurkur aywakärirqan.

27 Tsaypitami Jacobpa wakin kaq tsurinkunapis markaman yaykushpan tarirqan lapan runakuna wanushqa jitarpaykaqta. Paninta tsaripakushqanpita tsay markacho tarishqan kaqtaqa imaykantapis apakärirqan. 28 Tsaynöpis apakärirqan uyshakunata, cabrakunata, wäkakunata, bürrukunata y imaykatapis markacho y chakracho tarishqan kaqtaqa. 29 Wayikunacho imaykatapis tarishqanta lapanta aparmi wamrakunata y warmikunatapis prësu apakärirqan.

30 Tsayno rurashqanta musyaykurmi Jacobqa Simeónta y Levíta kayno nirqan: “Kananqa ¿imamantaq jitarpamashqanki? Wanutsipäkushqaykita mayaykurqa cananeo runakuna y ferezeo runakunaqa fiyupami chikipäkamanqa. Paykunaqa wilanakushpan lapantsitachari wanutsimäshunpaq. Ashmaynintsi runakunapis walkala kaykaptinqa ¿imanöpataq ichipäshun?”

31 Tsayno niptinmi paykuna kayno nirqan: “Tsawraqa ¿panïta jinachi *wayrapakuq warmitanöpis tsaripakunqa?”

Bet-elcho Jacobta Tayta Dios bendicionninta qoshqan

35 Tsaypitanami Jacobta Tayta Dios kayno nirqan: “Imaykitapis apakurkur Bet-elcho tänaykipaq aywakuy. Wawqiki Esaúpita qeshpir aywakuykaptiki yuripashqä* Bet-elman chayaykur *altarta perqanki adoramänaykipaq”.

2 Tayta Dios tsayno niptinmi tsurinkunata, warminkunata y ashmayninkunatapis Jacob kayno nirqan: “Tsararashqayki ïdulukunata lapanta jitapäkuy. Purificakur armakushpayki röpaykita trukakäriy. 3 Kananqa Bet-elmanna aywashun altarta perqarkur imaypis yanapamaq Tayta Diosta adoranantsipaq. Paymi fiyupa nakar maypa puriptïpis yanapamashqa”.

4 Tsayno niptinmi tsararashqan ïdulukunata y arëtikunatapis* jorqurir Jacobta qoykurqan. Tsaykunatami Jacobqa Siquem cercancho kaykaq encina yöra sikinman pampaykurqan.

5 Taykashqanpita aywakäriptinmi tsay particho taq runakunapa shonqunman Tayta Dios fiyupa mantsakuyta churarqan mana qatipänanpaq. 6 Tsaymi Jacobwan aywaq kaqqa lapan chayarqan *Canaáncho kaykaq Luz markaman. Tsay markapa jukaq jutinmi kaykan Bet-el. 7 Tsaychömi Jacobqa altarta perqarkur jutinta churaparqan El-Bet-el* jutin kananpaq. Tsay jutinta churaparqan wawqinpita qeshpir aywakuykaptin Tayta Dios tsaycho yuripashqanpitami.

8 Bet-elcho Jacob kaykaptinmi Débora wanurqan. Déboraqa karqan Rebecata pishilanpita ashmaq warmimi. Wanuykuptinmi pampapäkurqan Bet-el marka cercancho kaykaq encina yöra sikinman. Tsay partipa jutintami churaparqan Alón-bacut* jutin kananpaq.

9 Padan-arampita kutiykämuptinmi Jacobta Tayta Dios yapay yuriparkur bendicionninta qorqan kayno nir: 10 “Kananpitaqa mananami Jacobnatsu jutiki kanqa, sinöqa Israelnami”.* Tsayno nirmi jutinta trukatsirqan.

11 Mastapis Tayta Dios kayno nirqan: “Noqami kaykä El-Shaddai.* Qampita miraqkuna atskaman miratsun. Paykunamanmi bendicionnïta churashaq tsaytsikaman mirar atska nacionkuna kananpaq. Paykunapitami reykunapis kanqapaq. 12 Qamtami qoykushayki Abrahamta y Isaacta rikatsishqä jalqakunata y raqrakunatapis. Wanuptikipis qampita miraqkunatami qoykushaqpaq”.*

13 Jacobwan tsayno parlarkurmi Tayta Dios aywakurqan.

14 Tsawraqa Tayta Dioswan parlashqan kaqcho wanka rumita Jacob ichitsirqan. Nirkurmi Diosta adorashpan tsay wanka jananman vïnuta y aceitita winaparqan. 15 Tayta Dioswan parlashqanpitami tsay partipa jutinta Jacob churaparqan Bet-el* jutin kananpaq.*

Raquel wanushqan

16 Bet-elcho taykashqanpitanami Jacob aywakurqan Efrataman. Tsayman chayaykaptinmi killan aypämushqana kaptin Raquelta wachay nanay tsarirqan. Tsaychömi wachayta mana kamäpakur fiyupa nakarqan.

17 Tsayno nakaptinmi Raquelta partëra kayno nirqan: “Ama lakikuytsu. Kanan yuriq wawaykipis olqumi”.

18 Pasaypa wanuykashqanchönami Raquel kayno nirqan: “Benoni* katsun kay wawäpa jutin”. Papäninnami tsay tsurinpa jutinta churaparqan Benjamín* jutin kananpaq. 19 Nakaytaraq wacharirmi Raquelqa wanurqan. Wanuykuptinnami Efrataman aywaq näni nawpanman pamparqan. Tsay partitami kananqa Belén nipäkun. 20 Raquelta pampashqan jananmanmi Jacobqa wankata ichitsirqan señal kananpaq. Tsay wankata rikarmi kananyaqpis musyantsi maynincho Raquel pamparashqantapis.

Jutsata Rubén rurashqan

21 Raquelta pampashqan kaqpita aywakurmi Israel* patsakurqan Edar törri washa lädunman. 22 Tsaycho taykaptinmi Jacobpa tsurin Rubén papäninpa *concubïnan Bilhata yaykaparqan. Tsurin tsayno yaykapashqanta musyaykurmi taytan pasaypa rabyakurqan.

Jacobpa tsurinkuna

1 Crónicas 2.1-2

Israelpa olqu tsurinkuna karqan chunka ishkaymi.

Jacobpa tsay tsurinkuna lapanpis yurirqan Padan-aramchömi.

Isaac wanushqan

27 Tsaypitanami Jacob aywarqan Mamre partiman taytan Isaacta watukuq. Mamriqa karqan Quiriat-arba cercanchömi. Quiriat-arbapa jukaq jutin kaykan Hebrónmi. Tsaychömi Abrahampis unay tarqan.* 28 Pachak pusaq chunka (180) watami Isaac kawarqan. 29 Pasaypa awkinyashqa wanukushpanmi unay aylunkuna kaqman aywakurqan. Ayantami Esaú y Jacob pamparqan.

Esaúpita miraqkuna

1 Crónicas 1.34-43

36 Kaychömi qelqaraykan Esaúpa tsurinkunapita y paykunapita miraqkunapitapis. Esaúpa jukaq jutinmi karqan Edom.

2 Esaúqa tarqan cananea warmikunawanmi.* Jukaq warminpa jutinmi karqan Ada. Payqa karqan heteo runa Elónpa tsurinmi. Jukaq warminpa jutinnami karqan Aholibama. Payqa karqan heveo runa Zibeónpa wilkan y Anápa tsurinmi. 3 Tsaynöpis Esaú tarqan prïman Basematwan. Basematqa karqan Ismaelpa tsurin y Nebaiotpa paninmi.*

4 Adapa wawanmi karqan Elifaz. Basematpa wawannami karqan Reuel. 5 Aholibamapa wawankunanami karqan Jeús, Jaalam y Coré. *Canaáncho Esaú taykaptinmi paykuna yurirqan.

6 Wawqin Jacobwan taykashqanpitami Esaúqa aywakurqan lapan warminkunata, tsurinkunata y ashmayninkunatapis pushakurkur. Canaáncho taykar imaykankunatapis apakurkurmi aywakurqan. 7 Jacobpis Esaúpis rïculantaq kaptinmi tashqan parti mana ayparqantsu juntu tänanpaq. Uywankunapis tsaytsika kaptinmi qewapis mana ayparqantsu mitsikunanpaq. 8 Tsaynöpami Esaú aylu runakunaqa lapan aywakärirqan Seir jalqakunaman. Esaúpa jukaq jutinmi karqan Edom.

9 Seir jalqakunacho taykarmi Esaú aylukuna atskaman mirapäkurqan. Paykunatami nipäkuq edomita runakuna kashqanta. Kay runakunami karqan Esaúpita miraqkuna:

19 Tsay mandaqkuna lapanpis karqan Esaú aylumi. Esaúpa jukaq jutinmi karqan Edom.

20 Seir partiman Esaú manaraq chayaptinmi horeo runakuna tsaycho tarqan. Paykuna mirapäkurqan Seir jutiyuq runapitami. Seirpa tsurinkunami karqan Lotán, Sobal, Zibeón, Aná, 21 Disón, Ezer y Disán. Paykunami karqan Edomcho Seir aylu horeo runakunapa mandaqninkuna.

31 Israel nacioncho rey manaraq kaptinmi Edom nacionchöqa reykuna karqan. Kaychömi tsay reykunapa jutinkuna qelqaraykan:

Lapan tsay runakunaqa edomita runakunami kaykan.

37 Jacobqa papänin tashqan Canaánlachömi tarqan.

José sueñushqankuna

2 Kaychömi qelqaraykan Jacobpita y tsurinkunapitapis. Chunka qanchis watayuq kaykarmi Joséqa papäninpa uyshanta y cabranta mitsirqan Bilhapa y Zilpapa wawan kaq wawqinkunawan. Bilha y Zilpaqa karqan taytanpa ashmay kaq warminkunami. Wawqinkuna mana alita rurapäkushqantami Joséqa papäninta imaypis wilapaq.

3 Awkinyaynincho tsurin José yurishqa kaptinmi Israelqa* wakin tsurinkunapita payta mas kuyarqan. Tsaymi kuyaylapaq alinnin tünicata ruraparqan. 4 Joséta taytan mas kuyaptinmi wawqinkunaqa pasaypa chikir rabyashqala parlapaq.

5 Juk kutichömi sueñushqanta José wilaparqan wawqinkunata. Tsaymi wawqinkunaqa masraq chikipäkurqan. 6 Wilaparmi kayno nirqan: “Sueñushqäta wilapäshayki. 7 Sueñuynïchömi chakracho trïguta liyakuykashqantsi. Noqa liyakushqä tersümi kikilan ichirkushqa. Qamkunapa tersuykimi ichiraykaq tersüta adoraqno jiruruparaykashqa”.

8 Tsayno sueñushqanta wilapaptinmi wawqinkuna masraq chikir kayno nirqan: “Tsayno nishpaykiqa ¿mandamaqnï rey kanaykipaq kashqantaku yarpaykanki? ¿Munaynikicho tsararämänaykipaq kashqantaku yarpaykanki?”

9 Tsaypita yapaypis sueñushqanta wawqinkunata wilaparmi José kayno nirqan: “Sueñuynïchömi rikashqä intipis, killapis y chunka juk qoylarkunapis noqata adoraykämaqta”.

10 Tsay sueñushqanta papäninta y wawqinkunata wilapaptinmi papänin olqüparqan kayno nir: “¿Imata yarpartaq tsayno niykämanki? ¿Noqapis mamaykipis y wawqikikunapis qamman qonqurpakamunäpaq kashqantaku yarpaykanki?”

11 Tsayno wilapaptinmi wawqinkunaqa masraq chikipäkurqan.* Papäninnami yarpachakurqan kayno nir: “¿Imapaqraq tsurï tsayno sueñuykushqa?”

Joséta wawqinkuna rantikushqan

12 Juk kutimi Josépa wawqinkuna Siquem partiman aywarqan papäninpa uyshankunata y cabrankunata mitsinanpaq. 13 Tsaymi Joséta taytan Israel kayno nirqan: “Siquem jirkachömi wawqikikuna uyshantsita mitsirkaykämun. Imano kaykashqantapis musyanäpaq ayway watukamunki”.

Tsayno niptinmi José kayno nirqan: “Aywä ari, papä”.

14 Tsaymi papänin kayno nirqan: “Kutiykamur wilamanki uywantsikuna y wawqikikuna imano kaykashqantapis”.

Tsayno nirmi Hebrón pampapita Israelqa Joséta kacharqan Siquem jirkakunapa. 15 Tsawraqa Siquem partiman chayaykur wawqinkunata ashir pantakashqa purirqan. Tsayno puriykaptinmi juk runa Joséwan tinkurkur kayno nir tapurqan: “¿Imatataq ashiykanki?”

16 Tsawraqa José kayno nirqan: “Wawqïkunatami ashiykä. ¿Manaku rikalashqanki maynincho mitsikurkaykaqtapis?”

17 Tsawraqa nirqan: “Paykunaqa kaypita maynami aywakushqa. ‘Dotán lädupa aywakushun’ nir wilanakuykaqtami mayashqä”.

Tsaypita José aywarmi wawqinkunata Dotáncho tarirqan.

18 Karulataraq José aywaykämuqta rikaykurmi wawqinkuna wilanakurqan wanutsinanpaq. 19 Tsaymi juknin juknin kayno nipäkurqan: “¡Taqä sueñupäkuq chölu aywaykämun! 20 Jukla wanuratsir pözuman jitarpushun pipis mana tarinanpaq. Nirkur papänintsita wilashun jirka uywakuna mikushqanta. Tsayno ruraykuptintsi mä sueñushqannökush kanqa”.

21 Tsayno wilanakushqanta mayaykurmi wawqin Rubénqa imanöpapis tsapayta munar kayno nirqan: “Ama wanutsishuntsu. 22 Wawqintsipa yawarninta jichanantsipa trukanqa kay chunyaq pözuman winarpushun. Ama kikintsiqa wanutsishuntsu”.

Rubén tsayno nirqan Joséta imaykanöpapis kawaykaqta taytanman kutitsiyta munarmi.

23 Tsaymi wawqinkuna kaqman José chayaykuptin kuyaylapaq tünicanta jukla loqtiparqan. 24 Nikurnami tsaki pözuman jitarpurqan. 25 Tsaypitanami mikapakur jamarpaykashqancho rikarqan ismaelita runakuna atskaq aywaykaqta. Paykunami Galaadpita *camëllunkunawan aparkaykarqan perfümikunata, balsamuta y mïrrata Egiptucho rantikunanpaq.

26 Tsaymi wawqinkunata Judá kayno nirqan: “Wawqintsita wanurkatsir mana musyaq tukushqantsiwan ¿imatataq jorqushun? 27 Payqa yawarnintsimi. Wanutsinantsipa trukanqa taqay ismaelita negociantikunata rantikuykushun”.

Judá tsayno niptinmi wawqinkuna “alichari kanman” nipäkurqan.

28 Madiánpita ismaelita negociantikuna pasaykaptinmi pözupita Joséta jorqaramur ishkay chunka (20) siclo* qellaycho rantikuykurqan.* Tsaynöpami Josétaqa Egiptuman apakärirqan.

29 Pözuman Rubén kutir Joséta mana tarirmi fiyupa lakikushpan röpanta rachirqan. 30 Tsaypitami wawqinkuna kaqman aywaykur kayno nirqan: “¡Pözuman winashqantsi mözu manami kantsu! Kananqa ¿imatataq rurashaq?”

31 Tsawraqa cabrata pishtarkur Josépa tünicanta yawarwan pichupäkurqan. 32 Tsayno rurarkurnami papäninman apatsirqan. Apaqtanami kayno wilananpaq yätsirqan: “Kay tünicata taripäkushqä chunyaq jirkachömi. Shumaq reqiykulay, papä, tsurikipa tünican kashqanta o mana kashqantapis”.

33 Chayaykur wilaptinmi tsurinpa tünicanta reqiykur Jacob kayno nirqan: “¡Kayqa tsurïpa röpanchaq! ¡Jirka uywakunachari Josétaqa mikushqa!”

34 Tsawraqa lakikushpan röpanta rachirir lütu röpatana jatikurqan. Tsurinpaq yarpararmi pasaypa waqar purirqan. 35 Warmipis olqupis tsurinkuna shoqaptinpis masraq waqarmi kayno nirqan: “Wanur tsurïwan tinkunäyaqmi lütushaq”.

36 Madianita negociantikunanami Egiptuman Joséta chayaykatsir Faraónpa wardiankunapa capitannin Potifarman rantikuykurqan.

Tamar wachashqan

38 Tsay witsanmi wawqinkunawan taykashqanpita Judá aywakurqan Hirapa wayinman. Hiraqa Adulam markapitami karqan. 2 Tsaycho taykarmi Súa jutiyuq cananeo runapa tsurin jipashwan reqinakurkur warminpaq ashirqan. 3 Warmin qeshyaq rikakurmi olqu wamrata wacharir jutinta churaparqan Er jutin kananpaq. 4 Tsaypitanami yapay olqu wamrata wacharir jutinta churaparqan Onán jutin kananpaq. 5 Tsaypita yapaypis juk olqu wamrata wacharir jutinta churaparqan Sela jutin kananpaq. Quezibcho Judá taykaptinmi tsay tsurinkuna yurirqan.

6 Qechpa kaq tsurin Ertami Judáqa tätsirqan Tamar jutiyuq jipashwan. 7 Erqa fiyu runa kashpan manami TAYTA DIOS munashqannötsu kawarqan. Tsayno mana cäsukushqanpitami TAYTA DIOS kamakätsirqan wanunanpaq.

8 Tsawraqa shulka tsurin Onánta Judá kayno nirqan: “Wawqikipa viüdanwan täkuy, hïju. Paycho tsuriki yuriptin wawqikipa tsurinnömi kanqapaq”.*

9 Onánqa musyarqan tsurin yurirpis wawqinpa tsurinno kananpaq kashqantami. Tsaymi cuñädanwan punushpan ruraykashqan höra jorqurir juk läduman juturatsiq. Tsayno rurarqan wawqinpa tsurinno kananta mana munarmi. 10 Tsayno Onán ruraptinmi TAYTA DIOS fiyupa rabyakur paytapis castigarqan wanunanpaq.

11 Ishkan tsurinkuna tsayno wanuptin Judáqa yarparqan tsurin Selapis Tamarwan tashpan wanunanpaq kashqanta. Tsaymi Tamarta kayno nirqan: “Tsurï Sela mözuyashqanyaq taytaykipa wayincho viüdala täkuy”.

Tsayno niptinmi Tamarqa taytanpa wayinman kutikurqan.

12 Tsaypita atska wata pasarkuptinnami Judápa warmin wanurqan. Tsay warmi karqan Súapa tsurinmi. Warminta lütuyta cumplirkurnami Judá aywarqan Timnatman. Tsaychömi minkayninkuna uyshankunapa milwanta rutuykarqan. Paytami Adulam markapita reqinakushqan Hira yanaqarqan.

13 Timnatman milwa rutuq suedrun aywaykashqantami Tamarta wilarqan. 14 Tsaymi lütu röpata trukakurir vëlunwan cäranta tsapakurqan pipis mana reqinanpaq. Nirkurnami Enaim marka yaykunaman jamakuykurqan. Tsayqa karqan Timnatman aywana nänichömi. Tamarqa tsayno rurarqan Sela poqushqa mözuna kaykaptinpis suedrun mana tätsiptinmi.

15 Qaqlan tsapashqa warmi jamaraykaqta rikarmi Judá yarparqan *wayrapakuq warmi kashqanta. 16 Tsaymi nänipa aywaykashqanpita parlapaq aywarqan. Lumtsuynin kashqanta mana musyarmi kayno nirqan: “¿Manatsuraq punukushwan, mamïta?”

Niptinmi kayno nirqan: “Punuptintsiqa ¿imatataq pägamanki?”

17 Tsaymi Judáqa kayno nirqan: “Juk manta cabratachari apatsimushaq”.

Tsawraqa warmi kayno nirqan: “Rasunpa juk cabrata apatsimänayki kaptinqa imalatapis prenda kachapämay”.

18 Tsayno niptinmi Judá kayno nirqan: “¿Imata kachapänätataq munanki?”

Tsaymi kayno nirqan: “Sëlluykita watuntinta y aptaraykashqayki tukruykita kachapämay”.

Tsayno niptinmi tsaykunata kachapaykur paywan punurqan. Punushqanpitami Tamarqa qeshyaq rikakurqan. 19 Nirkurnami Tamarqa wayinpa kutiykur jatirashqan vëlunta jorqurir lütu röpanta yapay jatikurqan.

20 Tsaypitanami Judáqa amïgun Hirawan manta cabrata apatsirqan prendankunata shuntamunanpaq. Cabrata apakurkur aywarmi tsay warmita mana tarirqantsu. 21 Tsaymi tsay markacho taq runakunata tapukurqan kayno nir: “Tapukuläshayki, tayta. Kay Enaim markaman yaykunacho jamaraq wayrapakuq warmita ¿manaku rikalashqanki?”

Tsayno tapukuptin tsay runakuna kayno nipäkurqan: “Kaychöqa manami ima wayrapakuq warmitapis rikapäkushqätsu”.

22 Runakuna tsayno niptinmi Judá kaqman kutiykur wilarqan kayno nir: “Manami tsay warmita tarishqätsu. Tsay runakuna nimashqa imaypis tsaycho wayrapakuq warmi mana kashqantami”.

23 Tsawraqa Judá kayno nirqan: “Mana tarishqa kaykaptikiqa imanäshuntaq. Yapay ashiptintsiqa runakuna asipämäshunmi. Prendata kachapämushqäkunata jina apakutsunpis”.

24 Tsaypita kimsa killatanömi runakuna shamur Judáta kayno nirqan: “¡Lumtsuyniki Tamar runawanmi punushqa kanqa! ¡Tsaymi kanan qeshyaq kaykan!”

Tsawraqa Judá fiyupa rabyashpan kayno nirqan: “¡Tsay niraq warmitaqa wayinpita jorqurir rupatsipäkuy!”

25 Wanutsinanpaq aparkaykaptinmi suedrun Judáman Tamar wilakatsirqan kayno nishpan: “Prendata kachapämashqan runapatami qeshyaq kaykä. Kanan reqiykulay kay watuntin sëllu y tukru pipa kashqantapis”.

26 Tsaymi Judáqa kikinpa kashqanta reqirkur kayno nirqan: “Payqa manami jutsayuqtsu. Noqami jutsayuq kaykä tsurï Selawan mana tätsishqäpita”.

Tsaypita patsa Judáqa lumtsuyninwan manana punurqannatsu.

27 Killan aypämuptin Tamar wacharqan milïshuta. 28 Wachayta nakaykaptinmi jukaq wamrapa makin yarqamurqan. Tsaymi partëraqa puka hïluwan wataparkur kayno nirqan: “Kay kaqmi qechpa kaykan”.

29 Nirkurmi jinan höra makinta kutitsikurqan. Tsaypita wawqin puntata yuriptinmi partëra kayno nirqan: “¿Imanöparaq kayqa jukaqta yalimushqa?”

Puntata yurishqanpitami tsay wamrapa jutinta churaparqan Fares* jutin kananpaq. 30 Tsaypitaraqmi puka hïluwan makin watashqa kaykaq yurirqan. Tsay wamrapa jutintami churaparqan Zara* jutin kananpaq.

Potifarpa warmin Joséta tsaripakuyta munashqan

39 Ismaelita negociantikuna Egiptuman Joséta chayatsiptinnami Potifar rantirqan. Potifar karqan Faraónpa wardiankunapa capitanninmi.

2 TAYTA DIOS paywan kaptinmi* José rurashqanqa lapanpis ali karqan. Tsaynöpis patronninpa wayinchömi tarqan. 3 TAYTA DIOS yanapaykashqanta tantiyarmi 4 patronnin pasaypa kuyar Joséta churarqan wayincho mandaq kananpaq y lapan imaykankunatapis rikananpaq. 5 Tsaypita patsami Potifarta TAYTA DIOS yanaparqan. Tsaymi imaykankunapis atskayarqan y mikuyninpis shumaq wayurqan. 6 Imaykankunatapis Josépa makinman churaykur Potifarqa manami yarpachakuqnatsu.

Joséqa pasaypa kuyaylapaq mözumi karqan. 7 Tsaymi Potifarpa warminqa kuyakurkushpan kayno nirqan: “¡Noqawan kakushun!”

8 Tsayno niptinmi José kayno nirqan: “Tsaytaqa manami ruraykushwantsu, mamïta. Patronnïqa yärakamashpanmi lapan imaykantapis makïman churamushqa. Tsaymi lapantapis shumaq rikaptï tranquïlu purikun. 9 Patronnïqa manami noqata yärakamashqannöqa pitapis yärakuntsu. Qamtami itsanqa warmin kaptiki makïman mana churamushqatsu. Tsayno yärakaykämaptinqa ¿imanöparaq Tayta Diosta rabyanätsir jutsata rurayküman?”

10 Tsayno niykaptinpis waran waranmi tsay warmi Joséta qatiraq. Tsayno qatiraptinpis Joséqa manami paywan punuyta ni cäsupaytapis munarqantsu. 11 Juk kutichömi rurayninkunata rurananpaq wayiman José yaykurqan. Tsay höra manami pipis wayicho karqantsu. 12 Tsaymi Potifarpa warminqa Joséta röpanpita tsarirkur kayno nirqan: “¡Kanan jukla punushun!”

Tsayno nir tsarikurkuptinmi röpanta loqtiriykur qeshpir aywakurqan.

13 Röpanta loqtiriykur qeshpikuptinmi 14 Potifarpa warmin ashmayninkunata qayaykur kayno nirqan: “¡Runä apamushqan mözu manami respitamantsitsu! Kaykashqä kaqman yaykaykamur tsaripakamayta munaptinmi fiyupa qaparashqä. 15 Tsaymi röpanta kachariykur qeshpir aywakushqa”.

16 Tsayno wilaparkurmi Josépa röpanta churarqan runan kutimunanyaq. 17 Chayaykuptinnami ashmayninkunata wilashqannöla runantapis wilapar kayno nirqan: “Tsay rantimushqayki hebreo mözumi punukunäman yaykaykamur tsaripakamayta munamashqa. 18 Qaparaptïmi röpanta kachariykur qeshpir aywakushqa. 19 Tsaynömi imaykaykitapis rikananpaq churashqayki ali ashmayniki portakushqa”.

Warmin tsayno wilaptinmi Potifarqa fiyupa rabyarqan. 20 Tsaymi Faraónpa ashmayninkuna watarashqan carcilman Joséta watatsirqan.

21 Carcilchöpis TAYTA DIOS yanapaptinmi* prësukunata cuidaq runapis Joséwan yachanakurqan. 22 Tsaymi lapan prësukunata Josépa makinman carcilcho mandaq churarqan. Joséraqmi prësukuna imata rurananpaqpis mandaq. 23 TAYTA DIOS yanapaptinmi José rurashqan imapis ali karqan. Tsaymi cárcel cuidaq runaqa mana yarpachakuqnatsu Josépa munaynincho kaqkunapaq.

Ishkay runakuna sueñushqanta José tantiyatsishqan

40 Tsaypitanami vïnu ruraqkunapa y tanta ruraqkunapa mandaqninkuna lutanta rurar 2 Egipto nacionpa mandaqnin rey Faraónta fiyupa rabyatsirqan. 3 Tsaymi paykunata prësu apatsirqan wardiakunapa capitanninpa wayincho kaykaq carcilman. Tsay carcilchömi Josépis wichqararqan. 4 Paykunatami wardiakunapa capitanninqa Josépa makinman churarqan. Tsay ishkay runakunami atska killa carcilcho wichqararqan.

5 Juk tsakaymi vïnu ruraqkunapa y tanta ruraqkunapa mandaqninkuna sueñupäkurqan imapis pasananpaq kashqanta. 6 Josémi tuta tutala watukuq aywar pasaypa lakishqa karkaykaqta tarirqan. 7 Tsawraqa tapurqan kayno nir: “¿Imanirtaq pasaypa lakishqa karkaykanki?”

8 Tsawraqa kayno nipäkurqan: “Mana alitami sueñushqä. Manami pipis kantsu sueñushqä imapaq kashqantapis tantiyatsimänanpaq”.

Tsayno niptin José kayno nirqan: “Tsay sueñushqayki imapaq kashqantapis Tayta Dioslami tantiyatsimäshun. Mä, wilapäkamay imata sueñushqaykitapis”.

9 Tsayno niptinmi vïnu ruraqkunapa mandaqnin kayno wilaparqan: “Sueñuynïchömi rikashqä juk üva yöra 10 kimsa rämayuq kaykaqta. Tsay rämakunami tsintsimur tuktushpan poquraykaq üvakunaman tikrashqa. 11 Tsay poqushqa üvata Faraónpa väsunta aptaraykashqäman qapirkurmi Faraónta makyaykashqä”.

12 Tsayno wilaptinmi José kayno nirqan: “Sueñuynikicho kimsa rämakunata rikashqaykiqa kimsa junaqmi kaykan. 13 Kananpita kimsa junaqtami kay carcilpita Faraón jorqushushpayki puntata arushqaykiman kutitsishunkipaq. Tsaymi väsuwan vïnuta yapay sirvinkipaq. 14 Nishqänöla arushqaykiman kutiykur noqatapis yarparkalämanki ari. Kuyapämashpayki tayta Faraónta ruwakuykulanki kaypita jorqamänanpaq. 15 Hebreo runakuna tashqanpitami liyarkur kay markaman apamashqa. Jutsaynaq kaykarmi kaycho wataraykä”.

16 Alipaq sueñushqanta wilaptinmi tanta ruraqkunapa mandaqninpis Joséta kayno nir wilaparqan: “Sueñuynïchömi kimsa taksha canastakunawan janak janak umächo tantakunata puriykätsishqä. 17 Janan kaq canastachömi tukuy niraq böllukuna kaykashqa Faraón mikunanpaq. Tsay böllukunatami pishqukuna shamur mikukurkushqa”.

18 Tsayno wilapaptinmi paytapis José kayno nirqan: “Sueñuynikicho rikashqayki kimsa taksha canastakunaqa kaykan kimsa junaqmi. 19 Kananpita kimsa junaqtami umaykita roquratsir Faraónqa qeruman warkutsishuptiki ayaykita wiskulkuna mikunqapaq”.

20 Tsaypita kimsa junaqtanami Faraónpa diyan karqan. Tsawraqa Faraón mandäshiqninkunawan fiestata rurar mikur y upur qoyarqan. Tsay junaqmi carcilpita jorqatsimurqan tanta ruraqkunapa y vïnu ruraqkunapa mandaqninkunata. 21 Nirkurmi vïnu ruraqkunapa mandaqninta yapay churarqan nawpata arushqanman. Tsaymi vïnuta väsuwan Faraónta yapay sirvirqan. 22 Tanta ruraqkunapa mandaqnintami itsanqa José wilashqannöla wanurkatsir ayanta qeruman warkutsirqan. 23 Vïnu ruraqkunapa mandaqninqa José ruwakushqanta manami yarparqantsu.

Faraón sueñushqan

41 Tsaypita ishkay wata pasarkuptinnami sueñuynincho Faraónqa Nilo mayu kuchuncho ichiraykarqan. 2 Tsaychöshi rikarqan kuyaylapaq qanchis wera wäkakuna mayupita yarqaramur ututu chawpincho qewata mikurkaykaqta. 3 Tsay wäkakunapa qepantanashi yarqamurqan melanaypaq qanchis aqra wäkakuna. Tsay wäkakunashi talukarqan mayu kuchuncho kuyaylapaq wera wäkakunaman. 4 Melanaypaq aqra wäkakunashi mikukurkurqan qanchis kuyaylapaq wera wäkakunata. Tsayta sueñuykashqanchöshi Faraónqa rikcharkurqan.

5 Tsaypita yapay punurshi sueñurqan juk yöralapita qanchis espïga trïgukuna winaykämuqta. Tsay espïgakunaqa karqan kuyaylapaq jatusaqshi. 6 Ali espïgakuna winamushqan qepantashi yapay winamurqan juk yöralapita qanchis espïgayuq trïgukuna. Tsay trïgukunaqa inti jeqamunan kaq lädupita shamuq wayra rupaptin pasha pashala karqan. 7 Tsay qarwashtashqa espïgakunashi mikukurkurqan qanchis kuyaylapaq jatusaq espïgayuq kaq trïgukunata. Tsayta sueñuykashqancho Faraónqa rikcharkamur tantiyakunanpaqqa sueñuynilanmi karqan.

8 Tsay sueñushqan tutami fiyupa lakikur Faraón qayatsirqan Egiptucho kaykaq lapan musyakuqkunata y yachaqkunata. Qayatsishqan runakuna chayaykuptinnami wilaparqan imata sueñushqantapis. Tsayno wilapaptin manami mayqanpis tantiyarqantsu sueñushqankuna imapaq kashqantapis.

9 Pipis tantiyatsiyta mana kamäpakuptinmi vïnu ruraqkunapa mandaqnin kayno nirqan: “Tayta Faraón, juk runa ruwakamashqanta kanan yarparkü. 10 Fiyupa rabyashpaykimi noqata y tanta ruraqkunapa mandaqninta watatsimarqayki capitanpa wayincho kaykaq carcilman. 11 Tsaychömi tanta ruraqkunapa mandaqnin y noqapis ima pasamänanpaq kashqantapis tsay tsakay sueñupäkurqä. 12 Tsay carcilchömi juk hebreo mözupis wataraykan. Pay karqan wardiakunapa capitanninpa ashmayninmi. Sueñushqäkunata wilapaptïmi tantiyatsipäkamarqan imapaq kashqantapis. 13 Tsay mözu nimashqannölami noqata yapay arunäpaq kutitsimashqanki y tanta ruraqkunapa mandaqninta wanurkatsir qeruman warkutsishqanki”.

14 Tsayno niptinmi Faraónqa Joséta qayatsimurqan. Tsaymi carcilpita jorqaramuptin Joséqa aqtsanta y shapranta chipyaq rutukurir ali röpata trukakurir Faraón kaqman aywarqan. 15 Chayaykuptinnami Faraón kayno nirqan: “Manami pipis tantiyayta kamäpakuntsu sueñushqä imapaq kashqantapis. Qampaqmi musyashqä sueñushqäkuna imapaq kashqantapis tantiyashqaykita”.

16 Tsayno niptinmi José kayno nirqan: “Noqaqa manami kikiläpitatsu tantiyä runa imapaq sueñushqanta, sinöqa Tayta Dios tantiyatsimaptinraqmi sueñushqayki imapaq kashqantapis tantiyatsishayki”.

17 Tsawraqa Joséta Faraón kayno nirqan: “Sueñuynïchömi ichiraykashqä Nilo mayu kuchuncho. 18 Tsaycho kaykaptïmi qanchis kuyaylapaq wera wäkakuna mayupita yarqarkamur ututu chawpincho qewata mikurkaykashqa. 19 Tsaypita qepantami pasaypa melanaypaq qanchis aqra wäkakuna yarqamushqa. Tsay niraq wäkakunataqa manami imaypis kay Egiptucho rikashqätsu. 20 Tsay melanaypaq aqra wäkakunami mikukurkushqa puntata yarqamuq kuyaylapaq wera wäkakunata. 21 Wera wäkakunata mikurpis manami aqra wäkakunaqa werayashqatsu. Tsayta sueñuykashqächömi rikchakarkamushqä.

22 “Tsaypita yapay punushqächömi sueñushqä juk yöralapita qanchis espïga trïgukuna winaykämuqta. Tsay espïgakuna kuyaylapaq jatusaqmi kashqa. 23 Qepantanami winamushqa pasaypa pashatashqa espïgayuq trïgukuna. Tsayno karqan inti jeqamunan kaq lädupita shamuq wayra rupashqa kaptinmi. 24 Tsay pashatashqa espïgakunami mikukurkushqa puntata ali winamuq trïgupa espïgakunata. Tsayno sueñushqäkunatami lapan musyakuqkunata wilapashqä. Manami mayqanpis tantiyantsu imapaq kashqantapis”.

25 Faraón tsayno wilaptinmi José kayno nirqan: “Tayta, sueñuynikicho rikashqaykiqa ishkanpis tsay yarpaylami kaykan. Qamtaqa Tayta Diosmi imata rurananpaq kaqtapis rikatsishushqanki. 26 Qanchis wera wäkakuna y qanchis kuyaylapaq winamuq trïgu espïgakunaqa qanchis watami kaykan. Ishkanpis tsay yarpaylami kaykan. 27 Tsaynölami wera wäkakunapa qepanta yarqamuq melanaypaq aqra wäkakuna y wayrawan pashatashqa winamuq trïgukunapis qanchis watakunami kaykan. Tsaykunata sueñushqanki qanchis wata muchuy kananpaqmi. 28 Nishqänölami lapanpis pasanqa. Tayta Diosmi sueñuynikicho musyatsishushqanki ali cosëchapis muchuypis kananpaq kashqanta.

29 “Qanchis watami kay Egiptucho shuntaytapis mana atipaypaq mikuy wayunqa. 30 Tsaypita qanchis watami pasaypa muchuy kanqapaq. Mikuy wayunanpaq kashqanta manami pipis yarpanqapaqtsu. Pasaypa muchuy kaptinmi runakuna fiyupa nakapäkunqapaq. 31 Tsaytsika cosëchata shuntashqankunapis chipyaqmi ushakanqa. 32 Tayta Dios tsayno rurananpaq walkalanami pishiykan. Tsayta rasunpa cumplinanpaqmi ishkay kuti sueñutsishushqanki.

33 “Tayta Faraón, tsayno kananpaq kaykaptinqa tantiyakuq y yachaq runata churay kay nacioncho trïguta shuntatsinanpaq. 34 Tsaynöpis gobernadorkunata churay kay nacioncho maytsay markamanpis trïgu shuntaq aywananpaq. Paykuna shuntatsimutsun pitsqa arröbapita juk arröbata pirwatsinanpaq. Qanchis wata ali cosëcha kashqanyaq tsaynöla pirwatsitsun. 35 Markakunacho tsayno pirwatsitsun qampa munaynikichöna kananpaq. Tsaymi muchuy kaptin runakuna mikunanpaq kanqa. 36 Tsaynöpami qanchis wata muchuy kaptin kay Egiptucho trïgu kanqa runakuna yarqaypita mana wanunanpaq”.

Gobernador kananpaq Joséta churashqan

37 José yätsishqantami Faraón y mandäshiqninkunapis chaskikurqan. 38 Tsaymi Faraón kayno nirqan: “¿Maylachöqa tarishuntsuraq kay mözutano Tayta Dios yanapaptin ali yarpayniyuqta?”

39 Tsayno nirmi Joséta kayno nirqan: “Tayta Diosmi tantiyatsishushqanki sueñushqäkuna imapaq kashqantapis. Qamnöqa manami pipis kantsu tantiyakuq y yachaq runaqa. 40 Tsaymi kananpitaqa qampa makikicho kanqa lapan palaciüpis.* Kay nacionchöqa qam mandashqaykitami lapan runa cäsukunqa. Noqalami rey kashpä qampita mas munayniyuq kashaq. 41 Qamtami kanan churaykä intëru Egipto nacionpa gobernadornin kanaykipaq”.

42 Tsayno nirmi Faraónqa makinpita sëlluyuq sortëjanta jorqurir Joséta jatiparqan. Nirkurmi yanapaqninkunata nirqan lïnupita rurashqa fïnu röpata y qoripita walqatapis jatipänanpaq. 43 Nirkurnami Joséta witsätsirqan Faraónpa qepanta aywaq carrëtaman. Tsaynöpis yanapaqninkunata mandarqan puntanta aywar kayno ninanpaq: “¡Gobernadornintsita chaskikäriy!”

Tsaynöpami Egiptucho gobernador kananpaq Joséta churarqan. 44 Tsayno churarmi Joséta Faraón kayno nirqan: “Egiptucho noqala mandaq kaptïpis qam mana niptikiqa manami pipis imatapis ruranqatsu”.

45 Nirkurnami Faraónqa Josépa jutinta trukatsirqan Zafnat-panea jutin kananpaq. Tsaypitanami On markapa cüran Potiferapa tsurin Asenatwan tätsirqan. Tsaynöpami Egiptucho gobernador kayman José chayarqan. 46 Kimsa chunka (30) watayuq kaykaptinmi Joséta Faraón kaqman aparqan. Tsaypitanami intëru Egiptupa Joséqa markan markan purirqan runakuna kamarikunanpaq yätsishpan.

47 Qanchis watami intëru Egiptucho trïgu wayurqan shuntaytapis mana atipashqanyaq. 48 Tsaymi Joséqa qanchis wata maytsay markakunachöpis trïguta shuntatsirqan. Shuntatsishqan trïgutami cada markacho pirwatsirqan. 49 Aquyshatanöraqmi Joséqa tsaytsika trïguta shuntatsirqan. Aläpa atska kaptinmi ayka kashqanta tupuytapis mana kamäpakurqantsu.

50 Manaraq muchuy qalaykuptinmi Josépa ishkay tsurinkuna yurirqan warmin Asenatcho. 51 Qechpa tsurin yuriptinmi José kayno nirqan: “Aylükunata y nakashqäkunata mana yarparänäpaqmi Tayta Dios yanapamashqa”. Tsaymi jutinta churaparqan Manasés* jutin kananpaq.

52 Shulka kaq tsurin yuriptinmi José kayno nirqan: “Kay nacioncho aläpa nakashqa kaptïpis tsurïkuna kananpaqmi Tayta Dios yanapamashqa”. Tsaymi jutinta churaparqan Efraín* jutin kananpaq.

53 Qanchis watami shuntaytapis mana atipaypaq Egiptucho mikuy wayurqan. 54 Tsaypitaqa José nishqannölami maytsay nacionchöpis fiyupa muchuy qalaykurqan.* Egiptuchömi itsanqa José pirwatsishqan tsaytsika mikuykuna karqan runakuna rantinanpaq. 55 Tsaymi Egiptucho runakuna aywarqan mikuynin ushakaptin Faraónman trïgu manakuq. Chayaptinmi Faraónqa kayno nirqan: “Trïguta munarqa Joséman aywar pay nishushqaykita rurapäkuy”.

56 Intëru nacioncho muchuy kaptinmi runakunata rantikunanpaq trïgu pirwashqan wayikunata José kichatsirqan. Waranlanta waranlantami pasaypa muchuy karqan. 57 May nacionchöpis mikuy mana kaptinnami maytsaypitapis Egiptuman runakuna aywarqan Josépita trïguta rantinanpaq.

Josépa wawqinkuna Egiptuman aywashqan

42 Egiptucho rantipaq trïgu kaykashqanta musyaykurmi tsurinkunata Jacob kayno nirqan: “Qamkuna ¿imatataq kaycho rurarkaykanki jukniki juknikipis rikapänakur? 2 Egiptuman aywaqkunami wilamashqa tsaycho trïgu rantipaq kashqanta. Qamkunapis trïgu rantiq aywapäkuy. Mana aywaptikiqa ¿imata mikurtaq kawashunpaq?”*

3 Tsayno niptinmi Josépa chunka wawqinkuna Egiptuman trïgu rantiq aywapäkurqan. 4 Itsanqa “imapis tsurïta pasaykunman” nirmi Jacobqa Josépa wawqin Benjamín aywananta mana munarqantsu.

5 Tsaynöpami Israelpa* tsurinkunaqa trïgu rantiq runakunawan yanaqänakur Egiptuman chayapäkurqan. Intëru *Canaánchömi fiyupa muchuy karqan.

6 Joséqa Egipto nacionpa gobernadornin karmi maytsay nacionpitapis trïgu rantiq aywaqkunata rantikamuq. Tsaymi Josépa wawqinkuna trïgu rantiq aywar nawpanman qonqurpakuykurqan urkunpis pampaman töpashqanyaq. 7 Wawqinkunata rikärir José juklami reqirkurqan. Reqiykarpis mana reqiq tukurmi olqüpaypa kayno tapurqan: “¿Maypitataq qamkuna kaykanki?”

Tsaymi kayno nipäkurqan: “Tayta, noqakunaqa Canaánpitami trïgu rantiq shapäkamushqä”.

8 José reqiptinpis wawqinkunaqa manami reqipäkurqantsu. 9 Tsay hörami José yarparkurqan paykunapaq imano sueñushqantapis.* Tsaymi kayno nirqan: “Qamkuna karkaykanki musyapakuqmi. Tsaymi shapäkamushqanki kay nacionman maypa yaykamunaykipaq kaqtapis rikapakuq”.

10 Tsayno niptin kayno nipäkurqan: “¡Manami, tayta! Noqakunaqa trïgu rantiqmi shapäkamushqä. 11 Noqakunaqa lapanïpis juk taytalapitami karkaykä. Manami imaypis runapa markanta rikapakur puripäkütsu”.

12 Tsayno niptinmi José yapay kayno nirqan: “Qamkunaqa lulakuykankimi. Rasunpami shapäkamushqanki kay nación imano kashqantapis rikapakunaykipaq”.

13 Tsaymi paykuna kayno nirqan: “Noqakunaqa juk taytalapita chunka ishkay wawqimi karkaykä. Lapanïpis Canaánchömi tarkaykä. Shulka kaq wawqilämi papänïwan quëdamushqa. Juk wawqïmi itsanqa elqashqa”.

14 Tsayno nipäkuptinmi José kayno nirqan: “Nishqänöpis qamkunaqa rasunpami marka imano kashqantapis rikapakuq karkaykanki. 15 Kananmi musyashaq qamkuna rasun kaqta parlaykashqaykita o lulakuykashqaykitapis. Faraónpa jutincho jurashpämi kayno nï: ‘Manami mayqaykipis kaypita yarqunkipaqtsu shulka wawqikita kayman mana pushamurqa. 16 Mayqaykipis kutiy nunush wawqikita pushamunaykipaq. Wakinnikiqa kaychömi prësu quëdapäkunki. Nunush wawqikita mana chätsimurqa rasunpami marka rikapakuq karkaykanki’. Tsayno kananpaq noqa nï Faraónpa jutincho jurashpämi”.

17 Tsayno nirmi carcilcho kimsa junaq paykunata José wichqarätsirqan.

18 Kimsa junaqtanami José kayno nirqan: “Tayta Diostami *mantsakü. Tsaymi nishqäta ruraptikiqa mana wanutsishaykitsu. 19 Rasunpa mana rikapakuq karqa juk wawqikita prësu kachaykuy. Wakinnikiqa kutipäkuy trïguta apakurkur ayluykikuna yarqaypita mana wanunanpaq. 20 Nirkur kutimunki shulka wawqikita pushakurkur. Tsaynöpami noqa musyashaq nipäkushqayki rasunpa kashqanta. Mana chätsimurqa wanunkipaqmi”.

José tsayno niptin paykuna awnirqan.

21 Nirkurnami kikinpura juknin jukninpis kayno nir parlapäkurqan: “Wawqintsita mana kuyapashqantsipitami kayjinanpa nakaykantsi. Tsayjina ruwakaykämaptintsipis manami kuyaparqantsitsu”.

22 Tsayno nipäkuptinmi Rubénqa kayno nirqan: “Chunkapis nirqämi wawqintsita imatapis mana ruranaykipaq.* Niykaptïpis qamkunaqa manami cäsumarqaykitsu. Kananqa kikintsipa jutsantsipitami nakarkaykantsi”.

23 Egipto runakunapa idiömancho José parlapaptin juk runaraq wawqinkunata tantiyatsirqan. Tsaymi mana musyapäkurqantsu paykuna parlashqanta José tantiyaykashqanta. 24 Josénami fiyupa waqanashpan wawqinkunapita juk läduman aywaykur waqarqan. Waqashqanpita kutiykurna paykunata yapay parlaparqan. Nirkurnami Simeónta akraykur paykunapa nawpancho liyatsirqan.

25 Tsaypitana ashmayninta nirqan costalninkunaman trïguta winapänanpaq. Tsaynöpis nirqan trïgupa chanin qellayta costalninman winapänanpaq y mirkapatapis qepipänanpaq. José nishqannölami lapantapis rurarqan. 26 Tsaymi bürrunkunaman trïguta cargakurkur aywakurqan.

27 Kutiykashqancho tsakäpakurmi patsakushqancho bürrunta trïguta qarananpaq costalninta juknin kichapakurqan. Tsaychömi costalninpa shimincho qellaynin winaraykaqta tarirqan. 28 Tsaymi wawqinkunata kayno nirqan: “¡Kananchi kananlaqa! ¿Imataraq ruraykushaq? ¡Pägashqä qellaytami costalnïman winapämashqa!”

Tsayno niptinmi lapan mantsakashpan siksikyar juknin jukninpis kayno parlapäkurqan: “¿Imaykamannataq Tayta Dios churaykamashqantsi?”

29 Canaánman kutiykurmi Egiptucho ima pasashqantapis papäninta wilapar kayno nirqan: 30 “Egipto nacionpa mandaqnin runaqa olqüpaypami parlapäkamashqa. Tsay nación imano kashqantapis rikapakuq aywapäkushqätami yarpashqa. 31 Tsayno nimaptinmi noqakuna nishqä ali runa kashqäta y imaypis mana rikapakuq kashqäta. 32 Tsaynöpis wilashqä juk taytalapita chunka ishkay wawqi kashqätami. Tsaynöpis wilapäkushqä juk wawqï elqashqanta y nunush kaqna qamwan kaycho quëdashqanta.

33 “Tsaymi kayno nipäkamashqa: ‘Qamkuna rasun kaqta parlashqaykita musyanäpaq juk wawqikita prësu kachaykuy. Wakinniki itsanqa kutipäkuy trïguta apakurkur ayluykikuna mikunanpaq. 34 Shulka wawqikita chätsimuptikiraqmi musyashaq rikapakuq mana kashqaykita. Tsayraqmi wawqikita prësu tsararashqäpita kachapäshaykipaq. Tsaynöpami kay nacionman kutipäkamuptiki pipis imatapis nishunkipaqtsu’ ”.

35 Tsayno wilaparkur trïguta taliykashqanchömi costalninkunacho juknin jukninpis qellayninta bolsawan kaykaqta taripäkurqan. Tsaymi kikinkunapis y papäninpis pasaypa mantsakarqan. 36 Tsaypita Jacob kayno nirqan: “Qamkunaqa tsurïkunata usharkunkinachaq. Josépis ni Simeónpis kannatsu. Kananqa ¿Benjamíntanaku pushayta munarkaykanki? Tsayno kaptin noqapaqqa vïdäpis vïdanataqku”.

37 Tsayno niptinmi Rubénqa kayno nirqan: “Benjamínta pusharqa kikïmi kutitsimushaq, papä. Payta mana kutitsimuptïqa ishkan tsurïtami wanutsinkipaq”.

38 Tsaymi Jacob kayno nirqan: “Tsurïta pushanaykipaq manami kachapäshaykitsu. Wawqin José wanukushqa kaptin tsay mamapita japalannami kaykan. Aywarkaykaptiki imapis pasaptin ¿imatataq qamkuna ruranki? Tsayno kaptinqa qamkunapa cuentaykipaqmi lakikuypita wanushaqpis”.

Egiptuman Benjamínta pushashqan

43 Intëru *Canaánchömi pasaypa muchuy karqan. 2 Tsaymi Egiptupita apamushqan trïgu ushakäkuptin tsurinkunata Jacob kayno nirqan: “Yapay kutipäkuy walkalatapis trïguta rantimunaykipaq”.

3 Tsaymi Judá kayno nirqan: “Egiptucho trïguta rantikuq runaqa kaynömi nipäkamashqa: ‘Shulka wawqikita mana pushamurqa ama yuripämankitsu’. 4 Wawqï Benjamín noqakunawan aywaptinqa trïgu rantiq aywapäkushaqmi. 5 Mana kachapämaptikiqa manakaqlapaqmi aywapäkushaq, papä. Näqa nishqänöpis tsay mandaq runaqa kayno nipäkamashqa: ‘Shulka wawqikita mana pushamurqa nawpämanpis ama yuripämankitsu’ ”.

6 Tsawraqa Israel* kayno nirqan: “Pasaypa lakikuyman churamashpayki ¿imapaqtaq tsay runata shulka wawqiki kashqanta wilaparqayki?”

7 Niptin paykuna kayno nirqan: “Tsay runaqa mayqan aylu kashqantsitapis musyayta munarmi tapupäkamashqa kayno nir: ‘¿Papäniki kawaykanraqku? ¿Maspis wawqiki kanraqku?’ Tsayno tapumaptinmi rasun kaqta wilapäkushqä. ¿Imanöpataq musyapäküman karqan ‘wawqikita pushamuy’ nipäkamänanpaq kashqanta?”

8 Tsaymi papäninta Judá kayno nirqan: “Yarqaypita mana wanunantsipaq Benjamín noqakunawan aywatsun, papä. Noqa payta manami kachashaqtsu. Aywananpaq awniptikiqa juklami aywapäkushaq. Tsaynöpami noqantsipis ni wamrantsikunapis yarqaypita mana wanushuntsu. 9 Wamraykita imapis pasaptinqa noqami jutsayuq kashaqpaq. Payta mana kutitsimuptïqa ama perdonamankitsu wanunäyaqpis. 10 Egiptupita chaykamular wilaykaptï wamraykita pushanäpaq awniptikiqa maynami ishkay kutipis aywapäküman karqan”.

11 Tsayno niptinmi papänin kayno nirqan: “Tsayno kaptinqa ¿imatanataq rurashunpis, hïju? Egiptucho mandaqta qaranaykipaq* alinnin kaqkunata walka walkalatapis apapäkuy: balsamuta, abëjapa mishkinta, perfümita, mïrrata, nueciskunata y almendraskunatapis. 12 Qellaytapis puntata kutitsimushushqaykita yapay apapäkuy. Kutitsimushushqayki qellaytaqa chayaykular kikinta entreganki. Capazchari pantaypapis costalnikikunaman winaparkamushushqanki. 13 Shulka wawqikita pushakurkur jukla aywapäkuy tsay mandaq runa kaqman. 14 Dios El-Shaddai* tsay mandaq runapa shonqunman kuyapäkuyta churaykutsun Simeónta y Benjamínta kachapämushunaykipaq. Lapan tsurïkunata oqranäpaq kaptinqa jina imanäshaqtaq”.

15 Jacob tsayno niptinmi mandaq runata qarananpaq kaqkunata kamarikurqan. Nirkurmi qellaytapis aparkur y wawqin Benjamíntapis pushakurkur Egiptuman aywapäkurqan. Chayaykurnami Josépa despächunman yaykapäkurqan. 16 Paykunata y Benjamínta rikaykurmi wayincho mayor ashmayninta José kayno nirqan: “Kay runakunata wayïman pushay. Nirkur wäkata pishtarkur mikuyta yanukamuy. Paykunawanmi kanan junaq mikupäkushaq”.

17 Tsayno niptinmi ashmayninqa Josépa wayinman pusharqan. 18 Tsayman pushaptinmi fiyupa mantsakushpan kikinpura kayno ninakurqan: “Niq tumpalami pushaykämantsi punta shamuptintsi qellaynintsita kutitsimashqantsipita. Kananqa maqa maqarkurchari ashmayninpaq uywantinta tsararämäshun”.

Josépa wayincho wawqinkuna mikushqan

19 Tsayno nirmi Josépa wayinman chayaykur ashmayninta ruwakurqan kayno nir: 20 “Tayta, musyashqaykinöpis nawpatami trïgu rantiq shapäkamurqä. 21 Kaypita kutirnami patsakushqächo cargäkunata paskapakur costalnïkunapa shimincho pägashqä qellayta taripäkushqä. Trïgupita pägapäkushqä qellay lapanmi kaykänaq. Tsay qellayta kutitsimushqämi entregaykunäpaq. 22 Tsay jananmanmi qellayta apamushqä trïguta yapay rantipäkunäpaq. Itsanqa manami musyapäkütsu punta kaq qellayta costalnïkunaman pï winarpushqantapis”.

23 Tsayno nipäkuptinmi ashmayqa kayno nirqan: “Tsaypita ama lakikäriytsu ni mantsakäriytsu. Taytayki yärakushqan y qamkuna yärakushqayki Diosmi tsay qellaytaqa costalnikiman churashqa kanqa. Qamkuna pägashqaykitaqa lapantami chaskirqä”.

Nirkurnami Simeóntapis carcilpita jorqarkamur tsay ashmayqa pusharqan wawqinkuna kaykashqan kaqman. 24 Josépa wayinman pushaykurnami yakuta apapämurqan chakinkunata maylakärinanpaq. Nirkurnami bürrunkunatapis qewata qarapakurqan. 25 Tsaypitanami Josépa wawqinkuna mayarqan paykunawan José merendananpaq kashqanta. Tsaymi apapäkushqan regälukunata kamarikushqala shuyarpaykarqan.

26 Wayinman chayaykuptinnami apashqan regälukunata Joséta entregarqan. Nirkurmi nawpanman qonqurpakärirqan urkunpis pampaman töpashqanyaq. 27 Tsawraqa imano kaykashqantapis tapurmi José kayno nirqan: “Nawpata shamur wilamarqayki papäniki awkinna kashqanta. ¿Imanötaq payqa kaykan? ¿Kawaykanraqku?”

28 Tsayno tapuptinmi lapan qonqurpakuykur kayno nirqan: “Aw tayta, papänï kawaykanraqmi. Tsaynöpis alilami kaykälan”.

29 Paykunata rikapaykashqanchömi Joséqa rikärirqan wawqin Benjamínta. Benjamínwan Joséqa tsay mamalapitami karqan. Wawqinkunatami kayno nir tapurqan: “¿Payku kaykan ‘shulka wawqï kanmi’ nipäkamashqayki?”

Tsayno tapurkurmi Benjamínta José kayno nirqan: “¡Tayta Dios yanapaykuläshunki, hïju!”

30 Wawqinta rikaykur Josépa shonqun pasaypa lakikurqan. Tsaymi cuartunman jukla aywaykur waqarqan. 31 Waqarkurnami qaqlanta maylakurir yarqamurqan. Nirkurnami ashmayninkunata kayno nirqan: “Mikuyta qarapäkamayna”.

32 Tsaymi juk mësaman Joséta qararqan. Jukaq mësamannami wawqinkunata qararqan. Juk mësamannami tsaycho mikuq Egipto runakunata qararqan. Paykunata tsayno qararqan Egipto runakuna hebreo runakunawan juntu mikur penqakuptinmi. 33 Mikunanpaqmi wawqinkunata José jamatsirqan mayorpita qalaykur hasta shulkayaq. Tsayno jamatsiptinmi paykunaqa jukninpis jukninpis mantsakashqa rikapänakur yarpachakuytapis mana atiparqantsu. 34 Joséqa kikinpaq qarashqan mikuytapis wawqinkunatami yapaparqan. Wakin kaq wawqinkunata qarashqanpita mastami Benjamínta qararqan. Tsay junaqqa kushishqami lapan wawqinkunawan José mikurqan y upurqan.

Josépa väsunta Benjamínpa costalnincho tarishqan

44 Tsaypitanami Joséqa mayor ashmayninta mandarqan kayno nir: “Kay runakunapa costalnin juntata trïguta winaparkur pägashushqayki qellaynintapis costalninkunapa shiminman winapanki. 2 Shulka kaqpa costalninman qellaypita rurashqa väsüta y trïgupita pägashqan qellaytapis winapanki”.

Tsaymi José nishqannöla tsay ashmayninqa lapantapis rurarqan.

3 Patsa wararkuptinnami wawqinkunata José despacharqan. Tsawraqa bürrunkunaman trïguta cargakurkur aywakärirqan. 4 Cercalataraq aywaykaptinmi Joséqa mayor ashmayninta kacharqan kayno nir: “Ayway tsay trïgu rantiq runakunapa qepanta. Taripaykur kayno ninki: ‘Patronnï qamkunawan ali kaykaptinqa ¿imanirtaq qellaypita rurashqa väsunta suwakamushqanki? 5 Tsay väsuqa kaykan patronnï upunanpaq y imatapis adivinananpaqmi. Tsayta suwakamur mana alitami rurapäkushqanki’ ”.

6 Tsayno niptin taripaykurmi patronnin nishqannöla runakunata nirqan. 7 Tsayno niptinmi paykuna kayno nirqan: “¿Imanirtaq noqakunata tsayno tumpamanki? Tsaytaqa manami ruraykümantsu. 8 Costalnïkunapa shimincho tarishqä qellaytapis *Canaánpita patsami kutitsimushqä. ¿Imanöpataq patronnikipa wayinpita qellayninta ni qorintapis suwakamüman karqan? 9 Mayqanïpa costalnïchöpis väsuta tariptikiqa wanutsishqa katsun. Wakinnïpis patronnikipa ashmayninmi kapäkushaq”.

10 Tsawraqa mayor ashmay kayno nirqan: “Qamkuna nishqaykino katsun. Itsanqa mayqaykipis väsuta tsararaq kaqlami ashmaynï kananpaq quëdanqa. Wakinnikiqa markaykiman kutikärinki”.

11 Tsayno niptinmi jinan höra cargankunata paskarir juknin jukninpis costalninkunapa shiminta kichaparqan. 12 Tsawraqa ashipayta qalaykurqan mayor kaqpa costalninpita shulka kaqpa costalninyaq. Tsayno ashipaykashqanchömi Benjamínpa costalnincho väsuta tarirqan. 13 Tsaymi fiyupa mantsakärishpan röpantapis rachipäkurqan. Nirkurmi jinan höra bürrunkunata cargakurkur José kaykashqan markaman kutipäkurqan. 14 Wawqinkunawan Judá kutirmi Joséta taripäkurqan wayilanchöraq. Tsawraqa pasaypa mantsakärishpanmi nawpanman lätakaykärirqan.

15 Tsaymi José kayno nirqan: “Qamkuna ¿imanirtaq suwakushqanki? ¿Manaku musyapäkushqanki adivïnu kar imatapis musyashqäta?”

16 Tsawraqa Judá kayno nirqan: “Manami ima niytapis kamäpakütsu, tayta. Jutsata rurashqätami* Tayta Dios rikapäkamashqa. Kananqa väsuykita tsararaqnintin lapanïchari qampa ashmayniki kapäkushaq”.

17 Tsayno niptinmi José kayno nirqan: “Lapayki manami ashmaynï kankimantsu. Väsüta suwaq kaqlami ashmaynïqa kanqa. Wakinnikiqa papäniki kaqpa kutikäriy”.

Benjamínta mana quëdatsinanpaq Judá ruwakushqan

18 Tsayno niptinmi Josépa nawpanman witiykur Judá kayno nirqan: “Qam kaycho kaykanki kikin Faraónnömi. Ruwakuptï mana rabyakuylapa mayaykalämay, tayta. 19 Nawpata shapäkamuptï tapumarqayki papänï kawaykashqanta y maspis wawqï kashqanta. 20 Tsayno tapumaptikimi noqakuna wilarqä papänï kawaykashqanta y awkinyayninchöraq yuriq tsurin mözularaq kaykashqantapis. Tsaynöpis wilapashqä tsay mamalapita jukaq wawqï elqashqanta y nunush kaq wawqilanna kawaptin papänï pasaypa kuyashqantami. 21 Tsaymi nimarqayki reqinaykipaq shulka wawqïta pushapäkamunäpaq. 22 Noqakunami nirqä tsay tsurinta apapäkamuptïqa papänï lakikuypita wanunanpaq kashqanta. 23 Tsayno wilaptïpis nimarqayki shulka wawqïta mana pushamuptïqa mana chaskimänaykipaq kashqantami.

24 “Tsaymi papänï kaqman kutiykur lapan nimashqaykita wilapäkushqä. 25 Tsaypitami papänïqa nimarqan trïgu rantiq kutipäkamunäpaq. 26 Tsaymi kayno nipäkurqä: ‘Manami kutipäkushaqtsu shulka wawqïta mana pusharqa. Payta mana pushaptïqa tsay mandaq runa manami chaskipäkamanqatsu’. 27 Tsawraqa papänï kayno nimarqan: ‘Qamkunaqa musyankimi tsay mamalapita ishkay tsurï kashqanta. 28 Jukaq tsurïtaqa yarqushqanpita patsa kananyaq manami rikätsu. Rasunpami jirka uywakuna mikushqa kanqa. 29 Shulka kaq tsurïta pushaykaptiki imapis pasaptin qamkunami jutsayuq kankipaq lakikuypita wanuptï’ ”.

30 Tsayno nirkushpanmi Judá kayno nirqan: “Kay tsurintaqa papänï pasaypami kuyan. Payta mana kutitsiptïqa 31 lakikuylapitachari wanunqa. Tsayno wanunqapaq noqakunapa jutsäpitami. 32 Noqami papänïta promitishqä imaykanöpapis tsurinta kutitsinäpaq. Payta mana kutitsirqa wanunäyaqpis jutsayuq kanäpaq kashqantami nirqä. 33 Tsaymi qamta ruwakü tayta, shulka wawqïpa trukan ashmayniki noqa quëdakunäpaq. Payqa wawqïkunawan papänï kaqman kutikutsun. 34 Shulka wawqï mana kutiptinqa papänï kaqman manami kutïmantsu. Manami munätsu papänï kuyapaypaq waqananta”.

Wawqin kashqanta José wilashqan

45 Judá tsayno wilaptinmi Joséqa mana awantakurqannatsu wawqin kashqanta wilayta. Tsaymi ashmaynin runakunata kayno nirqan: “Lapayki kaypita yarqukäriy”.

Ashmayninkuna yarquriptinnami wawqinkunalawanna José quëdarqan.* 2 José qaparayparaq waqashqantami Egipto runakunapis mayapäkurqan. Tsaynölami Faraónpa palaciunchöpis musyapäkurqan.

3 Tsaypitanami wawqinkunata José kayno nirqan: “Josémi kaykä. ¿Rasunpaku papänï kawaykanraq?”

Josépa nawpancho kaykashqanta musyaykurmi wawqinkunaqa pasaypa ukakashqa rikakärishpan ima niytapis mana kamäpakurqantsu. 4 Nirkurnami José kayno nirqan: “Mana mantsakamaypa nawpäman witipäkamuy”.

Nawpanman witiykuptinnami kayno nirqan: “Noqaqa Egiptuman rantikamashqayki wawqiki Josémi kaykä. 5 Rantikamashqaykipita amana lakikäriytsu. Tsaynöpis jitapänakur nanaq nawikipa ama rikapänakuytsu. Tayta Diosmi puntaykita kayman kachamashqa runakuna muchuywan mana wanupäkunanpaq. 6 Ishkay watanami maytsaychöpis fiyupa muchuy kaykan. Tsaynöpis pitsqa wata masraqmi muchuy kanqa. Runakuna muruptinpis manami mikuy wayunqatsu. 7 Tsayno kananpaq kaptinmi Tayta Dios qamkunapa puntaykita kachamashqa muchuywan mana ushakänaykipaq. Tsaynöpami qamkunapita miraqkunapis ushakanqatsu. ¿Piraq ichiklatapis yarpanman karqan Tayta Dios tsayno kamakaykätsishqanta? 8 Tayta Dios munaptinmi qamkunaqa mana tantiyarpis rantikäramarqayki. Tsaymi kay nacioncho noqata churamashqa Faraónta mandäshinäpaq, wayinta rikanäpaq y lapan Egipto runakunapa gobernadornin kanäpaq.

9 “Kananqa papänintsi kaqman jukla kutiykur kayno wilanki: ‘Tsuriki Josétami Tayta Dios churashqa Egipto runakunapa taytanno kananpaq. Juklashi aywashun tinkunaykipaq. 10 Wanunaykiyaqpis José yanapashunaykipaqshi imaykantsitapis apakurkur lapan wilkaykikunawan y uywaykikunawan Gosén partiman aywakärishun. 11 Tsay nacionchöshi imapis mana pishïmänantsipaq mikuyta kamaripämäshun. Pitsqa wataraqshi muchuy tsaynöla kanqapaq’.

12 “Tsayno niykashqätaqa wawqï Benjamínwan lapaykimi mayarkaykämanki. 13 Egiptucho lapanpis respitamashqanta papänintsita wilapäkunki. Tsaynöpis wilapäkunki kaycho lapan rikashqaykikunata. Kananqa jukla aywapäkuy papänintsita pushamunaykipaq”.

14 Nirkurmi Joséwan Benjamín makalanakurkur waqapänakurqan. 15 Tsaynölami wakin wawqinkunatapis mutsashpan makalakurkur José waqarqan. Tsaypitaqa mana mantsakuypanami wawqinkuna Joséta parlaparqan.

Egiptucho tänanpaq Jacobta Faraón qayatsishqan

16 Josépa wawqinkuna chayamushqanta musyarmi Faraónqa lapan mandäshiqninkunawan kushikurqan. 17 Tsaymi Joséta Faraón kayno nirqan: “Wawqikikunata niy bürrunkunaman cargakurkur *Canaánman kutinanpaq. 18 Nirkur papänikita y lapan aylunkunata kayman pushamutsun. Chayamuptinnami alinnin partita rikatsishaq tsaycho tänanpaq. Tsaynöpis kay nacioncho alinnin mikuytami mikupäkunqapaq. 19 Tsaynöpis niy kaypita carrëtakunata aparkur warmikunata, wamrakunata y papänikitapis apamunanpaq. 20 Imaykantapis apamuyta mana kamäpakushqanpitaqa ama lakikäritsuntsu. Egiptucho mas ali kaqkunatami chaskipäkunqa”.

21 Israelpa* tsurinkunaqa José nishqannölami lapantapis rurapäkurqan. Josépis Faraón nishqannölami carrëtakunata apatsirqan. Nänicho mikupäkunanpaqpis mirkapatami ruratsirqan. 22 Tsaynöpis trukakunanpaq mushuq röpakunatami jukninta juknintapis aypurqan. Benjamíntami itsanqa kimsa pachak (300) siclo qellayta y pitsqa trukaq mushuq röpakunata qorqan. 23 Papäninpaqnami apatsirqan chunka bürrukunawan Egiptucho imaykapis mas alinnin kaqkunata. Tsaynöpis apatsirqan chunka china bürrukunawan trïguta, tantata y wakin mikuykunatapis Egiptuman aywashpan mikupäkunanpaq. 24 Wawqinkunata despacharmi José kayno nirqan: “Nänicho paqta rimanakurkaykankiman”.

Tsayno yätsirkuptinmi aywakärirqan.

25 Egiptupita kutirnami papänin Jacob tashqan Canaánman chayarqan. 26 José kawaykashqanta y Egiptucho mandaq kaykashqanta wilaptinmi Jacob ima niytapis mana kamäpakurqantsu ni criyirqantsu. 27 José nishqankunata wilaptinmi y payta apananpaq carrëtakunata apatsishqanta rikaykurmi itsanqa pasaypa kushikurqan. 28 Tsaymi kayno nirqan: “¡Kananmi itsanqa tsurï José kawaykashqanta musyaykulä! ¡Manaraq wanur jukla aywashaq tsurïwan tinkunäpaq!”

Egiptuman Jacob aywashqan

46 Lapan imaykantapis apakurkurmi Israelqa* Egiptuman aywakurqan. Beersebaman chayaykurmi papänin Isaac yärakushqan Tayta Diosta adorashpan uywata pishtarkur *altarcho rupatsirqan. 2 Tsay tsakaymi Israelta Tayta Dios revelar kayno nirqan: “¡Jacob, Jacob!”

Tsaymi Jacobqa kayno nirqan: “¿Imata, Tayta?”

3 Tsawraqa Tayta Dios kayno nirqan: “Noqaqa papäniki yärakushqan Diosmi kaykä. Ama mantsakuytsu Egiptuman aywayta. Tsaychömi qampita miraqkunaman bendicionnïta churashaq atskaman mirar juk nación rikakunanpaq. 4 Egiptuman aywaptikipis qamtaqa yanapashaykimi. Wanuptikipis tsuriki Joséqa nawpaykichömi kaykanqa. Tsaypitapis qampita miraqkunata Egiptupita kikïmi jorqamushaq”.

5 Tsayno niptin Beersebapita Egiptuman aywakurmi Faraón apatsishqan carrëtakunaman tsurinkuna witsätsirqan papänin Jacobta, pishi wamrankunata y warminkunatapis. 6 *Canaáncho ashmashqan kaqtaqa wäkankunata y uyshankunata qatikurkur y lapan imaykankunatapis apakurkurmi Egiptuman aywakärirqan.* 7 Tsaynöpami lapan tsurinkunawan y wilkankunawan Egiptuman Jacob chayarqan.

15 Paykunami karqan Jacobpa warmin Leapa wawankuna y wilkankuna. Leapa olqu wawankunaqa lapanpis Padan-aramchömi yurirqan. Tsaynölami wawan Dinapis tsaycho yurirqan. Leapa wawankuna y wilkankuna karqan kimsa chunka kimsa (33) warmipis y olqupis.

18 Paykunami karqan Zilpapa wawankuna y wilkankuna. Zilpaqa karqan Leapa ashmayninpaq taytan Labán qoykushqanmi. Zilpapa wawankuna y wilkankuna karqan chunka soqta warmipis y olqupis.

22 Paykunami karqan Jacobpa warmin Raquelpa wawankuna y wilkankuna. Paykunaqa karqan chunka chuskumi.

25 Paykunami karqan Bilhapa wawankuna y wilkankuna. Bilhaqa karqan Raquelpa ashmayninpaq taytan Labán qoykushqanmi. Tsay warmipa wawankuna y wilkankuna karqan qanchismi.

26 Egiptuman Jacob chayarqan tsurinkunawan wilkankunawan soqta chunka soqtami (66). Tsayqa karqan tsurinpa warminkunata mana yupaylapami. 27 Josépa tsurin Egiptucho ishkaymi yurirqan. Paykunatawan yupaptinmi Egiptucho Israel runakuna karqan qanchis chunkana (70).*

Gosénman Jacob chayashqan

28 Gosénman chayaykarmi tsurin Judáta Jacob kacharqan Joséta kayno wilananpaq: “Papänintsiwan tinkuqshi aywanki”.

Tsaypitanami Gosénman Jacob chayarqan. 29 Josénami cawalluwan qarachana carrëtanta alistarkatsir papäninwan tinkuq aywarqan. Papäninwan tinkuykurmi makalanakurkur waqapänakurqan. 30 Tsawraqa Joséta Israel kayno nirqan: “Qamwan tinkushqächönaqa jina wanukushaqnapis”.

31 Tsaypita wawqinkunata y wakin aylunkunata José kayno nirqan: “Aywä Faraón kaqman chayamushqaykita wilanäpaq. Paytami kayno nishaq: ‘*Canaánpitami chayamushqa papänï, wawqïkuna y wakin aylükunapis. Paykunaqa shakärimushqa noqawan nawpa nawpala tänanpaqmi. 32 Tsaymi uyshankunata, cabrankunata y wäkankunata qatishqa chayapäkamushqa. Tsaynölami lapan imankunatapis apakärimushqa. Paykunaqa uywa ashmakuylatami yachapäkun’. 33 Faraónta tsayno wilaptïmi qamkunata qayaykur imacho arupäkushqaykitapis tapushuptikiqa 34 kayno nipäkunki: ‘Noqakunaqa unay aylükunanöpis wamra kashqäpita patsa uywa ashmaylatami yachapäkü’. Tsayno wilaptikimi uysha mitsiq runakunata Egipto runakuna melanaptin Gosén particho tänaykipaq nishunki”.

47 Tsaypita Faraón kaqman chayaykur José kayno nirqan: “Canaánpitami papänï lapan wawqïkunawan shakamushqa uyshankunata, cabrankunata y wäkankunata qatikurkur y imaykankunatapis apakurkur. Kananqa Gosénchömi patsarpaykan”.

2 Tsaypitami pitsqa wawqinkunata akrarkur Joséqa pusharqan Faraón reqinanpaq. 3 Tsawraqa Josépa wawqinkunata Faraón tapurqan kayno nir: “¿Ima aruylatataq yachapäkunki?”

Tsaymi nipäkurqan: “Unay aylükunanöpis uyshakunata y cabrakunata ashmakuylatami yachapäkü, tayta. 4 Canaáncho pasaypa muchuy kaptin y uywäkunapaqpis qewa mana kaptinmi kay nacionman shapäkamushqä. Tsaymi qamta ruwakü aylükunawan Goséncho täkunäpaq”.

5 Tsayno niptinmi Joséta Faraón kayno nirqan: “Papänikiwan wawqikikuna alipaqmi shapäkamushqa. 6 Kay Egipto nación munaynikicho kaykaptinqa papäniki y wawqikikuna täkunanpaq Gosén particho alinnin kaq chakrata rikatsiy. Paykunacho mayqantapis mas ali mitsiq kaqta churanki noqapa uywäta mitsipämänanpaq”.

7 Tsaynölami papänin Jacobtapis Joséqa pusharqan Faraón reqinanpaq. Faraónpa nawpanman chayaykurmi Jacobqa winchikur kayno nirqan: “Tayta Dios yanapaykuläshunki”.

8 Tsaymi Faraón tapurqan kayno nir: “¿Ayka watayuqnataq kaykanki?”

9 Tsawraqa kayno nirqan: “Wakpa kaypa puriykar pachak kimsa chunka (130) watatanami usharkü, tayta. Pasaypa nakar puriptï noqapaqqa vïdapis vïdanatsu. Imano karpis unay aylükuna kawashqan watamanqa manami chayäraqtsu”.

10 Nirkurnami Faraónta Tayta Dios yanapaykunanpaq manakurir Jacob aywakurqan.

11 Tsaypita Faraón nishqannölami Joséqa papäninta y wawqinkunata rikatsirqan Egiptucho mas alinnin kaq partita tänanpaq. Tsaynöpami papänin y wawqinkuna chakrayuq karqan Ramesés particho.* 12 Tsaycho taptinmi mikuyta José kamariparqan papäninta, wawqinkunata y lapan aylunkunata.

Trïguta José rantikushqan

13 Maytsaychöpis mikuy manana kaptinmi pasaypa muchuy karqan Egiptucho y *Canaánchöpis. Tsaymi runakuna pachapita pasaypa nakarqan. 14 Tsayjinanpa muchuy kaptinmi Joséqa Egipto runakunata y cananeo runakunata trïguta rantikurqan. Trïguta rantikushqan qellaytami Faraónpa palaciunman churarqan. 15 Tsaynöpami Egipto runakunapa y cananeo runakunapapis qellaynin ushakarqan. Tsaymi Egipto runakunaqa Joséman aywaykur kayno nipäkurqan: “Mikuyta rantipäkunäpaq qellaynï mananami kannatsu. Tayta, mikuyta kamaripaykalämay yarqaypita mana wanupäkunäpaq”.

16 Tsayno niptinmi José kayno nirqan: “Qellayniki mana kaptinqa uywaykikunata apamuy trïguwan trukanantsipaq”.

17 Tsaymi Egipto runakunaqa cawallunkunata, uyshankunata, cabrankunata, wäkankunata y bürrunkunatapis José kaqman apapäkurqan trïguwan trukananpaq. Uywankunawan trukaypami juk wata mikunanpaq trïguta taripäkurqan.

18 Wata pasarkuptinnami Joséman yapay aywaykur kayno nipäkurqan: “Musyashqaykinöpis lapan qellaynïtanami ushapäkushqä trïguta rantiylawan, tayta. Lapan uywäkunapis qampana kaykaptinqa imäkunapis mana kannatsu trïguwan trukanantsipaq. Tsaynöpami chakräkunalawanna quëdashqä. 19 Tsayno kaykaptinqa trïguta rantikamänaykipaq chakräkunata y kikïkunatapis rantiykalämay, tayta. Rantimaptikiqa Faraónpa ashmayninnachari kapäkushaq. Muruta kamaripaykalämay chakrakunata murupäkunäpaq. Yarqaypita wanunätaqa ama munaykuytsu, tayta. Noqakuna ushakaptïqa chakrakunapis purunyanqachari”.

20 Egipto runakuna yarqanar tsayno nipäkuptinmi chakrankunata trïguwan trukaypa José rantirqan. Tsaynöpami intëru Egiptucho lapan chakrakunapis Faraónlapana karqan. 21 Tsaynölami runakunapis paypa ashmaynilanna karqan.* 22 Cürakunapa chakrankunatami itsanqa José mana rantirqantsu, paykuna mikunanpaq trïguta Faraón kamaripaptin. Tsaymi cürakunaqa chakrankunata mana rantikurqantsu.

23 Tsaypitanami lapan runakunata José kayno nirqan: “Kananqa Faraónpana kanaykipaqmi chakrantinta rantishqä. Trïgu muruta apapäkuy murupäkunaykipaq. 24 Murushqayki trïgu poquptin cada pitsqa arröbapita juk arröbata Faraónpaq rakinki. Tsaypita putsuq kaqnami kanqa yapay murunaykipaq, tsurikikunawan y wayikicho wakin taqkunawanpis mikunaykipaq”.

25 Tsawraqa runakuna kayno nirqan: “Tayta, qam ali runa karmi yarqaypita wanurkaykaptï salvamashqanki. Kananpitaqa Faraónpa ashmayninnami kapäkushaq”.

26 Tsaypita patsami kananyaqpis José nishqannöla cada pitsqa arröba trïgupita juk arröbata Faraónpaq apapäkun. Cürakunami itsanqa mana apantsu chakrankunata Faraónta mana rantikushqa kar.

Joséta Jacob manakushqan

27 Jacobpis y paypita miraqkunapis Egiptucho Gosén partita posisionta chaskipäkurqan. Tsaychömi atskaman mirapäkurqan. 28 Egiptucho Jacob tarqan chunka qanchis watami. Payqa kawarqan pachak chusku chunka qanchis (147) watayuq kashqanyaqmi. 29 Wanunanpaqna kaykashqanta yarparmi tsurin Joséta qayaykatsir Israel* kayno nirqan: “Ruwakushayki, hïju. Lilïta yataykamar* promitimay wanuptï kay Egiptucho mana pampamänaykipaq. 30 Wanukur unay aylükuna kaqmanmi aywakushaq. Ayätana Egiptupita apar aylükuna pamparashqanman pampaykulanki”.*

Tsawraqa José kayno nirqan: “Nimashqaykinöchari kanqa, papä”.

31 Tsayno niykaptinpis papäninqa kaynömi nirqan: “Apamänaykipaq Tayta Diospa jutincho jurar promitimay, hïju”.

Tsayno niptinmi Tayta Diospa jutincho jurar José awnirqan. Awnirkuptinnami cämanman Israel wequkuykurqan.*

Josépa tsurinkunata Jacob bendicionninta qoshqan

48 Tsaypita manapis aykälatami Joséta wilarqan papänin qeshyaykashqanta. Tsaymi jukla aywarqan tsurin Manasésta y Efraínta pushakurkur. 2 José chayashqanta wilaptinmi jitaraykashqanpita imaykanöpapis Israel* jamarkurqan.

3 Nirkurmi Joséta kayno nir wilaparqan: “Dios El-Shaddaimi* yuripämarqan *Canaáncho kaykaq Luz markacho. Tsaychömi bendicionninta qomashpan 4 kayno nimarqan: ‘Qammanmi bendicionnïta churamushaq atska tsurikikuna kananpaq. Tsaynölami atska nacionkuna kananpaq tsurikikunamanpis, wilkaykikunamanpis y paykunapita miraqkunamanpis bendicionnïta churashaq. Paykunatami Canaánta qoykushaq imayyaqpis tsaycho tänanpaq’ ”.*

5 Tsayno wilaparkurmi Jacob kayno nirqan: “Kay Egiptuman manaraq chayamuptï yuriq tsurikikunataqa noqami legitimakushaq. Tsaymi Rubén y Simeón tsurïkuna kashqanno Efraín y Manaséspis noqapa tsurïnöna kanqa. 6 Paykunapa qepanman yuriqkunami itsanqa qampa tsurikikuna kanqa. Tsaymi Canaánman kutipäkuptiki Efraín y Manasés posisionta chaskishqan kaqcho paykunapis posisionta chaskipäkunqapaq. 7 Tsurikikunata tsayno legitimakuykä mamayki Raquelta Canaáncho wanupakushqa karmi. Pay wanupämarqan Padan-arampita kutimur Efrata markaman tsayraq chayaykaptïmi. Tsaymi payta pamparqä Efrataman aywana näni kuchulanman”.* (Efrataqa Belénmi kaykan.)

8 Tsayno niykashqanchömi Josépa tsurinkunata rikaykur Israel tapurqan kayno nir: “¿Pitaq paykunaqa kaykan?”

9 Tsaymi José kayno nirqan: “Kay Egiptucho taykaptï Tayta Dios qomashqan tsurïkunami kaykan, papä”.

Niptinmi papänin kayno nirqan: “Nawpäman wititsimuy bendicionta qonäpaq”.

10 Pasaypa awkinna karmi Israelqa shumaq mana rikarqantsu. Tsaymi papäninpa nawpanman tsurinkunata José pushapaykuptin makalakurkur mutsarqan. 11 Nirkurnami Joséta kayno nirqan: “Wanukushqaykita yarpar manami qamwan tinkunäpaq kashqanta yarparqänatsu, hïju. Tsayno yarpaptïpis Tayta Dios munashqa tsurikikunatapis rikanätaraqmi”.

17 Efraínpa umanman alawqa kaq makinta papänin churashqanqa Josépaq manami alitsu karqan. Tsaymi Joséqa papäninpa alawqa kaq makinta tsarirkur Manaséspa umanman churarqan. 18 Nirkur kayno nirqan: “Ama tsaynöqa, papä. Kay kaqmi qechpa tsurïqa kaykan. Paypa umanman alawqa kaq makikitaqa churaykulay”.

19 Tsayno niptinmi papänin kayno nirqan: “Noqa musyämi qechpa kaq tsuriki mayqan kashqantapis. Qechpa kaqpis atskaman mirarmi jatun nación rikakunqa. Tsayno kaykaptinpis shulka kaq tsurikimi mas munayniyuq kanqapaq. Paypita miraqkunapitami tsaytsika nacionkuna rikakunqapaq”.

20 Tsayno nirkurmi bendicionta qoshpan ishkan wilkankunata kayno nirqan: “Israel runakuna pitapis bendicionta qoshpan kaynömi nipäkunqa: ‘Efraínta y Manasésta yanapashqannöla Tayta Dios qamkunatapis yanapaykushunki’ ”.

Tsaynömi Israelqa Efraínta churarqan qechpano kananpaq y Manaséstana shulkano kananpaq.*

21 Nirkurna Joséta kayno nirqan: “Rikamashqaykinöpis wanunäpaqnami kaykä, hïju. Noqa wanukuptïpis Tayta Diosqa qamkunawanmi imaypis kaykanqa. Tsaynöpis paymi kutitsishunkipaq awkiluyki Isaac y papänin Abraham tashqan kaqman. 22 Qamtaqa wawqikikunapita mastami herenciäta qoykä. Tsaymi Siquem chakrakunatapis qamta qoykü. Tsay chakrakunatami amorreo runakunata espädäwan y flëchäwan vincirkur qechurqä”.

Tsurinkuna y paykunapita miraqkuna imano kananpaq kashqantapis Jacob nishqan

49 Tsaypitanami lapan tsurinkunata qayaykur Jacob kayno nirqan: “Nawpäman lapayki witimuy. Waray warantin imano kanaykipaq kashqantami kanan wilashayki.

28 Tsayno nirmi tsurinkunata Jacob bendicionta qorqan. Chunka ishkay tsurinkunapita miraqkunami Israel runakunaqa chunka ishkay trïbukuna kaykan.

Jacob wanushqan

29 Tsaypitami tsurinkunata Jacob kayno nirqan: “Unay aylükuna kaqman aywakunäpaqnami kaykä. Wanukuptï taytä y awkilü pamparashqanman apaykamar pampaykamanki. Paykuna pamparaykan heteo runa Efrónpa chakrancho kaykaq machaychömi. 30 Tsay machayqa *Canaáncho kaykaq Mamripa tsimpan Macpelachömi kaykan. Tsay machaytaqa chakrantinta Efrón runapitami awkilü Abraham rantirqan aylunkunawan pampakärinanpaq.* 31 Tsaychömi pamparaykan awkilü Abraham, awilä Sara, papänï Isaac* y mamä Rebecapis. Warmï Leatapis tsaymanmi pamparqä. 32 Tsay machaytaqa chakrantinta heteo runakunapitami awkilü rantirqan”.

33 Tsurinkunata tsayno yätsirkurmi Jacobqa cämanman chachaykur wanurqan.*

Jacobta pampashqan

50 Papänin wanuykuptinmi Joséqa makalakur waqar mutsarqan. 2 Nirkurnami Joséqa makincho kaykaq mëdicukunata nirqan papäninpa ayanta chukrutsipänanpaq.* José nishqannölami mëdicukunaqa rurarqan. 3 Tsaymi mëdicukunaqa imaypis chukrutsishqanno chusku chunka (40) junaq Israelpa ayanta chukrutsirqan. Jacobtami Egipto runakunapis qanchis chunka (70) junaq lüturqan.

4 Lütuyta usharkurnami Joséqa Faraónpa palaciuncho mandäshiqninkunata kayno nirqan: “Qamkuna kuyapämashpaykiqa Faraónta kayno nir ruwapaykalämay: 5 ‘Josépa papäninqa manaraq wanurshi Diosninpa jutincho juratsirqan *Canaánman apaykur kikin uchkushqan sepultüranman pampananpaq.* Tsayshi kachaykulanki papäninta pampaq aywananpaq. Pamparkularshi jukla kutikamunqapaq’ ”.

6 José ruwakushqanta wilaptinmi Faraón kayno nirqan: “Aywatsun papäninta promitishqannöla pampamunanpaq”.

7 Tsayno niptinmi papäninta pampananpaq José aywarqan. Aywaptinmi Faraónpa mandäshiqninkuna, Israel mayor runakuna y Egiptucho wakin mandaqkunapis yanaqarqan. 8 Tsaynöpis Josépa tsurinkuna, wilkankuna, wawqinkuna y lapan aylunkunami aywapäkurqan. Gosénchöqa uywakunata täpar wamrankunalami quëdarqan. 9 Tsaymi Joséta yanaqar atska runakuna carrëtankunawan y cawallunkunawan aywapäkurqan.

10 Jordán mayu tsimpan Goren-ha-atad pampaman chayaykurmi lapan runakuna lakikur waqapäkurqan. Tsaychömi Josépis qanchis junaq pasaypa waqar papäninta lütur qoyarqan. 11 Tsayno lütupäkushqanta rikarmi tsaycho taq cananeo runakuna kayno nipäkurqan: “Egipto runakunaqa fiyupa waqarmi lüturkaykan”.

Tsaypitami tsay partipa jutinta churaparqan Abel-mizraim* jutin kananpaq. Tsayqa kaykan Jordán mayu tsimpanchömi.

12 Jacobpa tsurinkunaqa lapantapis rurarqan papänin manakushqannölami. 13 Tsaymi Canaánman apaykur Macpela machayman pampapäkurqan. Tsaylaman lapan aylunkunawan pampakunanpaqmi tsay machayta chakrantinta Abraham rantishqa karqan heteo aylu Efrón runapita. Tsay chakraqa kaykan Mamre tsimpanchömi.* 14 Papäninta pampaykurnami lapan wawqinkunawan y yanaqaq runakunawanpis Egiptuman José kutikurqan.

Wawqinkuna mana mantsakunanpaq José nishqan

15 Jacob wanuykuptinnami Josépa wawqinkuna pasaypa mantsakushpan kayno nipäkurqan: “Joséqa chikishqantsipita kananqa vengarpis vengakamäshunchari”.

16 Tsaymi juk wawqinta Joséman kachapäkurqan kayno ninanpaq: “Papänintsiqa manaraq wanurmi noqakunata nimarqan qamta kayno ninäpaq: 17 ‘Nawpata wawqikikuna mana tantiyakuypa chikishushqaykipita perdonaykulay, hïju’. Papänintsi nishqannölami noqakunapis ruwakärï mana ali rikashqäpita perdonamänaykipaq, tayta. Noqakunapis karkaykä papänintsi yärakushqan Diosman yärakuqmi”.

Tsayno nishqanta wilaptinmi José waqarqan.

18 Tsaypita José kaqman chayaykurmi wawqinkuna pasaypa mantsakärishpan nawpanman lätakuykur kayno nipäkurqan: “Kananqa qampa makiki chakikichömi karkaykä”.

19 Tsawraqa José kayno nirqan: “Ama mantsakamaytsu. Noqa manami Diostsu kaykä mantsakamänaykipaq. 20 Qamkunaqa chikimar rantikamashqa kaptikipis Tayta Diosmi kamakätsishqa ali kananpaq. Tsaymi rikashqantsinöpis muchuy kaptinpis runakuna mana wanushqatsu. 21 Tsayno kaykaptinqa ama mantsakamaytsu. Noqami mikuyta kamaripäshayki qamkunapaq y tsurikikunapaqpis”.

Tsayno ali shimilanpa parlaparmi wawqinkunata shakyätsirqan.

José wanushqan

22 Lapan wawqinkunawanmi Joséqa Egiptucho tarqan. Payqa kawarqan pachak chunka (110) watayuq kashqanyaqmi. 23 Tsaymi tsurin Efraínpa wilkanpa tsurintapis rikarqanraq. Tsaynölami Manaséspa tsurin Maquirpa tsurinkuna yuriptin Joséman apaparqan legitimakunanpaq.

24 Tsaypita juk kutichönami wawqinkunata José kayno nirqan: “Noqaqa wanukushaqnami. Wanukuptïpis Tayta Diosmi yanapashunkipaq kay nacionpita yarqupäkunaykipaq. Nirkurmi pushashunkipaq Abrahamta, Isaacta y Jacobta rikatsishqan *Canaánman”.

25 Nirkurna lapan wawqinkunata Tayta Diospa jutincho juratsishpan José kayno nirqan: “Canaánman kutipäkunaykipaq Tayta Dios shamurmi jorqushunki. Kaypita aywakurqa tulükunatapis apakarkärinkipaq”.*

26 Egiptucho José wanurqan pachak chunka (110) watayuq kaykarmi. Josépa ayantami mëdicukuna chukrurkatsir cajonman winapäkurqan.