Levïtakunapa mañakïnimpita yachakunqantsik

1. ¿Israelïtakuna ima reunionta rurayanqampitataq yachakushun, y ima tapukïkunapa respuestantataq contestashun?

“SHARKUYË, imëpitapis y imëyaqpis kawaq Diosnikikunata bendiciyë”. Kënö nirmi levïtakunaqa israelïtakunata invitayarqan Jehoväman mañakuyänampaq, y Bibliachöqa këmi mas jatun kaq mañakï (Neh. 9:4, 5). Tsë reuniontaqa rurayarqan Jerusalenchömi, m.J.sh. 455 watachö judïukunapa qanchis kaq killanchö, tisri (septiembri y octubri) killapa 24 kaq junaqninchö. Yachakurishun tsë reunionta imanir rurayanqanta, y kë tapukïkunapita yachakurishun: ¿Israelïtakuna imata rurayanqantaq yanapakurqan tsë reunion shumaq kanampaq? ¿Imatataq yachakuntsik shumaq mañakuyanqampita? (Sal. 141:2.)

PRECISAQ KILLA

2. ¿Imatataq yachakuntsik juk reunionman ëllukaq israelïtakunapita?

² Judïukunaqa, Jerusalenpa perqankunatam pasaq killallaraq shäritsishqa kayarqan (Neh. 6:15). Y 52 junaqkunallachömi rurariyarqan, tsëmi Diospa kaqtana rurëta munayarqan. Tisri killapa qallanan junaqninchömi ëwayarqan pläzata, Esdraswan Levïtakuna Jehoväpa leyninkunata leyiyaptin y yachatsikuyaptin wiyayänampaq Llapan familiankunawanmi ëwayarqan, hasta wamrakunapis yachatsikuyanqanta shumaq wiyakurmi “patsa warëpita pullan junaqyaq” këkäyarqan. ¡Këpitaqa yachakïta puëdintsikmi! Kanan witsankunaqa shumaq wayikunachömi ëllukantsik (qorikantsik), peru tsënö kaptimpis höraqa manam shumaqllaqa wiyakuntsiktsu, juk cösaskunamanmi pensar këkantsik. ¿Tsënö pasashurqunkiku? Tsënö kaptinqa israelïtakuna rurayanqanman pensari, pëkunaqa manam wiyakuyarqanllatsu, sinöqa shonqunkunayaq chänantam permitiyarqan. Tsëmi Jehoväpa Leyninta mana cumplishqa kayanqanta cuentata qokurirnin waqayarqan (Neh. 8:1-9).

3. ¿Ima consëjutataq israelïtakuna cäsukuyarqan?

³ Peru tsë junaqqa manam jutsankunata confesakuyänan junaqtsu karqan, sinöqa fiesta junaq y Jehoväta kushishqa adorayänan junaqmi karqan (Nüm. 29:1; Tsëmi Nehemïas nunakunata nirqan: “Ëwayë wira cösaskunata mikuyë y mishki cösaskunata upuyë, y apatsiyë mana kapoq kaqpaq; porqui kë junaqqa Señornintsikpaq santu junaqmi, ama llakishqa kayëtsu, porqui Jehoväpa kushikïninqa tsapäyäshoqniki wayinömi”. ¿Wiyakuyarqanku? Awmi, tsëmi llakikïninkunaqa kushikïman tikrarirqa (Neh. 8:10-12).

4. a) ¿Imatataq familiayoq ollqu kaq israelïtakuna rurayarqan y imatataq tariyarqan? b) ¿Imataq Ramäda Wayipa Fiestanchöqa juk precisaq rurë karqan?

⁴ Waräninnam familiayoq ollqukuna juntakäyarqan Leypita yachakuyänampaq y imanö cumpliyänampaq kaqta rikäyänampaq Tsë killapa 15-22 junaqninkunachö Ramäda Wayikunapa Fiestanta rurayänampaq kaqta Leychö taririrmi alistapakur qallëkuyarqan Tsë fiestaqa Josuëpa tiempunchönömi mas alli kaq fiesta karqan. Llapan nunakunam “alläpa kushishqa” sientikuyarqan. Tsë fiestachöqa, Diospa Leyninta sinchipa leyiyänanmi precisarqan, y tsëtam rurayarqan “qallanan junaqpita hasta ushananyaq” (Neh. 8:13-18).

CONFESAKUYÄNAMPAQ JUNAQ

5. ¿Imatataq israelïtakuna rurayarqan levïtakuna Jehoväman manaraq mañakuyaptin?

⁵ Fiesta ushariptinmi 24 de tisri junaq, Jehoväpa Leyninta mana cumpliyanqampita confesakuyänan junaq chärirqan. Manam mikuyänan ni kushikuyänan junaqtsu karqan. Israelïtakunaqa llakishqa karmi mikuyarqantsu y chukru röpakunata churakuyarqan. Qoyapanam Diospa Leyninta yapë leyiyarqan kima (kimsa) hörapanö y tardipanam ‘Jehoväman confesakur y adorar këkäyarqan’ Tsëchömi, levïtakunaqa llapan Israel markapa jutinchö Jehoväman mañakuyarqan qallanan kaq pärrafuchö rikanqantsiknö (Neh. 9:1-4).

6. a) ¿Imataq levïtakunata yanaparqan shumaq mañakïta patsätsiyänampaq? b) ¿Imatataq pëkunapita yachakuntsik?

⁶ Levïtakunaqa manachi Diospa leyninta leyita jaqiyarqantsu, tsëchi yanaparqan shumaq mañakïta patsätsiyänampaq. Mañakur qallarninqa Jehovä ruranqankunapita y pë imanö kanqampitam parlayarqan. Tsëpitam israelïtakuna mëtsika jutsa rurayanqankunapita parlayarqan y Jehoväpa “alläpa llakipäkoq” këninta chaskita mana mericiyanqanta kutin kutin niyarqan (Neh. 9:19, 27, 28, 31). Levïtakunanö Diospa Palabranman cada junaq yarpachakushqaqa, mañakïnintsikpis shonqupita patsëmi kanqa. Tsënöpam Jehovä puntata parlakaramunanta jaqeq cuenta kashun y imëkapitam pëwan parlëta puëdishun (Sal. 1:1, 2).

7. a) ¿Imatataq levïtakuna mañakuyarqan? b) ¿Imatataq pëkunapita yachakuntsik?

⁷ Levïtakunaqa mañakïninkuna ushananchö jukllëllatam Jehoväta mañakuyarqan. Kënömi niyarqan: “Dioslläkuna, jatun Dios, alläpa puëdeq y mantsëpaq, conträtuta cumpleq y rasumpa kuyakoq, ama noqakunata, reynïkunata, principïkunata, sacerdötïkunata, profëtäkunata, unë awilükunata y llapan markëkita, Asiria reypa tiempumpita hasta kananyaq pasayämanqan llapan sufrimientukuna rikënikipaq alläpa ichikllaqa katsuntsu” (Neh. 9:32). ¿Imatataq yachakuntsik? Mañakurqa Jehovätam puntata alabanantsik y agradecikunantsik y tsëpitanam imatapis mañakunantsik.

DIOSPA JATUN JUTINTAM ALABAYARQAN

8, 9. a) ¿Imanötaq humildi kayanqanta levïtakuna rikätsikuyarqan mañakïninkunapa qallananchö? b) ¿Ima tröpakunapaqraq levïtakuna parlayarqan?

⁸ Levïtakunaqa alleqmi pensayarqan imata niyänampaq kaqta, peru qallanampita patsëmi musyayarqan, parlakïninkunallawanqa Jehoväta alabëta mana puëdiyanqanta. Tsëmi llapan marka pëman mañakunanta jaqinampaq mañakuyanqanchö niyarqan, “imëka bendicionkunapa y alabansakunapa” janampa jutin këkanqanta (Neh. 9:5).

⁹ Jina kënömi mañakuyarqan: “Qammi Jehovä kanki, qamlla; qamllam rurashqanki ciëlukunata, ciëlukunapa janampa këkaq ciëluta y llapan tröpankunata, patsata y tsëchö llapan këkaqkunata, lamarkunata y tsëchö llapan kaqkunata; y tsëchö llapan këkaqkunatam kawëkaqta këkätsinki; y ciëlukunachö këkaq tropam adorëkäshunki” (Neh. 9:6). Awmi, Jehovämi kamarqan ciëluchö llapan kaqkunata; tröpa angelkunata y imëka tröpanö këkaq qoyllurkunatapis. Jina kamarqanmi kë shumaq Patsantsikchö imëka kaqkunatapis; imëka niraq animalkunam kan (1 Rey. 22:19; Job 38:4, 7). Angelkunaqa humildäwanmi Diospa munëninta rurayan “salbasionta erensiatano chasquiyänanpaq caq nunacunata” yanaparnin (Heb. 1:14). Pëkunanö humildi kashun y alli yachatsishqa tröpanö llapantsik yanapanakur Jehoväta juknölla sirwishun (1 Cor. 14:33, 40).

10. ¿Imatataq yachakuntsik Abrahanta awninqanta Jehovä cumplinqampita?

¹⁰ Tsëpitanam levïtakunaqa, Abranta Dios imanö tratanqampita parlar qallëkuyarqan. Kë nunapa warminqa qolloqmi karqan. Peru 99 watayoq këkaptinmi Jehoväqa trukarirqan jutinta Abrahan nishpa, tsë ninanqa “Mëtsikaqpa Teytan” ninanmi (Gen. 17:1-6, 15, 16). Jina awnirqanmi Canaan markata mirënin herenciatanö chaskinampaq kaqta. Nunaqa, awnikunqantsikkunata qonqarintsikmi, peru Jehoväqa manam imëpis qonqantsu. Tsëmi levïtakunaqa niyarqan: “Qam Jehovämi rasumpa kaq Dios kanki, Abrantam akrarqëki y caldëukunapa Ur markampitam jorqarqëki y jutintam trukatsirqëki Abrahan nishpa. Y qamllapaq shonqun kanqantam tarirqëki; tsënöpam juk conträtuta pëwan rurarqëki, cananeukunapa [...] markankunata mirëninta qonëkipaq; y ninqëkikunataqa cumplirqëkim, porqui alli ruraqmi kanki” (Neh. 9:7, 8). Awnikunqantsikta cumplishun y alli ruraq Diosnintsikta qatishun (Mat. 5:37).

JEHOVÄ RURANQANKUNAPITAM PARLAYARQAN

11, 12. a) ¿Ima ninantaq Jehovä jutiqa? b) ¿Imanötaq Dios rikätsikurqan tsë jutipa pëlla reqishqa kanqanta?

¹¹ Jehovä jutiqa “Rurakänampaq kaqta Ruraq” ninanmi. Juk parlakïchöqa, awnikunqankunata cumplinampaqmi ichikllapa ichikllapa rurakätsin. Tsënö kanqantam rikantsik Abrahanpa mirëninkuna Egiptuchö esclävu kayaptin jorqamunampaq ruranqankunachö. Israelïtakuna Egiptuchö këkäyaptinqa, manam musyëtsu karqan libri yarqurir Dios Awnikunqan Patsachö kawayänan. Peru Jehoväqa awnikunqanta cumplinampaqmi ichikllapa ichikllapa ruranampaq imëkakunata patsätsirqan. Tsënöpam rikätsikurqan pëlla tsë shumaq y japallan jutita apanampaq kaqta .

¹² Nehemïas qellqanqannömi, levïtakunaqa mañakïninkunachö Jehoväpaq kënömi niyarqan: “Rikarqëki[m] Egiptu markachö awilükuna imanö sufriyanqanta, y puka lamar kuchunchö waqar qamman mañakayämoqta wiyarqëkim. Tsënam Faraonpa sirweqninkunapa y markanchö llapan nunakunapa contranchö señalkunata y milagrukunata rurarqëki, porqui musyarqëkim pëkunata alläpa mana alli tratayanqanta; y kanan junaqnömi jutiki reqishqa tikrarirqan. Y pëkuna rikarëkäyaptinmi lamarta kicharirqëki, tsënam lamar chowpimpa tsaki patsapa tsimpayarqan; y wanutsiyänampaq qateqninkunatanam imëka rumitanö mantsëpaq lamarman jitarkurqëki”. Jina maskunata ruranqantam niyarqan: “Qamnam tsë markachö täraq nunakunata, cananeukunata juzgar qallëkurqëki [...]. Y pëkunanam jatusaq markakunata y imëkata wayoq alli patsakunata tsarikur qallëkuyarqan, y llapan alli cösasninkunatam tsarikuyarqan, rurayanqan pösukunata, uvas chakrankunata, olïvus chakrankunata, früta wayoq imëka plantankunata, y mikurmi qallëkuyarqan, tsënöpam kushikuyarqan y wilayar qallëkuyarqan, y alläpa alli kënikiwan qaranqëkikunawanmi kawayarqan” (Neh. 9:9-11, 24, 25).

13. a) ¿Imatataq Jehovä qorqan israelïtakuna pëpa kaqta wanayanqanchö alli kayänanta munar? b) ¿Imatataq israelïtakuna rurayarqan?

¹³ Diosqa maskunatapis rurarqanmi awnikunqanta cumplinampaq. Këllaman pensarishun, Diospa kaqta wanayanqanchö alli kayänanta munarmi, Egiptupita yarquyanqampita ichik tiempullachö leykunata qorqan imanö adorayänampaq. Levïtakunam niyarqan: “Sinaï jirkamanmi yarpamurqëki, y ciëlupita patsëmi pëkunawan parlarqëki, y qorqëkim juzgayänampaq shumaq decidinqëkikunata, y rasumpa kaq leykunata, patsätsinqëki mandakïkunata y alli mandamientukunata” (Neh. 9:13). Awnikunqan Patsaman yëkoqpaq kaq markantam Jehoväqa yachatsirqan jutin ninqanmannö kawayänampaq. Peru pëkunaqa rasllam qonqariyarqan (leyi Nehemïas 9:17a).

CASTIGASHQA KËTAM WANAYARQAN

14, 15. a) ¿Imanötaq israelïtakunata Jehovä cuidarqan jutsata rurëkäyaptimpis? b) ¿Imatataq yachakuntsik markanta Jehovä shumaq tratanqampita?

¹⁴ Sinaï jirkachömi israelïtakunaqa Diosta awniyarqan Leyninta cumpliyänampaq, peru ichik tiempullachömi ishkë jatusaq jutsakunata rurariyarqan, tsëtam levïtakuna mañakïninkunachö niyarqan. Awmi, tsutsin jirkachö wanuyänampaq këkäyaptimpis Jehoväqa cuidëkarqanllam. Tsëtam levïtakuna alabayarqan: “Alläpa llakipäkoq karmi tsutsin jirkachö jaqirirqëkitsu [...]. Chusku chunka watapam mikïninkuna tsutsin jirkachö qorqëki. Manam imatapis pishitsipurqëkitsu. Manam röpankuna makwayarqantsu y chakinkunapis manam jakarqantsu” (Neh. 9:19, 21). Kanampis Jehoväqa pëllata sirwinapaqmi imëkata qoykämantsik. Mana wiyakoq y markäkïninnaq tsutsin jirkachö wanoq israelïtakunanöqa ama kashuntsu. Yarpäshun “canan tiempu nunacuna Diosnintsicta cäsucurna cawacunantsicpaq” tsëkuna qellqarëkanqanta (1 Cor. 10:1-11).

¹⁵ Llakinëpaqqa, Dios Awnikunqan Patsaman chärir, cananeukunapa rakcha adoracionninkunaman takukäriyanqanmi. Tsëmi Jehoväqa jaqirirqan chikeqnin nacionkuna sufritsiyänampaq. Peru shonqupita patsë arrepentikuyaptinqa ankuparmi perdunareq y chikeqninkunapitam librareq. Y tsëqa ‘kutin kutinmi’ pasakoq (leyi Nehemïas 9:28, 31b). Levïtakunaqa, Jehovä atska watapa llakipäkoq kanqantam musyayarqan, tsëmi niyarqan: “Qamqa mëtsika watakunapam pëkunata imanarqëkitsu, y espïritïkiwan y profëtëkikunawanmi willatsirqëki, y pëkunaqa manam wiyakuyarqantsu. Tsënam tsë markachö nunakunapa makinman qoykurqëki” (Neh. 9:30).

16, 17. a) ¿Imachötaq jukläya karqan prësu kayanqampita kutimoq judïukunapa kawëninkuna, unë awilunkunapa kawëninkunapita? b) ¿Imatataq israelïtakuna cuentata qoquyarqan y imata rurayänampaqtaq awnikuyarqan?

¹⁶ Prësu kayanqampita kutirirnimpis, israelïtakunaqa mana wiyakoqmi tikrariyarqan. Unë awilunkunapa kawëninkunapitaqa, alläpa jukläyam kawëninkuna tikrarirqan. Tsëmi, levïtakuna kënö niyarqan: “Noqakunaqa esclävun kayä, y llapan wayunqanta y allin kaqkunata mikuyänampaq unë awilükunata qonqëki patsachömi esclävu kayä, y imëkatapis wayun, jutsäkunarëkur sufritsiyämaq reykunallapaqmi [...] y alläpa llakikïchömi këkäyä” (Neh. 9:36, 37).

¹⁷ ¿Tsënö nirqa nikäyarqan Jehovä mana alli kar sufrikätsinqantaku? Manam. Castigashqa kayänantam cuentata qokuyarqan, tsëmi niyarqan: “Tsë llapampaqa pasatsiyämarqunki alli kaqllata ruraq karmi, noqakunam mana alli kaqkunataqa rurayarqö” (Neh. 9:33). Mañakïninkunaqa usharin, Diospa Leyninta wiyakuyänampaq juk awnikïwanmi (leyi Nehemïas 9:38c; 10:29). Y niyanqankunata välitsiyänampaqqa, qellqayanqanmanmi churatsiyarqan 84 mandakoq judïukunapa sëllunkunata (Neh. 10:1-27).

18, 19. a) ¿Imatataq wanantsik mushoq patsaman yëkunantsikpaq? b) ¿Imatataq mañakur sïguinantsik y imanir?

¹⁸ Dios awnikunqan mushoq patsaman yëkunapaqqa, Jehovä pushamänata y mana allikunata rurashqa piñapämänantsiktam wanantsik. Pablum nirqan: “Alli papäqa tsurincunata cuyarninmi astapan” (Heb. 12:7). Diosta imëpis sirwir y alli kanapaq espïritun yanapamänata jaqirmi, Diosnintsik pushamänata munanqantsikta rikätsikuntsik. Y jutsata rurarishqapis rasumpa arrepentikushqa y piñapämanqantsikta humildäwan chaskikushqaqa Jehovä perdonamänapaq kaqmanmi markäkunantsik.

¹⁹ Ichikllachönam Jehoväqa jutinta jatunyäratsinqa, israelïtakunata Egiptupita libramunqan witsampitapis mas (Ezeq. 38:23). Imanömi Israel markapis Dios Awnikushqan Patsata chaskirqan, tsënöllam cristiänukunapis mushoq patsata chaskiyanqa (2 Pëd. 3:13). ¡Imanö shumaq shuyäkïmi! Ama imëpis mañakïta jaqishuntsu Jehoväpa jutin alläpa respëtuwan rikashqa kanampaq. Qateqnin kaq yachatsikïmi rikätsimäshun juk mañakï masta, y yanapamäshunmi Jehoväpa kuyëninchö kanan y hasta imëyaqpis këkänapaq.