INTERNETPI BIBLIOTECA Watchtower
Watchtower
INTERNETPI BIBLIOTECA
quichua (chimborazo)
ꞌ
  • Cꞌ
  • cꞌ
  • CHꞌ
  • chꞌ
  • Pꞌ
  • pꞌ
  • Qꞌ
  • qꞌ
  • Tꞌ
  • tꞌ
  • BIBLIA
  • PUBLICACIONCUNA
  • TANDANACUICUNA
  • bt yachai 15 págs. 117-123
  • ‘Congregacioncunatami sinchiyachircacuna’

Can mashcacushcaca mana tiyanchu.

Quishpichihuai, videoca mana ricurinchu.

  • ‘Congregacioncunatami sinchiyachircacuna’
  • “Diospaj Gobiernomanta tucuita” huillashunchij
  • Subtitulocuna
  • Caitapish mashcai
  • ‘Huauquicunata visitanaman tigrashun’ (Hechos 15:36)
  • ‘Paicunaca achcatami pꞌiñarinacurcacuna’ (Hechos 15:37-41)
  • “Timoteomantaca allicunatami parlajcuna carca” (Hechos 16:1-3)
  • ‘Crishcapi sinchiyarishpa, punllanta mirarishpami catircacuna’ (Hechos 16:4, 5)
  • ‘Diospaj shutipimi mana manchashpa huillarcacuna’
    “Diospaj Gobiernomanta tucuita” huillashunchij
  • Joven huauquicuna, Marcospaj, Timoteopaj ejemplota catichij
    Jehová Dios Mandacushcata Huillaj (Yachanapaj) 2025
  • ‘Espíritu santohuan junda cashpami cushicushpa catircacuna’
    “Diospaj Gobiernomanta tucuita” huillashunchij
  • Timoteoca Pablotami ayudarca
    Bibliamanta yachana ñuca libro
“Diospaj Gobiernomanta tucuita” huillashunchij
bt yachai 15 págs. 117-123

YACHAI 15

‘Congregacioncunatami sinchiyachircacuna’

Congregacioncunata visitashpa crishcapi sinchiyachishpami catircacuna

Hechos 15:36-manta 16:5-cama japishcami can

1-3. a) ¿Paita compañachunca Pabloca pitataj agllarca? b) ¿Timoteomantaca imatataj yachanchij? c) ¿Cai capitulopica imatataj yachashun?

PABLOCA Timoteohuan shuj ciudadmanta caishuj ciudadcama viajashpaca sinchi ñancunatami rircacuna. Timoteoca casi 20 huatacunatami charishcanga. Pai viajacushpaca paipaj causana llajta Listra, Iconio llajtacunamanta ashtahuan caruyacushcatami cuentata curca. Apóstol Pablo misionero shina punta viajeta ña rurashcamantami cai viajepipish peligrocuna, problemacuna tiyana cashcataca alli yacharca. Shinapish ¿Timoteoca cai problemacunata ahuantai tucurcachu?

2 Pabloca Timoteopimi confiashcanga. Paica Bernabehuan sinchita rimanacushpa paimanta chꞌicanyarishcata yuyarishpami alli compañerota minishtishcata alli yacharca. Shinallataj Timoteohuan visitagrishca congregacioncunata sinchiyachina cashcata, shuj shinalla trabajana cashcatapishmi alli yacharca.

3 Cai capitulopica pꞌiñanacuicuna tiyajpi ima shina allichinatami ricushun. Shinallataj Pablo paita compañachun imamanta Timoteota agllashcatami intindishun. Ashtahuanpish cunan punllacunapi congregacioncunata visitaj superintendentecuna ima shina ayudashcatapishmi ricushun.

‘Huauquicunata visitanaman tigrashun’ (Hechos 15:36)

4. ¿Pabloca misionero shina imamantataj qꞌuipa viajeta ruranata decidirca?

4 Caishuj capitulopica Pablo, Bernabé, Judas y Silas Antioquiapi huauqui panicunaman circuncisionmanta ima decidishcata huillashpa paicunata sinchiyachingapaj rishcatami ricurcanchij. ¿Qꞌuipaca imataj tucurca? Pabloca Bernabetaca caitami nirca: “Jehová Diospaj shimimanta huillashca llajtacunapi huauquicuna ima shina cajta ricungapaj cunanca visitanaman tigrashun” (Hech. 15:36). Pabloca cunanlla bautizarishcacunata visitanaman rishpapish ashtahuantajca Jerusalenpi apostolcunapish, ancianocunapish ima decidishcata huillangapajmi qꞌuipa viajeta rurarca (Hech. 16:4). Shinallataj superintendente shina Pabloca huauqui panicunapaj feta sinchiyachingapajmi rirca (Rom. 1:11, 12). Punta siglopi cuerpo gobernantepi sirvij apostolcuna, ancianocunaca congregacioncunata ima shina pushana cashcatami ricuchircacuna. ¿Cunan tiempopi testigo de Jehovacunaca ima shinataj paicunapaj ejemplota catinchij?

5. ¿Cuerpo Gobernanteca ima shinataj congregacioncunaman instruccioncunata, animotapish cuncuna?

5 Cunan tiempopi Diospaj pueblota pushangapaj Jesucristoca testigo de Jehovacunapaj Cuerpo Gobernantetami utilizan. Cuerpo Gobernantepi sirvij ungidocunaca cartacunahuan, internetpi llujshishca, imprimishca publicacioncunahuan, shujtaj cosascunahuanpishmi instruccioncunata, animotapish cuncuna. Ashtahuanpish muyundij allpapi tiyaj congregacioncunata visitachunca achca ancianocunata superintendente de circuito shina sirvichunmi agllashcacuna.

6, 7. ¿Superintendente de circuito huauquicunaca imacunallatataj rurancuna?

6 Cunan tiempopi superintendentecunaca huauqui panicunata espiritualmente animangapajmi visitancuna. ¿Ima shina? Punta siglopi rurashca shinallatajmi Pablopaj ejemplota catincuna. Pabloca Timoteotaca: “Diospaj shimitaca alli tiempopipish, llaqui tiempopipish utca huillai. Shuj alli yachachij shina tucui pacienciahuan sinchita cunai, sinchita rimai, aconsejai”. Shinallataj “alli huillaicunata huillashpa cati” nircami (2 Tim. 4:2, 5).

7 Apóstol Pablopaj consejota catishpami superintendente huauquicunaca cazarashca cashpaca paipaj huarmihuan congregacionpi huillashpa apoyancuna. Paicunaca alli yachachijcuna cashcamantami huauqui panicunata animancuna (Rom. 12:11; 2 Tim. 2:15). Ashtahuanpish cꞌuyaita ricuchishpami paicunallapi mana yuyashcata ricuchincuna. Tamyapi, rupai punllacunapi, peligroso ñancunata viajashpami achcata ayudancuna (Filip. 2:3, 4). Shinallataj discursocunata cushpami huauqui panicunata yachachishpa, consejashpa animancuna. Paicuna alli rurashcacunata ricushpaca tucuicunami paicunapaj ejemplota catisha ninchij (Heb. 13:7).

‘Paicunaca achcatami pꞌiñarinacurcacuna’ (Hechos 15:37-41)

8. ¿Pablo congregacioncunata cutin visitanata nijpica Bernabeca imatataj yuyarca?

8 Congregacioncunata cutin visitanaca Bernabepajpish allimi ricurirca (Hech. 15:36). Bernabeca Pablohuan congregacioncunata ña visitashcamantami huauqui panicunataca alli rijsircacuna (Hech. 13:2–14:28). Chaimantami ishquindij congregacioncunata cutin visitanaca alli carca. Pero Hechos 15:37-pica: “Bernabeca Marcos nishca Juantami paicunahuan pushashun nirca”. Caipi ricushca shinaca Bernabemi paipaj primo Marcosta pushangapaj ña decidishca carca.

9. ¿Pablopish, Bernabepish imamantataj pꞌiñanacurcacuna?

9 Apóstol Pabloca Marcostaca mana pushanata munarcachu. Bibliapica: “Panfilia llajtapi saquirishpa paicunahuan mana huillanaman rishcamantami Pabloca Marcos nishca Juantaca mana pushasha nirca” (Hech. 15:38). Marcosca Pablotapish, Bernabetapish punta viajepica mana ultimocama compañarcachu (Hech. 12:25; 13:13). Paica Panfiliapi cashpami paicunata saquishpa Jerusalenman tigrarca. Imamanta chaita rurashcataca Bibliapica mana ninchu. Chaimi Pabloca Marcos mana responsable cashcata yuyarca. Chaimantami paipi confianata saquirca.

10. ¿Pablopish, Bernabepish mana de acuerdo cashpaca imatataj rurarcacuna?

10 Bernabé Marcosta pushasha nishcamantami Pabloca pꞌiñarirca. Cutin Pablo Marcos richun mana saquisha nishcamantami Bernabeca pꞌiñarirca. Hechos 15:39-pica: ‘Paicunaca achcata pꞌiñarinacushpami cada quien paicunapaj ladota rircacuna’ ninmi. Bernabeca Marcosta pushashpami barcopi Chipre llajtaman rirca. “Cutin Pabloca Silastami paihuan richun agllarca. Chai qꞌuipami huauquicunaca Pablota cuidachun Jehová Diosta mañarcacuna. Chai huashaca Pablopish, Silaspish rircallacunami” (Hech. 15:40). “Paicunaca Siria, Cilicia llajtacunata pasashpami chaipi caj congregacioncunata sinchiyachishpa rircacuna” (Hech. 15:41).

11. ¿Shujtajcunahuan cutin alli apanacungapajca ima cualidadcunatataj minishtinchij?

11 Pablohuan, Bernabehuan ima tucushcata ricushpami tucuicuna juchayujcuna cashcata yuyarinchij. Paicunaca cuerpo gobernantemanta cachashcacunami carca. Qꞌuipaca Pablopish cuerpo gobernantepimi sirvishcanga. Paicunaca alli apanacushpapish ratomi pꞌiñarinacurcacuna. Shinapish ¿pꞌiñarishcacunallachu catircacuna? Mana. Paicunaca juchayujcuna cashpapish Jesuspaj ejemplota catishpami cutin alli apanacurcacuna. Chashnami humildes cashcata ricuchircacuna (Efes. 4:1-3). Asha huatacuna qꞌuipacarin Pablopish, Marcospish cutinmi tandalla trabajarcacuna (Col. 4:10).a

12. ¿Pablomanta, Bernabemantapish ancianocunaca imatataj yachai tucuncuna?

12 Pablopish, Bernabepish rato coleraj shina cashcataca mana rijsishcacunachu carca. Por ejemplo, Bernabeca José shutimi carca. Paica cꞌuyaj, generosomi carca. Chaimantami apostolcunaca paitaca Bernabé nishpa shutichircacuna. “Bernabé shutica ‘cushichijpaj churi’ nisha ninmi” (Hech. 4:36). Pablopish cꞌuyaj, alli trataj runami carca (1 Tes. 2:7, 8). Cunan punllacunapica ancianocunapish, superintendente de circuitocunapish Pablo, Bernabé shinallatajmi congregacionpi tucuicunata humildadhuan, cꞌuyaihuan tratangapaj esforzarina can (1 Ped. 5:2, 3).

“Timoteomantaca allicunatami parlajcuna carca” (Hechos 16:1-3)

13, 14. a) ¿Timoteoca pitaj carca? b) ¿Pabloca Timoteotaca ima shinataj rijsirca? c) ¿Pabloca Timoteo ima shina cashcatataj yachaj chayarca? d) ¿Timoteoca ima responsabilidadtataj chasquirca?

13 Pabloca qꞌuipa viajepica Romapi Galacia llajtamanmi rirca. Chaipica achca congregacioncunami ña tiyarca. Hechos 16:1-pica: “Pabloca Derbe llajtaman, qꞌuipaca Listra llajtamanmi chayarca. Listra llajtapica Jesusta catij Timoteo shuti jovenmi causarca. Paica Jesusta catij judía huarmipaj churimi carca. Cutin paipaj yayaca griegomi carca” ninmi.b

14 Pabloca punta viajepimi Timoteotapish, paipaj familiatapish rijsirca. Chaica huata 47-pimi cashcanga. Shinapish ishqui o quimsa huatacuna huashami Timoteotaca ashtahuan rijsirca. Listra congregacionmanta, Iconio congregacioncama 30 kilometrocuna carupi cashpapish “Timoteomantaca allicunatami parlajcuna carca” (Hech. 16:2). Espíritu santo ayudajpimi ancianocunaca Timoteomanca, Pablotapish, Silastapish ayudachun shuj jatun responsabilidadta curcacuna (Hech. 16:3).

15, 16. ¿Timoteoca ima cualidadcunatataj ricuchirca?

15 ¿Timoteo joven cajpipish paimantaca imamantataj allicunata parlajcuna carca?, ¿yachaj cashcamanta, alli ñahuita charishcamanta? Huaquin gentecunaca ñahui ricushcallatami ricuncuna. Profeta Samuelpish shuj cutinca ñahui ricushcallatami ricurca. Chaimantami Jehová Diosca: “Mandaj Diosca runacuna ricuj shinallaca mana ricunchu. Runaca paipaj ñahui ricushcallatami ricun. Ashtahuanpish Mandaj Diosca shungu ima shina cashcatami ricun” nishpa yuyachirca (1 Sam. 16:7). Timoteoca alli cualidadcunata charishcamantami huauqui panicunapaj ñaupajpi alli ricurirca.

16 Huaquin huatacuna qꞌuipa Pabloca Timoteo sinchita trabajaj, cꞌuyaj, mana paillapi yuyaj, responsabilidadcunata alli pajtachij cashcatami parlarca (Filip. 2:20-22). Ashtahuanpish “mana nij tucushpalla feta” charishcatami ricuchirca (2 Tim. 1:5).

17. ¿Jovencunaca ima shinataj Timoteopaj ejemplota cati tucuncuna?

17 Cunan punllacunapish achca jovencunaca Timoteopaj ejemplota catishpami Jehová Diospaj ñaupajpi alli ricurincuna (Prov. 22:1; 1 Tim. 4:15). Timoteo shinami sinchi feta charishcata, mana nij tucujcuna cashcata ricuchincuna (Sal. 26:4). Chashnami jovencunaca congregacioncunapi achcata ayudancuna. Cai jovencuna publicadorcuna tucushpa bautizarijta ricushpami cushilla sintirinchij.

‘Crishcapi sinchiyarishpa, punllanta mirarishpami catircacuna’ (Hechos 16:4, 5)

18. a) ¿Pabloca Timoteohuan ima asignacioncunatataj pajtachirca? b) ¿Congregacioncunaca ima bendicioncunatataj chasquircacuna?

18 Pabloca Timoteohuan achca huatacunatami huillarca. Paicunaca cuerpo gobernantemanta asignacioncunatami alli pajtachircacuna. Por ejemplo, “paicunaca llajtan llajtan ricushpami apostolcuna, ancianocuna Jerusalenpi imata decidishcata cazuchun huauqui panicunaman huillashpa rircacuna” (Hech. 16:4). Congregacioncunaca chai mandashcacunata chasquishpami “crishcapi sinchiyarishpa, punllanta mirarishpa catircacuna” (Hech. 16:5).

19, 20. ¿Ñucanchijta pushajcunataca imamantataj cazuna canchij?

19 Cunan punllacunapish testigo de Jehovacunaca congregacionpi “ñaupajman pushajcunata” cazushpami achca bendicioncunata charishcanchij (Heb. 13:17). Cai pacha cambiashpa caticushcamantami ‘alli cazuj, alli yuyaiyuj sirvij’ huauquicunata alli uyashpa cazuna canchij (Mat. 24:45; 1 Cor. 7:29-31). Chashnami sinchi feta charishpa, cai pachapaj mana alli ruraicunamantapish caruyashun (Sant. 1:27).

20 Cai tiempopi Cuerpo Gobernante huauquicuna, ancianocunaca, punta siglopi causashca apóstol Pablo, Bernabé, Marcos, shujtaj ungidocuna shinallatajmi juchayujcuna can (Rom. 5:12; Sant. 3:2). Chashna cashpapish Bibliapi yachachishcacunata catishcamanta, apostolcuna shina rurashcamantapishmi paicunapi confiana canchij (2 Tim. 1:13, 14). Chashnami congregacioncunaca “crishcapi sinchiyarishpa, mirarishpa” catingacuna.

TIMOTEOCA HUILLANAPIMI ‘SINCHITA TRABAJARCA’

Timoteoca 11 huatacunatami apóstol Pablota ayudarca. Timoteo sinchita trabajaj cashcamantami paimanta parlashpaca Pabloca: “Pai shina allita rurajtaca pi shujtajta mana charinichu. Paimi tucui shunguhuan cancunamantaca sustarin”. ‘Ashtahuanpish Timoteo allita ruraj cashcataca cancunaca yachanguichijmi. Paica alli huillaicunata huillangapaj sirvij runa shina sinchitami ñucahuan trabajashca’ nirca (Filip. 2:20, 22). Timoteo huillangapaj esforzarishcamantami Pabloca paitaca achcata cꞌuyarca. Ñucanchijpajpish shuj alli ejemplomi can.

Timoteo.

Timoteopaj yayaca griego, paipaj mamaca judiami carca. Listra llajtapimi huiñashcanga. Paitaca huacharishcamantapachami paipaj mama Eunice, paipaj abuela Loidapish Bibliamanta yachachircacuna (Hech. 16:1, 3; 2 Tim. 1:5; 3:14, 15). Paicunaca punta cutin Pablo Listra llajtata visitajpimi Jesusta catijcuna tucushcangacuna.

Apóstol Pablo cutin Listra llajtaman tigrajpica Timoteoca ñami 20 huatacunata charishcanga. “Listramanta, Iconiomanta huauquicunaca Timoteomantaca allicunatami parlajcuna carca” (Hech. 16:2). Timoteomanta huillashca profeciacunapi yuyashpami Pablopish, ancianocunapish shuj importante trabajota rurachun mingarcacuna (1 Tim. 1:18; 4:14; 2 Tim. 1:6). Apóstol Pablotami huillanapi ayudana carca. Paica paipaj familiata saquishpami rina carca. Shinallataj judiocunaman Diosmanta huillashpa ama ñitcachingapajmi circuncisionta rurarca (Hech. 16:3).

Timoteoca achcatami viajarca. Puntapica Pablohuan, Silashuanmi Filipos llajtapi huillarca. Qꞌuipaca Silashuan Berea llajtapimi huillarca. Chai huashaca paillami Tesalónica llajtapi huillanaman rirca. Qꞌuipaca Corinto llajtapi cutin Pablohuan tandanacushpa Tesalonicamanta huauqui panicuna cꞌuyaimanta llaquicunata ahuantashpa caticushcatami huillarca (Hech. 16:6–17:14; 1 Tes. 3:2-6). Apóstol Pabloca Corinto congregacionmanta mana alli noticiacunata uyashpaca cutin Timoteota chaiman cachanatami yuyarca (1 Cor. 4:17). Chai qꞌuipaca Erasto huauquihuanmi Macedonia llajtaman cacharca. Pablo romanocunapaj cartata quillcacujpica Timoteoca ñami cutin Corintopi paihuan carca (Hech. 19:22; Rom. 16:21) Timoteoca alli huillaicunata huillangapajca cai llajtacunamanmi rirca.

Timoteopajca chai mingashcacunata pajtachinaca mana jahuallachu cashcanga. Chaimantami Pabloca paita animangapajca: “Can joven cashcallamanta canta mana valichichunca ama saquingui” nirca (1 Tim. 4:12). Shinapish Pabloca sinchi problemacunata charij congregacionmanmi Timoteota cacharca. Paicunata pai ayudai pudishcapimi seguro carca. Pabloca Timoteotaca: “Huaquin runacunata panda yachaicunata ama yachachichun nishpa sinchita cunachunmi mañani” nircami (1 Tim. 1:3). Shinallataj ancianocunata, siervo ministerialcunatapish nombrachun autoridadtami curca (1 Tim. 5:22).

Timoteoca alli cualidadcunatami charirca. Chaimanta Timoteoca Pablopajca shuj amigota yallimi carca. Pabloca shuj churita shinami cꞌuyaitaca ricuchij carca. Chaimanta Pabloca: ‘Can huacashcata yuyarishpami ricunata munani, canmantapish Diosta rogarishpami mañacuni’ nishpami Timoteoman escribirca. Shinallataj Timoteo ‘huijsa nanaihuan cashcamanta, cada rato ungujlla cashcamanta’ imata rurana cashcatami shuj yaya shina consejarca (1 Tim. 5:23; 2 Tim. 1:3, 4).

Pablo Roma llajtapi punta cutin carcelpi cajpica Timoteopish paihuanmi carca. Shinapish paipishmi shuj tiempoca carcelpi carca (Filem. 1; Heb. 13:23). Alli apanacuj cashcamantami apóstol Pabloca ña huañunalla cashpaca: “Ima laya tucushpapish ñucata ricunaman utca shamui” nishpa rogarca (2 Tim. 4:6-9). Shinapish Bibliapica Timoteo paipaj cꞌuyashca amigota ricungapaj chayashcataca mana ninchu.

MARCOSCA IMPORTANTE MINGASHCACUNATAMI CHASQUIRCA

Marcos o Juan Marcos nishca jovenmi Jesusta japishca tutapica “lino churanata shitashcahuan lluchulla callpashpa” rirca (Mar 14:51, 52). Marcos chai tutapi lluchulla callpashpa rishcataca, ¿imamantataj ninchij? Pai quillcashca Marcos librollapimi chai tutapi paihuan ima tucushcata parlan. Shinaca Marcospish chai tutapimi Jesushuan cashcanga.

Marcosca yuyajlla runata uyashpami notasta japicun.

11 huatacuna qꞌuipa Herodes Agripa Jesusta catijcunata llaquichicujpimi, Jerusalenpi caj huauqui panicunaca Marcospaj mama Mariapaj huasipi tandanacushpa “achcacunaca Diosta mañacurcacuna”. Dios paipaj poderhuan carcelmanta llujshichijpimi Pedroca paipaj mamapaj huasiman rirca (Hech. 12:12). Marcosca paipaj mamapaj huasipi tandanacuicunata rurangapaj utilizashcata ricushpami huiñashcanga. Chaipimi Jesusta punta catijcunata alli rijsishpa paicunapaj ejemplota catishcanga.

Juan Marcosca punta siglopi tiyaj congregacioncunapi sirvij superintendente huauquicunahuan sinchitami trabajarca. Bibliapi nishca shinaca Juan Marcosca paipaj primo Bernabehuan, Pablohuanpish Antioquía de Siriaman compañashpami rirca (Hech. 12:25). Qꞌuipataca misionero shina Pablopaj punta viajepipish compañarca. Puntapica Chipre islaman, qꞌuipataca Asia Menor llajtamanmi compañarca. Shinapish chaiman chayashpaca Jerusalenmanmi tigrarca. Imamanta tigrashcataca mana yachanchijchu (Hech. 13:4, 13). Hechos capítulo 15-pica Marcosmanta Bernabepish, Pablopish pꞌiñarinacushcatami ricuchin. Chaimi Bernabeca Marcoshuan Chipre llajtaman huillashpa catingapaj ishquindij rircacuna (Hech. 15:36-39).

Huata 60 o 61-pajca chai pꞌiñanacushcataca ñami cungarishcacuna carca. Pablo Romapi prezupi cashpa Colosas llajtapi caj huauqui panicunaman escribishpaca Marcoshuan cutin trabajacushcamantami ricuchirca. Paica: “Aristarcopish, Bernabepaj primo Marcospishmi saludocunata cachancuna (cancunata ricunaman rijpica Marcostaca ña mandashca shinallatajmi alli chasquina canguichij)” nircami (Col. 4:10). Caipi nishca shinaca Marcostami Pabloca Colosas congregacionman cachanata yuyacurca.

Casi huata 62-manta 64-cama Marcosca Babilonia llajtapimi Pedrohuan trabajacurca. Capítulo 10-pica Marcosca Pedrohuan alli apanacushcatami ricuchin. Pedroca “ñuca churi” nishpami Marcostaca nij carca (1 Ped. 5:13).

Huata 65-pajca Pabloca cutinmi Romapi prezu carca. Chaimi Timoteo Éfeso llajtapi cajpica paimanca cashna nishpami escribirca: “Marcosta canhuan pushamui. Paica Diospaj obrata ruranapica achcatami ñucata ayudanga” (2 Tim. 4:11). Marcosca chaita uyashcahuanmi Éfeso llajtamanta Romacama rishcanga. Ayudangapaj listo cashcamantami Pablopish, Bernabepish, Pedropish paitaca achcatami cꞌuyajcuna carca.

Marcosca Jehová Diospaj ayudahuan paipaj shutita charij librota quillcana privilegiotapishmi charirca. Huaquincunaca Marcos cai librota quillcachunca Pedromi paiman informacionta cushpa ayudashcanga nincunami. ¿Imamanta? Marcos quillcashca libropi tiyaj informaciontaca propio ñahuillahuantaj ricujcunallami chashna huillanman carca. Marcosca Romapi cashpami Marcos librota quillcashcanga. Babiloniapi Pedrohuan cashpaca mana quillcashcangachu. Ashtahuanpish Marcosca mana judiocunapi yuyashpami cai libropica achca shimicunata latín shimipi quillcashcanga. Hebreo shimimantapish huaquin sinchi yuyaicunata traducishpa mana judiocuna intindichun nishpami chashna quillcashcanga.

a “Marcosca importante mingashcacunatami chasquirca” nishca recuadrota ricui.

b “Timoteoca huillanapimi ‘sinchita trabajarca’” nishca recuadrota ricui.

    Quichua Chimborazo Publicacioncuna (2008-2026)
    Llujshingapaj
    Yaicungapaj
    • quichua (chimborazo)
    • Shujtajcunaman cachai
    • Configuración
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Caita Yuyari
    • Huaquichishca Datocuna
    • Can nishca shina configurai
    • JW.ORG
    • Yaicungapaj
    Shujtajcunaman cachai