-
¿Esperanzata charinachu ñaupajman catichun ayudanga?Rijchari 2004 | abril 22
-
-
¿Esperanzata charinachu ñaupajman catichun ayudanga?
DANIEL shuti huahuaca 10 huatacunallatami charirca. Y shuj huatatami ña cáncer ungüihuan padicicurca. Danielpaj familiacuna, doctorcunapish paica ña mana causashpa catingachu nishcami carca. Pero Danielca causashpa catinatami yuyarca. Paica jatunyashpaca cáncer ungüita tucuchingapajmi jambita mashcashpa achcata investigasha nijmi carca. Danielca cushicuihuanmi shuj especialista paita ricunaman shamuchun shuyacurca. Chai doctorca Daniel charishca cancerpaj ima tratamientota ruranatami yachaj carca. Pero doctorca Danielta ricungapaj mana viajai tucurcachu. Chaimi Danielca yallitaj llaquilla sintirirca. Y asha tiempo qꞌuipami huañurca.
Shuj doctormi Danielhuan chashna pasashcata parlarca. Chai doctorca esperanzata charijcuna, esperanza illajcuna ima shina saludta charijtami estudian. Por ejemplo, shuj mayorlla personaca ñalla huañunalla cashpapish shuj cꞌuyashca familia o amigo visitanaman shamuchunmi shuyan. Mana cashpaca shuj importante fechapi ima pasashcata yuyarinatami shuyacun. Shinapish pai shuyacushca pajtarijta ricushpaca chai mayorlla personaca ña huañunllami. Quiquinpish maipi chashna pasashcatachari uyashcangui. Pero, ¿imamantataj chai mayorlla personaca causashpa caticurca? ¿Pai shuyacushca o paipaj esperanzachu fuerzata cuj shina causashpa catichun ayudacushca canga?
Achca doctorcunami gentecunaca cushilla cashpa, shuj esperanzata charishpaca saludpish allimi cancuna nincuna. Pero mana tucuicunachu chai shinallataj yuyancuna. Huaquin doctorcunaca chaica gentecuna nishcallami can. Maitataj esperanzata charishcallamantaca saludpipish alliyashunyari nincunami.
Achca huatacuna huashamantami gentecunaca esperanzata charinamantaca chai yuyaillatataj charincuna. Achca huatacuna huashamanpish Grecia llajtamanta Aristóteles shuti filosofoca, “esperanzaca shuj muscuillami” can nircami. Shinallataj achca huatacuna qꞌuipapish Estados Unidosmanta Benjamin Franklin shuti politicoca, ‘esperanzata charinaca ñucanchij imalla minishticushcata charinapaj mana ayudanchu’ nircami.
Shinashpaca ¿esperanzata charinaca imataj can? ¿Alli sintirinata yuyashpa shuj muscuillachu can? ¿O esperanzata charishpachu alli saludta, cushicuita charishun?
-
-
¿Imamantataj esperanzata charinata minishtinchij?Rijchari 2004 | abril 22
-
-
¿Imamantataj esperanzata charinata minishtinchij?
PUNTA yachaipica Daniel shuti huahuamantami parlarcanchij. Paica cáncer ungüitami charirca. Pero ¿esperanzata charishpa catishca cashpaca cáncer ungüimanta jambirinmanchu carca? ¿Causashpa catinmanchu carca? Esperanzami ima ungüimantapish alliyachun ayudan nijcunapish, tal vez Danielca causashpami catinman carca nishpa mana ni tucuncunachu. Chaimantami esperanzami ima ungüimantapish jambirichun ayudanga nishpa mana yuyana canchij.
Shuj entrevistapica doctor Nathan Cherney shuti runaca, ancha ungüita charijcunataca can esperanzata charishpaca alliyanguimi mana ni tucunchijchu nircami. Cai doctorca: “Huaquin cusacunaca paicunapaj huarmi ungujpica huarmitaca, can mana esperanzata charishcamanta o mana cushilla cashcamantami ungungui nincunami. Pero ungushcacuna esperanzata charishcallamanta alliyana cashcata yuyanaca mana allichu can. Huaquinpica ungushpa peor tucujpica, canllataj mana esforzarishcamantami anchayangui nicushca shinami canga. Chaica maitataj justo cangayari” nircami.
Huañuchij ungüita charijcunaca paicunapaj ancha ungüihuan chꞌimbapurangapajca achca fuerzatami minishtincuna. Chaimantami shaicushca sintirincuna. Pero familiacuna, amigocunaca ungushcataca esperanzata mana charishcamantami mana alliyangui nishpaca mana ashtahuan llaquillata sintichinachu can. Entonces ¿esperanzata charinaca yangallachu can?
Doctor Nathanca huañunalla ancha ungüihuan cajcunata ima shina cuidanatami yachan. Ancha ungushcacuna huañungacama ama yalli nanaihuan cachunmi ayudan. Cai laya trabajota ruraj shujtaj doctorcunapish ancha ungushcacuna tranquilo, contento sintirichun ayudana minishtirishca cashcatami nincuna. Esperanzata charinaca ungushcacunataca achcatami ayudai tucun.
Esperanzata charinaca valishcami can
Doctor Gifford Jones runaca: “Esperanzata charinaca alliyachunmi achcata ayudan” nircami. Paica huañunalla cajcunata ayudana, animachina importante cashcata yachangapajmi huaquin investigacioncunata rurarca. Achcacunami, ungushcacunata ayudajpi animachijpica paicunaca cushillami sintirincuna, shuj esperanzatapishmi charincuna nincuna. 1989 huatapi rurashca shuj investigacionpica ancha ungushcacunata chashna ayudajpica paicunaca ashtahuan tiempotami causancuna nircami. Pero recienlla rurashca shujtaj investigacionpica chaicunaca mana tanto cierto cashcatami nincuna. Ima laya cajpipish achca estudiocunapimi ungushcacunata animachijpi, ayudajpica paicunaca mana yallitaj sustarijcuna, mana yallitaj nanaihuan pasajcuna cashcata yachaj chayashcacuna.
Shujtaj investigacionpica maipica imamanta gentecuna corazón ungüihuan ungurishcatami yachasha nircacuna. Chai investigacionpica mil trescientos yalli runacunatami evaluarcacuna. Chai runacuna paicunapaj causaihuan cushilla o llaquilla sintirishcatami yachasha nircacuna. Diez huatacuna qꞌuipami chai evaluashca runacunamanta casi 160 runacuna corazón ungüihuan ungurishcata yachaj chayarcacuna. Y chai 160 runacunamantaca la mayoriami llaqui solo purishcacuna carca. Harvard nishca universidadmanta Laura Kubzansky profesoraca cai investigacionmantaca cashnami nirca: “Huaquincunaca paicunapaj propio experienciamantami cushilla cana o shuj esperanzata charina saludpaj alli cashcata nishcacuna. Y cunanmi cai investigacionta rurashpa chai cierto cashcata intindishcacuna. Cushilla canami corazón sano cachun ayudan”.
Huaquin investigacioncunapica, maijan persona mana alli saludta charishcata yuyashpaca incluso shuj operacionmanta mana utca alliyanchu. Pero cushilla cashpa, animota charishpaca ratomi alliyancuna nincunami. Shujtaj investigacioncunapipish, gentecuna cushilla cashpa, shuj esperanzata charishpacarin ashtahuan huatacunatami causai tucun nincunami. Shujtaj investigacionpica huaquin mayorlla gentecuna ima shina sintirishcata yachangapajmi paicunaman mensajecunata ricuchirca. Chai mensajecunapica mayorllacuna alli experienciata charishcata, alli yachaita charishcatami nircacuna. Chaimi mayorlla gentecunaca ashtahuan fuerza fuerza puri callarircacuna. Chaica 12 semanacunata ejerciciocunata rurashca shinami carca.
¿Esperanzata charina, cushilla canaca imamantataj ñucanchij saludpajca alli can? Huaquin doctorcuna, cientificocunaca ñucanchij cuerpo, ñucanchij yuyai ima shina cashcataca manaraj tucuita intindincunachu. Pero huaquin investigacioncunata rurashpami huaquin yuyaicunata japishcacuna. Por ejemplo, shuj doctorca: “Shuj persona cushilla cashpa, esperanzata charishpa, mana yallitaj sustarishpaca alli saludtami chari tucun. Chaimantami alli saludta charisha nishpaca cushilla cana canchij” nircami.
Cai yuyaica huaquin doctorcunapaj, psicologocunapaj, cientificocunapajca mushuj shinachari ricurin. Pero Bibliata estudiajcunapajca mana mushuj yuyaichu can. Casi tres mil huatacuna huashamanmi Yaya Diosca rey Salomonman cai yuyaita escribichirca: “Cushijlla shunguhuan causanaca, aichapajpish alli jambimi. Ashtahuanpish llaqui shungullahuan causajpica, tullucamami chaquichin” (Proverbios 17:22). Cai yuyaica ciertomi can. Caipica mana ninchu cushilla shungu canaca tucui ungüicunata anchuchina cashcata. Sino cushilla shunguca “aichapajpish alli jambimi” ninmi.
Esperanzata charina jambi cajpica doctorcunaca tucui ungushcacunamanmi esperanzata charichun mandanman. Pero esperanzata charinaca alli saludta charingapajllaca mana canchu. Shujtaj beneficiocunapishmi tiyan.
¿Cushilla cajcuna, llaquilla cajcunaca ima shinataj causancuna?
Huaquin investigajcunaca esperanzata charijcuna, cushilla causajcuna ashtahuan alli beneficiocunata charishcatami yachaj chayashcacuna. Cushilla caj gentecunaca estudiacushpa, trabajacushpa o shuj deporteta practicacushpaca ashtahuan allimi rurancuna ninmi. Por ejemplo, shuj competenciapi participaj huarmicunamantami shuj investigacionta rurarcacuna. Chai investigacionpica entrenadorcunaca chai equipomanta cada huarmicuna competenciapi participacushpa imata ashtahuan alli rurai tucushcatami ricusha nircacuna. Shinallataj chai huarmicunataca, competenciapica allichu participagringui nishpami tapurcacuna. Chai huarmicunaca entrenadorcuna imata nishcallataca mana pajtarcacunachu. Sino paicuna shuyashca shinami imata rurai tucushcata pajtarcacuna. ¿Esperanzata charinaca imamantataj alli can?
Llaquilla cashcamanta gentecuna ima shina causaj cashcatapishmi yachaj chayashcacuna. 1960 huatacunapipish shuj investigacionta rurashpaca animalcunapish, gentecunapish esperanza illaj causanata yachai tucushcatami ricurcacuna. Por ejemplo, shuj grupo gentecunatami shuj cuartopi churarcacuna. Chaipimi shuj fiero sonidota uyachircacuna. Gentecunaca chaita mana uyasha nishpaca huaquin botoncunallatami ordenpi llapina carcacuna. Tucuicunami chaita rurarca.
Shujtaj grupo gentecunatapish chai cuartollapitaj churashpami chai ruidota uyachircacuna. Pero cai vezpica mashna botoncunata llapijpipish ruidoca mana anchurcachu. Chaimantami cai grupomanta achca gentecunaca ña imata mana rurai tucushpa chaipi saquirircacuna. Catij pruebacunapicarin imata rurajpipish chai ruidoca mana anchungachu nishpami convencido carcacuna. Pero chai grupomanta esperanzata charijcunaca chai ruidota ima shina anchuchinatami mashcashpa catircacuna.
Doctor Martin Seligman runami cai investigacioncunata rurachun ayudarca. Chaimantami paica llaquilla cajcuna, cushilla cajcuna ima shina comportarishcata ashtahuan yachanata munarca. Chai doctorca gentecuna imamanta esperanza illaj causajcuna cashcatami investigarca. Paica huaquin gentecuna chashna llaqui solo purishcamanta ima ruranatapish mana alli pajtachij cashcatami intindirca. Chai doctorca: “25 huatacunatami gentecuna ima shina comportarishcata estudiashcani. Esperanzata mana charij gentecunaca ima mana alli llujshijpica ñuca culpamantami can nishpami yuyancuna. Paicunaca, ñuca imata rurangapaj esforzarijpipish siempremi mana alli llujshinga nishpami yuyancuna. Chashna yuyashcamantami paicunaca imapish tucunlla. Pero cushilla cajcunaca casi mana chashna pasajtami ricushcani” ninmi.
Huaquin gentecunapajca cai yuyaicunaca mushujchari ricuringa. Pero Bibliata estudiajcunaca ñami cai yuyaimanta yacharcacuna. Bibliamanta shuj versopica: “Imata ruranapipish mana cꞌari cꞌari cajpica, imapish ashtahuan ashtahuan sinchimi ricuringa” ninmi (Proverbios 24:10). Bibliapica llaquilla cashpa, esperanzata mana charishpaca imata rurangapajpish mana fuerzata charinguichu ninmi. Shinashpaca ¿ama llaquilla cangapaj, ashtahuanpish cushilla cangapaj, esperanzata charingapajca imatataj rurana canchij?
[Ilustración]
Esperanzata charinaca achcatami ayudai tucun
-
-
Llaquilla canatami saqui tucunchijRijchari 2004 | abril 22
-
-
Llaquilla canatami saqui tucunchij
¿PROBLEMACUNATA charishpaca imatataj canca rurangui? Achca yachaj runacunaca gentecuna cai tapuita ima shina cutichijta ricushpami cushilla o llaquilla pasajcuna cashcata intindincuna. Tucuicunami causaipica problemacunata charinchij. Pero ¿imamantataj huaquincunaca problemacuna ricurijpipish cushilla ñaupajman catincuna? Cutin ¿imamantataj shujtajcunaca llaquicuna ricurijpica esperanza illaj shina saquirincuna?
Por ejemplo, ¿canta shuj trabajopaj entrevistashpa mana contratajpica ima shinataj sintiringuiman? Canca, ñucataca pi mana contratangachu, nunca mana trabajotaca japishachu nishpachari yuyangui. O hasta cambaj causaipi ni imapaj mana valishcatachari sintingui. Chashna sintirishpami esperanza illaj causacushcata ricuchingui.
Llaquilla canata saqui
¿Llaqui yuyaicunata saquingapajca imatataj rurai tucungui? Puntapica, chashna llaqui yuyaicunata maipica chari tucushcata reconociri. Qꞌuipaca, chaicunata saquingapaj esforzari. Shinallataj imamanta chai trabajota mana cushcata yuyai. Por ejemplo, ¿can imapaj mana valishcamantachu trabajotaca mana cushcanga? ¿O tal vez shujtaj preparacionta charij gentecunatachu mashcacushca canga?
Llaqui yuyaicunata charishpaca chaicuna cierto cashcata o mana cierto cashcata alli ricui. ¿Shuj trabajopi mana chasquishcallamantachu imapaj mana valishcata yuyangui? Imata alli ruraj cashcata yuyari. Por ejemplo, ¿familiahuan, amigocunahuan o Diosta sirvicushpaca imatataj alli rurangui? Tucui can rurashcacunami mana alli llujshinga nishpa yuyanata saqui. Shinallataj cashna tapuri: “¿Shuj trabajota tarinata o mana tarinataca yachai tucunichu?” nishpa. Llaqui yuyaicunata saquingapajca shujtaj cosascunatapishmi rurai tucunchij.
Ñucanchij munashcacunata pajtachi tucunchijmi
Huaquin investigajcunaca cai último huatacunapica esperanza ima cashcataca mana tucuita yachaj chayashcacunachu. Paicunaca, esperanzata charijcunaca tucui paicuna munashcata pajtachi tucushcatami yuyancuna nincunami. Pero esperanzata charinaca mana chaillachu can. Catij yachaipimi esperanzata charina ima cashcata ashtahuan yachashun. Pero investigajcuna ima nishcata yachashpami ñucanchij munashcacunata pajtachi tucushcata intindinchij.
Cunan punllacunapi imata rurasha nishcacunata pajtachishpaca shamuj punllacunapipish imata rurasha nishcacunata pajtachingapaj listos cashcatami seguros cashun. Can munashcacuna mana pajtarijta ricushpaca imamanta chai tucushcatami ricuna cangui. Puntapica tapuri: “¿Imatataj shamuj punllapica pajtasha nini?” nishpa. Tal vez tiempota mana charishcamanta, caita chaita ruracushcamantami ima ashtahuan importante cashcata yuyangapaj mana tiempota llujchishcanchij. Chaimantami ñucanchij causaipi ima ashtahuan importante cashcata ricuna canchij. Bibliapica ‘imacuna ashtahuan importante cashcata ricuchun’ ninmi (Filipenses 1:10).
Ñucanchij causaipi ima ashtahuan importante cashcata intindishpami Yaya Diosta sirvinata, ñucanchij familiahuan alli canata, ñucanchij causaipi imata ruranata yachashun. Pero imata mana pajtachi tucushpami desanimari tucunchij. Chaimantami imata pajtai tucushcallata ricuna canchij. Tal vez maijan munashcacunata pajtachingapajca achca tiempomi minishtiringa. Cutin shujtajcunataca ashalla tiempopimi pajtachi tucunchij.
Can imata ruranata munashpaca ima laya tucushpapish pajtachi tucunguimi. Ñucanchij causaipi imata ruranata ña yachashpaca chaita pajtachingapajmi munaita charina canchij, esfuerzota rurana canchij. Ñucanchij munashcacunata pajtachishcamanta ima beneficiocunata charinata yuyarishpami chaicunata pajtachinata munashun. Pero mana siemprechu fácil canga. Chashnapish mana saquirinachu canchij.
Ashtahuanpish ñucanchij munashcacunata ima shina pajtachinatami alli ricuna canchij. Rick Snyder shuj yachaj runaca esperanzata charina imamanta importante cashcatami estudiashca. Paica ñucanchij munashcacunata pajtachingapajca chꞌican chꞌican ruraicunata catina cashcatami nin. Chashnami huaquin rurashcacuna mana alli llujshijpica shujtaj ruraicunata cati tucushcata yachashun.
Snyder yachaj runaca huaquinpica ñucanchij pajtasha nicushcacunata cambiana cashcatami nin. Por ejemplo, maipica ñucanchij munashcacuna mana pajtarijpica imamanta mana pajtarishcallata yuyashpaca incluso desanimari tucunchijmi. Pero pajtarinalla ruraicunata catishpaca chaicuna pajtarinapimi esperanzata charishun.
Bibliapimi caimanta shuj sumaj ejemplota tari tucunchij. Rey Davidca Jehová Diospaj shuj huasita shayachinatami munarca. Pero Diosca, mana canchu shayachingui. Cambaj churi Salomonmi shayachinga nishcami carca. Chashna nijpipish Davidca mana desanimarircachu o chaitataj ruranata yuyashpa catircachu. Chaipaj randica paipaj churita ayudangapajmi cullquita tandashpa, materialcunata tandashpa Diospaj huasita shayachichun ayudarca (1 Reyes 8:17-19; 1 Crónicas 29:3-7).
Ñucanchij causaipica cushilla canatachari yachashcanchij. Pero esperanzata charinaca maipica sinchimi ricurin. ¿Imamanta? Huaquinpica cai mundopi tiyashca problemacunata mana tucuchi tucushcamantami esperanza illaj shina sintirinchij. Pobreza, macanacuicuna, mana alli ruraicuna, ungüicuna, hasta huañui tiyajta ricushpaca ¿ima shinataj esperanzata charishpa cati tucunchij?
[Ilustración]
¿Canta shuj trabajopaj mana contratajpica shuj trabajotaca nunca mana japishachu nishpachu yuyangui?
[Ilustración]
Rey Davidca pai ima munashcata mana pajtachi tucushpaca imata rurai tucushcatami ricurca
-
-
¿Maimantataj esperanzata chari tucunchij?Rijchari 2004 | abril 22
-
-
¿Maimantataj esperanzata chari tucunchij?
CAIPI yuyai. Cambaj reloj dañarijpica shuj relojero allichishpa cuchunmi apanguiman ¿nachu? Pero achcacunami, ñucami cambaj relojtaca alli allichishpa cui tucuni ningacunachari. Shinapish cambaj vecino can charishca relojta ruraj cashcata, imata mana cobrashpa allichisha nishcata yachaj chayashpaca paipajmanmi apanguiman ¿nachu?
Ñucanchij esperanzahuanpish chashnallatajmi can. Tal vez quiquinca ña mana tanto esperanzata charishcatachari cuentata cungui. Achca gentecunami esperanza illaj causancuna. Shinashpaca ¿imatataj rurai tucuncuna? Achca gentecunami ñucanchij charishca problemacunata allichishpa ayudanata nincuna. Pero paicunaca chꞌican chꞌican yuyaicunata nishpami ñucanchijtaca pandachin. Entonces ¿pitaj ñucanchijtaca ayudai tucun? Ñucanchijta ruraj Dios ayudachunmi mashcai tucunchij. Paimi ñucanchijmanca esperanzata cun. Bibliapica: “Diosca ñucanchijmantaca mana carupichu”. ‘Paimi ñucanchijtaca cuidacun’ ninmi (Hechos 17:27; 1 Pedro 5:7).
Esperanzata charina ima cashcata alli intindishunchij
Doctorcuna, psicologocuna, cientificocunami esperanza ima cashcata nincuna. Pero Bibliami esperanza ima nisha nishcata ashtahuan alli yachachin. Bibliata quillcachishca hebreo shimipi, griego shimipi esperanzamanta parlashpaca tucui shunguhuan imata munana cashcata, ima allita shuyana cashcatami nisha nin. Esperanzata charishpaca ima allicuna pajtarichunmi shuyashun. Y chaicuna pajtarinatami seguros cashun. Bibliapica esperanzata charina imamanta alli cashcatami ricuchin.
Esperanzata charinaca feta charishca shinami can. Esperanzata charishpaca ima ricushcacunapi, rurashcacunapimi crinchij (Hebreos 11:1). Bibliapica feta charina, esperanzata charina imapi chꞌican cashcatami ricuchin (1 Corintios 13:13).
Caipi yuyashun. Shuj amigoman favorta mañashpaca pai ñucanchijta ayudanapimi esperanzata churanchij. Chai amigota rijsishcamanta pai ñucanchijta ima shina cꞌuyaihuan ayudashcata yuyarishpami paipi crinchij. Chai amigopi crishcamantami pai ñucanchijta ayudana esperanzata charinchij. Esperanzata charingapajca feta charinatami minishtinchij. Pero esperanzata charina, feta charinaca chꞌicanmi can, mana chai yuyaillatajchu can. ¿Yaya Dios ñucanchijta ayudana esperanzata charingapajca imatataj rurai tucunchij?
¿Pitaj esperanzata cun?
Jehová Diosmantami esperanzata charinchij. Ñaupa punllacunapipish israelitacunaca Jehová Diostaca ñucanchij esperanza o ñucanchij “shunguta churana Dioslla” nijcunami carca (Jeremías 14:8). Diosllatajmi israelitacunapaj esperanza carca. Paicunaca Diospi tucui shunguhuan confiashcamantami esperanzata charircacuna. Achca huatacunatami Jehová Diosca israelitacunaman tucui imalla cusha nishcacunata pajtachirca. Israelitacunata pushaj Josuepish paicunataca: “Mandaj Diosca, pai imallata rurasha nishcata huillashcataca, chaitatajmi tucuita pajtachin” nircami (Josué 23:14).
Cunan punllacunapish Jehová Dios imalla cusha nishcacunapimi confiai tucunchij. Bibliapimi Dios imalla cusha nishcacunamanta, chaicuna ima shina ña pajtarishcatapish yachai tucunchij. Yaya Dios imalla cusha nishcacunamantaca maijancunataca ña pajtarishcata shinami quillcashpa Bibliapi churashcacuna.
Chaimantami Bibliata estudiashpaca Bibliaca esperanzata cuj libro cashcata intindinchij. Shinallataj Jehová Diospimi ashtahuan confianchij. Pai imalla cusha nishcacunapipish ñucanchij shungutami churanchij. Apóstol Pablopish: “Chashna cajpica ñaupaman Quillcachishcacunaca, ñucanchijta yachachingapajmi quillcashca carca. Mana pꞌiñarishpalla, cushijlla, shuyana yuyailla canata yachachingapajmi quillcachirca” nircami (Romanos 15:4).
¿Yaya Diosca ima esperanzatataj ñucanchijman cun?
Shuj cꞌuyashca familia o amigo huañujpimi esperanzata charinata minishtinchij. Achca gentecunami maijanta huañuipi pirdishpaca esperanza illaj saquirincuna. Huañuimanta mana quishpiri tucushpa o ñucanchij huañushca familiacunata, amigocunata mana causachi tucushpami esperanza illaj shina saquirinchij. Chaimantami Bibliapica huañuitaca “tucui pꞌiñajcunapaj qꞌuipa” nin (1 Corintios 15:26).
Shinashpaca maijan huañujpica ¿imamantataj esperanzata charishpa cati tucunchij? 1 Corintios 15:26 versollapitajmi huañuitaca huiñaipajmi chingachishca canga nin. Yaya Diospish huañuita chingachingapajmi tucui poderta charin. ¿Ima shinataj chaitaca ricuchishca? Huañushca gentecunata causachishpa. Bibliapica Yaya Dios ima shina tauca cutin huañushcacunata causachishcatami parlan.
Por ejemplo, shuj cutinca Jehová Diosca Lazarota causachichunmi Jesusman poderta curca. Lazaroca Jesuspaj alli amigomi carca. Y ña chuscu punllacunatami huañushca carca. Jesusca Lazarotaca mana pacalla causachircachu. Sino tucuicunapaj ñaupajpimi causachirca (Juan 11:38-48, 53; 12:9, 10).
Huaquinpica, “pero chai causarishca gentecunaca cutinllatajmi yuyajyashpa huañurcacuna, ¿imapajshi causachirca?” nishpachari tapuringui. Pero Bibliapi gentecunata Dios causachishcata yachashpami ñucanchij cꞌuyashca familiacunapish causarinata tucui shunguhuan crishun.
Jesusca: “Ñucami causachijpish, causaiyujpish cani” nircami (Juan 11:25). Jehová Diosca Jesusmanmi tucui huañushcacunata causachichun poderta cunga. Shinallataj Jesusca: ‘Tucui pambashcacuna Runa Aichayuj rimashcata uyana chayamucunmi. Chaipimi causaringacuna’ nircami (Juan 5:28, 29). Caita yachashpami tucui pambashcacuna paraíso Allpapi causarina oportunidadta charishcata crinchij.
Profeta Isaiaspish causarinamanta parlashpami cai shimicunata nirca. Paica: “Cambaj caj huañushcacunaca causaringacunami. Huañushca aichacunaca jataringacunami. Ñutu allpapi causacujcuna rijcharichij, cantaichij. Quiquin causachijpica huañushcacunaca, ñutu tamia shamujpi llullu granocuna huiñaj shinami allpamanta llujshingacuna. Allpaca paipi caj huañushcacunata tigrachingami” nircami (Isaías 26:19).
Cai versopi tiyaj shimicunaca achcatami ñucanchijtaca animachin. Ñucanchij huañushca familiacuna, amigocunaca Yaya Diospaj yuyaipimi can. Yaya Diosca tucui paicunata yuyarishpami paicuna ima shina cashcata causachinga (Lucas 20:37, 38). Ñallami paicunaca shuj sumaj paraisopi cushilla causanapaj causaringacuna. Tucui paicunatami ñucanchijpish cushilla chasquishun. Shinashpaca incluso huañushcacunapajpish shuj esperanza tiyashcatami yachanchij.
¿Esperanzata charinaca ima shinataj ñucanchijta ayudai tucun?
Apóstol Pablopish esperanzata charina imamanta importante cashcatami nirca. Paica esperanzata charinataca shuj cascota churarinahuanmi chꞌimbapurarca (1 Tesalonicenses 5:8). Ñaupa punllacunapica soldadocunaca macanacuiman ringapajca umapimi cascota churarijcuna carca. Chai cascota churarishcamantami umapi bienta cujpipish mana huañujcuna carca. Ima shinami cascoca umata huaquichin, chai shinallatajmi esperanzapish ñucanchij yuyaicunata huaquichin. Dios cusha nishcacuna pajtarinata tucui shunguhuan crishpaca ima problemacuna ricurijpipish mana yallitaj sustarishpami yuyaipipish tranquilo sintirishun. Tucuicunami chashna esperanzata charinata minishtinchij.
Apóstol Pabloca esperanzata charina importante cashcata yachachingapajca shujtaj chꞌimbapuraitapishmi churarca. Paica, chai yuyai o chai esperanzaca “barcota charicuj shuj fierro shinami ñucanchij almataca sinchita charicun” nircami (Hebreos 6:19). Apóstol Pabloca barcopi viajacushpami tauca cutin casi huañushca carca. Chaimantami barcota charichun shuj ancla fierrota charina minishtirishca cashcata yacharca. Mama cuchapi jatun tamia, acapana jatarijpica barcopi cajcunaca ancla fierrotami yacupi cacharijcuna carca. Chai fierromi barco rumicunahuan chocashpa yacupi ama huashicuchun sinchita chariraj carca.
Shinallatajmi Dios imalla cusha nishcacunapi esperanzata charishpaca cai punllacunapi llaquicunata chꞌimbapurangapaj fuerzata charishun. Jehová Diosca ñallami macanacuicunata, llaquicunata, incluso huañuitapish tucuchinga (“¿Imamantataj esperanzata chari tucunchij?” nishca recuadrota ricui). Chai esperanzami Yaya Diosta cazuchun, alli causashpa catichun fuerzasta cun. Chashnami Diosta mana cazuj gentecuna shina mana causashun.
Jehová Diosca chai esperanzata charichunmi munan. Yaya Diosca gentecuna cushilla causachun, tucuicuna quishpirichunmi munan. Pero ¿ima shinataj quishpiri tucunchij? Diospaj Shimimantami verdadta yachana canchij (1 Timoteo 2:4). Testigo de Jehovacunaca Bibliata estudiachunmi invitanchij. Dios cushca esperanza cai mundopi charishca esperanzacunamantapish maihuan yalli alli cashcatami ricungui.
Chai esperanzata charishpami Dios munashca shina imata rurangapajpish fuerzasta charishun (2 Corintios 4:7; Filipenses 4:13). Tucuicunami chai esperanzata charinata minishtinchij. Quiquinpish shuj esperanzata charinata munashpaca ama shaicurichu. Shuj sumaj esperanzatami chari tucungui.
[Ilustración y recuadro]
¿Imamantataj esperanzata chari tucunchij?
Catij versocunami esperanzata charichun ayudanga:
◼ Yaya Diosca cushi causaitami cusha nin.
Bibliapimi cai Allpaca shuj sumaj paraíso tucunata yachachin. Chaipica tucuicunami tandalla, sumajta, shuj familia shina causanata yachachin (Salmo 37:11, 29; Isaías 25:8; Apocalipsis 21:3, 4).
◼ Diosca mana llullanchu.
Jehová Diosca llullanataca pꞌiñanmi. Paica jucha illaj, santomi can. Chaimantami mana nunca llullan (Proverbios 6:16-19; Isaías 6:2, 3; Tito 1:2; Hebreos 6:18).
◼ Diosca tucui podertami charin.
Jehová Diosllami tucui poderta charin. Pai imalla cusha nishcacunata pajtachichunca mana pi jarcai tucunchu (Éxodo 15:11; Isaías 40:25, 26).
◼ Diosca huiñaita causachunmi munan.
(Juan 3:16; 1 Timoteo 2:3, 4).
◼ Diosca paita cazuchunmi shuyan.
Jehová Diosca ñucanchij pandarishcacunallata ricunapaj randica ñucanchij allicunallatami ricun (Salmo 103:12-14; 130:3; Hebreos 6:10). Paica allicunata rurachunmi shuyan. Ñucanchij allicunata rurajpica paica cushillami sintirin (Proverbios 27:11).
◼ Yaya Diosca pai munashcata rurachunmi ayudanga.
Diosta sirvijcunaca mana pi ayudai tucushcataca mana yuyanachu canchij. Tucui poderta charij Diosca paipaj espíritu santota cushpami ñucanchijtaca ayudan (Filipenses 4:13).
◼ Diosca paipi esperanzata churachunmi munan.
Jehová Diospica tucui shunguhuanmi confiai tucunchij. Paica siempremi pai nishcacunataca pajtachinga (Salmo 25:3).
[Ilustración]
Ima shinami cascoca umata huaquichin, esperanzapish ñucanchij yuyaicunatami huaquichin.
[Ilustración]
Esperanzata charinaca shuj ancla shinami llaquicunata chꞌimbapurachun ayudanga.
[Reconocimiento]
Por gentileza de René Seindal/Su concessione del Museo Archeologico Regionale A. Salinas di Palermo
-