INTERNETPI BIBLIOTECA Watchtower
Watchtower
INTERNETPI BIBLIOTECA
quichua (chimborazo)
ꞌ
  • Cꞌ
  • cꞌ
  • CHꞌ
  • chꞌ
  • Pꞌ
  • pꞌ
  • Qꞌ
  • qꞌ
  • Tꞌ
  • tꞌ
  • BIBLIA
  • PUBLICACIONCUNA
  • TANDANACUICUNA
  • g23 núm. 1 págs. 3-5
  • Ubyana yacu

Can mashcacushcaca mana tiyanchu.

Quishpichihuai, videoca mana ricurinchu.

  • Ubyana yacu
  • Rijchari 2023
  • Subtitulocuna
  • Ubyana yacuca peligropimi can
  • Ñucanchij Allpaca causai tiyachunmi rurashca can
  • ¿Yacuta chuyayachingapajca imatataj rurana canchij?
  • ¿Shuj punlla allichiringachu?¿Bibliapica imatataj yachachin?
Rijchari 2023
g23 núm. 1 págs. 3-5
Shuj huarmica riomantami limpio yacuta paipaj maquipi charicun.

¿ÑUCANCHIJ ALLPAHUANCA IMATAJ TUCUNGA?

UBYANA YACU

CAI ALLPAPI ubyana yacu mana tiyajpica pi mana causai tucunmanchu. Tucui causaita charijcunami ñucanchij cuerpopi yacuta charinchij. Riocunamanta, guzucunamanta, allpa ucumantapish yacu mana llujshijpica gentecunapish, animalitocunapish yacuta ubyangapaj, plantacunata regangapajpish mana charinchijmanchu.

Ubyana yacuca peligropimi can

Ñucanchij Allpapi yacu ashtahuan tiyajpipish Organización Meteorológica Mundial nishca shinaca “tucui yacumantaca solo 0,5 por cientollami ubyangapaj valin. Ubyana yacu ashalla cashpapish causangapajca suficientemi can. Shinapish clima cambiarishcamanta, yacuta malgastashcamanta, contaminación yallitaj tiyashcamantapishmi ubyana yacuca ña mana suficiente tiyan. Chaimanta estudiaj runacunaca casi 30 huatacuna qꞌuipaca 5.000 millones gentecunaca ubyana yacutaca ña mana charingacunachu nincunami.

Ñucanchij Allpaca causai tiyachunmi rurashca can

Ñucanchij Allpaca ubyana yacu suficiente tiyachunmi rurashca can. Por ejemplo, Allpapish, yacupi tiyaj animalitocunapish, intipish yacu chuya cachunmi ayudan. ¿Ñucanchij Allpa allichirichun rurashca cashcataca ima shinataj yachanchij? Caita ricushun:

  • Ñucanchij Allpaca contaminashca yacutaca chuyayachishpami ayudan. Por ejemplo, guzu yacucunapi tiyaj huaquin plantitacunaca yacumanta nitrógeno, fósforo, pesticidas nishca quimicocunata anchuchishpami ayudan.

  • Cientificocunaca yacuta chuyayachingapaj chꞌican chꞌican ruraicuna tiyashcatami intindishcacuna. Por ejemplo, riota yacu fuerzahuan rijpimi yacuta contaminaj basuracunaca ñuturin. Chai ñuturishcacunatami yacupi tiyaj microorganismos nishcacunaca chingachishpa yacu chuyayachun ayudan.

  • Almejas, mejillones nishca conchacunaca yacumanta contaminaj quimicocunata ashalla punllacunapi limpiangapajmi ayudan. Cai conchacunaca yacuta potabilizangapaj tanquecunatapish yallimi ayudan.

  • Cai Allpapi yacu cunujyajpimi pꞌuyu shina jahua cieloman llujshin. Chaimantami yacuca tamya shina cai allpaman urman. Cashna laya vueltacushcamantami Allpapica yacuca mana tucurin.

    ¿CAITACA YACHARCANGUICHU?

    Allpami ubyana yacu tucuchun ayudan

    Allpami metalescunata, basuracunata, shujtaj quimicocunatapish anchuchishpa yacu limpio cachun shushushpa ayudan. Yacuca allpa ucuman rishpa rumicunata pasashpa shushurishpami ubyana yacu tucun.

    Contaminashca yacu allpa ucuman pasashpa ima shina chuyayashcata ricuchij dibujo. Contaminashca yacuca chꞌican laya allpacunamanta, rumicunamanta, arcilla nishca allpamanta pasashpaca ubyana yacumi tucun.

    Arenapish, uchilla rumicunapish shuj cedazo shinami can

    Arenapish, uchilla rumicunapish yacuta mapayachij basuracunata shushushpami ayudan.

    Huaquin bacteriacunapishmi ayudan

    Allpapi tiyaj bacteriacunaca quimicocuna gentecunata ama dañota rurachunmi ayudan. Huaquin bacteriacunacarin Allpata contaminaj aceitecuna dañota ama rurachun, dióxido de carbono tiyachun, yacu tiyachunpishmi ayudan.

    Electricidadpishmi ayudai tucun

    Huaquin allpacunaca energía electricatami charin. Chai allpa energía positiva o negativata charishpami mana alli quimicocunata pꞌichashpa ayudan. Por ejemplo, arcilla nishca allpacunaca carga negativatami charin. Cutin amonio nishca quimicoca carga positivatami charin. Cai ishqui energiacuna tandarishpami yacupi amonio nishca mana alli químico chingarichun ayudan.

¿Yacuta chuyayachingapajca imatataj rurana canchij?

Fotocuna: 1. Shuj runaca aceite ama tallirichunca paipaj carrotami allichicun. Talliricuj aceiteta tandachingapajmi shuj lavacarata utilizacun. 2. Shuj runaca químico botellacunata alli shitashpa cuchunmi shuj centro de reciclajepi saquicun.

Imatapish allichishpa, aceite allpapi ama tallirichun cuidadota charishpa, quimicocunata ima shina shitana cashcata alli yachashpaca yacu ama contaminarichunmi ayudashun.

Yacuta estudiajcunaca ubyana yacuta ama malgastachunmi consejancuna. Shinallataj yacuta ama contaminangapajca carromanta aceite tallirijpi chaita allichichun, bañopi medicinacunata ama shitachun, alcantarilladocunapi quimicocunata ama shitachunpishmi consejancuna.

Huaquin ingenierocunaca ubyana yacuta ashtahuan charingapajmi mama cucha yacumanta cachita anchuchingapaj esforzaricuncuna.

Mama cuchamanta cachita anchuchinaca mana jahuallachu can. Chaipajca achca cullqui, energiami minishtirin. 2021 huatapica Naciones Unidasmanta shuj informepica: “Ubyana yacu tiyachunca ashtahuan esfuerzomi minishtirin” nishpami huillarca.

¿Shuj punlla allichiringachu?¿Bibliapica imatataj yachachin?

‘Diosmi yacucuna fꞌuyul nishpa llujshijpipish, tamyata rurangapaj shujllapi tandachin. Chaimantami pꞌuyucunaca yacuyashpa runacunapaj jahuapi achcata shutun’ (Job 36:​26-28).

Diosca cai Allpapi ubyana yacu ama tucurichunmi rurashca (Eclesiastés 1:7).

Caipi yuyai: Diosca ubyana yacu paillataj chuyayashpa catichunmi rurashca. Chashna rurashca cashpaca runacuna yacuta contaminajpipish, ¿manachu Diosca yacuta chuyayachingapajca podertapish, munaitapish charinga? “Diosca cai Allpa allichirinatami huillan” nishca temata página 15-pi ricui.

ASHTAHUAN YACHAI

Yacupi tiyaj uchilla moleculacuna.

Yacupi tiyaj mineralcunaca causai tiyachunmi ayudan. Caimanta ashtahuan yachangapajca Las maravillas de la creación revelan la gloria de Dios: El agua nishca videota jw.org paginapi ricui.

    Quichua Chimborazo Publicacioncuna (2008-2026)
    Llujshingapaj
    Yaicungapaj
    • quichua (chimborazo)
    • Shujtajcunaman cachai
    • Configuración
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Caita Yuyari
    • Huaquichishca Datocuna
    • Can nishca shina configurai
    • JW.ORG
    • Yaicungapaj
    Shujtajcunaman cachai