-
Shuj esperanzami tiyanHuillaj 2011 | 1 de mayo
-
-
Shuj esperanzami tiyan
“Caitapishmi yachana cangui, cai punllacuna tucurinapajca llaqui punllacunami shamunga” (2 TIMOTEO 3:1).
¿CAI SHINA llaquicuna tiyajta uyashcanguichu o ricushcanguichu?
● Shuj millai ungüimi achca huaranga gentecunata huañuchin.
● Achca huaranga gentecunami yaricaimanta huañuncuna.
● Achcacunami terremoto tiyashcamanta chaipi huañuncuna o huasi illaj saquirincuna.
Cai yachaipimi chashna laya jatun mancharina llaquicuna tiyashcata ricushun. Bibliapi tucuri punllacunapi imalla llaquicuna tiyana cashcata huillashcatami canllataj ricungui.
Catij yachaicunapica cai mundopi tiyashca llaquicunallamantaca mana yachashunchu. Sino shuj sumaj esperanza tiyashcatapishmi ricushun. Shinallataj Bibliapimi sujta profeciacunamanta yachashun. Chai profeciacuna pajtaricushcamanta ñalla tucui llaquicuna tucurigrishcatapishmi yachashun. Huaquin gentecuna imamanta chai profeciacuna pajtaricushcata mana crishcatapishmi ricushun. Shamuj punllapi sumaj causai tiyanata imamanta crishcatapishmi yachashun.
-
-
1. TerremotocunaHuillaj 2011 | 1 de mayo
-
-
1. Terremotocuna
“Pamba chujchushpa allpa tꞌimburicunami tiyanga” (LUCAS 21:11).
● Haití llajtapi shuj jatun terremoto tiyashca qꞌuipami shuj televisionpi trabajajcunaca chaipi imalla tucushca noticiata huillacurcacuna. Paicunami más o menos huata y mediota charij Winnie shuti shuj uchilla huahua patacuna urmashca ucupi huacacujta uyarcacuna. Chai huahuataca salvarcacunami. Pero chai huahua quishpirijpipish paipaj yaya mamaca huañurcacunami.
¿IMATATAJ YACHANA CANCHIJ? Enero de 2010 huatapica Haití llajta jatun terremotopimi 300 mil yalli gentecuna huañurca. Shinallataj 1.300.000 gentecunami shuj ratollapi libri huasi illaj saquirircacuna. Pero chashna jatun terremotoca chꞌican chꞌican llajtacunapipishmi tiyashca. Por ejemplo, abril de 2009 huatamanta abril de 2010 huatacamaca casi 18 jatun terremotocunami chꞌican chꞌican llajtacunapi tiyarca.
¿HUAQUIN GENTECUNACA IMATATAJ NIN? Cunan punllacunapica ñaupa punllacunapi shinallatajmi terremotocunaca tiyan. Mana ashtahuan mirashcachu. Cunanca tecnología tiyashcamantami maillapi terremoto tiyashcataca rato yachai tucunchij nincunami.
¿CHAI NISHCACUNACA CIERTOCHU CAN? Cai tucuri punllacunapi mashna terremoto tiyana cashcataca Bibliapica mana ninchu. Ashtahuanpish chꞌican chꞌican lugarcunapi jatun terremoto o allpa chujchuicuna tiyana cashcallatami nin. Chai jatun terremotocunami tucuri punllacunapi causacushcata ricuchin (Marcos 13:8; Lucas 21:11).
¿IMATATAJ YUYANGUI? ¿Bibliapi nishca shinachu cai punllacunapica jatun terremotocuna tiyan?
Huaquincunaca, jatun terremotocuna tiyashcallamantaca tucuri punllacunapi causacushcataca mana crinchijchu ningachari. Pero jatun terremotocunaca Bibliapi nishca profecía pajtaricushcatami ricuchin. Shujtaj profeciata ricushun.
[Comentario]
‘Geofísicos yachaj runacunaca allpa chujchui tiyajpica jatun terremotomi tiyan ninchijmi. Pero chaica gentecunapajca jatun mancharina llaquicunami can’ (KEN HUDNUT, SERVICIO GEOLÓGICO DE ESTADOS UNIDOS).
[Reconocimiento]
© William Daniels/Panos Pictures
-
-
2. YaricaicunaHuillaj 2011 | 1 de mayo
-
-
2. Yaricaicuna
‘Yaricaicunami tiyanga’ (MARCOS 13:8).
● Shuj runaca yaricaihuan ama huañungapajmi paipaj primocunahuan, huauqui panicunahuan Niger llajtapi saquirij Quaratadji puebloman chayarcacuna. Chaipimi chai runaca shuj esterata pambapi tindishpa chai jahuapi siririrca. ¿Imamanta? Chai pueblopaj jefe Sidi shuti runaca: “Paica llaquillami can. Familiaman mana imata carai tucushpami paicunapaj ñahuillatapish mana ricui tucun” nircami.
¿IMATATAJ YACHANA CANCHIJ? Cai mundopica cada 7 gentecunamantami shuj yaricaihuan siempre pasan. Ashtahuantajca África huaquin llajtacunapimi cada 3 personamantaca shuj mana suficiente micunata charin. Caita intindingapaj shuj familiapi yuyashun.Chai familiapica shuj yaya, shuj mama, shuj huahuami can. Pero micunaca ishquipajllami avanzan. Chaimantami yaya o mama mana micunata decidina can. Cai ejemplopi parlashca shinami achca familiacunapica tucui punllacuna cashna llaquita pasan.
¿HUAQUIN GENTECUNACA IMATATAJ NIN? Cai allpapica suficiente micunami pꞌucun. Tucuicuna micunata charichun alli administranallami minishtirin nincunami.
¿CHAI NISHCACUNACA CIERTOCHU CAN? Cai punllacunapica achca alimentomi pꞌucushca y chꞌican chꞌican llajtacunamanmi chai micunacunata cachashca. Chaimantami llajtata mandajcunaca yaricai ama tiyachun chai alimentocunataca alli administrana can. Pero cai tucui huatacunatami mandajcunaca mana imata rurai tucushcacuna.
¿IMATATAJ YUYANGUI? ¿Marcos 13:8-pi nishca shimicunaca ciertochu pajtaricun? ¿Achca tecnología tiyajpipish gentecunaca yaricaihuanchu causashpa catincuna?
Terremoto tiyashcamanta, yaricaicuna tiyashcamantami shujtaj problemacunapish tiyan. Chashnami cai tucuri punllacunapi shujtaj profeciapish pajtaricun.
[Comentario]
“Huaquin huahuacunaca neumonía, diarrea y shujtaj ungüicunamantami huañuncuna. Pero alli micushca cashpaca achca huahuacunami mana chai ungüimanta huañunmancuna” (ANN M. VENEMAN, EX DIRECTORA EJECUTIVA DE UNICEF).
[Reconocimiento]
© Paul Lowe/Panos Pictures
-
-
3. Millai ungüicunaHuillaj 2011 | 1 de mayo
-
-
3. Millai ungüicuna
“Millai ungüicunapishmi tiyanga” (LUCAS 21:11).
● África lado shuj llajtapica macanacui tiyashcamantami gentecunaca achcata sufricurca. Chaipimi Bonzali shuti shuj doctorca shuj centro de saludpi trabajacurca. Paica minapi trabajajcuna Marburgo nishca virushuan contagiarishpa huañucushcamantami paicunata jambingapaj tucuita ruracurca.a Bonzali shuti doctorca autoridadcunatami ayudachun mañashca carca. Autoridadcunaca chuscu quillacuna qꞌuipami ayudai callarircacuna. Pero chaipajca Bonzalica chai virushuan contagiarishpami paipish huañushca carca.
¿IMATATAJ YACHANA CANCHIJ? Achca gentecunami neumonía, diarrea, sida, tuberculosis, paludismo nishca ungüicunata charishcamanta huañushcacuna. Cai pichca ungüicunamantami 2004 huatallapi casi 11 millones gentecuna huañurca. Cada 3 segundosmi shuj persona huañurca.
¿HUAQUIN GENTECUNACA IMATATAJ NIN? Cai mundopi gentecunaca ashtahuanmi mirashca. Chaimantami ashtahuan gentecunaca ungun nincunami.
¿CHAI NISHCACUNACA CIERTOCHU CAN? Cai mundopica ashtahuan gentecunami mirashca. Pero gentecunaca ungüicunata ima shina jambinata, nanaicunata ima shina parachinatami yachashcacuna. Chashna cajpipish gentecunaca ashtahuanmi ungushpa catincuna.
¿IMATATAJ YUYANGUI? ¿Bibliapi nishca shinachu gentecunaca millai ungüicunahuan chꞌimbapuracuncuna?
Terremotocuna, jatun yaricaicuna, millai ungüicuna tiyashcamantami gentecunaca achcata sufrin. Pero achca millones gentecunami familiacuna paicunata cuidanapaj randi maltratashcamanta sufrincuna. Chai profecía ima shina pajtaricujta ricushun.
[Nota]
a Fiebre hemorrágica de Marburgo nishca ungüica ébola virus ungüi partemi can.
[Comentario]
“Shuj león o shujtaj sacha animal shuj personata llaquinaita huañuchishpa micujta ricunaca llaquimi can. Chai shinallatajmi ñucanchijta o shujtajcunata shuj millai ungüi huañuchicujta yachanaca llaqui can” (MICHAEL OSTERHOLM, EPIDEMIÓLOGO).
[Reconocimiento]
© William Daniels/Panos Pictures
-
-
4. Familiapi mana cꞌuyai tiyanchuHuillaj 2011 | 1 de mayo
-
-
4. Familiapi mana cꞌuyai tiyanchu
“Pitapish mana cꞌuyangacunachu” (2 TIMOTEO 3:1-3, Biblia en Quichua Chimborazo, 1989).
● Gales llajtamanta Chris shuti huarmica huasi ucupi maltratashca personacunata ayudashpami trabajan. Paica: “Shuj punllaca shuj huarmimi ñucanchijpajman shamurca. Paitaca yallitaj macashcamantami pi cashcata mana reconocinala carca. Shujtaj huarmicunataca yallitajmi insultashpa maltratashcacuna. Chaimantami chai huarmicunaca ni siquiera ñahuita mana alzancuna” ninmi.
¿IMATATAJ YACHANA CANCHIJ? África lado shuj llajtapica casi 30 por ciento huarmicunatami uchilla cajpica llaquichishpa violashcacuna. Chai llajtallapitajmi tauca cꞌaricunaca huarmicunata macanaca normalmi can nincuna. Pero maijan ladocunapica mana huarmicunallatachu macancuna. Por ejemplo, Canadá llajtapica casi 30 por ciento cꞌaricunatami huarmicunaca macashpa, maltratashpa charishcacuna.
¿HUAQUIN GENTECUNACA IMATATAJ NIN? Huasi ucupica siempremi maltrato tiyashca. Pero cunan punllacunapimi chaimantaca ashtahuan parlancuna nincunami.
¿CHAI NISHCACUNACA CIERTOCHU CAN? Cai punllacunapica ashtahuan gentecunami chai temamanta parlancuna. ¿Pero cusata o huarmita maltratanataca saquishcacunachu? Mana, familiapica ashtahuanmi maltrato tiyashpa catishca.
¿IMATATAJ YUYANGUI? ¿2 Timoteo 3:1 al 3-pi parlashca profeciaca pajtaricunchu? ¿Gentecunaca paicunapaj familiata cꞌuyaihuan tratanataca saquishcacunachu?
Catij profeciaca cai Allpahuanmi ricunata charin. Bibliapi imata nishcata ricushun.
[Comentario]
“Huasi ucupi maltrato tiyashcataca casi pi mana denunciancunachu. Shuj huarmica paipaj cusa casi 35 cutin ña macajpimi recién policiaman huillanataca yuyan” (PORTAVOZ DEL SERVICIO DE AYUDA CONTRA EL MALTRATO DOMÉSTICO DE GALES).
-
-
5. Cai Allpatami llaquichicuncunaHuillaj 2011 | 1 de mayo
-
-
5. Cai Allpatami llaquichicuncuna
‘Cai pachata chingachijcunatami chingachinga’ (APOCALIPSIS 11:18).
● Nigeria llajtamanta Pirri shuti runaca palmamanta rurashca vinotami cꞌatun. Pero paica trabajo illajmi saquirishca. Río Nigerpi yallitaj petróleo jicharishcamantami palmera yuracunaca dañarirca. Paica: “Pescadocunapish huañurcami. Ñucanchij aichapish ungushcami. Ñucanchij riocunapish contaminadomi can. Ima shujtaj trabajota mana charinichu” ninmi.
¿IMATATAJ YACHANA CANCHIJ? Huaquin yachaj runacuna nishca shinaca gentecunaca casi 7 millones de toneladas de basuratami cada huata yacupi shitancuna. Chai basuracunamanta chaupica plasticocunami can. Chaicunaca achca huatacuna pasajpipish yacupica mana chingarinchu. Shinallataj gentecunaca cai Allpata mapayachishpapish caipi tucui imalla tiyashcatami rato tucuchicuncuna. Huaquin yachaj runacunaca gentecuna shuj huatapi cai Allpamanta imalla utilizashca cutin tiyachunca casi shuj huata y mediomi minishtirin nincunami. Australiamanta shuj periodicopi nishca shinaca, “gentecuna mirashpa catijpi, cai Allpapi tucui imalla tiyashcata tucuchishpa catijpica huata 2035-pajca cai Allpa laya ishqui planetacunami minishtiringa” (Sydney Morning Herald).
¿HUAQUIN GENTECUNACA IMATATAJ NIN? Gentecunaca alli preparado, inteligentemi can. Paicunami cai Allpata ima shina cuidanata, allichinata yachancuna ninmi.
¿CHAI NISHCACUNACA CIERTOCHU CAN? Achca gentecunami cai Allpapi ama contaminación tiyachunca tucuita rurancuna. Shinapish cai Allpataca dimastijmi mapayachishpa caticuncuna.
¿IMATATAJ YUYANGUI? ¿Gentecuna cai Allpata ama tucuchichunca Dios ayudachunchu minishtinchij?
Caicamaca ñami pichca profeciacuna pajtaricushcata ricushcanchij. Pero Bibliapica cai tucuri punllacunapica alli huillaicunapish tiyana cashcatami nirca. Ricushun.
[Comentario]
“Shuj sumaj pedazo allpatami charircani. Cunanca llaquinai basureromi tucushca” (CAI SHIMICUNATACA ERIN TAMBERMI PARLARCA. PAICA ESTADOS UNIDOS COSTA SUR LADOPIMI CAUSAN. 2010 HUATAPI GOLFO DE MEXICOPI PETRÓLEO JICHARISHCAMANTAMI CHASHNA NIRCA).
[Recuadro]
¿Dioschu culpata charin?
Bibliapica cai punllacunapi tucui laya llaquicuna tiyanatami huillarca. Shinashpaca ¿Dioschu llaquicunamantaca culpata charin? Caimanta yachangapajca Bibliamanta yachashunchij nishca libropi capítulo 11-ta ricui. Cai librotaca testigo de Jehovacunami rurarca.
[Reconocimiento]
U.S. Coast Guard photo
-
-
6. Mundo enteropimi Diosmanta huillacuncunaHuillaj 2011 | 1 de mayo
-
-
6. Mundo enteropimi Diosmanta huillacuncuna
“Dios mandacun alli huillaitaca, tucui cai pachapi causajcunamanmi huillashpa yachaj chayachishca canga” (MATEO 24:14).
● Vaiatea shuti huarmica océano Pacificopi caruman saquirij shuj uchilla islapimi causan. Chaipica ashalla gentecunami causan. Shinapish testigo de Jehovacunaca Vaiatea huarmiman, paipaj vecinocunaman Diosmanta huillangapajmi chayashcacuna. ¿Imamanta? Testigo de Jehovacunaca tucui llajtacunapimi gentecunaman alli huillaicunata huillanata munancuna.
¿IMATATAJ YACHANA CANCHIJ? Diospaj Gobiernomanta alli huillaicunataca tucui llajtacunapimi huillacuncuna. 2010 huatapica testigo de Jehovacunaca 1.600 millones yalli horascunatami 236 llajtacunapi huillarcacuna. Chai tucui horascunata dividijpica cada Testigomi más o menos 30 minutocunata cada punlla huillashcacuna. Shinallataj 10 huatacunapica 20 millones publicacioncunatami Diosmanta yachachingapaj saquircacuna.
¿HUAQUIN GENTECUNACA IMATATAJ NIN? Achca huatacuna huashamantami gentecunaca Diosmanta ña huillacushca nincunami.
¿CHAI NISHCACUNACA CIERTOCHU CAN? Achca gentecunami Diospaj Shimimanta shujtajcunaman predicanata yuyashcacuna. Pero la mayoriami asha tiempollata, ashalla lugarcunapi huillashcacuna. Pero testigo de Jehovacunaca mundo enteropimi achca millones gentecunaman Diosmanta huillacuncuna. Huaquin mandajcuna, jatun organizacioncuna jarcasha nijpipish Diosmantaca huillashpami catishcacuna (Marcos 13:13).a Shinallataj testigo de Jehovacunaca mana cobrashpami Diosmanta yachachincuna. Publicacioncunatapish gratismi saquincuna. Paicunapaj obra ñaupajman catichunca gentecunami shungumanta cullquita cushpa ayudan.
¿IMATATAJ YUYANGUI? ¿Diosmanta alli huillaicunataca tucui llajtacunapichu huillacuncuna? ¿Cai profecía pajtarishcaca shamuj punllacunapi sumaj causai tiyagrishcatachu ricuchin?
[Nota]
a Caimanta ashtahuan yachasha nishpaca españolpi Fieles ante las pruebas, Los triángulos púrpuras, Los testigos de Jehová se mantienen firmes ante el ataque nazi nishca videocunata ricui. Cai videocunataca testigo de Jehovacunami rurarca.
[Comentario]
“Diospaj munai cajpica paimanta shamuj alli huillaicunataca ima layapish muyundij Allpapimi huillashpa catishun” (ANUARIO DE LOS TESTIGOS DE JEHOVÁ 2010).
-
-
Sumaj causaitami shuyacunchijHuillaj 2011 | 1 de mayo
-
-
Sumaj causaitami shuyacunchij
‘Millaicunaca ñallami mana tiyanga. Alli shungucunami, Dios cusha nishca Allpataca japingacuna. Yallitaj sumaj causaipimi cushicungacuna’ (SALMO 37:10, 11).
¿CAI PROFECIACA pajtarijta ricunata munanguichu? Cai profeciaca pajtaringatajmi. Tucui shunguhuanmi confiai tucungui.
Ñaupa yachaicunapi nishca profeciacuna pajtaricujta ricushpami tucuri punllacunapi causacushcata crinchij. Pero shujtaj profeciacunapishmi tucuri punllacunapi causacushcata ricuchin (2 Timoteo 3:1-5). Yaya Diosca tucurimui punllacunapi imalla pasana cashcata quillcachunmi huaquin runacunaman yuyaita curca. Chaicunamanta yachashpami shuj esperanzata chari tucunchij (Romanos 15:4). Bibliapi nishca profeciacuna pajtarijta ricushpami cunan charishca llaquicunaca ñalla tucurina cashcata yachanchij.
¿Llaqui punllacuna tucurishca qꞌuipaca causaica ima shinashi canga? Diospaj Gobiernomi tucui cai Allpa pachata mandanga (Mateo 6:9, 10). Bibliapi imalla nishcata ricui:
● Yaricai ña mana tiyangachu. ‘Allpapica lutsai muyullatami tarpunga. Chaica tucui urcu puntacunacamami tucuita grano pꞌucunga’ (Salmo 72:16).
● Ungüicuna ña mana tiyangachu. “Caipi causajcunaca: ‘Ungushcami cani’ nishpa pi mana ningacunachu” (Isaías 33:24).
● Cai Allpaca sumajmi tucunga. “Shitashca pambacunapish, chaquishca pambacunapish cushicungacunami. Shitashca pambapish cushicungami. Rosas shinami sisanga” (Isaías 35:1).
Shamuj punllacunapi ima shina causai canamanta parlaj shujtaj profeciacunapishmi tiyan. Chaicunaca pajtaringatajmi. Testigo de Jehovacunaca shamuj punllacunapi sumaj causai tiyanata imamanta crishcatami parlai tucunchij.
-