Cristiänunö Kawakunapaq y Yachatsikunapaq Reunionchö Yachakunapaq këkunata leyishun
© 2022 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
MARZU 6-12
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | 1 CRÖNICAS 23-26
“Templuchö sirwiyänampaqqa imëkapis alli patsätsipakushqam karqan”
it-2-S päg. 214 pärr. 1
Levïtakuna
David gobernanqan witsanqa templuchö levïtakuna imanö trabajayänampaqqa alli patsätsishqam karqan. Davidqa dirigeqkunata, oficialkunata, juezkunata, punkukunachö täpakoqkunata y tesorërukunatam churarqan. Y templuchö, patiuchö, mikuyänan comerdorkunachö sacerdötikunata yanapayänampaqmi mëtsika nunakunata churarqan. Pëkunam yanapayarqan Diospaq apayanqan qarëkunawan, sagrädu kanampaq imatapis limpiuyätsichö, imëkatapis pesarnin, medir y täpakurnin. Y instrumentukunata alli tocaq levïtakunapis 24 grüpukunamanmi alli patsätsishqa kayarqan. Tsënöllam sacerdötikunapis atska grüpuman rakishqa kayarqan y turnuypam sirwiyaq. Ima rurëchö yanapakuyänampaq kaqtaqa sortiayaqmi. Punkuchö trabajaq grüpu nunakunatapis tsënöllam mëqan punkuchö kayänampaq churayaq (1Cr 23, 25, 26; 2Cr 35:3-5, 10).
it-2-S päg. 893 pärr. 1
Sacerdöti
Templuchö sirweq sacerdötikunataqa soldädukunapa mandaqninkunam rikäyaq. Ima rurëchöpis grüpu grüpu sirwiyänampaqmi sortiayaq. 24 grüpumanmi rakiyarqan y juk semänapam cada grüpu sirwiyaq, tsëmi watachö ishkë kutilla yanapakuyaq. Capaz fiestakunachö nunakuna Diospaq qarëkunata apayanqan witsanqa, llapan sacerdötikuna sirwita puëdiyaq. Templuta inauguräyanqanchöpis tsënömi pasakurqan (1Cr 24:1-18, 31; 2Cr 5:11; rikäri 2Cr 29:31-35; 30:23-25; 35:10-19). Sacerdötikunaqa mana turnunchöpis trabäju kaptinqa yanapakuyta puëdiyaqmi, peru turnunchö trabajëkaq sacerdötikunapa rurëninmanqa manam mëtikuyänantsu karqan. Estudiashqa nunakunam niyan, Jesus kawanqan tiempuqa atska sacerdötikuna kaptin, llapampis tsë semänachö juk ishkë junaqllapis yanapakuyänanrëkur sacerdötikunata familiapa rakiyanqanta.
it-2-S päg. 443 pärr. 1
Müsica
Templuta rurayänampaq imëkata alistapakurmi Davidqa cuatru mil levïtakunata akrarqan instrumentukunata tocarnin Jehovä Diosta alabayänampaq (1Cr 23:4, 5). Pëkunapita doscientus ochenta y öchuqa Jehoväta alabayänampaq alli cantëtam yachakushqa kayarqan (1Cr 25:7). Cantaqkunata dirigeqkunaqa kayarqan alli cantëta yachaq kë kiman nunakunam: Asaf, Heman y Jedutun (pëtaqa capaz Etan nirpis reqiyarqan). Kë nunakunaqa kayarqan Levïpa tsurin Guersompa, Cohatpa y Merarïpa tsurinkunam. Pëkunam levïtakunachö kima principal familiakuna kayarqan, y templuchö müsicata toquëchö y cantëchömi yanapakuyaq (1Cr 6:16, 31-33, 39-44; 25:1-6). Y tsë kiman levïtakunapa tsurinkunaqa venticuatrum kayarqan, y pëkunaqa 288 alli cantëta yachaq nunakunawanmi cantayaq. Sortiarmi kë levïtakunapa wamrankunata churayaq atska grüpuman rakishqa alli cantëta yachaq 11 levïtakunapa mandaqninkuna kayänampaq, y tsë alli cantaq levïtakunaqa kayarqan pëkunapa tsurinkuna y juk levïtakunam. Tsënömi 288 ([1 + 11] × 24 = 288) alli cantëta yachaq müsicu levïtakunapis sacerdötikunanö 24 grüpuman rakishqa kayarqan y turnuypam sirwiyaq. Capazchi 3.712 cantëta yachakuykaqkunapis tsë 24 grüpukunachö yanapakuyaq. Tsënö kaptinqa, cäsi 155 cantëta yachakuykaqkunachi cada grüpuchö yanapakuyaq. Tsëqa, alli cantëta yachaqkunapa mandädunchöqa cantëta yachakuykaq 13 levïtakunachi kayarqan (1Cr 25:1-31). Trompëtata tocaqkunaqa sacerdötikunam kayaq, tsëmi pëkunataqa cantaq y müsicata tocaq levïtakunawan juntutsu yupayaq (2Cr 5:12; rikäri Nü 10:8).
it-2-S päg. 684 pärr. 1
Punkukunachö täpakoqkuna
Templu. Davidqa manaraq wanukurmi levïtakunata y templuchö trabajaqkunata grüpuypa churarqan. Ultimu kaq grüpuchöqa kayarqan punkukunachö täpakoqkunam, pëkunaqa kayarqan 4.000 nunakunam. Pëkunapita cada grüpum qanchis junaqpa täpakuyaq. Teyta Diospa wayintam alli täpakuyänan karqan y cada junaqmi punkukunata kichayänan y wichqayänan karqan (1Cr 9:23-27; 23:1-6). Y wakin täpakoqkunaqa nunakuna templuman apayanqan qellëtapis chaskiyaqmi (2Rë 12:9; 22:4). Tsëpita tiempuwannam mandakoq sacerdöti Jehoiadäqa wamrallaraq këkaq Jehoasta gobernanti kanampaq peqanman o umanman aceitita jicharqan. Y tsë wamrallaraq gobernantita Atalia mana imanänampaqmi templupa punkunkunachö täpakuyänampaq soldädukunata churarqan (2Rë 11:4-8). Y gobernanti Josïas santukunata ushakätsir qallëkuptinmi, punkukunata täpaqkuna yanapayarqan templuchö Baal santuta adorayanqan cösaskunata jipirnin, y tsë llapantam Cedron urampa apëkur kayayarqan (2Rë 23:4).
Imakunata yachakunqantsik
Diosta rasumpa adorarllam mas kushishqaqa kashun
10 Jehovätaqa, wawqi panintsikkunawan cantarninmi adorantsik (Sal. 28:7). Israelïtakunaqa Diosta adorayanqanchö cantëtapis precisaqpaqmi churayaq. Këllata yarpärishun: rey Davidqa 288 levïtakunatam churarqan templuchö cantayänampaq (1 Crön. 25:1, 6-8). Kanan witsampis, alabarnin pëpaq cantarninmi Diosta kuyanqantsikta rikätsikuntsik. Y tsëpaqqa, manam alli cantëtaraqtsu yachanantsik. Këllaman pensarishun: parlarqa ‘mëtsika kutim pantantsik’, peru manam tsërëkurtsu reunionkunachö y Diospita yachatsikurninqa parlëta dejarintsik (Sant. 3:2). Tsë cuentallam alli cantëta mana yachanqantsikta pensarpis, Jehoväta alabarnin cantashwan.
MARZU 13-19
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | 1 CRÖNICAS 27-29
“Wamranta kuyar juk papä consejanqankuna”
w05-S 15/2 päg. 19 pärr. 9
Teyta Diosman creinqantsikta cuidashun
9 Bibliachö yachakunqantsikkuna rasumpa kanqantam creinantsik. Bibliapita alli mana yachakushqaqa Diosman creinqantsik capaz ichikllapa ichikllapa ushakärinman (Filipensis 1:9, 10). Diosta llapan sirweqkunam jövin kar o mayor karpis següru kayänan creiyanqankuna Bibliachö ninqannö y rasumpa kaq kanqanta. Apostol Pablum cristiänu mayinkunata kënö consejarqan: “Imëkapitapis alli segurakuyë y imëpis alli kaqta rurayë” (1 Tesalonicensis 5:21). Diosta sirweqkunapa wamrankunaqa manam pensayanmantsu papäninkuna Diosman confiakuyanqampita pëkunapis tsënölla kayänampaq kaqta. Davidmi wamranta kënö consejarqan: “Sirwinqä Teyta Diosta alli reqï y llapan shonquykiwan kushishqa sirwï” (1 Crönicas 28:9). Jövin Salomonqa manam papänin David Jehoväman mas confiakunampaq imëkata ruranqanta rikänanllatsu karqan, sinöqa kikinmi Jehoväta alli reqinan karqan. Salomonqa tsënömi rurarqan, tsëmi Teyta Diosta kënö mañakurqan: “Yanapëkallämë alli yachaq kanäpaq y imatapis alli entiendinäpaq” (2 Crönicas 1:10).
Jehoväta llapan shonquntsikwan imëpis sirwishun
13 Yachatsikïninqa clärom këkan. Reunionkunaman y Diospita yachatsikoq imëpis ëwëqa alläpa allim. Pero llapan shonquntsikwan Diosta sirwinapaqqa mastaran ruranantsik (2 Cró. 25:1, 2, 27). Juk cristiano qepachö jaqinqankunata, o juk parlakïchöqa mundochö imanöpis kawakuyanqanta shonqunchö kuyarqa, Jehoväwan amigo kënintam peligroman churëkan (Luc. 17:32). Tsëmi, “Diospa mandaquinincho” kanapaqqa alläpa precisan ‘mana alli rurecunata melanar dejarinantsic’ y nïkur ‘alli caqllatana rureta tïranantsic’ (Luc. 9:62; Rom. 12:9). Awmi, Jehoväta llapan shonquntsikwan sirwita mana jaqinapaqqa, alläpa shumaqnö y allinö kaptimpis Satanaspa mundompitam cuidakunantsik (2 Cor. 11:14; leyi Filipenses 3:13, 14).
Valienti kë y ruranëkipaq kaqta rurë
20 Rey Davidmi Salomonta nirqan templuta rurëta ushanqanyaq Jehovä yanapanampaq kaqta (1 Crön. 28:20). Salomonqa alleqchi yarpararqan teytan ninqanta, tsëchi jövinllaraq këkarpis mantsapakurqantsu. Valienti karmi templu rurëta qallarirqan, y Jehovä yanapaptinmi qanchis wata pullanllachö juk shumaq templuta qeshpiratsirqan.
21 Salomontanömi noqantsiktapis Jehoväqa yanapamäshun valienti kanapaq y familiachö y congregacionchö carguntsikta cumplinapaq (Is. 41:10, 13). Tsënö këkaptinqa, valorta tsarir ruranantsikpaq kaqta rurashun. Tsënö rurashqaqa kanan y shamoq tiempuchöpis Jehoväqa bendicimäshunmi.
Imakunata yachakunqantsik
w17.03-S päg. 29 pärrk. 6, 7
¿Imanötan yanapashwan amïguntsik peligruchö kaptin?
Davidtaqa amïgunkunam mana allikunapa pasaptin yanapayarqan. Tsë amïgunkunapita juk kaqqa Husaïmi karqan, pëpaqmi Bibliachö nin “Davidpa amïgun” kanqanta (2 Sam. 16:16; 1 Crön. 27:33). Kë amïgunqa capazchi cortichö oficial karqan, y höraqa David mandanqantam pitapis mana musyatsishpa ruraq.
Davidpa tsurin Absalonqa gobernanti këta munarmi papänimpa contran churakarqan, y mëtsika israelïtakunapis pëpa favorninmi churakäyarqan. Peru Davidpa contranqa manam wamranllatsu churakarqan sinöqa kuyanqan amïgunkunapismi, tsëmi alläpa llakikurqan. Peru amïgun Husaïqa manam tsënötsu karqan, mas bienqa David qeshpir ëwakuptinmi asheq ëwarqan. Husaïqa vïdanta peligruman churarmi Davidpa chikeqninkuna imata rurëta munayanqanta musyapakoq ëwarqan y juknöpa consejanampaq David mandanqantam rurarqan. Tsëtaqa manam cortichö oficial karllatsu rurarqan, sinöqa alli amïgun karmi rurarqan (2 Sam. 15:13-17, 32-37; 16:15–17:16).
MARZU 20-26
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | 2 CRÖNICAS 1-4
“Gobernanti Salomonqa mana allitam decidirqan”
it-1-S päg. 435 pärrk. 2, 3
Carrëta
Salomon gobernar qallanqan tiempuyaqqa manam Israelchö guërrata rurayänampaq carrëtakuna karqantsu. Jehovämi gobernantikunata mandashqa karqan cawallukunata mana katsiyänampaq. Tsëmi, carrëtakunata sutanampaq wallkalla cawallukuna kaptin atska carrëtakunataqa katsiyarqantsu (Dt 17:16.) Diospa willakoqnin Samuelmi israelïtakunata nirqan, pï nunatapis Israelchö gobernanti kanampaq churayaptinqa, sufritsiyänampaq kaqta. Kënömi nirqan: “Ollqu wamrëkikunatam churanqa guërraman carrëtankunawan ëwayänampaq” (1Sa 8:11). Davidpa tsurin Absalonqa, papänimpa rantin gobernanti këta munarmi juk carrëta rurëkatsir puntanta cörriyänampaq cincuenta ollqukunata ashirqan, y wawqin Adonïaspis tsënöllam rurarqan (2Sa 15:1; 1Rë 1:5). Davidnam, Zobä nacionpa gobernantinta vencirir carrëta sutaq cawallukunata cienta katsirqan (2Sa 8:3, 4; 10:18).
Salomonqa mas atska soldädukunayoq tikrarmi mil cuatrocientus carrëtakunata ruratsirqan (1Rë 10:26, 29; 2Cr 1:14, 17). Jerusalenchö y mas markakunachömi tsë carrëtakunata churarätsiyänan y cuidayänan sitiukuna karqan (1Rë 9:19, 22; 2Cr 8:6, 9; 9:25).
it-1-S päg. 782 pärr. 8
Soldädukuna
Salomon mandakunqan tiempuqa manam alläpa guërra karqantsu, peru tsënö kaptimpis mastam carrëtakunata y cawallukunata rantirqan, tsë cawallukunataqa cäsi llapantam Egiptupita rantirqan. Tsëmi atska soldädukuna, carrëtakuna y cawallukuna kaptin mas markakunata entëru Israelchö ruratsirqan (1Rë 4:26; 9:19; 10:26, 29; 2Cr 1:14-17). Tsë ruranqankunapitaqa Jehoväqa manam Salomonta bendicirqantsu, y wanuskiptin y Israelchö gobiernun ishkëman rakikaptinmi soldädukuna kayarqannatsu. Tsëpaqmi Isaïas kënö qellqarqan: “¡Allaw yanapëkuyänampaq Egiptuman rogakoq ëwaqkuna, cawallukunaman, guërrapaq mëtsika carrëtakunaman y cawallu montashqa soldädukunaman confiakoqkuna! Pëkunaqa manam Israelpa Limpiu Diosninman confiakuyantsu, ni Teyta Jehoväta ashiyantsu” (Isa 31:1).
Imakunata yachakunqantsik
w05-S 1/12 päg. 19 pärr. 6
Segundo de las Crönicas librupita yachakunapaq
1:11, 12. Jehoväta Salomon imanö rogakunqanchömi rikantsik pëqa alli yachaq këta, y imatapis alli entiendita llapan shonqunwan munanqanta. Noqantsikpis Diosnintsikman imanö mañakunqantsikchömi rikätsikuntsik shonquntsikchö imata munanqantsikta, tsëmi imanö mañakunqantsikta alli rikänantsik.
27 DE MARZUPITA 2 DE ABRILYAQ
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | 2 CRÖNICAS 5-7
“Jehoväqa tsë wayimanmi imëpis yarparëkänan karqan”
w02-S 15/11 päg. 5 pärr. 1
Reunionkunaman imëpis ëwashun
Tsëpitanam Davidqa, Jerusalenchö gobernanqan tiempu Jehovä alabashqa kananrëkur juk templuta pëpaq ruratsita munarqan. Peru atska guërrakunachö pelyashqa kaptinmi Diosqa kënö nirqan: “[Manam] jutïpa reqishqa kanampaq templuta ruramunkitsu”. Tsëpitanam, tsurin Salomonta akrarqan tsë templuta pë ruratsinampaq (1 Crönicas 22:6-10). Salomonqa siëti wata pullantam tsë templuta ruratsir usharqan, y J.m.sh. 1026 watachömi inaugurarqan. Jehoväqa kushikurqanmi tsë templupaq, tsëmi kënö nirqan: “Ruratsinqëki wayitaqa akrarqö tsëchö adorayämänampaq y jutïta imëpis respetayänampaq[mi]. Tsë wayimanqa imëpis rikarëkämushaqmi y yarparëkäshaqmi” (1 Rëyes 9:3). Israelïtakuna imëpis cäsukoq kayaptinqa, Jehoväqa bendicionnintam tsë wayiman imëpis churanan karqan, peru mana cäsukoq tikrayaptinqa, mananam bendicinannatsu karqan, y tsë wayiqa ‘pasëpa juchushqam’ quedanan karqan (1 Rëyes 9:4-9; 2 Crönicas 7:16, 19, 20).
it-2-S päg. 1098 pärr. 3
Templu
Pasakunqankuna. Tsë templuqa J.m.sh. 607 watayaqmi karqan, peru tsë watachömi Nabucodonosorpa mandädunchö këkaq soldädukuna ushakätsiyarqan (2Rë 25:9; 2Cr 36:19; Jer 52:13). Kikin Diosmi permitirqan Judä nacionta y Jerusalen markata atacayänanta, y höranaqa templuchö churaraq cösaskunata y tesörukunata apakuyänantam permitirqan. Tsëtaqa permitirqan israelïtakuna santukunata adorayaptinmi. Juk kutikunachöqa manam templuta shumaq cuidayarqantsu. Templuta inauguräyanqampita treinta y tres wata pasarishqanllachömi (J.m.sh. 993 watachö), Salomonpa wamran Rehoboam gobernëkaptin, Egiptuchö gobernaq Sisac templupita tesörukunata apakurqan (1Rë 14:25, 26; 2Cr 12:9). Judächö gobernaq Asäqa (J.m.sh. 977-937 watayaq gobernaq) Jehoväpa wayinta respetarqanmi, peru Jerusalen markata ushakätsiyänanta mantsarmi, manaraq shumaq pensarnin Ben-hadad I jutiyoq Siriachö gobernaq nunata pagarqan, Israelchö gobernaq Baasäwan acuerdu ruranqanta ushakätsinampaq. Templuchö churaraq pläta metalwan y öruwanmi pagarqan (1Rë 15:18, 19; 2Cr 15:17, 18; 16:2, 3).
Imakunata yachakunqantsik
Wakinkuna imanö sientikuyanqanta entiendishun
Sirweqninkunata Jehovä imanö tratanqanmi rikätsimantsik imanö sientikunqantsikta cuentachö katsinqanta. Pëqa altantum këkan cada ünu nanatsikur sufrinqantsikta. Jina musyanmi nunakuna shonqunkunachö imanö sientikuyanqanta (2 Crön. 6:30). Awmi, imata pensanqantsikta, imanö sientikunqantsikta y rurëta mana puëdinqantsikkunatam alleq entiendin. Y manam permitinqatsu tsarakïta mana puëdinqantsikpita masqa tentashqa kanantsikta (1 Cor. 10:13). Tsëta musyanqantsikqa alläpam kushitsimantsik
ABRIL 10-16
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | 2 CRÖNICAS 8, 9
“Juk gobernaq warmim Jehovä yachaq kanqanta valorarqan”
w99-S 1/11 päg. 20 pärr. 4
Alli qarakoq kayan
Säbachö gobernaq warmipaqqa, Salomonta visitanampaqqa manam fäciltsu karqan. Capazchi Säba niyanqan sitiuqa kanan witsan República del Yemen niyanqan nacionchö karqan; tsënö karqa, tsë warmiqa alli cargashqa mëtsika camëllukunawanchi mil seiscientus kilömetrusta Jerusalenyaq ëwarqan. Señor Jesucristu ninqannöpis, “pëqa patsapa mas karu kuchumpitam [...] shamurqan”. ¿Imanirtan tsëläya karuta viajarqan? Masqa, ‘Salomon yachaq kanqanta wiyëta’ munarmi (Lücas 11:31).
w99-S 1/7 päg. 30 pärrk. 4, 5
Salomonta watukaq ëwanqanqa allipaqmi karqan
Tsë gobernaq warmiqa, “pukutaq o mushkoq aceitita, cuestaq shumaq rumikunata y mëtsika örutam camëllukunawan cargashqa atska yanapaqninkunawan Jerusalen markaman charqan” (1 Rëyes 10:2). “Atska yanapaqninkunawan” nirqa, atskaq soldädukunawan ëwashqa kanqampaq parlëkanqantam wakinqa niyan, y capazchi tsë niyanqannö karqan, musyanqantsiknöpis tsë warmiqa autoridäyoq warmim karqan y mëtsika millon cuestaq cösaskunatam aparqan.
Tsënö karpis, tsë warmiqa manam Salomonpaq qarënin apananrëkurtsu o negociuta rurananrëkurtsu Jerusalenyaq ëwarqan. Sinöqa, Bibliachö ninqannöpis, Salomonta ‘Jehovä Dios yanapanqanta’ wiyashqa karmi. Salomon imakunata musyanqanta wiyëta munar y Jehoväpita imallatapis yachakuyta munarmi ëwarqan. Pëqa capazchi Jehoväpa sirweqnin Sempa o Campa kastampita karqan. Tsënö karqa, capazchi unë awilunkuna imanö Diosta adorayanqanta musyëta munarqan.
w99-S 1/7 päg. 30 pärr. 7
Salomonta watukaq ëwanqanqa allipaqmi karqan
Säbachö gobernaq warmiqa, Salomon imëkata yachanqanta, musyanqanta y alli gobernanqanta rikarmi “alläpa espantakurqan” (1 Rëyes 10:4, 5). Tsëpaq parlarmi wakinqa niyan tsë höraqa ni “shütëtapis mana puëdinqanta”. Juk estudiösu nunanäqa hasta desmayärinqantam nin. Imanö kashqa kaptimpis, tsë warmiqa llapan rikanqampita y wiyanqampitam pasëpa espantakurqan. “¡Ima kushishqaraq yanapashoqnikikuna y sirwishoqnikikunapis kayan!” nirqanmi, y gobernanampaq Salomonta churanqampitam Jehoväta alabarqan. Tsëpitanam, alläpa väleq cösaskunata Salomonta qararqan; qaranqan örupa chaninqa kanan tiempuqa cuarenta millon dölarmi kanman karqan. Salomonpis ‘llapan mañanqantam’ tsë warmita qararqan (1 Rëyes 10:6-13).
it-2-S päg. 913 pärr. 4
Salomon
Tsë gobernaq warmiqa rikarqan templu imanö shumaq kanqanta, Salomonpa wayin imanö kanqanta, mikuyta imanö sirwikuyanqanta, mikuy sirwikoqkuna imanö vistikuyanqanta y animalkunata Jehoväpaq imanö rupatsiyanqantam. Tsëmi, “alläpa espantakurqan”, y kënömi nirqan: “Imëka ruranqëkikunata y yachaq kanqëkita nacionnïchö willayämanqanqa rasumpam kanaq. Tsënö willëkäyämaptimpis kikï rikarninran creirqö. Kananmi musyarï willayämanqampitapis mas yachaq y mas kapoqyoq kanqëkita”. Tsëpitanam kënö nirqan: “Yachaq kar shumaq parlapanqëkita wiyarnin, ¡ima kushishqaraq yanapashoqnikikuna y sirwishoqnikikunapis kayan!”. Tsë warmiqa, Israelchö shumaq gobernanampaq y justiciata ruranampaq Salomonta churanqampitam Jehoväta alabarqan y bendicirqan (1Rë 10:4-9; 2Cr 9:3-8).
Imakunata yachakunqantsik
it-2-S päg. 1162
Gobernantipa täkunan
Israelchö gobernaqkunapitaqa Salomonpa gobernar täkunanllapaqmi Bibliachöqa cläru willakun (1Rë 10:18-20; 2Cr 9:17-19). Capazchi këqa karqan ‘gobernar täkunan’ y tsëqa Jerusalenchö këkaq Moria jirkachö jatun wayichömi karqan (1Rë 7:7). ‘Täkunan sïllantapis marfilpita rurëkatsirmi alli kaq öruwan laqatsirqan, tsë sïllapa cada lädunchömi rikran jamanampaq örupita rurashqa karqan’. Täkuna sïlla qerupita rurashqa kaptimpis marfilwan y alli kaq öruwanmi laqayarqan, tsëtaqa rurayarqan templuchö mandakuyanqannömi. Tsënö rurayashqa kaptinmi tsë täkuna sïllaqa marfilpita y örupita rurashqanö rikäkurqan. Joqta grädakuna jamakunan sïllayaq kanqanta Bibliachö nirirmi, kënö nin: “Tsë sïllapa cada lädunchömi rikran jamanampaq örupita rurashqa karqan y tsë lädunchömi ruratsinqan leonkuna churararqan. Y sïllaman chänampaqqa joqta grädakunam karqan. Cada grädapa ishkan kuchunchömi ishkë leonkuna churararqan, y llapanqa döci leonkunam karqan” (2Cr 9:17-19). Tsë leonkunaqa clärum rikätsikuyan gobernanti kanampaq o gobernanampaq autoridäta o carguta chaskishqa kanqanta (Ge 49:9, 10; Rev 5:5). Capaz döci leonkunaqa rikätsikurqan Israelchö döci kastakunata, y gobernantipa autoridäninta cäsukuyanqanta y yanapayanqanta. Täkuna sïllayaqqa joqta grädakunam kaq y tsë grädakunaqa örupitam karqan. Tsë täkuna sïlla marfilpita, örupita y leonkunayoq kanqannöqa manam juk gobernantipa täkuna sïllata unë pasakunqankunata estudiaqkuna tariyashqatsu y monumentukunachö y qellqayanqankunachöpis manam tariyashqatsu. Crönicas libruta qellqaqmi kënö nirqan: “Manam ni pï gobernantipapis tsënöqa kapurqantsu” (2Cr 9:19).
ABRIL 17-23
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | 2 CRÖNICAS 10-12
“Alli consëjukunata wiyakushun”
Diospa amïgun këta puëdinmanmi karqan
Rehoboampaqqa manachi fäciltsu karqan mañakuyanqanta rurëqa. Porqui mañakuyanqanta rurarqa kikin, familian y cortichö trabajaqkunaqa mananam puntatanönatsu alli atiendishqa kayänan karqan. Peru mañakuyanqanta mana cäsuptinqa, nunakunaqa mananam sirwiyänannatsu karqan. Tsëqa, ¿imatataq rurarqan? Puntataqa Salomonta yanapashqa kaq precisaq nunakunatam tapukurqan. Peru tsëpitanam, winë mayin kaqkunata consëjuta mañakurqan y pëkuna niyanqantam cäsurqan. Tsëmi nunakunata kënö nirqan: “Noqaqa mastaraqmi exigiyashqëki. Teytäqa chikutikunallawanmi astayäshurqëki; peru noqaqa, fiërru puntayoq chikutikunawanmi astayashqëki” (2 Crön. 10:6-14).
“Markäkïpaq nunakunata yachatsi”
Rey Salomon wanuriptinqa, tsurin Rehoboamnam rey këman chärirqan. Tsëmi cargunwan imanö alli cumplinampaq kaqta musyëta munarnin, edäna kaq nunakunapa consëjunta mañakurqan; peru manam cäsukurqantsu. Tsëpa rantinqa, winë mayin jövinkunapa consëjunkunatam cäsukurqan. Y tsërëkurmi mana allichö usharqan (2 Crönicas 10:6-11, 19). ¿Imatataq tsëpita yachakuntsik? Edäna kaqkunata y unëna Jehoväta sirwishqakunata consëjuta mañakïqa alli kanqantam yachakuntsik. Jinamampis, respëtuwanmi pëkunata wiyakunantsik. Peru tsëqa, manam edäna kaqkuna rurayanqannölla imatapis rurë ninantsu. Tsënö kaptimpis, edäna kaqkunanölla rurë mana yanapakunampaq kaqtaqa manam pensanantsiktsu.
it-2-S päg. 805
Rehoboam
Rehoboam orgullösu y pïmëtapis lluta trataptinmi cäsi llapan nunakuna pëpita rakikäkuriyarqan. Peru Judä y Benjamin kastakuna, ishkan gobiernupita sacerdötikuna y levïtakunam yanapayarqan. Chunka kastakunapitapis juk ishkë nunakunallam yanapayarqan (1Rë 12:16, 17; 2Cr 10:16, 17; 11:13, 14, 16).
Imakunata yachakunqantsik
it-1-S pägk. 657, 658
Cabra niraq demoniukuna
Josuë (24:14) ninqanmi rikätsikun israelïtakunaqa Egiptu nacionchö kayanqan tiempuqa mana alli religionkunapa costumbrinkunata yachakushqa kayanqanta. Y Ezequiel ninqanmi rikätsikun tsë mana alli costumbrikunaqa israelïtakunachö alli unëparaq kashqa kanqanta (Eze 23:8, 21). Tsëmi wakin estudiösukunaqa niyan Egiptuchö (masqa Bajo Egiptu niyanqanchö) kawaqkuna rurayanqannölla israelïtakunapis cabra niraq santukunata adorashqa kayanqanta. ¿Imanirtan tsëta niyan? Israelïtakuna tsunyaq sitiuchö këkäyaptin, “[manam] cabra niraq santukunapaq qarëkunata apayänëkinatsu” nirnin Jehovä mandakunqanta, y “cabra niraq demoniukunata [...] adoratsiyänampaq” sacerdötikunata Jeroboan churatsinqanta Bibliachö niptinmi (Le 17:1-7; 2Cr 11:15). Griëgu nunakunapis Egiptuchö religionkunapa costumbrinkunata yachakushqa karshi Pan niyanqan santuta y sätirukuna nirnin reqiyanqan santukunata adorayaq. Tsë santukunaqa monti rurinkunachö kawayanqanta y oqllanakur kakuyanqantash creiyaq, y tiempuwanqa tsë santukunatash cabranö waqrayoqta, chupayoqta y chakiyoqta rurayänaq, tsëtam nin unë pasakunqankunata willakoq Herödotu (II, 46). Y tsë cabra niraq santukunata rikäyanqampitash tiempuwanqa unë witsan “cristiänu religionchö” pensayänaq Satanas Diablupis cabranö chupayoq, waqrayoq y ishkë shilluyoq kanqanta, tsëtam wakinkuna niyan.
Bibliachöqa manam nintsu “millwayoqkuna” (seʽi·rím) nirnin imapaq parlëkanqanta. Wakinqa niyan rasumpa cabrakunapaq o cabra niraq santukunapaq parlëkanqantam, peru tsënö kaptimpis, kikin Bibliachöqa manam nintsu ima niraq kanqanta. Capazchi tsë santuta adoraqkunaqa pensëninkunallachö tsë santu tsënö kanqanta pensayaq, o capazchi tsë mana alli religionkunapa santunkunapaq burlakurnin Bibliachöqa tsënö nin. Tsënöllam pasan ‘ïdulu’ niyanqan palabrawampis, mas unëqa tsë palabrataqa “ismëpita bolitäkuna” niyaqmi, peru tsënöqa burlakurmi niyaq, y manam ismëpita rurashqa kaptintsu (Le 26:30; Dt 29:17).
ABRIL 24-30
BIBLIAPITA ALLI YACHAKUNAPAQ | 2 CRÖNICAS 13-16
“Jehoväman confiakushun”
Jövinkuna, ¿imatatan rurayankiman qamkunaman mas confiakuyänampaq?
12 Rey Asäqa, jövin karqa humildi y valientim karqan. Papänin Abïas wanuriptinmi pëna mandakur qallëkurqan, y llapan santukunata ushakätsiyänampaqmi mandakurqan. Y Judä nunakunatam nirqan, “unë kastankuna markäkuyashqan Teyta Diosta ashir leyninkunata y mandamientunkunata cumpliyänampaq” (2 Crön. 14:1-7). Tsëpitanam, Etiopïa markapita Zërah jutiyoq nuna juk millon soldädunkunawan Judäta ushakätsita munaptin, Asäqa Jehovä yanapëkunampaq kënö rogakurqan: “Teyta Dios, atska soldäduyuq karpis o wallka soldäduyuq karpis qam yanapamaptikiqa vencishaqmi. Tsëmi qamllaman markäkur conträkunawan pelyaq shutikichö shayämurqü”. Tsënö mañakunqanmi rikätsikun, pëta y markanta Jehovä yanapanampaq kaqman Asä markäkunqanta o yärakunqanta. Jehoväman confiakuptinmi pëqa Etiopïa nunakunata vencinampaq yanaparqan (2 Crön. 14:8-12).
Jövinkuna, ¿imatatan rurayankiman qamkunaman mas confiakuyänampaq?
13 Juk millon soldädukunawan pelyëqa, manachi Asäpaqqa fäciltsu karqan. Peru Jehoväman confiakurninmi Etiopïa soldädukunata ushakätsirqan. Tiempuwannam, Israelpa mana alli reynin Baasä Judäta ushakätsita munaptin, Asäqa alläpa mantsakarqan. Tsëmi Jehoväta yanapëkunampaq mañakunampa rantin, Siriapa reyninta mañakurqan. Tsëta ruranqampitam mana allikunapa pasarqan. Jehovämi willakoqnin Hananïwan, kënö nirqan: “TEYTA DIOSMAN mana markäkushpa ¿imanirtaq Siria nacionpa reyninman markäkurqunki? Kananpitaqa tsë reyta manam imëpis vencinkinatsu”. Tsë witsampitam rey Asäqa, guërrallachö imëpis këkarqan (2 Crön. 16:7, 9; 1 Rëy. 15:32).
Jövinkuna, ¿imatatan rurayankiman qamkunaman mas confiakuyänampaq?
14 ¿Imatatan Asäpita yachakunki? Humildim kanëki y Jehovämanmi confiakunëki. Tsëraq bautizakurninqa Jehovämanmi markäkurqëki o yärakurqëki, y Jehoväqa sirweqnin kanëkipaqmi kuyëllapa chaskishurqëki. Tsëmi Jehovä yanapashunëkipaq kaqman confiakur sïguinëki. Kushikunëkipaq imatapis rurar, imachö trabajanëkipaq kaqta rikar y imata ruranëkipaq kaqta akrarpis, Jehovätam cuentachö katsinëki. Biblia ninqanta ashi y yachakunqëkimannö imatapis rurë (Prov. 3:5, 6). Tsëta ruraptikiqa, Jehovämi kushikunqa y wawqi panikunapis respetayäshunkim (leyi 1 Timoteu 4:12).
Imakunata yachakunqantsik
Llapan shonquntsikwan Jehoväta sirwishun
7 ¿Imanötaq musyashwan llapan shonquntsikwan Jehoväta sirwikanqantsikta? Kënömi tapukunantsik: “¿Fäcil mana kaptimpis Jehoväta cäsuköku? ¿Kallpachakïkäku rurënïwan Diospa markanta mana rakchatänäpaq?”. Asäman pensarishun, palaciuchö cargumpita awilanta qarqunampaqqa alläpa valortachi wanarqan. Höraqa noqantsikpis Asänömi valoryoq këta wanantsik. Tantiyarinapaq, ¿imataraq rurashwan juk familiantsik o juk amïguntsik jutsampita mana arrepentikunqanrëkur, congregacionpita qarqushqa kaptin? ¿Pëwan mana juntakunapaqtsuraq kallpachakushun? ¿Imataraq shonquntsik nimäshun?