¿Imatataq juk papä ruranman wamranwan amïgu kayänampaq?

IMËLLAPIS wamrëki kënö nishurqunkiku: “¡Pä imëkatam musyanki!”. Wamrëki tsënö nishuptikiqa alläpachi kushikurqunki. Peru masqa kushikurqunki consejanqëkita cäsukur alli wamra kaptinchi (Proverbius 23:15, 24).a

¿Kanampis pishi kanqannöllaku wamrëki qamman confiakamun? ¿O winanqanmannöku cambiashqa? Mas jövinyar wamrëki qamman confiakur sïguinampaqqa, ¿imataraq rurankiman? Wamrëkiwan shumaq parlakunëkipaq y mas tiempu pëwan kanëkipaq imakuna michäshunqëkita rikärishun.

Kimatam rikäshun

1. TIEMPU MANA KAPTIN. Wakin nacionkunachöqa papäkunam familianta manteniyänampaq trabajayan. Tsëmi wayinkunachö wamrankunawan kayänampaq tiempu kantsu. Francia nacionchö encuestata rurayanqanchömi musyayarqan, döci minütuspitapis mas wallka tiempulla papäkuna cada junaq wamrankunawan parlakuyanqanta.

KË TAPUKUYKUNAMAN PENSË: ¿Ëka höratan wamrëkiwan parlayanki y juntu kayanki? Tsëta musyanëkipaqqa, cada junaq wamrëkiwan ëka höra parlayanqëkita juk o ishkë semänapa, juk papelman qellqë. Tsëta rurarmi cuentata qokunki wamrëkiwan ëka höra parlayanqëkita.

2. PAPÄNINKUNA MANA KUYAKOQ KASHQA KAPTIN. Wakin ollqu wamrakunaqa wallka tiempullam papäninkunawan juntu kayashqa. Francia nacionpita Jean-Mariem kënö willakun: “Papänïwan juntu karpis, manam parlakuyaqtsu kayä. Tsëmi noqapaqqa fäciltsu wamräkunawan imallatapis parlakuyqa”. Wakinkunaqa papäninkunawan mas tiempu pasashqa karpis, manam amïgutsu kayan. Cuarenta y tres watayoq Philippe jutiyoq nunam kënö nin: “Papänïqa manam imëpis kuyamanqanta nimaqtsu, tsëmi noqapaqpis fäciltsu wamräkunata kuyanqäta ninäqa”.

KË TAPUKUYKUNAMAN PENSË: ¿Papäniki tratashunqëkinöllaku qampis wamrëkikunata tratanki? ¿Cuentata qokunkiku imakunachö papänikinölla kanqëkita?

3. JUKLÄYA JUKLÄYA PENSAYANQAN. Wakin markakunachöqa, warmikunalla wamrankunata wätayänampaq kaqtam niyan. Euröpachö juk nacionpita Lüca jutiyoq nunam kënö nin: “Täkunqä sitiuchöqa niyan, wamrakunataqa warmikunalla wätayänantam”. Juk sitiukunachönam niyan papä kaqkunalla wamrankunata corregiyänampaq o astayänampaq kayanqanta. Africachö juk nacionpita George jutiyoq nunam kënö nin: “Täkunqä markachöqa, wamrankuna manana respetayänampaq kaqta pensarmi papäkunaqa wamrankunawan pukllayantsu. Tsëmi noqapaqqa fäciltsu wamräkunawan juk rätullapis shumaq pukllë”.

KË TAPUKUYKUNAMAN PENSË: Täkunqëki markachöqa, ¿papäkuna wamrankunata imanö yachatsiyänantataq shuyaräyan? ¿Warmi kaqkunalla wamrankunata watayänampaq kaqtaku pensayan? ¿Wamrëkita shumaq kuyëpa tratanqëkitaqa allitanöku rikäyan?

Qam papä kaptikiqa, këchö consëjukunam yanapashunki wamrëkita alli yanapanëkipaq.

Wamrallaraq kanqampita yanapë

Wamrakunaqa papäninkunanömi këta munayan, tsëmi wamrallaraq kayanqampita yachatsinëki. Peru, ¿imaraq yanapashunki? Y tiempuyki mana kaptinqa, ¿imataraq rurankiman?

Wayichö imëkata ruranqëki höra wamrëkita yanapashunëkipaq nï. Capaz wayichö pitsapakamunampaq taksha pitsanan tsarätsinkiman o huertachö trabajanampaq taksha rastrïllun tsarätsinkiman. Wamrakunaqa papäninkunanö rurëta munarmi imëkachö yanapakuyta munayan. Capaz wamrëki yanapashuptiki imatapis rurëkanqëkita rasqa o sasqa ushankitsu, peru wamrëkiwan mas alli amïgu kayänëkipaq y trabajador kanampaqmi yanapanki. Teyta Diosqa unëpitanam Palabran Bibliachö, papä kaqkunata consejashqa wamrankunata imë hörapis o imata rurarpis parlapäyänampaq y yachatsiyänampaq (Deuteronomiu 6:6-9). Kanan witsampis tsë consëjuqa papäkunata alläpam yanapan.

Wamrëkiwan trabajarllaqa kayëtsu, sinöqa imallatapis pukllayë. Tsëta rurarqa ishkëkim kushishqa kayanki. Estudiashqa nunakunam niyan papäninkunawan pukllaq wamrakunaqa, imanö sientikuyanqanta papäninkunata willayanqanta y mana mantsakoq kayanqanta.

Peru manam tsëllatsu, alli estudiashqa Michel Fize nunam kënö nin: “Pukllanqan höram wamraqa papäninta mas parlapan”. Wamrankunata kuyanqantaqa papäkuna rikätsiyan, shumaq parlapar y imatapis rurarmi y kuyakoq kayänampaqmi yachatsiyan. Alemania nacionpita Andrë jutiyoq nunam kënö nin: “Wamrä pishillaraq kaptinqa imëpis pukllayaqmi kayä. Waquparmi o makallarmi kuyaq kä, y pëpis kuyakoq këtam yachakurqan”.

Wamrëki confiakamunampaqqa juknöpapis yanapëta puëdinkim. Manaraq punukuptinmi imallatapis leyipänëki y imakunapaq yarpachakunqanta o imakuna kushitsinqanta willashuptikiqa shumaqmi wiyanëki. Tsëmi yanapanqa, jövinyarpis imakunapa pasanqanta willashunëkipaq.

Wamrëki gustanqanta rurayë

Papäninkuna shumaq parlapäyänampaq kallpachakuyaptimpis, wakin jövinkunaqa manam wiyëta munayantsu. Y parlapaptiki upälla wiyaräkuptinqa ama pensëtsu qamwan parlëta mana munanqanta. Capaz juknöpa parlapaptikiqa imallatapis parlakuyta munanqa.

Francia nacionpita Jacques jutiyoq nunapaqqa manam fäciltsu karqan wamran Jerômëwan parlayänanqa. Peru pëqa manam obligarqantsu parlayänampaq, tsëpa rantinqa pelötawanmi pukllar qallëkuyarqan. Jacquesmi kënö nin: “Pukllar usharirmi wamräwan jamayaq kayä, tsëchömi wamräqa imakunapaq yarpachakunqanta willamaq. Tsëmi yanapashqa wamrä noqaman mas confiakamunampaq y imallatapis willamänampaq”.

Wamrëkita pukllë mana gustaptinqa, Andrë ruranqannö rurë. Pëqa yarpan wamranwan estrëllakunata rikäyanqantam, tsëmi kënö nin: “Sïllakunaman jamëkurmi qoñoq yakuta upur upur estrëllakunata rikäyaq kayä. Tsëchömi Teyta Dios imanö kanqampita, imakunapaq yarpachakuyanqäta y maskunata parlakuyaq kayä” (Isaïas 40:25, 26).

¿Imataraq rurankiman gustanqëki wamrëkita mana gustaptinqa? Mana gustashuptikipis wamrëki gustanqanta ruranëki (Filipensis 2:4). Sudafrica nacionpita Ian jutiyoq nunam kënö nin: “Noqataqa pukllëmi gustamaq, peru wamrä Vaughantaqa manam gustaqtsu. Pëtaqa gustaq avionkuna y computadörakunam, tsëmi kallpachakurqä tsë gustanqankunapaq parlapëta. Y computadörachömi avionkunata manejarnin pukllayaq kayä y avionkuna volayanqanta rikaqpis apaqmi kä. Tsëkunata rurarqa ishkäkunam kushishqa kayaq kayä y imanö sientikunqantapis willamaqmi”.

Alli sientikunampaq kuyanqëkita y valoranqëkita rikätsi

Capaz pishi wamrëki imatapis rurarir rikänëkita munar kënö nishurqunki: “¡Pä, rikë ruranqäta!” Peru mas jövinyarkurqa capaz ruranqankunata rikänëkita munannatsu. Tsënö kaptimpis yanapanëkitaran wanayan.

Jehoväpis tsurin Jesusta kuyanqantam nirqan. Yachatsikur qallanampaqna këkaptinmi Jehoväqa kuyanqanta rikätsir kënö nirqan: “Këmi kuyë Tsurï, pëpaqmi alläpa kushikü” (Mateu 3:17; 5:48). Wamrëkita kuyarpis, mana alli portakuyaptinqa corregirmi yachatsinëki (Efesius 6:4). Tsënö kaptimpis, allita ruranqampita o ninqampita felicitänëkipaqmi alkäbu kanëki.

Wakin papäkunapaqqa manam fäciltsu wamrankunata kuyayanqanta niyänan, capaz tsënöqa kayan wamra kayanqan witsan papäninkuna pantayanqankunallata niyashqa kayaptin. ¿Tsënöku qamtapis pasashurqunkiku? Ama yarpachakuytsu, qamqa kallpachakunëkim wamrëki alli sientikunampaq imëkanöpa yanapëta. 15 watayoq wamran Manuelwanmi Lücaqa wayinchö imëkata rurapakuyaq. Pëmi kënö willakun: “Wamrätam wayichö imëkata rurar yanapamänampaq nï, peru rurëta mana puëdirqa willaramänampaqmi nï. Y höraqa manam yanapanäta wanantsu. Tsëmi rurëta puëdinqampita kushishqa y alli sientikun. Y alli ruranqampitam felicitä, peru rurëkanqan mana allinö yarquptimpis kallpachakunqampitam felicitä”.

Wamrëki mas següru sientikunampaqqa, capaz yanapankiman fäcil mana kaqkunata ruranampaq. Peru, ¿munanqëkinö ras o sas mana ruraptinqa? O mana gustanqëkita ruranampaq decidiptinqa, ¿imataraq rurankiman? Manam shuyaränëkitsu munanqëkinö wamrëki imatapis ruranantaqa. Jacques jutiyoq papämi kënö nin: “Wamrätam yanapä decidinqankunata rurar cumplinampaq. Y imëpis cuentachömi katsï, wamrä winanqanmannö imatapis ruranampaq kaqta”. Wamrëki imatapis rurëta munanqanta logranampaqqa yanapëtam puëdinki. Y këkunatam rurëta puëdinki: parlapäshuptikim shumaq wiyanëki, allita ruranqampitam felicitänëki y ruranqan mana alli yarquptimpis kallpachakunampaqmi animanëki.

Rasumpa kaqchöqa wamrata wätëqa manam fäciltsu. Peru alli yachatsinëkipaq kallpachakuptikiqa qammanmi mas confiakamunqa. Tsëmi papäkuna wamrankunata imëpis shumaq yachatsiyänan.

[Nota]