Jehoväqa markanta librëta puëdenmi

“Musyantsic[mi] peman marcäcoqcunataqa llapan mana allicunapita Diosnintsic libramänantsicpaq cashqanta.” (2 PED. 2:9.)

¿IMANIRTAQ ALLÄPA MARKÄKUNTSIK O YÄRAKUNTSIK KËKUNAMAN?

Munënin imë cumplikänampaq kaqta Jehová musyanqanman.

Jehová kallpanwan markanta libranampaq kaqman.

Tukïkuna imanö pasanampaq kaqta Jehová musyanqanman.

1. ¿Imakunataq pasakunqa ‘allapa jipaqui’ o ñakay tiempokunachö?

JEHOVÄQA illaqpitam Satanaspa makinchö këkaq mundota ushakätsinqa (1 Tes. 5:2, 3). “Jehoväpa jatun piñakïnin junaq[chö]qa” paqwë mana allimanmi kë mundo chanqa (Sof. 1:14-17). Llapan junaqkunam tukï mana allikuna kanqa y imëkapis pishinqam. Awmi, alläpa llakikï tiempokunam kanqa, y tsënö llakikïqa “manam imepis cashqaraqtsu que patsa camacashqanpita” (lei Mateo 24:21, 22).

2, 3. a) ¿Imaraq Diospa markanta pasanqa ‘allapa jipaqui’ tiempokunachö? b) ¿Imaraq yanapamäshun shamoq tiempochö pasakunampaq kaqta mana mantsanapaq?

² ‘Allapa jipaqui’ tiempokuna ushanampaqna këkaptinmi, “Magog markapita Gog” makinchö llapan këkaqkunawan Diospa markanta ushakätsita tïranqa. Awmi, ‘mëtsika tröpakunatam’ utilizanqa “markata tsapaq pukutënö” kayänampaq (Eze. 38:2, 14-16). Tsë tiempokunachöqa manam nunakuna patsätsiyanqan autoridadkunapis salvamënintsikta puëdeyanqatsu. Mana ushakänapaqqa Diosnintsikllam yanapamënintsikta puëdenqa. ¿Imanöraq karishun tsë llapan ushakëta rikarnin?

³ Jehoväta sirweqkunaqa llapantsikmi këta tapukunantsik: “¿Rasumpaku markäkö o yärakö ‘allapa jipaqui’ tiempokunachö Jehová kawëkaqta katsimänampaq kaqman?”. Apóstol Pedru kënö ninqanta yarpärishun: “Musyantsic[mi] peman marcäcoqcunataqa llapan mana allicunapita Diosnintsic libramänantsicpaq cashqanta, y juisiu junaqcho jutsa ruraqcunata castigananpaq cashqanta” (2 Ped. 2:9). Unë tiempochö markanta salvashqa kanqanta yarparqa, manam mantsashuntsu shamoq tiempochö pasakunampaq kaqkunata. Jehová markanta salvëta puëdenqanta rikätsikoq kima willakïkunata rikärishun.

APÄKÏ TAMYACHÖMI SALVAKUYARQAN

4. ¿Imakuna rurakänantaq alläpa precisarqan manaraq Apäkï Tamya kaptin?

⁴ Apäkï Tamya kanqanman puntata yarpärishun. Jehoväpa munënin cumplikänampaqqa alläpam precisarqan Apäkï Tamya manaraq kaptin tukï rurakänan. Kë Patsaman yaku manaraq juntaptinmi, Noëqa jatun arcata ruranan karqan y animalkunata tsëman yëkutsinan karqan. Jehoväqa arcata ushayänantaraqtsu manam shuyararqan imë tamyanampaq kaqta patsätsinampaq. Ni arcata tiemponchö mana ushayänampaq kaqta pensartsu tiempota mana patsätsirnin kakurqan. Tsëpa rantinqa, Génesis libro rikätsikunqannöpis arcata ruranampaq Noëta manaraqpis mandarmi Jehoväqa unëpitana patsätsishqa karqan imë kanampaq kaqta. ¿Imanötaq tsëta rikätsikun?

5. ¿Imatataq rikätsikun Génesis 6:3 textochö Jehová ninqan, y imëtaq tsëta nirqan?

⁵ Bibliaqa rikätsikun Apäkï Tamya imë kanampaq kaqtaqa Jehová unëllapitana ciëlochö patsätsishqa kanqantam, Génesis 6:3 textom kënö nin: “Manam espïritö nunawan imëyaqpis këkanqatsu, pëpis ëtsa kaptin. Tsëmi pachak ishkë chunka watallana kawayanqa”. Tsënö nirqa, ¿pachak ishkë chunka watakunallana nunakuna imëpis kawayänampaq kaqtaku rikätsikïkarqan? Manam. Tsëpa rantinqa Patsachö imëka mana allikunata imë ushakätsinampaq kaqtam rikätsikïkarqan. Apäkï Tamya 2370 wata Jesus manaraq shamunqanchö kashqa kaptinmi, 2490 watachö Jehová tsëpaq parlanqanta nintsik. Tsë witsampaqqa 480 watayoqnam Noëqa karqan (Gén. 7:6). Y tsëpita ishkë chunka wata pasariptinnam, 2470 watachö kima tsurinkunapita punta kaq yurirqan (Gén. 5:32). Y tsë witsampitaqa pachak watakunanöran pishirqan Apäkï Tamya kanampaq, pero Jehoväqa manaran Noëta willashqaraqtsu karqan nuna mana ushakänampaq alläpa yanapakunampaq kaqta. ¿Ëka tiempotaq shuyararqan willanampaq?

6. ¿Imëtaq Noëqa arcata ruranampaq mandätota chaskirqan?

⁶ Tukïmi rikätsimantsik atska chunka watakuna pasariptinraq, Dios imata ruranampaq kaqta Noe musyarinqanta. ¿Imanirtaq tsëtaqa nintsik? Génesis librochö qellqarëkaq tsëta rikätsimashqam, tsëchömi nin tsurinkuna poqushqa y casakushqana kayanqan witsanraq arcata ruranampaq Dios mandanqanta. Jehovämi pëta nirqan: “Qamwanmi juk conträtota rurä; y qammi arcaman yëkunëki y tsurikikuna y warmiki y tsurikikunapa warminkunapis” (Gén. 6:9-18). Tsëchi arcata ruranampaq mandätota chaskinqan witsampaqqa itsa chusku chunka o pitsqa chunka watakunallana pishirqan Apäkï Tamya kanampaq.

7. a) ¿Imanötaq Noëwan familian Diosman markäkuyanqanta o yärakuyanganta rikätsikuyarqan? b) Apäkï Tamya imë kanampa kaqta, ¿imëraqtaq Noëta Dios willarqan?

⁷ Itsachi arca rurëta avancëkarna Noëwan familianqa tapukuyarqan Diospa munënin imanö rurakänampaq kaqta y Apäkï Tamya imë kanampaq kaqta. Tsëkuna imë y imanö pasakunampaq kaqta mana musyanqanqa manam tsaparqantsu arcata ushananta. Bibliam kënö nin: “Noëqa Dios llapan mandanqantam rurarqan. Ninqantanöllam rurarqan” (Gén. 6:22). Apäkï Tamya qanchis junaqllachöna chänampaq këkaptinmi, Jehoväqa tsëraq imë kanampaq kaqta willarirqan, y tsë tiempollachömi Noëwan familianqa llapan animalkunata arcaman yëkatsiyarqan. Tsënömi “Noe joqta pachak watayoq këkaptin, ishkë kaq killachö y tsë killapa chunka qanchis junaqninchö [...] ciëlokunapa punkunkuna kichakäramurqan” (Gén. 7:1-5, 11).

8. Apäkï Tamyapaq parlarinqantsik, ¿imanötaq yanapamantsik Jehová sirweqninkunata imë libranampaq kaqta musyanqanman markäkunapaq o yärakunapä?

⁸ Apäkï Tamyapaq Biblia parlarqa, manam Tiempota Patsätseq Teytatanöllatsu Jehoväta rikätsikun, sinöqa Librakoqtanömi. Cada junaq pasanqanmannömi kë mundo ushakänampaqqa ichikllana pishin, y patsätsinqan ‘öracho y junaqcho’ Jehová llapan munanqan cumplikänampaq kaqtaqa alleqmi musyantsik (Mat. 24:36; lei Habacuc 2:3a).

PUKA LAMARCHÖ LIBRAKÄYANQAN

9, 10. ¿Imanötaq Jehoväqa markanta utilizarqan Egipto tröpakunata ushakäratsinampaq?

⁹ Këyaqqa rikarquntsik Jehová munanqankunaqa patsätsinqan tiempochö cumplikanqantam. Jina qateqnin kaq willakïmi rikätsimäshun Jehová markanta librananman imanir markäkunapaq kaqta: mana ushakaq podernintam utilizanqa llapan munanqankuna rurakänampaq. Jehoväqa sirweqninkunata imëpis salvëta puëdenmi, y höraqa chikeqninkunapa makinchönöna markan kanantam jaqin, tsënöpa chikeqninkunata pantaratsir ushakäratsinampaq. Tsënömi rurarqan Egipto nacionpita markanta jorqaramurnin.

¹⁰ Egiptopitaqa itsachi kima millonnö israelïtakuna yarquyarqan. Jehová niptinmi Moisesqa israelïtakunata pusharqan juk sitiopa, tsëmi Faraonqa oqrakashqa y pantakashqa këkäyanqanta pensarqan (lei Éxodo 14:2, 3b). Faraonqa ima pasanampaq kaqta mana cuentata qokurllam israelïtakunapa qepanta tröpankunawan ëwarqan y Puka lamar kuchunyaq qatïkurqan, tsëchöqa mana mëpapis safëta o qeshpita puëdeyänampaq kaqtanömi rikärirqan (Éxo. 14:5-10). Rasumpa kaqchöqa, israelïtakunaqa manam ni ima peligrochötsu kayarqan. ¿Imanir mana? Kikin Diosmi markanrëkur peleanan karqan.

11, 12. a) ¿Imanötaq Jehová markanta librarqan? b) ¿Imachötaq kë llapan usharqan y imatataq Jehoväpita yachatsimantsik?

¹¹ Mëpa ëwayänampaq kaqta rikätsinampaq puntankunata ëwaq ‘pukutëmi’ qepankunaman churakärirqan, tsënöpam Faraonpa soldädonkunapita israelïtakunata tsaparqan y mana rikäyänampaq paqasyätsirqan. Pero Israelïtakunapaqqa aktsi cuentam tsë pukutë karqan (lei Éxodo 14:19, 20*). Tsëllanam, Jehoväqa Inti o Rupay yarqamunan lädopita vientowan lamarta ishkëman rakirirqan, y ‘lamar kichakanqan patsanam tsaki allpaman tikrarirqan’. Tsëkunaqa manachi rasllatsu pasarirqan, porque Bibliaqa nin “entero paqas” vientonqantam, y nïkurmi kënö nin: “Tsëpitaran Israelpa tsurinkunaqa lamar chowpin tsaki patsapa tsimpar qallëkuyarqan”. Faraonpa soldädonkunapita y guërrapaq cärronkunapitaqa israelïtakunaqa manam alläpa rastsu ëwayaq. Pero tsë soldädokunaqa manam taripëta puëdeyarqantsu israelïtakunarëkur Jehová peleaptin. Awmi, “y egipciokunapa campamentonchö këkaq soldädokunatam pantatsir qallëkurqan. Y cärronkunapa ruedankunatapis jorqakätsirmi [jipikätsirmi] usharqan, tsënöpam raslla ëwëta puëdeyarqantsu” (Éxo. 14:21-25).

¹² Israelïtakuna lamarpa wak tsimpanman chäriyaptinnam, Jehová Moisesta kënö nirqan: “Makikita lamarman kamë, yaku kutirnin egipciokunata, guërrapaq cärronkunata y cabällon montashqa soldädokunata tsaparinampaq”. Yaku janankunaman kutiptin yarqïta tïrayaptimpis, “Jehoväqa llapan egipciokunatam lamar chowpinchö ushakätsirqan”. Manam safakïta o geshpïtaga puëdeyarqantsu: “Tsëchö këkaqkunapitaqa manam ni jukllëllapis kawarqantsu” (Éxo. 14:26-28). Tsënömi Diosqa claro rikätsikurqan imëkapitapis markanta libranampaq podernin kanqanta.

JERUSALEN MANARAQ USHAKAPTINMI ËWAKUYARQAN

13. ¿Imakunata rurayänampaqtaq Jesus qateqninkunata nirqan, y tsëta niptin imataraq qateqninkuna tapukuyarqan?

¹³ Jehoväqa allim musyan munënin imanö rurakänampaq kaqta. Y tsëqa alläpam precisan, tsëtam rikätsikun kima kaq willakï: punta cristiänokunapa tiemponchö Jerusalen ushakanqan. Jehoväqa Tsurinwanmi Jerusalenpita y Judëapita cristiänokunata willatsirqan Jerusalenta manaraq ushakätsiyaptin tsëpita ëwakuyänampaq, y tsë markaqa ushakarqan 70 watachömi. Jesusqa kënömi nirqan: “Santu templuta desonra[yanqanta] [...] riquecorqa, Judea marcacunacho täraqcuna qeshpir, ewacuyätsun jircacunapa” (Mat. 24:15, 16). Pero ¿imanötaq Jesuspa qateqninkuna cuentata qokuyänan karqan tsë profecía cumplikëkanqanta?

14. ¿Imanötaq Jesus ima nïta munanqan más claro rikakar qallëkurqan?

¹⁴ Tiempowan pasakunqankunam claro rikätsikurqan Jesus ima nïta munanqanta. 66 watachömi Cestio Gälopa mandädonchö këkaq Römapita tröpakuna Jerusalenman chäriyarqan gobiernopa contran churakashqa judïokunata controlayänampaq. Gobiernopa contran churakaqkunaqa celötekuna nirmi reqishqa kayarqan, pëkunaqa templo rurinmanmi ratakuyarqan o tsinkakuyargan, tsëmi romänokunaqa templopa perqankunata juchutsir qallëkuyarqan. Mäkoq mäkoqlla këkaq cristiänokunaqa rasllam cuentata qokuriyarqan tsëkuna imanir pasakïkanqanta. ‘Santu templuta desonraq’ romano soldädokunaqa bandërankunawanmi templopa perqankunayaq chäriyarqan. Tsë höram Cristupa qateqninkuna ‘qeshpir jircacunapa ëwacuyänampaq’ tiempo karqan. Pero ¿imanöraq yarquyanman karqan täpashqa këkaq markapitaqa? Illaqpitam yarquyänampaq tiempo karinan karqan.

15, 16. a) ¿Imakunata rurayänampaqtaq Jesus nirqan, y imanirtaq alläpa precisarqan qateqninkuna tsëta wiyakuyänan? b) ¿Imata ruranantsiktaq alläpa precisan salvakunapaq?

¹⁵ Illaqpitam Cestio Galo y tröpankunaqa kutikurnin qallëkuyarqan, y celötekunam qepankunata qatiparnin ëwayarqan. Tsëmi Cristupa qateqninkunaqa peleëkaqkuna Jerusalenpita yarquriyaptin ëwakuyänampaq libre quedariyarqan. Jesusqa clärom willakurqan imëkankunata jaqirïkur jinan hora ëwakuyänampaq (lei Mateo 24:17, 18). ¿Alläpaku precisarqan raslla yarqukuyänan? Tsëtaqa ichik tiempollachömi musyariyänan karqan. Tsëpita juk ishkë junaqkunallatanam celötekunaqa kutiriyarqan y Jerusalenchö y Judëachö këkaq nunakunatam obligayarqan peleachö yanapayänampaq. Patsanchö atska grüpoman rakikashqa judïokuna mandakoq këman chayänanrëkur peleayaptinmi, tsë markachö kawëqa más y más sasa tikrakurirqan. Tsë markapita yarqïqa tiempo pasanqanmannömi más sasa tikrakurirqan, y tsënö këkäyaptinllanam 70 watachö romänokuna kutiriyarqan (Luc. 19:43). Jinan hora mana yarqushqa kaqkunaqa mananam ëwakïta puëdeyarqannatsu. Pero jirkakunaman ëwakuyänampaq Jesus ninqanta wiyakoq cristiänokunaqa salvakuyarqanmi. Kikinkunam cuentata qokuriyarqan Jehoväqa markanta salvëta puëdenqanta. ¿Imatataq kë willakïpita yachakuntsik?

¹⁶ Alläpa jipakï o ñakay tiempo witsanqa, imëka mana allikuna pasanqanmannömi cristiänokunaqa wiyakunantsik Palabranwan y markanwan Dios nimanqantsikkunata. Yarpärishun “qeshpir, ëwacuyätsun jircacunapa” nir Jesus mandakunqanta. Jesus tsënö ninqanta tiempontsikchö wiyakunantsik kaptimpis, manaran musyantsiktsu imanö ruranapaq kaqta.c Pero clärom këkan, tsë tiempo chäramuptinqa imata ruranapaq kaqtapis Jehoväqa musyatsimäshunmi. Salvakunapaqqa wiyakoq kënintsikmi alläpa precisanqa, tsëmi kënö tapukunantsik: “¿Imanötaq rikä kanan tiempo sirweqninkunata Jehová imata rurayänampaqpis ninqanta? ¿Jinan höraku wiyakö, o yarpachakurllaraqku kakö?” (Sant. 3:17).

SHAMOQ TIEMPOCHÖ TSARAKUNAPAQMI DIOSQA KALLPATA QOMANTSIK

17. Diospa markanta ushakätsita tïrayaptin, ¿imanö kanampaq kaqtataq rikätsimantsik Habacuc ninqan?

¹⁷ Qallananchö Gog guërrata ruranampaq parlanqantsikta yapë yarpärishun. Tsë guërrapaq parlarninmi Habacuc kënö nirqan: “Llapan chaycunata wiyarmi mancharirä. Shimi wirpäcunapis sicsicyacäcuran [karkaryäkurirqan]. Chaquecunapis mana aguantashpan sicsicyacäcuran. Intëru cuerpömi gotucäcuran. Chayno caycaptinpis, mana yarpachacuypami shuyaräshaj [tröpakuna] conträ yaycamojcunata Tayta Dios castiganancama” (Hab. 3: 16, Tayta Diosninchi Isquirbichishan). Rikanqantsiknöpis, Diospa markanta ushakätsita munayaptin ima pasanampaq kaqta wiyariptinllam profëtapa pachanqa kuyur qallëkurqan, wirpankuna karkaryärirqan y kallpampis ushakärirqan. Habacuc imanö sientekunqanmi rikätsimantsik Gogpa tröpankuna ushakätsimënintsikta munayaptin salvakunantsik alläpa sasanö o ajanö parecinampaq kaqta. Tsënö kaptimpis, profeta ruranqannömi shuyänantsik y markäkunantsik o yärakunantsik piñakïnin junaqchö Jehová markanta libranampaq kaqman (Hab. 3:18, 19).

18. a) ¿Imanirtaq mantsakänantsiktsu Diospa markanta ushakätsita tïrayaptin? b) ¿Imatataq yachakushun shamoq kaq semänachö?

¹⁸ Kë kiman willakïkunapita yachakunqantsikmi rikätsimantsik Jehoväqa markanta imëpis librëta puëdenqanta. Pëpa munëninqa imëkanöpapis cumplikanqam. Musyënam chikeqninkunata gananampaq kaqqa. Tsëmi chikeqninkunata gananqan hora këkänapaqqa alläpa precisan ushananyaq tsarakunantsik. Pero kanan witsankuna tsarakunapaqqa, ¿imanötaq Jehová yanapamantsik? Tsëtam rikärishun qateqnin kaq yachatsikïchö.

[Päginapa ura kuchunchö willakïkuna]

[24 kaq päginachö dibüju]

¿Rasumpaku Faraonpa tröpankunaqa alläpa mantsëpaq karqan israelïtakunapaq?