Cristiänunö Kawakunapaq y Yachatsikunapaq Reunionchö Yachakunapaq këkunata leyishun
NOVIEMBRI 7-13
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | 2 RËYES 5, 6
“Noqantsikwan këkaqkunam mas atskaqqa kayan”
it-1-S päg. 800 pärr. 4
Eliseu
Israel Siriapita libri quedan. Israelta Jehoram gobernëkanqan witsanmi, Siriaqa pakëllapa alistakuykarqan israelïtakunata ushakätsinampaq. Diospa willakoqnin Eliseum gobernanti Jehoramta willarqan Siria soldädukuna mëpa atacayänampaq kaqta, tsëmi atska kuti gobernanti Ben-hadadwan soldädunkunaqa Israelta atacarnimpis ganayarqantsu. Qallananllachöqa Ben-hadadqa pensarqan campamentunchö juk traicionakoq kanqantam, tsëpitanam Eliseu mëpa atacayänampaq kaqta willakushqa kanqanta musyarirqan. Tsëmi mëtsikaq soldädunkunata cawallunkunatawan y carrëtankunatawan Dotan markata mandarqan Eliseuta prësu tsariyänampaq. Eliseupa sirweqninmi mëtsika Siria soldädukunata rikëkur alläpa espantakur mantsakarqan. Tsënam Eliseuqa Diosman mañakurqan sirweqnimpa nawinta kichëkunampaq, tsë höram Jehovä yanapaptin “sirweqninqa rikärirqan, nina cawallunkunawan y nina carrëtankunawan mëtsika soldädukuna entëru jirkakunapa y lädunkunapa këkäyanqanta”. Siria soldädukuna prësu tsariyänampaq ëwëkäyaptinmi Eliseuqa Jehoväman kënö mañakurqan: “Kë soldädukunata wiskuyäratsi”. Tsëpitanam Eliseuqa ‘qatiyämë’ nirqan Siria soldädukunata, peru manam jancharkurtsu aparqan, tsëmi rikätsimantsik nawinkunaqa wisku mana kanqanta, sinöqa pensëninkuna. Pëkunaqa manam Eliseuta reqiyarqantsu, y manam musyayarqantsu mëman pushëkanqanta (2Rë 6:8-19).
Elisëum nina cärruta rikarqan ¿Qamqa rikankiku?
Elisëuqa manam mantsakarqantsu Dotan markata chikeqninkuna jirurushqa këkäyaptimpis. ¿Imataq yanaparqan? Jehoväman alläpa markäkunqanmi. Noqantsikpis tsënö markäkïyoq këtam wanantsik. Tsëmi mañakunantsik santu espïritunta Jehovä qomänapaq, tsënöpa markäkïyoq y Dios munanqannö nuna kanqantsikta rikätsikunapaq (Lüc. 11:13; Gäl. 5:22, 23).
it-1-S päg. 453 pärr. 4
Wiskuyë
Siria soldädukunataqa manam nawintatsu Jehoväqa wiskuyätsirqan, sinöqa pensëninkunatam. Sitsun Siria soldädukunapa nawinkuna wisku kanman karqan, tsëqa makimpita jancharkur apayänantam necesitäyanman karqan. Peru Bibliachöqa willakun Eliseu kënö ninqantam: “Llutan nänipam shayämurqunki, noqa pushayashqëki ashiyanqëki nunapa markanman”. William Jamesmi Principles of Psychology ninqan librunchö kënö nin: “Peqachö o umachö wiskuyëqa pensënintsikchö juiciuta oqrë cuentam. Doctorkunaqa niyan pensëninkunachö upayëqa, rikëkarpis ima kanqanta cuentata qokurpis mana musyäyanqanta”. Kënö wiskuyëwanchi Jehoväqa Siria soldädukunata wiskuyätsirqan y Samariaman chäriyaptinmi tsë wiskuyëta ushakätsirqan (2Rë 6:18-20). Capaz tsënö wiskuyëpa pasayarqan Sodömachö täraq nunakuna, Bibliachöqa nimantsik Lotpa wayinman yëkuyänampaq tsë nunakuna ashirnin sïguiyanqantam y manam nimantsiktsu nawinkuna wiskuyanqanta (Ge 19:11).
Imakunata yachakunqantsik
w05-S 1/8 päg. 9 pärr. 2
Segundo de los Rëyes librupita yachakunapaq
5:15, 16. ¿Imanirtan Eliseuqa chaskirqantsu Naamanpa qarëninta? Eliseuqa musyarqanmi Naamantaqa Jehovä poderninwan kachakätsinqanta. Pëqa manam Jehovä churanqan cargupita provechakuyta munarqantsu. Kanan witsan Diosta sirweqkunapis ima carguyoq karpis, manam kikinkunapa bienninllapaqqa imatapis rurayantsu. Tsëpa rantinqa Jesucristu kënö consejakunqantam wiyakuyänan: “Grätisllam chaskiyarqunki, y grätislla rurayë” (Mateu 10:8).
NOVIEMBRI 14-20
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | 2 RËYES 7, 8
“Pipis mana pensanqantam Jehoväqa rurarqan”
it-1-S päg. 800 pärr. 7
Eliseu
Tsëpita juk tiempu pasariptinmi Siriapa gobernaqnin Ben-hadadqa mëtsika atska soldädunkunawan Jerusalenta ëwarqan ushakätsinampaq, kë kutichöqa Samaria marka entërumpam churakäyarqan. Tsëmi mana yarquyta puëdir alläpa mallaqäyarqan, y gobernanti Jehoramtam willayarqan mikuy mana kaptin juk warmi wamranta mikushqa kanqanta. Tsëta willariyaptinmi Jehoramqa ‘asesïnu Acabpa tsurin’ kar Eliseuta wanutsinampaq jurarqan, peru manam tsë ninqanta cumplita puëdirqantsu. Jehoramwan juk soldädunmi Eliseupa wayinman chäriyarqan y Eliseuta kënö nirqan. “Kë desgraciamanqa Jehovä Diosmi churamarquntsik. Tsënö këkaptinqa, ¿imapaqnatan shuyaräshaq Jehovä Dios yanapamänanta?”. Eliseunam Jehoramta nirqan waränin junaq atska mikuy kanampaq kaqta. Tsëta wiyarirmi gobernantipa soldädunqa asikur burlakurqan, tsëmi Eliseuqa kënö nirqan: “Tsënö kanqantam rikanki, peru manam mikunkitsu”. Siria soldädukunapa campamentunchö këkaqkunam wiyayarqan atska nacionkunapita mëtsikaq soldädukuna juntakëkur pëkunata atacayänampaq shamuykaqta, tsëtaqa Jehovämi rurëkarqan, tsëta wiyëkurmi alläpa mantsakäyarqan y mëtsika mikuy-yoq campamentunkunata jaqirirmi ëwakuyarqan. Campamentunkunata jaqirïkur ëwakuyanqanta musyarirmi Jehoramqa soldädunta mandarqan tsë markapa punkunta täpanampaq. Tsënam Samaria markapita mëtsikaq mallaqashqa nunakuna tanqanakur yarqamurnin, punkuta täpëkaq soldäduta wanuratsiyarqan. Tsënöpam kë burlakoq soldäduqa Eliseu ninqannö mikuyta rikarqan peru manam mikurqantsu (2Rë 6:24–7:20).
Imakunata yachakunqantsik
it-2-S päg. 186 pärr. 3
Aktsi o lampara
Davidpa kastampita gobernantikuna. Jehovämi Davidta churarqan Israelta gobernanampaq y Jehovä yanapaptinmi israelïtakunata dirigirqan y alläpa yachaq karqan. Tsëmi ‘Israel nacionpa aktsin o lamparan’ nir reqishqa karqan (2Sa 21:17). Jehovämi juk conträtuta Davidwan rurarqan y kënömi nirqan: “Mandakunqëkiqa imëyaqpis këkanqallam y gobernanqëkiqa manam imëpis ushakanqatsu” (2Sa 7:11-16). Tsënöpam Davidpa kastampita Israelta gobernaqkunaqa imëka ‘aktsi o lampara’ cuenta israelïtakunapaq kayarqan (1Rë 11:36; 15:4; 2Rë 8:19; 2Cr 21:7).
NOVIEMBRI 21-27
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | 2 RËYES 9, 10
“Valienti y decidïdu karmi alli kaq adoracionta defendirqan”
w11-S 15/11 päg. 3 pärr. 2
Jehüqa rasumpa kaq adoraciontam defendirqan
Israel nacion alläpa sasa o aja tiempupa pasëkaptinmi Jehüqa Diospita juk carguta chaskirqan. Acabpa viudan y rey Jehorampa maman Jezabelmi jinantin Israel nacionta dominëkarqan. Kë warmiqa nunakunatam inkitashqa karqan Jehoväta adorayänampa rantin Baal santuta adorayänampaq y Jehoväpa willakoqninkunatam wanutsishqa karqan. Cäsi llapan nunakunatam jukwan jukwan kakuyman y brujerïakunaman chätsishqa karqan (1 Rëy. 18:4, 13; 2 Rëy. 9:22). Tsëmi Jehoväqa Jehüta akrarqan Acabpa kastankunapita llapanta wanutsinampaq. Jezabelpita y Jehorampita qallëkurmi Jehüqa llapanta wanutsirqan.
w11-S 15/11 päg. 4 pärrk. 2, 3
Jehüqa rasumpa kaq adoraciontam defendirqan
Gobernanti Jehoram-mi juk willakoqta mandarqan Jehü imanir shamuykanqanta musyanampaq. Peru Jehüqa tsë willakoqta mana cäsushpam Jehoram-man directu ëwarqan y pëta yanapaq Judäpa gobernantin Ocozïasmampis. Jehüwan tinkurirnam Jehoramqa nirqan: “Jehü, ¿amïgü karku o conträ karku shamuykanki?”. Tsënam pëqa nirqan: “¿Amïguyki kar shamunqätaku pensanki? ¿Manaku mamëki Jezabel jukwan jukwanraq kakun y brüjukuna rurayanqanta rurëkan?”. Jehü tsënö niptinmi Jehoramqa carrëtanta tumaratsir qeshpir ëwakurqan. Peru Jehüqa mas ras o sas ëwarmi flëchanta aptarkur shonqumpa pasareqpaq Jehoramta wanoqpaq flëchëkurqan. Tsëta rikëkurmi Ocozïasqa qeshpir ëwakurqan, peru Jehüqa taripëkurmi Ocozïastapis wanutsirqan (2 Rëy. 9:22-24, 27).
Tsëpitanam gobernaq Jezabelta Jehüqa wanutsinan karqan y pëtam “maldicishqa warmi” nirqan. Jezreel markata yëkurmi Jehüqa rikärirqan palaciupa ventänampa qawarëkämoqta, tsëmi Jezabelpa yanapaqninkunata Jehü nirqan ventänapa tsë warmita jitarkayämunampaq. Tsënam Jehüqa cawallunkunawan jarukachaskir pasarirqan. Kë warmiqa imëka mana allikunamanmi israelïtakunata chätsishqa karqan. Tsëpitanam Jehüqa wanutsirqan Acabpa kastampita mëtsikaq nunakunata (2 Rëy. 9:30-34; 10:1-14).
w11-S 15/11 päg. 5 pärrk. 3, 4
Jehüqa rasumpa kaq adoraciontam defendirqan
Jehüqa mëtsika yawartam jicharqan. Tsënö kaptimpis Bibliachöqa nimantsik valienti nuna kanqanta y israelïtakunata Jezabelpita y familiampita libranqantam. Tsëta logranampaqqa decidïdu y valientim kanan karqan. Bibliata mas entiendinapaq juk diccionariuchömi kënö nin: “Manam fäciltsu karqan tsëta ruranampaq, peru decidïdu y valienti karmi tsëta rurarqan. Juknöpa rurarqa Israelchö Baal santu adoraqkunata manam ushakätsita puëdinmantsu karqan”.
Capaz Jehoväta sirwinqantsikchö noqantsikpis imëka mana allikunapa pasashun, tsëqa Jehünö valienti këtam necesitantsik. Këllaman pensarishun, ¿imataraq rurashwan Jehovä chikinqanta ruranapaq inkitamashqa? Tsë tentacionta mana ruranapaqqa valienti, decidïdu kanantsik y jinan höram witikunantsikpis. Manam permitinantsiktsu Jehoväta sirwinata ni imapis michämänata.
Imakunata yachakunqantsik
w11-S 15/11 päg. 5 pärrk. 6, 7
Jehüqa rasumpa kaq adoraciontam defendirqan
Capazchi Jehüqa pensarqan Judäpita israelïtakuna rakikäyänampaqqa, religionninkuna jukläya kanampaq kaqta. Tsëmi pëpis israelïtakunata punta gobernaqkunanö mallwa törukunata adorayänampaq mandakurqan. Peru tsëqa rikätsikurqan gobernaq kanampaq Jehovä churanqanman mana confiakunqantam.
Acabta y kastankunata wanutsinampaq mandanqanta Jehü cäsukunqampitam, Jehoväqa “allitam rurarqunki” nirqan. Peru Bibliachöqa Jehüpaq kënöpis ninmi: “Israelpa Diosnin Jehovä mandakunqan Leyta cäsukurqantsu” (2 Rëy. 10:30, 31). Jehüqa Jehovä mandanqanta llapantam cumplirqan. Peru tsëpita Jehoväta llapanchö Jehü mana wiyakunqanta musyëqa capazchi llakitsimashwan. Tsënö kaptimpis, Jehüta pasanqanqa yachatsimantsik Jehoväwan amïgu kanqantsik mana ushakänampaqqa allim cuidakunantsik. Jehoväwan imëpis amïgu kanapaqqa cada junaqmi Bibliata leyinantsik, leyinqantsikman pensanantsik y llapan shonquntsikwanmi mañakunantsik. Tsëqa, imëpis Jehovä Palabran Bibliachö mandamanqantsikta cäsukunapaq kallpachakushun (1 Cor. 10:12).
28 DE NOVIEMBRIPITA 4 DE DICIEMBRIYAQ
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | 2 RËYES 11, 12
“Mana alli y kikinllapaq imatapis munaq warmitam wanutsiyan”
it-1-S päg. 246
Atalïa
Maman Jezabelnömi Atalïapis qowan o runan Jehoramta inkitarqan Jehovä chikinqankunata Judächö ruranampaq, tsëtaqa rurarqan puwaq watakunapa gobernanqanchömi (1Rë 21:25; 2Cr 21:4-6). Atalïaqa mamannömi culpannaq nunakunata wanutsirqan y qowan Jehoram wanuriptinqa wamran Ocozïasmi gobernarqan. Pëpis mamannö alläpa mana allim karqan y juk watata gobernëkarmi wanurqan. Tsënam Atalïaqa kikin gobernaq këta munarnin Ocozïaspa llapan gobernanti kayänampaq kaq kastankunata wanutsirqan. Peru Jehoastaqa mandakoq sacerdöti y warminmi (pëqa Jehoaspa tiyanmi karqan) pishillaraq këkaptin pakëkuyarqan, tsëmi pëtaqa wanutsirqantsu. Atalïaqa kikinmi Judächö gobernaq kanampaq churakarqan 905 watapita hasta 899 J.m.sh. watayaqmi joqta watakunapa gobernarqan (2Cr 22:11, 12). Atalïapa wamrankunam Jehoväpa templumpita sagrädu cösaskunata suwayarqan Baal santupaq sacrificiuta rurayänampaq (2Cr 24:7).
it-1-S päg. 247 pärr. 1
Atalïa
Jehoas qanchis watanta cumpliriptinmi mandakoq sacerdöti Jehoiadäqa Jehoasta pakarëkanqampita jipiramur gobernaq kanampaq churarqan. Llapan soldädukuna y nunakuna kushishqa qapariyanqanta wiyëkurmi, Atalïaqa jinan höra templuta ëwarqan ima pasakushqanta musyanampaq. Jehoasta gobernanti kanampaq churayanqanta rikëkurmi fuertipa kënö nirqan: “¡Traiciunërukuna!, ¡traiciunërukuna!”. Tsënam mandakoq sacerdöti Jehoiadäqa Atalïata templupita jipirir wanutsiyänampaq mandakurqan. Capazchi Atalïaqa Acabpa kastampita pëllana karqan (2Rë 11:1-20; 2Cr 22:1–23:21). Jehovä Dios ninqanqa llapanmi cumplikarqan. “Teyta Jehovämi nirqan Acabpa familianta ima pasanampaq kaqta” (2Rë 10:10, 11; 1Rë 21:20-24).
Imakunata yachakunqantsik
it-2-S päg. 29 pärr. 2
Jehoas
Mandakoq sacerdöti Jehoiadäqa consejaqnin y imëka papäninnömi Jehoaspaq karqan. Tsëmi kë jövin gobernaqqa alli gobernanti karqan. Veintiunu watayoq këkarmi casakurqan ishkaqmi warmin karqan, juknimpa jutinmi karqan Jehoadan y kë ishkan warmikunachömi ollqukunapis y warmikunapis tsurinkuna karqan. Tsënöpam Davidpa kastampita gobernaqkuna chipyëpa ushakätsishqa kanampaq këkaptin, yapë patsakarnin qallëkurqan y tsë kastapitam Diospa akrashqan yurinan karqan (2Rë 12:1-3; 2Cr 24:1-3; 25:1).
DICIEMBRI 5-11
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | 2 RËYES 13-15
“Sirwinapaq kallpachakushqaqa Jehovä bendicimäshunmi”
¿Cristuta qatikantsikku?
11 Jehoväta shonqupita patsë servi alläpa preciso kanqanta maslla tanteanapaqqa, rikärishun Israelpa reynin Jehoás ruranqanta. Gobiernon, Siria nacionpa makinman ishkinampaq këkaptinmi, Eliseo kaqta ëwëkur yanapëkunampaq waqarëkar rogakurqan. Tsëmi profëtaqa, Siria markaman apuntëkur huk ventanapita flëchëkunampaq nirqan. Tsëwanmi rikätsirqan Jehová yanapaptin chikeqninkunata vencinampaq kaqta. Këta musyarirqa alläpachi kushikunman karqan. Pero ¿tsënöku karqan? Manam. Tsë wakin kaq flëchakunawan patsata wilunampaq Eliseo niriptinmi, mana nirashpa kima kutilla patsata wilurirqan. Kënö ruranqanqa profëtata piñatsirqanmi, Siria markata chipyëpa ushakätsinampaqqa, atska kutim patsata wilunan karqan. Mana munëkar wilunqampitam, chipyëpaqa ushakätsirqantsu, sinöqa kima kutillam wakin wakinllata ushakätsirqan (2 Rey. 13:12-20). ¿Imatataq këwan yachakuntsik? Jehová yanapamänantsikta munarqa, llapan kallpantsikwanmi mandamanqantsikta ruranantsik.
Diosqa bendicinmi llapan shonqunkunawan asheqkunata
¿Pikunatataq Dios bendicin? Apostul Pablum willakun, ‘llapan shonquncunawan asheqkunata’ bendicinqanta. Juk librum, griëgu idiömachö këkaq “llapan shonquncunawan asheq” neq palabrakunapaq Diosta ‘adorë kanqanta’ rikätsikun. Juk librunam tsë palabrakunapaq alläpa y llapan shonquwan ashi kanqanta rikätsikun. Awmi, Jehoväqa bendicinmi pëman markäkur alläpa kuyakïwan adoraqkunata (Mateu 22:37).
¿Y sirweqninkunataqa imatataq awnin? Mushoqyashqa Patsachö mana wanushpa kawakïtam, tsëtaqa ruran alläpa kuyakoq karninmi (Apocalipsis 21:3, 4). Jina kanan witsankuna llapan shonqunkunawan Diosta asheqkunapis atska bendicionkunatam chaskiyan. Santu espïritu y Bibliapa consëjunkuna yanapaptinmi shumaq y kushishqa kawakuyan (Salmu 144:15; Mateu 5:3)
Imakunata yachakunqantsik
w05-S 1/8 päg. 11 pärr. 3
Segundo de los Rëyes librupita yachakunapaq
13:20, 21. ¿Kë milagru pasakunqanqa santukunata adorë alli kanqantaku rikätsikun? Manam. Bibliachöqa manam willakuntsu Diospa willakoqnin Eliseupa tullunkunata imëka santutanö nunakuna adorayanqanta. Tsë milagruqa pasakurqan Jehoväpa poderninwanmi, tsënöllam Eliseu ruranqan wakin milagrukunapis Diospa poderninwan karqan.
DICIEMBRI 12-18
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | 2 RËYES 16, 17
“Jehoväpa paciencianqa ushakanqam”
it-2-S päg. 903 pärr. 6
Salmanasar gobernanti
Israelta juk nacion dominan. Israelta Hosëa gobernanqan witsanmi Asiria nacionpa gobernaqnin Salmanasar soldädunkunawan shamurnin Palestïnata atacarqan y Hosëatam pëkunapa mandädunchö kanampaq y cada wata impuestuta pagakunampaq mandarqan (2Rë 17:1-3). Tsënö kaptimpis Hosëaqa gobernanti Salmanasarpa contranmi sharkurqan, impuestutapis manam pagarqannatsu y Egiptupa gobernaqnin Sotam ashirqan Asiriawan guërrata ruranampaq. Tsëta musyarirmi Salmanasarqa Hosëata prësu tsaritsirqan y Israelchö llapan markakunata ganarirmi Samaria markachöpis soldädunkuna entëru lädumpa churanakurir kima o kimsa watapa kayarqan. Tsëpitanam Samaria markaman yëkurir llapan israelïtakunata prësu apakuyarqan (2Rë 17:4-6; 18:9-12; rikäri Os 7:11; Eze 23:4-10).
it-1-S päg. 444
Prësu apayan
Jehoväta jaqirirmi santukunata adorayarqan norti kaq lädu chunka kasta israelïtakuna y ishkë kasta sur kaq lädu Judä kastakunapis, tsëmi Jehovä permitirqan chikeqninkuna prësu apakuyänanta (Dt 28:15, 62-68; 2Rë 17:7-18; 21:10-15). Jehoväqa kutin kutinmi willakoqninkunata mandarqan santukunata adorëta jaqirïkurnin Pëman kutiyänampaq, peru manam cäsukuyarqantsu (2Rë 17:13). Norti kaq lädu chunka israelïtakunapa punta kaq gobernaqnin Jeroboanmi santukunata ruratsirqan nunakuna adorayänampaq, y pëpita gobernaqkunapis manam chipyëpaqa ushakätsiyarqantsu santukuna adorëta. Chunka kasta kaq Israelïtakuna rurayanqanta rikarpis, ishkë kasta sur kaq lädu Judä nunakunaqa manam Jehovä ninqanta cäsukuyarqantsu (Jer 3:6-10). Mana cäsukuyanqanrëkurmi chikeqninkuna atska kuti prësu apayarqan.
Imakunata yachakunqantsik
jy päg. 51, recuadru
Samaritänu
Jesus Patsachö kawanqan witsanqa, Galilëapa uma kaq lädunchömi Samaria markaqa këkarqan. Rey Salomon wanuriptinmi, uma kaq lädupa këkaq Israelpa chunka kastankuna, Judä y Benjamin kastakunapita rakikäkuriyarqan. Tsë chunka kastakunatam Samaria nir reqiyarqan, y pëkunaqa wishikunapa imäginninkunatam adorar qallëkuyarqan. Tsëmi Jehoväqa 740 wata J.m.sh. Asiria nacion Samaria nunakunata prësu apakuyänampaq permitirqan. Mëtsika israelïtakunatam apakuyarqan, y Asiria nacionchö këkaq juk markakunapitam Samariachö täräyänampaq mëtsika nunakunata apayarqan. Tsë nunakunaqa juk dioskunatam adorayaq y Samariachö quedashqa israelïtakunawanmi casakuyarqan. Tiempuwanqa, penqëninkunachö señalakï costumbrita y Diospa wakin Leyninkunatam wiyakuyarqan. Tsënö karpis, tsënö adorayanqantaqa Diosqa manam chaskirqantsu (2 Rëyes 17:9-33; Isaïas 9:9).
DICIEMBRI 19-25
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | 2 RËYES 18, 19
“¿Imanötan chikimaqnintsikkuna qelanätsimënintsikta munayan?”
w05-S 1/8 päg. 11 pärr. 5
Segundo de los Rëyes librupita yachakunapaq
18:19-21, 25. ¿Gobernanti Ezequïasqa Egiptu nacion yanapanantaku ashirqan? Manam. Asiria soldädukunapa dirigeqnin Rabsaquëqa manam rasumpa kaqtatsu Ezequïaspaq parlëkarqan. “Kikin Teyta Jehovämi nimashqa kë nacionta ushakätsiyänäpaq” nirpis ulikurqanmi o llullakurqanmi. Peru Ezequïasqa llapan shonqunwanmi Jehoväman markäkurqan o yärakurqan.
w10-S 15/7 päg. 13 pärr. 3
“Ama mantsakäyëtsu. Noqam [...] yanapayashqëki”
Asiria soldädukunapa dirigeqnin Rabsaquëqa yachëllapam Judä nunakunata pantatsita munar, Ezequïaspaq kënö nirqan: ‘¿Manaku Diosnikikunapa altarninkunata y sagrädu altu sitiunkunata ushakätsiyänëkipaq Ezequïas mandakurqan? [...] Kikin Jehovämi kënö nimashqa: “Kë nacionpita nunakunawan pelyaq ëwar llapanta ushakätsi”’ (2 Rëy. 18:22, 25). Kënö ninqanwanmi Jehoväqa pëkunawan cölerashqa kanqanta y mana yanapanampaq kaqta creiyänanta munarqan. Peru Jehoväqa kushishqam këkarqan llapan shonqunkunawan Ezequïas y judïukuna yapë sirwiyaptin (2 Rëy. 18:3-7).
¿Pikunataq kanan witsan kayan qanchis mitsikoqkuna y puwaq pushakoqkuna?
14 Jerusalenpa lädunchö këkaq Lakis markamanmi Asiriapa reyninqa tröpankunawan patsakäriyarqan. Tsëpitam kimaq (kimsaq) comisionkunata kachayarqan, judïukuna asiriukunaman entregakuyänanta munarnin. Rabsaquë carguyoq nunam Jerusalenchö këkaq nunakunata nirqan, Ezequïasta jaqirir asiriukunaman qaqäyänampaq y creitsitam munarqan mas alli kawakuyänëkipaqmi alli patsakunaman churayashqëki nirnin (2 Rëy. 18:31, 32). Tsëpitam nirqan, wakin nacionkunapa diosninkuna nunakunata tsapëta mana puëdinqannölla, judïukunatapis Diosninkuna Jehovä asiriukunapa makimpita tsapëta mana puëdinampaq kaqta. Y judïukunaqa manam ni ichikllapis creiyarqantsu, jina tsënöllam kanan witsan Jehoväta sirweqninkunapis rurayan (leyi 2 Rëyes 18:36).
yb74-S päg. 177 pärr. 1
Alemania (Ishkë kaq)
Alemania näzi gobiernuchö soldädukunaqa yachëllapam Jehoväpa testïgunkunata imëkata niyaq y rurayaq pantatsiyänampaq, tsënöpa papelta firmarir Jehoväta y creiyanqankunata dejayänampaq. Y firmariyaptinqa puntapitapis masmi pëkunapita burlakuyaq y sufritsiyaq. Karl Kirschtmi kënö willakun: “Alemania nacionchö näzi gobiernuqa, Jehoväpa testïgunkunatam masqa sufritsiyarqan y mana aguantëpaq trabäjuchömi trabajatsiyämarqan y imëkatam rurayämarqan. Tsënöpa papelta firmar Jehoväta y creiyanqankunata dejayänampaq. Y tsë papelta firmayänäpaqqa kutin kutinmi niyämaq. Wakinkunaqa firmayarqanmi, peru firmayanqampitaqa cäsi juk wata masraqmi shuyäyänan karqan libri yarquyänampaq. Tsë tiempuyaqqa imëkanöpam tsë firmaqkunata Alemania näzichö soldädukunaqa penqakatsiyaq insultarnin, cristiänu mayinkunapa nöpanchö marchatsiyaq traicionëru, mantsallïshu nir y tsëpitaran libri dejayaq”.
Imakunata yachakunqantsik
it-1-S päg. 203 pärr. 1
Unë pasakunqankunata estudiaqkuna
Bibliachömi willamantsik Adramëlec y Sarëzer papänin Senaqueribta wanutsiyanqanta y tsurin Esar-hadonnam pëpa rantin gobernar qallarqan (2Rë 19:36, 37). Peru Babiloniapaq unë qellqayanqanchömi willakurqan Senaqueribtaqa Tebet killa ishkë chunka junaqninchö, papänimpa contran churakar juk tsurin wanutsinqanta. Y 500 J.m.sh watam Babiloniata gobernaq Nabonidu y 200 watana sacerdöti Berosopis, Senaqueribta juk tsurin wanutsinqanta qellqayarqan. Tsëpitam Esar-hadon qellqanqanta tariyarqan, tsëchömi nirqan ishkan wawqinkuna papänimpa contran sharkurnin wanutsiyanqanta, y qeshpir ëwakuyanqanta. Kë asuntupaq parlaq Universal Jewish History libruchömi Philip Biberfeld kënö qellqarqan: “Babiloniapita unë qellqayanqanchömi Nabonidu y Beroso niyanqanqa mana rasumpa kanqanta y Bibliaqa rasumpa kaqta willakunqanta. Tsëqa cläru rikakurirqan Esar-hadon qellqanqanta tariyanqanchömi, tsëchömi cläru willakurqan ima pasakunqanta y Babiloniapaq unë qellqayanqankunaqa mana rasumpa kanqanta. Këqa rikätsikun Bibliachö llapan willakunqankunaman markäkunapaq o yärakunapaq, unë qellqayanqankuna imata willakuptimpis”.
2022 WATA 26 DE DICIEMBRIPITA 2023 WATA 1 DE ENËRUYAQ
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | 2 RËYES 20, 21
“Mañakunqanta wiyarmi Jehoväqa yanaparqan”
ip-1-S päg. 394 pärr. 23
Juk gobernaqtam confiakunqampita Dios bendicin
23 Asiriapa gobernaqnin Senaquerib Judäta atacanqan witsanqa, Ezequïasqa pasëpam qeshyakurkurqan. Y Diospa willakoqnin Isaïasmi wanunampaq kaqta nirqan (Isaïas 38:1). Ezequïasqa 39 watayoqllaraqmi karqan y alläpa llakishqam këkarqan. Tsënöqa këkarqan manam kikinllapaq yarpachakurtsu sinöqa markan imachö ushanampaq kaqta yarpachakurmi. Jerusalentawan Judätaqa Asiria nacionmi ataquëta munëkarqan. Tsëqa Ezequïas wanuptinqa, ¿piraq diriginman karqan asiriukuna atacaptin? Tsë tiempupaqqa Ezequïaspa tsurinkunapis wamrallaraqmi kayarqan, pëpa rantin gobernayänampaq. Ezequïasqa llapan shonqunwanmi Jehoväta rogarqan ankupëkunampaq y yanapëkunampaq (Isaïas 38:2, 3).
Llapan shonquntsikwan Jehoväta sirwishun
16 Tiempuwannam, Ezequïasqa qeshyakurkurqan y wanurinampaqnam këkarqan. Tsëmi, pëllapaq kanqanta yarpänampaq y yanapëkunampaq Jehoväta rogakurqan (2 Rëyes 20:1-3). Jehoväqa wiyarqanmi Ezequïaspa mañakïninta y kachakäratsirqanmi. Bibliachö yachakushqa karmi musyantsik, kanan witsanqa milagruta rurar Jehovä kachakätsimänata o mas tiempu kawatsimänata mana shuyaränapaq kaqta. Peru noqantsikpis Ezequïasnömi, Jehovä yanapamänapaq kaqman markäkushwan. Y kënömi mañakushwan: “Jehovällä rogakullaqmi, yarpëkullë qampa puntëkichö llapan shonqüwan y rasumpa kaqchö purinqäta, y nawikipaq alli kaqtam rurarqö”. Tsëqa, ¿següruku këkantsik qeshyëkashqapis Jehovä imëpis cuidamänapaq kaqta? (Salmus 41:3).
g01-S 22/7 päg. 13 pärr. 4
¿Imanötan yanapamantsik Diosman mañakunqantsik?
Bibliachöqa willamantsik Diospa wakin sirweqninkunata mañakuyaptin tsë höra Jehovä yanapanqantam, y hasta milagrukunawampis. Ezequïasqa mana kachakaq qeshyayoq kanqanta musyarirmi Diosman mañakurqan yanapëkunampaq, tsëmi Diosqa kënö contestarqan: “Mañakamunqëkita y waqanqëkitam wiyarqö. Tsëmi qeshyanqëkipita alliyätsishqëki” (2 Rëyes 20:1-6). Tsënöllam Diospa wakin sirweqninkunapis rikäyashqa mañakuyaptin Diosnintsik tsë höra yanapanqanta (1 Samuel 1:1-20; Daniel 10:2-12; Hëchus 4:24-31; 10:1-7).
Imakunata yachakunqantsik
it-2-S päg. 492
Medina qeru y nivel
Medina qeruta y niveltaqa utilizäyan juk wayita alli perqayänampaq, y wayita usharirnin perqankuna alli parëju këkanqanta rikäyänampaq. Jehovämi willakushqa karqan ‘Samaria markata y Acabpa kastankunata castiganqannölla’ pëpita rakikashqa Jerusalenta ushakätsinampaq kaqta. Diosqa rikashqanam karqan Samaria marka y gobernaq Acabpa kastankuna melanëpaq kaqkunata rurëkäyanqanta, tsëmi Jehoväqa permitirqan chikeqninkuna ushakätsiyänampaq. Tsënöllam Jerusalenta y gobernaqninkunatapis mana allita rurayanqampita chikeqninkuna ushakätsinanta permitirqan y tsëqa pasakurqan 607 J.m.sh. watam (2Rë 21:10-13; 10:11). Willakoqnin Isaïaswanmi Jerusalenchö gobernaqkunata y mana allikunata ruraq nunakunata ushakätsishqa kayänampaq kaqta Jehoväqa willatsirqan, kënömi nirqan: “Allita ruranqämi medina qerunö y nivelnö kanqa”. Jehoväqa clärum rikätsikurqan pï rasumpëpa sirweqninkuna kanqanta y pï mana rasumpa sirweqninkuna kanqanta. Y imanö kayanqampitam chaskiyänan karqan kawëta o ushakëta (Isa 28:14-19).