“Wanushqa këkarpis, parlëkanraq”

JIRKA uranchö mitsinqan üshankunatam Abelqa kushishqa rikapaq. Tsënam, kë wamraqa üshankuna këkanqan washaninchö ichiklla atsikyämoqta rikärirqan. Pëqa musyarqanmi tsë atsikyämoq sitiochöqa, Edén jardinman pipis yëkunanta tsaparnin juk nina espada mana pärëpa tumëkaqta. Tsëchömi teytankuna kawayashqa kayarqan, pero kananqa manam ni pï, ni teytankunapis yëkïta puëdiyaqnatsu. Pensari, Abelpaqa aqtsampis vientowanmi pichukashqa këkan y Kamaqninman yarparmi ciëloman rikarëkan. ¡Imanömi munëkun Dioswan amigo këman nunakuna yapë tikrayänanta!

Adanpa segundo kaq tsurin Abelmi parlapëkämantsik. ¿Wiyëta puëdinkiku? Quizás wiyëta mana puëdinqëkita ninkiman unë tiempona wanukushqa kaptin. 60 pachak watakunanam ayanqa allpayäkushqa. Jinamampis, Bibliaqa kënömi nin: “wanushqakunaqa manam imatapis musyayannatsu” (Eclesiastés 9:5, 10). Y manam tsëllatsu, Bibliachöqa manam juk palabrallapis Abel parlanqanqa yurintsu. Tsënö këkarqa, ¿imanötaq parlapämashwan?

Apóstol Pablum Diosnintsik yanapaptin Abelpaq kënö nir qellqarqan: “Tsënö markäkoq kanqampitam alli nuna kanqanta willakuyarqan, Diosmi ofrendampita allita parlarqan; tsërëkurmi, wanushqa këkarpis, parlëkanraq” (Hebreus 11:4, NM). Awmi, markäkoq o yärakoq këninwanmi parlapämantsik. Markäkoq këtaqa Abelmi pï nunapitapis puntata yachakurqan. Alläpa sinchim markäkïninqa karqan, tsëmi rurëninkunaqa kananyaqpis yachatsimantsik. Markäkoq kënimpita alleq yachakushqa y qatishqam pëqa imëka parlapëkämaqnintsik cuentam kanqa.

Pero ¿imataraq Abelpita y markäkoq kënimpita yachakushwan Biblia pëpaq ichikllata parlëkaptinqa? Rikärishun.

IMANÖ NUNAKUNAWAN KAWANQAN

Nunakuna kë patsachö kawar qallayanqan witsanmi Abelqa kawarqan. Atska pachak watakuna pasariptinnam Jesus nirqan, Abelqa “kë mundo qallanqan” witsanchö kawanqanta (Lucas 11:50, 51, NM). Tukïmi rikätsikun Jesus mundo nirqa, nunakunapaq parlëkanqanta. Tsë nunakunaqa jutsankunapita Jesuspa yawarninwan rescatashqa kaqkunam kayan. Punta kaq nunakunapita chusku kaq kashqa kaptimpis, quizá pëtachi puntata rescatanampaq allitanö Dios rikarqan.a Mana alli nunakunapa chowpinchö Abel winanqanqa clärom këkan.

Kë Patsachö kawë tsëraq qallëkaptinllanam nunakunaqa mana allipana pasëkäyarqan. Quizaschi Adanwan Ëvaqa alläpa shumaqllam y imëkatapis alli rurapakoq kayarqan, jutsannaqmi kayarqan y imëyaqpis kawakïtam puëdiyanman karqan. Pero jutsatam rurayashqa kayarqan y tsëtaqa alleqmi musyayarqan, Jehoväpa contran churakäyanqampitam Edén huertapita qarqushqa kayarqan. Wamrankunaman mana pensarmi, kikinkunapa munëninkunallata puntaman churayarqan, tsënöpam jutsannaq këta y imëyaqpis kawakïta oqrariyarqan (Génesis 2:15–3:24).

Edén huertapita yarqurirqa Adanwan Ëvaqa alläpam sufriyarqan. Tsënö këkarpis, punta kaq wamran yuririptinqa Caín nirmi jutin churayarqan, tsëqa “Mirakurqö” (“Algo Producido”) ninanmi, y Ëvam nirqan: “Jehoväpa yanapakïninwanmi wamrayoq karirqö”. Quizaschi Edén huertachö Jehová awnikunqanman pensëkarqan. Jehovämi awnikushqa karqan warmipa juk “mirënin” yurinampaq kaqta y tsë mirë Satanasta ushakätsinampaq kaqta (Génesis 3:15; 4:1). ¿Jehová parlanqan warmiqa Ëvatsuraq karqan, y mirëninqa Caintsuraq karqan? Capaz Ëvaqa tsënö kanqanta pensarqan. Tsëta pensarqa, pantëkarqanmi.

Adanwan Eva tsënö creirnin Cainta wamra kanqampita tsëta yachatsiyashqa kayaptinqa, más orgulloso kananllapaqmi yanapëkäyarqan. Tiempowannam, Ëvapa segundo kaq wamran yuririrqan, pero manam Cainpaqnötsu shumaq palabrakunata tarintsik. Abel nirmi jutinta churariyarqan, tsëqa “Shütë” o “Mana kaqlla” ninanmi (Génesis 4:2). ¿Tsë jutita churayanqanwanqa rikätsikïkäyarqan Cainta más precisaqpaq churëkäyanqantatsuraq? Capazchi, pero tsënö kanqantaqa manam alleqllaqa musyantsiktsu.

Imanö kaptimpis kanan witsan teytakunaqa Adanwan Eva pantayanqampita yachakïta puëdiyanmi. ¿Niyanqankunawan y rurëninkunawantsuraq wamrankuna orgulloso kayänampaq y kikinkunallapaq imatapis munayänampaq yachatsiyanqa? ¿O Jehoväta kuyayänampaq y pëwan alli këta ashiyänampaqtsuraq yachatsiyanqa? Adanwan Ëvaqa manam rurayänampaq kaqkunawan cumpliyarqantsu. Tsënö kaptimpis wamrankunaqa Jehoväwan alli këta puëdiyanmanmi karqan.

¿IMANÖPATAQ ABELQA JEHOVÄMAN MARKÄKURQAN?

Adanqa wamrankuna winayanqanmannöchi familiankunata manteniyänampaq y cuidayänampaq precisaq trabäjokunata yachatsirqan. Cainqa murupakoq këtam akrarirqan y Abelnam üsha mitseq këta.

Pero Abelqa más precisaq kaqtam rurar qallëkurqan, tiempo pasanqanmannömi markäkoq o yärakoq këta yachakurqan, tsë shumaq markäkïnimpaqmi apóstol Pablupis parlarqan. ¿Imanöpataq Abelqa Jehoväman markäkïta yachakurqan pï nunatapis tsënö kanqanta mana rikëkarqa? Tsënö markäkoq kanampaq imakuna yanapanqanta rikärishun.

Jehová kamanqankuna.

Rasumpam Jehoväqa patsata maldecirqan, tsënöpam kashakuna y tukï mana alli qorakuna yuriptin sasa o aja trabajanan kanan karqan. Tsënö këkaptimpis, Abelpa familian mallaq mana kayänampaqmi patsaqa tukïta wayoq. Jinamampis Diosqa manam pishqukunata, ni pescädokunata, ni tukïläya animalkunata, ni jirkakunata, ni qochakunata, ni mayukunata, ni lamarkunata, ni ciëlota, ni pukutëkunata, ni Intita, ni Killata, ni estrëllakunata maldecirqantsu. Mëman rikarpis y imata rikarpis Abelqa kamakoq Jehová Diospa kuyakïninta, yachaq këninta y alli kënintam rikaq (Romanos 1:20). Dios kamanqankunaman y imanö kanqanman yarpachakuptinmi markäkïnin o yärakuyninqa más sinchiyarqan.

Diosman y rurëninman yarpachakunampaqqa atska tiempotaraqchi rakirqan. Üshanta mitsikïkanqanman pensari. Mitsikoqkunaqa allipam puriyaq jirkakunapa, mayu urampa, más pasto kanqampa, yaku kaqkunapa y jamayänampaq más alli sitiokunamanmi üshankunata pushayaq. Dios kamanqan animalkunachöqa üsham pushayänantaraq y cuidayänantaraq masqa wanan. ¿Abelqa cuentata qokurqantsuraq kikintapis juk más yachaq y puëdeq pushananta, mana allikunapita tsapänanta y cuidananta wananqanta? Quizás Diosman mañakurninqa tsëkunapaq yarpachakunqampita mañakoq, y tsëchi markäkïnimpis más sinchiyarqan.

Jehová awnikunqan.

Quizaschi Adanwan Ëvaqa wamrankunata willayarqan Edén huertachö pasanqampita y imanir qarqushqa kayanqanta. Tsëchi Abelqa tukïkunaman yarpachakurqan.

Jehoväqa nirqan patsa maldecishqa kanampaq kaqtam, y tsë cumplikanqantaqa alli clärom Abel rikarqan kashakuna y mana alli qorakuna patsachö winaptin. Jina Jehoväqa nirqanmi, qeshyaq tikrarnin y qeshpikurnin Eva nanatsikunampaq kaqta. Y capazchi Ëvapa wakin wamrankuna yuriptin, Abelqa claro rikarqan Jehová ninqan cumplikanqanta. Jehoväqa Ëvata willarqannam nunampa kuyakïninta alläpa necesitänampaq y Adan dominanampaq kaqta. Y tsënö ninqan cumplikanqantaqa Abelqa atska kutichi rikarqan. Tsënöpam cuentata qokurirqan Jehová ninqanqa llapampis cumplikanqanta. Awmi, tsëkunam yanaparqan Dios awnikunqan “mirë”, Edén huertachö mana alli pasakunqankunata imë karpis altsamunanman markäkunampaq (Génesis 3:15-19).

Jehoväpa sirweqninkuna.

Familianchöqa manam ni mëqantapis alli ruraqtaqa Abel rikarqantsu. Pero tsë witsanqa manam nunakunallatsu kë patsachö këkäyarqan. Adanwan Ëvata Edén huertapita qarqurirmi Jehoväqa, tsë jardinman ni pipis mana yëkuyänampaq querubinkunata y “nina espada” mana pärëpa tumëkaqta churarqan, tsë querubinkunaqa jatun cargoyoq angelkunam kayarqan (Génesis 3:24).

Pensari, wamrallaraq këkar imanöraq Abelqa imëka nuna niraq querubinkunata rikarëkarqan. Alläpa poderyoq kayanqanmi tsë querubinkunachöqa rikakurqan. Jina nina espada tumëkaqpis mantsanëpaqchi karqan. ¿Abelqa rikarqantsuraq tsë querubinkuna qelanärir täpëkäyanqanta dejarir ëwakoqta? Manam. Junaqta y paqasta, wata wata, mëtsika chunka watakunaraq..., tsë yachaq y kallpayoq querubinkunaqa tsëllachö täpakur këkäyarqan. Tsëta rikarmi Abelqa musyarirqan Jehoväta mana dejaq sirweqninkuna kanqanta. Tsë querubinkunachömi rikarqan familianchö mana rikanqankunata, Jehovällapaq kayanqanta y llapanchö wiyakoq kayanqanta. Kë angelkuna rurayanqanchi Abelpa markäkïninta o yärakuyninta sinchiyätsirqan.

Dios llapan kamanqankunaman, awnikunqanman y rasumpa sirweqninkuna kanqanman yarpachakurmi Abelpa markäkïninqa más sinchiyarqan. ¡Noqantsikpis pëpitaqa yachakïta puëdintsikmi! Imëka parlapëkämaqnintsik cuentam. ¡Këqa, jövenkunata shonqupita patsë Jehoväta sirwiyänampaqmi yanapan familiankuna tsënö mana rurayaptimpis! Jehová tukï kamanqankunata rikanqantsik, Palabran Bibliata complëtota katsinqantsik y mëtsikaq unë nunakuna Jehoväman markäkuyanqanta musyanqantsikqa, ¿manaku markäkïnintsik o yärakuynintsik sinchi kanampaq yanapakun?

IMANIRTAQ ABELPA QARËNINQA MÁS VALORYOQ KARQAN

Abelqa markäkïnin más miranqanmannömi, rurëninwan tsëta más rikätsikïta munarqan. Pero imëkatapis kamaq Diostaqa, ¿imataraq juk nuna qaranman karqan? Diosqa manam nunapa qarëninta ni yanapakïninta wanantsu. Tsënö kaptimpis, Abelqa cuentatam qokurqan más alli kapunqanta y alli shonquwan qaraptinqa kuyakoq Teytan kushishqa chaskinampaq kaqta.

Tsëmi üshankunapita Jehoväta qaranampaq akrarqan. Pero tsëpaqqa más allin kaq y más wiran kaqtam akrarqan. Jina Cainpis murunqankunapita cosecharirmi Jehoväta qararqan bendicionninta chaskita munarnin y rikënimpaq alli këta munar. Pero manam wawqinnötsu shonqupita patsë rurarqan, y tsëqa clärom rikakurqan ofrendayanqan hora.

Capazchi cada uno altarta rurëkur ofrendankunata qoyänampaq ninata utilizäyarqan, jina capazchi querubinkunapa puntanchö rurayarqan pëkunalla Diospa representanten kë Patsachö kayaptin. Jehová ‘Abeltawan ofrendanta allipa rikanqantam’ Bibliaqa nin, imanö chaskinqanta mana rikätsikurpis (Génesis 4:4). ¿Imanirtaq Abeltaqa allipa rikarqan?

¿Ofrenda más alli kashqa kaptinku? Abelqa üshankunapa kawënintam Jehoväta qararqan y tsë animalkunapa shumaq yawarnintam jicharqan. Atska pachak watakuna pasariptinmi Jehoväqa jutsannaq Tsurin Jesus wanunanta permitirqan, alli sano üshata sacrificaqnö ‘mallwa cordërunta’ (Juan 1:29, NTCN; Éxodo 12:5-7). Tsënö kanampaq kaqtaqa Abel manam musyarqantsu.

Tsënö kaptimpis, clärom musyantsik Abelqa más alli kaq kapunqanta Diosta qaranqanta. Jehoväqa ofrendanta y ofrendakoq nunatapis allipam rikarqan; shonqupita patsë kuyarnin y pëman markäkurnin ofrendakuptin.

Pero wawqinqa manam tsënötsu rurarqan. Jehoväqa “manam ofrendanta ni Caintapis allipaqa rikarqantsu” (Génesis 4:5). Tsënöqa rikarqan manam ofrendan mana alli kanqampitatsu, porque atska watakuna pasariptinmi Moises qellqanqan Ley permitirqan tukï murukïninkunapita Jehoväpaq más allin kaq cosëchanta ofrendayänampaq (Levítico 6:14, 15). Cainqa mana allitan rurëkarqan, tsëmi Biblia kënö nin: “rureninmi mana allicunalla carqan” (1 Juan 3:12). Cainqa capaz pensarqan janan shonqulla Diosta qaranqanwan pëwan alli këta tarinampaq kaqta, kanan witsan mëtsikaq nunakuna rurayanqannö. Jehoväman janan shonqulla markäkunqan o yarakunqan y kuyanqanqa rikakärirqan ruranqanchömi.

Diospa rikënimpaq alli këta mana tarirninqa, ¿wawqin ruranqannöku rurar qallëkurqan? Manam. Tsëpa rantinqa Abeltam chipyëpa chikirqan. Tsënö kanqanta rikarmi Jehoväqa shumaq consejarqan. Willarqanmi, tsënölla sïguirninqa jutsaman ishkinampaq kaqta, jina nirqanmi cambiaptinqa “alabashaq” kanampaq kaqta o alli nunatanö rikanampaq kaqta (Génesis 4:6, 7).

Pero llakikïpaqqa Caín Diosta mana cäsokunqanmi. Campopa ëwayänampaqmi wawqinta nirqan, y pëqa rasllam awnirirqan. Y tsëchö këkarnam wawqinta wanuratsirqan (Génesis 4:8). Tsënö pasakunqanwanmi musyarintsik llapampitapis puntata Abel Diosta sirwinqanrëkur chikishqa y wanutsishqa kanqanta. Wanushqa këkaptimpis rurëninkunataqa yarpëkäshunllam.

Abelpa yawarninqa Jehovämanmi qayakïkarqan, vengakunampaq y justiciata ruranampaq rogakoq cuenta. Y Diosqa castigarninmi tsë wanutsikoq Cainta (Génesis 4:9-12). Kanan witsanqa Abel parlapëkämanqantsik markäkoq këninwanmi. Capaz tsë witsan wakin nunakuna kawayanqanwan igualaratsishqaqa pachak watakunalla kawarqan. Pero Dios munanqannömi kawarqan, y ciëlochö këkaq Teytampa kuyakïninchö këkanqanta musyëkarmi wanurqan (Hebreus 11:4). Y segürom kantsik Jehoväpa yarpëninchö këkanqanta y mushoq patsachö kawarimunampaq shuyärëkanqanta (Juan 5:28, 29). ¿Tsëchötsuraq këkanki chaskirinëkipaq? Tsëchömi këkanki, pero tsëpaqqa Abel ninqantam wiyakunëki y markäkoq kënintam qatinëki.