¿Llapan nunakunatsuraq ushakäyanqa?
Kanan witsannöqa manam imëpis kë Patsa ushakänampaq kaqta nunakuna parlayashqatsu. Pï mëmi kë Patsawan imapis chocaptin o huk alläpa hatun guerra kaptin llapan nunakuna ushakäriyänanta mantsayan. Wakinkunanam, nunakuna rakchatäyaptin kë Patsa ushakänampaq kaqta pensayan. Hina mikïkuna y qellë manana kaptin nunakuna kikinkunapura wanutsinakur ushakätsinakuyänampaq kaqtapis wakinkunaqa pensayanmi.
¿Rasumpatsuraq kë Patsa ushakanqa? Y rasumpa kaptinqa, ¿llapan nunakunapis ushakäyanqatsuraq? ¿Imëllapis nunakuna ushakäyarqantsuraq?
Punta nunakuna ushakäriyaptin, huk nunakunana yuririyan
Unë witsanqa nunakuna ushakäyarqanmi. Yarpäri Noëpa tiemponkunachö alläpa mana alli tikrashqa nunakunaman. Bibliam willakun “Diosnintsic une tiempu que patsacho cawaqcunata apäqui tamyawan ushacätsishqanta”. Hina ninmi, “Diosnintsic mana[sh] perdonanaqtsu une tiempu jutsasapa nunacunata. Masbienshi apäqui tamyawan ushacätsinaq. Noellatash qanchis nunacunatawan salbanaq. Peshi nunacunata willapänaq allicunata rurar cawayänanpaq” (2 Pedru 2:5; 3:6).
Kë textochö rikanqantsiknöpis, manam llapan nunakunatsu ushakäyarqan. Noëwan familianqa apäkï tamya kaptin salvakuyarqanmi. Y kë Patsawan ciëlochö këkaq qoyllurkunapis manam ushakäyarqantsu. Antis Bibliaqa nin ‘jutsasapa nunacunawan’ tukï mana alli rurëninkuna ushakanqantam.
Tiempo pasariptinnam, Noëpa tsurinkunallapita nunakuna mirar qallëkuyarqan, y tsënömi huk nunakunana yuririyarqan. Tsë nunakunapa mana alli rurëninkunataqa kanan witsanchöpis rurakïkäyanmi. Tsë witsampita qallëkurmi, guërrakuna, wanutsinakïkuna y imëka mana alli rurëkuna kashqa. Tsëqa, ¿kanan witsan kawaqkuna imamanraq chäyanqa? ¿Llapan nunakunatsuraq ushakäyanqa?
¿Imamanraq nunakuna chäyanqa?
Noëpa tiemponchö mana alli nunakuna ushakäyanqanta willakurirmi, “que patsata y sieluta Diosnintsic muneninwan camashqannollam shuyarëcatsin ninawan ushacäratsinanpaq” nin Biblia (2 Pedru 3:7). Y tsënömi kanqa, apóstol Juan ninqannöpis, “que mundoqa llapan mana alli munenincunawan ushacäreqllam” (1 Juan 2:17).
Kë textochöqa manam kë yachëkanqantsik Patsa, ni qoyllurkuna këkanqan cielo ushakänampaq kaqtatsu nikan; Noëpa tiemponkunachöpis manam tsëkunatsu ushakarqan (Salmo 104:5). ‘Siëluqa’, Satanaspa makinchö këkaq gobiernokunam, y ‘patsanam’, llapan mana alli kaq nunakuna; y pëkunam imëka ninawannö paqwë ushakäyanqa (Juan 14:30; 2 Corintios 4:4). Kanan witsan mana alli nunakuna y llapan mana alli rurëninkunaqa Noëpa tiemponchö pasanqannöllam ushakärinqa. Jesucristunäqa, mana alli nunakuna ushakäyänampaq ichik tiempollana pishinqan witsan “Noepa tiempuncho” pasanqannölla pasanampaq kaqtam willakurqan (Mateo 24:37-39).
“¿Ima señaltatan ricäyäshag imay cutimunayquipagwan cay mundu ushacänanpag canganta?” nirnin qateqninkuna tapuyanqanta contestarmi Jesusqa Noëpa tiempompaq parlarqan (Mateo 24:3, Señor Jesucristopa Alli Willacuynin Conchucos Quechua-Norte). Jesuspa qateqninkunaqa musyayarqanmi kë mundo o mana alli nunakuna ushakäyänampaq kaqta. Pero tsë pasanampaq kaqta musyar, ¿mantsakäyarqantsuraq?
Manam, antis mana alli nunakunapa ushënin manaraq chämuptin ima pasanampaq kaqta Jesus willakurirmi qateqninkunata kënö nirqan: “Cushishqa cayë; porqui librayänaqpaq ichicllanam pishenqa” (Lucas 21:28). Tsënömi kanan karqan, ¡Satanaspita y tukï mana alli rurëkunapita librashqam kayänan karqan, alli y yamë kawakoq nunakunallanam quedayänan karqan! (2 Pedru 3:13.)
Pero ¿imëraq mana allita ruraq kaqkuna ushakäriyanqa? ¿Ima “señaltatan” Jesus willakurqan ‘imay cutimunanpaq’ kaqta y imë “cay mundu ushacänanpag” kaqta qateqninkuna musyayänampaq?
‘Señalcuna’
Kë Bibliachö “cutimunayquipagwan” neqqa, pa·rou·sí·a ninmi griego idiömachö, y tsë palabraqa ‘këkämunqëki’ ninanmi. Tsëmi ‘señalcunaga’ Cristu shamunampaqna këkanqantatsu rikätsikun, antis kutimushqana karnin këchöna këkanqantam. Tsënöpam musyantsik Jesucristuqa ciëlochöna gobernëkämunqanta y ichikllachöna chikeqninkunata ushakäratsimunampaq kaqta (Apocalipsis 12:7-12; Salmo 110:1, 2).
Jesusqa manam huk ‘señal-lla’ kanampaq kaqtatsu parlarqan. Antis hinantin Patsachö imëka mana allikuna pasanampaq kaqtam willakurqan. Tsëkunaqa pasanan karqan, Bibliata qellqaqkuna ‘ushanan hunaqkuna’ nir reqiyanqan witsanchömi (2 Timoteu 3:1-5, NM; 2 Pedru 3:3, 4). Rikäri ‘ushanan hunaqkunachö’ imakuna pasanampaq kaqta Jesus willakunqanta.
“Juc nasionmi juc nasionwan guerata rurayanqa. Y juc marca nunacunam juc marca nunacunawan wanutsinacuyanqa.” (Mateo 24:7.) Kanan witsan guërrakunaqa imëpitapis más hatunmi. Unë pasanqankunapaq parlaq nunam kënö nirqan: “[1914 watachö qallaq] Punta Kaq Hatun Guërraqa llapampitapis más ‘hatunmi’ kashqa”. Tsënö karpis, Ishkë Kaq Hatun Guërraqa llapan guërrakunapitapis más ushakätsikoqmi kashqa. Guërrakunaqa tukï mana allikunatam hinantin Patsata rurëkan. Tsëkunaqa, ¡Jesus willakunqannöllam pasëkan!
“Mechopis mallaqäqui watacunam canqa.” (Mateo 24:7.) Punta Kaq Hatun Guerra pasariptinqa imëpitapis más hatun mallaqëmi karqan. Hina Ishkë Kaq Hatun Guerra pasariptimpis alläpa mallaqë tiempom karqan. Mëtsika nunakunam mana alli alimentashqa kayan, y tsënöpam cada wata casi 14 millón wambrakuna wanuyan. ¡Rasumpam “mallaqäqui watacunaqa” këkan!
“Mecho tsechopis allapa feyupam temblorwan patsa cuyonqa.” (Lucas 21:11.) 1914 watapita qallëkur Patsa alläpa kuyuptin cada wata wanoqkunaqa, pasaq pachak watakunapitapis casi chunka kuti masmi kayashqa. Yarpäri wakin hatun temblorkuna pasanqanman y ëkaq nunakuna wanuyanqanman: 1920 watachömi China nacionchö 200.000 nunakuna wanuyarqan; 1923 watachönam, Japón nacionchö 140.000 nunakuna wanuyarqan (yupayarqanmi mana tariyanqankunatapis); 1939 watachönam, Turquía nacionchö 32.700 nunakuna wanuyarqan; Perú nacionchönam, 1970 watachö 66.800 nunakuna wanuyarqan, y 1976 watachönam yapë China nacionchö 240.000 nunakunanö wanuyarqan (wakinkunaqa niyan 800.000 nunakuna tsëpin wanuyanqantam). ¡Rasumpam më tsëchöpis alläpa ‘patsa cuyïcan’!
“Pesti qeshyawanmi wanuyanqa.”(Lucas 21:11.) Punta Kaq Hatun Guerra pasarinqanllachömi gripe española nishqanwan 21 millón nunakuna wanuyarqan. Science Digest revistam kënö nir willakurqan: “Manam imëpis tsënöna ni rasllaqa nunakuna wanuyashqatsu”. Tsë witsampita qallëkurmi shonqupaq tukï qeshyakunawan, cancerwan, SÏDAWAN y imëka qeshyakunawan mëtsika millón nunakuna wanïkäyan.
“Melanepaq mana allicunallata ruraqmi ticracuriyanqa.” (Mateo 24:12.) Musyëmi 1914 watapita qallëkur hinantin Patsachö alläpa mana alli rurëkuna y wanutsinakïkuna kanqanqa. Më tsë markakunachömi nunakunaqa hasta hunaqpapis imapis pasëkunanta mantsëkarlla puriyan cällekunachö. Y paqaspanäqa punkunkunatapis allim kapchayan y wayinkunapita yarqïtapis manam munayantsu.
Y ushanan hunaqkunachö maskuna pasanampaq kaqtapis Biblia willakurqanmi, y llapanmi cumplikëkan. Tsë señalkunam rikätsikun mana allita ruraqkunapa ushakënin këllachöna kanqanta. Pero kushikïpaqqa, wakin nunakuna mana wanuyänampaq kaqta musyëmi. “Que mundoqa llapan mana alli munenincunawan ushacäreqllam” nirirmi, “Diospa muneninta ruraq nunaqa wiñepam cawanqa” nin Biblia (1 Juan 2:17).
Tsëmi Diosnintsik munanqanta yachakunantsik y yachakunqantsiknö kawanantsik. Tsëta rurarllam mana alli nunakuna ushakäyaptin kawëkar pasashun alli nunakunallana yachayänan Patsaman, y tsëchömi Diospa bendicionninkunata chaskishun. Tsë witsampaqmi Biblia kënö nin: “Mananam waqayanqanatsu ni llaquiyanqanatsu, mananam imancunapis nananqanatsu, ni wanuyanqanatsu. Porqui tse sufrimientucunaqa ushacärishqanam” kanqa (Apocalipsis 21:3, 4).
Kë tratädochö Escrituras Hebreaspita textokunaqa, Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras (con referencias) nishqampitam. Y Escrituras Griegaspita textokunaqa, Teyta Diospa Mushoq Testamentun Bibliapitam. Huk texto lädonchö NM yuriptinqa, Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras (con referencias) nishqampitam.
[6 kaq päginachö pikunapa kanqan]
Këkunapam këchö fötokunaqa: Avión, foto USAF. Wambra: foto WHO por W. Cutting. Patsa kuyï: Y. Ishiyama, Japonchö Hokkaidopa Universidadninpa.