INTERNETPI BIBLIOTECA Watchtower
Watchtower
INTERNETPI BIBLIOTECA
quichua (chimborazo)
ꞌ
  • Cꞌ
  • cꞌ
  • CHꞌ
  • chꞌ
  • Pꞌ
  • pꞌ
  • Qꞌ
  • qꞌ
  • Tꞌ
  • tꞌ
  • BIBLIA
  • PUBLICACIONCUNA
  • TANDANACUICUNA
  • bt yachai 14 págs. 108-115
  • ‘Shuj yuyaillami tucurcacuna’

Can mashcacushcaca mana tiyanchu.

Quishpichihuai, videoca mana ricurinchu.

  • ‘Shuj yuyaillami tucurcacuna’
  • “Diospaj Gobiernomanta tucuita” huillashunchij
  • Subtitulocuna
  • Caitapish mashcai
  • “Cai shimicunaca profetacuna quillcashcapi nishca shinallatajmi” (Hechos 15:13-21)
  • ‘Huaquin runacunatami agllashpa cacharcacuna’ (Hechos 15:22-29)
  • ‘Sumaj shimicunahuan animashcamantami cushicurcacuna’ (Hechos 15:30-35)
  • ¿Cuerpo Gobernanteca imatataj ruran?
    ¿Picunataj Jehová Diospaj munaita rurancuncuna?
  • ¿Diospaj pueblotaca pitaj pushacun?
    Jehová Dios Mandacushcata Huillaj (Yachanapaj) 2017
  • “Sinchitami rimanacurcacuna”
    “Diospaj Gobiernomanta tucuita” huillashunchij
  • ¿“Alli cazuj alli yuyaiyuj sirvijca” imatataj ruran?
    Huiñai huiñaita cushilla causai Bibliamanta yachai
Ashtahuan ricui
“Diospaj Gobiernomanta tucuita” huillashunchij
bt yachai 14 págs. 108-115

YACHAI 14

‘Shuj yuyaillami tucurcacuna’

Apostolcunapish, ancianocunapish shuj alli decisionta japishcamantami congregacioncunaca tandalla sirvishpa catircacuna

Hechos 15:13-manta 35-cama japishcami can

1, 2. a) ¿Punta siglopi cuerpo gobernanteca ima tapuicunatataj cutichina carca? b) ¿Alli decisionta japingapajca ima ayudataj charircacuna?

TUCUICUNAMI shuj alli decisionta japingapaj sustarishpa shuyarcacuna. Apostolcunapish, ancianocunapish Jerusalenpimi tandanacushcacuna carca. Paicunapaj ñahuicunata ricunacushpami alli decisionta japina cashcata intindircacuna. Cuerpo gobernanteca circuncisionmantami cai tapuicunata cutichina carca: ¿Jesusta catijcunaca Moisesman cushca leyta cazunachu can?, ¿judiocunaca Jesusta catij mana judiocunamanta chꞌican cashcatachu ricuchina can?

2 Circuncisionmanta cai huauquicunaca ñami tucuita parlanacurcacuna. Paicunaca profeciacunamanta, huaquin mana judiocunata Jehová Dios paita sirvichun ña chasquishcamantapishmi parlanacurcacuna. Alli decisionta japingapajca ñami tucuita ricushcacuna carca. Jehová Diosca paipaj espíritu santohuanmi ima decisión japinata ña ricuchirca. Pero ¿chai decisionta apoyanata decidircacunachu?

3. ¿Imamantataj Hechos capítulo 15-ta alli intindina canchij?

3 Jehová Dios nishcata catingapajca apostolcunapish, ancianocunapish mana manchashpa feta charishcatami ricuchina carcacuna. ¿Imamanta? Chai decisionta japishcamantami religionta pushaj judiocunaca Jesusta catijcunata mana ricunayachinman carca. Moisesman cushca leyta cazunata mana saquisha nij huauqui panicunapishmi paicunapaj contra tucunman carca. Chaipica ¿cuerpo gobernanteca imatataj rurarca? Paicuna ima decidishcata yachashpami cunan punllacunapish testigo de Jehovacunapaj Cuerpo Gobernante paicunapaj ejemplota ima shina caticushcata yachashun. Chashnami problemacunata charishpa manaraj imata decidishpaca paicunapaj ejemplota catishun.

“Cai shimicunaca profetacuna quillcashcapi nishca shinallatajmi” (Hechos 15:13-21)

4, 5. ¿Ima decidishcata alli intindichingapajca Santiagoca ima profeciamantataj parlarca?

4 Decidishca qꞌuipaca Jesuspaj lahuauqui Santiagomi parlai callarirca.a Paimi cai tandanacuita pushashcanga. Paica cuerpo gobernante decidishcahuan de acuerdo cashpami chashna nirca: “Huauquicuna, ñucata uyapaichij. Symeón parlashca shinaca cunanca shujtaj llajtamanta gentecunatami Diosca chasquicun. Paicunapuramantami paipaj shutita charichun shuj llajtata agllai callarishca. Cai shimicunaca Profetacuna quillcashcapi nishca shinallatajmi” (Hech. 15:13-15).

5 Santiagoca Simón Pedro (Symeón), Bernabé y Pablo ima nishcata uyashcamantami huaquin versocunata yuyarishcanga. Chai versocunahuanmi imamanta chai decisionta agllashcata intindichirca (Juan 14:26). Imata decidishcaca ‘profetacuna quillcashcacunahuan’ de acuerdomi can nishpami Santiagoca intindichirca. Chaita intindichishca qꞌuipami Hebreopi Quillcashcacunamanta Amós 9:11 y 12-pi nishcata parlarca (Amós librota, caishuj librocunatapish “Profetacunapaj quillcashcacuna” nishpami rijsincuna), (Mat. 22:40; Hech. 15:16-18). Santiago parlashca shimicunaca Amós parlashca shimicunahuanca mana igualchu can. Santiagoca Hebreopi Quillcashcacunamanta griego shimiman traducishca Septuagintamanta japishcamantami chashna nishcanga.

6. ¿Circuncisionmanta alli decidichunca Bibliaca ima shinataj ayudarca?

6 Amós profeciapi Jehová Diosca: “Davidpaj shayachishca carpa huasitaca cutin shayachishami” nirca. Chai shimicunaca Davidpaj familiamanta Mesías shamuna cashcatami ricuchirca. Paimi mandana carca (Ezeq. 21:26, 27). Shinaca ¿Diosca israelitacuna cutin pai agllashca llajta cashcatachu nicurca? Mana. Amosca: ‘Tucui llajtamanta gentecunami Diospaj shutita apanga’ nircami. Pedropish: ‘Diosca paicunapaj shunguta chuyayachishca. Chashnami Jesusta catij judiocunapish, Jesusta catij mana judiocunapish chashnallataj cashcata ricuchishca’ nircami (Hech. 15:9). Shinaca Diosca judiocunapish, mana judiocunapish paipaj Gobiernopi bendicioncunata chasquichunmi munan (Rom. 8:17; Efes. 2:17-19). Profeciacunapica mana judiocuna, jahua pacha Gobiernopi cangapaj circuncisionta rurana cashcata o judiocunapaj yachachishcata catina cashcataca mana huillanchu.

7, 8. a) ¿Santiagoca ima nishpataj tucuchirca? b) ¿Santiagoca ‘ñuca yuyaipi’ nishpaca imatataj nisha nirca?

7 Profeciacunapish, huauquicunapish ima nishcata ricuchishca huashami Santiagoca: “Ñuca yuyaipica shujtaj llajtamanta gentecuna Diosta sirvisha nijpica mana pꞌiñachina canchij. Ashtahuanpish rurashcalla dioscunaman cushcacunamanta, sipishpalla huañuchishca animalcunata micunamanta, huainayanamanta, yahuarmantapish jarcaringuichij nishpami quillcana canchij. Moisesca ñaupa tiempomanta cunan punllacamami cada llajtapi huillajcunata charishca. Gentecuna uyachunmi Moisés quillcashcacunataca tucui sábado punllacunata sinagogacunapi liyincuna” nishpa tucuchirca (Hech. 15:19-21).

8 Chai tandanacuita pushacushcamanta Santiagoca ‘ñuca yuyaipi’ nishpaca, ¿pai imata yuyashcata rurana cashcatachu nisha nirca? Mana. Paica profeciacuna, huauquicuna ima nishcata ricuchishpami apostolcunata, ancianocunatapish alli decidichun ayudarca.

9. ¿Santiago nishcacunaca ima shinataj ayudarca?

9 Apostolcunapish, ancianocunapishmi Santiago ima nishcata chasquircacuna. ¿Santiago nishcacunaca imamantataj alli carca? Puntapica ‘shujtaj llajtamanta Diosta sirvisha nij gentecuna Moisesman cushca leyta’ pajtachingapaj mana obligados cashcatami ricuchirca (Hech. 15:19). Shinallataj Santiago nishcacunaca ‘Moisés quillcashcacunata tucui sabadocunata sinagogacunapi uyaj judiocunapaj concienciata respetashcatami ricuchirca (Hech. 15:21).b Ultimopica, Jesusta catij judiocunapish, shujtaj llajtamanta Jesusta catijcunapish tandalla cachunmi ayudarca. Ashtahuancarin Santiago nishcacunaca Jehová Diostami cushichirca. Cuerpo gobernanteca chai decisionta agllashpami Diospaj pueblo tandalla cachun ayudarca. Cai tiempopi congregacioncunapajca shuj alli ejemplomi can.

Albert Schroeder huauquimi 1998 huatapi tiyashca jatun tandanacuipi can.

10. ¿Punta siglopi rurashca shinallataj Cuerpo Gobernanteca imatataj ruran?

10 Yachai 13-pica punta siglopi cuerpo gobernante rurashca shinallataj cunan punllapish testigo de Jehovacunapaj Cuerpo Gobernante Diospaj ayudata, congregacionta pushaj Jesuspaj ayudata mashcashcatami ricurcanchij (1 Cor. 11:3).c ¿Diospaj, Jesuspaj ayudata charingapajca imatataj ruran? Huauqui Albert Schroederca ima nishcata ricushun. Paica 1974 huatamanta 2006 marzo quillacamami Cuerpo Gobernantepi sirvirca. Paica: “Cada miércoles punllami Cuerpo Gobernanteca tandanacuncuna. Paicunata pushachunca Jehová Diostami espíritu santota cuchun mañancuna. Ima temamanta parlashpa, ima decisionta japishpaca Bibliahuan de acuerdo cachunmi esforzarincuna” nircami. Milton Henschel huauquipish Cuerpo Gobernantepimi sirvirca. Paica 2003 marzo quillapimi huañurca. Paica Escuela de Galaad clase101-manta graduarishcacunataca: “¿Cai allpapi tiyaj religioncunamantaca picunataj manaraj imata decidishpa Bibliapi ima nishcata ricungapaj tandanacuncuna?” nishpami tapurca. Chaitaca ni pi mana rurancunachu.

‘Huaquin runacunatami agllashpa cacharcacuna’ (Hechos 15:22-29)

11. ¿Ima decidishcata tucui congregacioncuna yachaj chayachunca imatataj rurarcacuna?

11 Circuncisionmanta ima decidishcahuan tucuicunami de acuerdo carca. Shinapish congregacioncunapi chai decisionta pajtachichun ima decidishcata achijta, cꞌuyaihuanmi huillana carcacuna. ¿Ima shinataj chaita rurarcacuna? Bibliapica: ‘Apostolcunapish, ancianocunapish, tucui congregacionpish paicunapuramanta ishqui runacunata agllashpa, Antioquía llajtaman Pablohuan, Bernabehuanpish cachanatami yuyarircacuna. Chashnami Barsabás nishca Judasta, Silastapish paicunahuan cacharcacuna. Cai ishqui runacunaca huauquicunapurapi ñaupajman pushajcunami carca’ ninmi. Ashtahuanpish apostolcuna, ancianocunapish shuj cartata quillcashpami Antioquía, Siria y Cilicia congregacioncunapi liyichun cacharcacuna (Hech. 15:22-26).

12, 13. a) ¿Judaspish, Silaspish cachashcamantaca imataj tucurca? b) ¿Imamantataj Cuerpo Gobernantepaj cartaca alli carca?

12 Judas y Silasca “huauquicunapurapi ñaupajman pushajcunami carca”. Chaimantami paicuna ima decidishcata congregacioncunapi huillachunca alli carca. Congregacioncunaman chuscu huauquicunata cachashpami, agllashca decisionca cuerpo gobernantemanta shamushcata ricuchirca. Judas y Silasta cachashcamantami Jerusalenpi causaj judiocunaca shujtaj llajtamanta Jesusta catij mana judiocunahuan alli apanacui pudircacuna. Cuerpo gobernanteca cai huauquicunata congregacioncunaman cachashpaca alli yachaj, cꞌuyaj cashcatami ricuchirca. Chashnami Diosta sirvijcuna alli, tandalla Diosta sirvichun ayudarca.

¿CUERPO GOBERNANTECA IMA SHINATAJ ORGANIZASHCA CAN?

Punta siglopi Jesusta catijcuna shinallatajmi testigo de Jehovacunapish Cuerpo Gobernantepi huauquicuna ñucanchijta pushachun saquinchij. Paicunaca cada semanami tandanacuncuna. Seis comitecunapimi sirvincuna. Cada unomi chꞌican chꞌican responsabilidadcunata pajtachincuna.

  • Comité de Coordinadorespi huauquicunaca autoridadcuna nishca shina tucui legal cachunmi ricuncuna. Chashnallataj ñucanchij crishcacunata noticierocunapi, Internetpi minishtishca horaspi huillangapaj listomi cancuna. Ashtahuanpish llaqui atraso japijpi, contracuna llaquichijpi, shujtaj llaquicuna tiyajpipish ayudangapajmi listos cancuna.

  • Comité de Enseñanzapi huauquicunaca tandanacuicunapi, jatun tandanacuicunapipish, ima yachanata fotocunata, videocunata, audiocunatapishmi preparancuna. Escuela de Galaadpi, escuela de Precursorpi, Betelpi sirvijcuna ima yachagrishcatami preparancuna.

  • Comité de Personalpi huauquicunaca Betelpi sirvij huauqui panicuna espiritualmente, paicunapaj saludpish alli cachunmi cuidancuna. Betelpi sirvichunmi solicitudcunatapish aprobancuna.

  • Comité de Publicacionpi huauquicunaca Bibliamanta publicacioncunata imprimishpa, edicionta rurashpami cachancuna. Paicunaca testigo de Jehovacunapaj imprentacunata, propiedadcunatapish administrancuna. Chashnallataj sucursalcunata, Tandanacuna Huasicunatapish shayachichunmi organizancuna. Shinallataj shungumanta cushca contribucioncunatapish alli utilizachunmi ricuncuna.

  • Comité de Redaccionpi huauquicunaca congregacioncunapaj, caishuj gentecunapajpish publicacioncunatami preparancuna. Bibliamanta tapuicunatami cutichincuna. Mundo enteropi chꞌican chꞌican shimicunaman traducichunmi ricuncuna. Bibliamanta videocunapaj guioncunata, conferenciacunapaj bosquejocunata, cai laya shujtaj cosascunatapish llujshichunmi aprobancuna.

  • Comité de Serviciopi huauquicunaca Diosmanta huillanata, ancianocunata, superintendente de circuitocunata, tiempo completopi sirvij huauquicunatapish alli pajtachichunmi ricuncuna. Shinallataj Escuela de Galaadpaj invitacioncunatami cachancuna. Muyundij allpapi huillana obra ñaupajman catichunca graduarishcacunata maiman cachanatapishmi ricuncuna.

Cuerpo Gobernanteca paicunata espíritu santo ayudachunmi saquin. Paicunaca Diospaj pueblo dueñocuna cashcataca mana yuyancunachu. Ashtahuanpish tucui ungidocunami ‘Malta Oveja Jesucristo maita rijpipish paita catincuna’ (Apoc. 14:4).

13 Cuerpo gobernantemanta cachashca cartaca circuncisionta ruranaca ña mana minishtirishca cashcatami intindichirca. Ashtahuanpish Jehová Diospaj ñaupajpi alli ricuringapaj, paipaj bendicioncunata chasquingapaj imata rurana cashcatami huillarca. Chai cartapica: “Espíritu santo ayudajpimi ñucanchijca mana minishtirishca cosascunataca shuj quipita shina cancunamanca mana churashun ninchij. Ashtahuanpish cai minishtirishca cosascunallatami rurachun mañanchij: rurashcalla dioscunaman cushcacunamanta, sipishpa huañuchishca animalcunata micunamanta, huainayanamanta, yahuarmantapish jarcaringuichij. Tucui caicunamanta jarcarishpaca allimi causanguichij. ¡Cuidaripanguichij!” nishpami quillcarcacuna (Hech. 15:28, 29).

14. ¿Gentecuna mana tandalla causajpipish imamantataj shuj shinalla Diosta sirvinchij?

14 Cunan punllacunapish 8 millón yalli testigo de Jehovacunaca mundo enteropica 100.000 congregacioncunapimi shuj shinalla sirvinchij. Cai mundopi gentecuna mana tandalla causajpipish, ¿ima shinataj ñucanchijca shuj shinalla Diosta sirvi tucunchij? Jesucristo congregacionta pushacushcamanta, “alli cazuj, alli yuyaiyuj” o Cuerpo Gobernante huauquicunata ñucanchijman instruccioncunata cuchun agllashcamantami chashna tandalla sirvi tucunchij (Mat. 24:45-47). Chaimantami paicunataca cazusha ninchij.

‘Sumaj shimicunahuan animashcamantami cushicurcacuna’ (Hechos 15:30-35)

15, 16. a) ¿Huauqui panicunaca cuerpo gobernante cushca instruccioncunataca ima shinataj chasquircacuna? b) ¿Imamantataj chashna chasquircacuna?

15 Hechos libropica Jerusalenmanta chuscu agllashca huauquicunaca Antioquía llajtaman chayashpaca ‘Jesusta catijcunata tandachishpaca quillcashca cartatami paicunaman entregarcacuna’. ‘Chai cartata liyishpami huauqui panicunaca sumaj shimicunahuan animashcamanta cushicurcacuna’ (Hech. 15:30, 31). Ashtahuanpish Judas y Silasca achca conferenciacunata cushpami huauquicunata animashpa sinchiyachircacuna. Bernabé, Pablo, Diosta shujtaj sirvijcuna shinallataj Diospaj munai ima cashcata huillashcamantami cai ishqui huauquicunataca Bibliapica “profetacuna” nishpa shutichin (Hech. 13:1; 15:32; Éx. 7:1, 2).

16 Jehová Dios cuerpo gobernante decidishcata bendiciashcamantami congregacioncunaca sinchiyarircacuna. Cuerpo gobernanteca minishtishca tiempopi instruccioncunata cungapajca Diospaj Shimipi ricushpa, Diospaj espíritu santopaj ayudahuanmi alli decisión agllashcata ricuchircacuna. Ashtahuanpish agllashca huauquicunata congregacioncunapi cꞌuyaihuan, pacienciahuan huillachun cachashcamantami alli decidishcata ricuchircacuna.

17. ¿Superintendente huauquicunaca Pablo, Bernabé, Judas y Silaspaj ejemplota catishcataca ima shinataj ricuchincuna?

17 Cunan tiempopipish testigo de Jehovacunapaj Cuerpo Gobernanteca tucui mundo enteropi minishtirishca horaspimi alli consejocunata cuncuna. Paicuna decidishcacunataca congregacioncunapimi achijta huillancuna. Huaquinpica superintendente de circuito congregacioncunata rishpami animashpa chai instruccioncunata cuncuna. Cai huauquicunaca Pablopaj, Bernabepaj ejemplota catishpami huauqui panicunahuan achca tiempota “Jehová Diospaj shimimanta alli huillaicunata huillashpa” pasancuna (Hech. 15:35). Paicunaca Judas, Silas shinallatajmi achca discursocunata cushpa sinchiyachincuna.

18. ¿Diospaj bendicionta chasquingapajca imatataj rurana canchij?

18 Cai mundopi gentecuna mana tandalla causajpipish, ¿ima shinataj muyundij allpapi tiyaj congregacioncunaca shuj shinalla, tandalla cai tucuncuna? Caimanta parlashpaca Santiagoca: ‘Jahua pachamanta shamuj alli yachaita charij runaca puntapica chuya shungumi can. Chai qꞌuipaca sumajta causaj, intindij, utca cazujmi can. Shujtajcunahuan alli apanacuj gentecunaca sumajta causanatami mashcancuna. Chashnami cashcata rurajcuna can’ nishpami escribirca (Sant. 3:17, 18). Santiago cai shimicunata escribishpaca, ¿Jerusalenpi tiyashca tandanacuipi ima tucushcatachu yuyaricurca? Mana yachanchijchu. Chashna cajpipish Hechos capítulo 15-pimi Santiago nishca shinaca Jehová Diospaj bendicioncunata chasquingapajca tucuicunahuan sumajta causana canchij. Congregacionta pushajcunapaj instruccioncunatapish cazunami canchij.

19, 20. a) ¿Imamantataj Antioquía congregación cutin shuj shinalla, tandalla catircacuna? b) ¿Chai huashaca Pablopish, Bernabepish imatataj rurarcacuna?

19 Hechospi nishca shinaca cuerpo gobernante ima decidishcata huillashca qꞌuipaca cutinmi Antioquiapica shuj shinalla, tandalla carcacuna. Chaipi causaj huauquicunaca Judashuan, Silashuan pꞌiñanacunapaj randica paicunata visitashcamantaca achcatami agradicircacuna. Paicunaca “asha tiempotami chaipi saquirircacuna. Chai huashami huauquicunaca allilla ringuichij nishpa cacharcacuna. Chaimi paicunaca Jerusalenman tigrarcacuna” (Hech. 15:33).d Judas y Silas Antioquiapi ima tucushcata huillajpica Jerusalenpi huauquicunaca achcatami cushicurcacuna. Jehová Diospaj ayudahuanmi tucui alli llujshirca.

20 Pablopish, Bernabepish Antioquiapimi saquirircacuna. Chai problemacunata allichishpaca cutinmi alli huillaicunata huillashpa catircacuna (Hech. 13:2, 3). Cunan punllacunapipish superintendente de circuitocunaca huillana obrata ñaupajman catichunmi ayudancuna. Paicunapaj ayudata charinaca shuj jatun bendicionmi can. ¿Jehová Diosca Pablotapish, Bernabetapish, ima shinataj utilizashpa, bendiciashpa catirca? Caitaca catij capitulopimi ricushun.

Shuj mamaca paipaj ushushihuanmi shuj jatun tandanacuipi “Lo que los Jóvenes preguntan respuestas practicas volumen 2” librota ricucun.

Cuerpo Gobernante huauquicuna, paicunata ayudajcunapish ñucanchijta pushashcamantaca achcatami beneficiarinchij.

JESUSPAJ ‘HUAUQUI SANTIAGO’

Jesusca José y Mariapaj punta churimi carca. Santiagoca Jesuspaj lahuauqui cashcamantami qꞌuipa churi cashcanga (Mat. 13:54, 55). Santiagoca Jesushuanmi huiñarca. Pai Yaya Diosmanta huillashcatapish ricurca, huaquin milagrocunata rurashcatapishmi yacharca. Paillata chai milagrocunata ricushcataca mana yachanchijchu. Shinapish chai tiempopica Santiagopish, paipaj huauquicunapish ‘Jesuspi feta charishcataca mana ricuchircacunachu’ (Juan 7:5). Santiago caishuj familiacuna shinallatajmi ‘Jesusca locomari tucushca’ nishpa yuyashcanga (Mar. 3:21).

Santiagoca shuj rollotami liyicun.

Pero Jesús causarijpimi Santiagoca cambiarca. Jesusca cai allpapi 40 punllacuna cashpaca paipaj huauqui Santiagomanmi ricurirca (1 Cor. 15:7). Griego Quillcachishcacunapica quimsa Santiagocunamantami parlan. Jesusca Santiagomanmi ricurirca. Chai Santiagoca Jesuspaj lahuauquimi can. Chaimi Santiagoca Jesús Mesías cashcata intindishcanga. Ima laya cajpipish Jesús jahua pachaman rishca 10 punllacuna huashami Mariapish, Santiagopish, Jesuspaj huauquicunapish jahua cuartopi Diosta mañashpa catircacuna (Hech. 1:13, 14).

Jerusalenmanta huauquicunami Santiagotaca respetajcuna carca. Chaimi congregacionpaj “cachashca” apóstol shinata ricurcacuna (Gál. 1:18, 19). Pedroca angelpaj ayudahuan carcelmanta llujshishca qꞌuipaca apostolcunataca: “Caitaca Santiagomanpish, caishuj huauquicunamanpish huillanguichij” nircami (Hech. 12:12, 17). Shinallataj circuncisionmanta problema ricurijpica apostolcunahuan, ancianocunahuan tandanacushpaca Santiagomi chai tandanacuita pushashcanga (Hech. 15:6-21). Pedromanta, Juanmanta, Santiagomantapish parlashpaca Pabloca: “Paicunaca congregacionpica pilarcuna shinami carcacuna” nircami (Gál. 2:9). Huatacuna pasashca qꞌuipaca Pabloca misionero shina huillangapaj quimsa viajeta rurashpa Jerusalenman tigramushpaca Santiagotami ricunaman rirca. “Chaipimi tucui ancianocunapish cashcacuna carca” (Hech. 21:17-19).

Gálatas 1:19-pica “Jesuspaj huauquimi” ninmi. Cai Santiagoca Santiago librotami quillcarca. Pai quillcashcapica humilde cashpami, “Jesuspaj huauquimi cani, apostolmi cani” ninapaj randica ‘Diospish, Amito Jesustapish sirvijmi cani’ nirca (Sant. 1:1). Jesús shinallatajmi Santiagoca cai pachapi ima tiyashcacunata, gentecuna ima laya comportarijta alli ricuj carca. Por ejemplo, alli yachachingapajca mama cuchamanta, jahua cielo lucerocunamanta, intimanta, sisacunamanta, nina rupachishcamanta, sacha animalcuna ima shina mansoyachina tucunamantami parlarca (Sant. 1:6, 11, 17; 3:5, 7). Diospaj ayudahuanmi Santiagoca shujtajcunahuan alli apanacungapaj imata rurana cashcata intindichirca (Sant. 1:19, 20; 3:2, 8-18).

1 Corintios 9:5-pica Santiago cazado cashcatami parlan. Pero Bibliapica ima hora huañushcataca mana ninchu. Historiador Flavio Josefoca: “Romamanta mandaj Porcio Festo huata 62-pi huañushca huasha, Albino manaraj mandai callarijpimi Santiagoca huañushcanga” ninmi. Shinallataj sacerdotecunata jatun mandaj Ananca (Ananías) “mandaj juezcunapajmanmi Jesuspaj huauqui Santiagota (Jacobota), caishujcunatapish pusharca” ninmi. Chaipimi paicunataca “leytami cꞌamircacuna nishpa rumicunahuan shitarcacuna”.

a “Jesuspaj ‘huauqui Santiago’” nishca recuadrota ricui.

b Santiagoca Moisés quillcashcacunamantami parlarca. Chaipica Moisesman cushca leymanta, Dios paita sirvijcunahuan alli apanacushcamanta, Moisesman cushca ley manaraj tiyajpi paipaj munai maijan cashcatami huillarca. Génesis libropimi yahuarmanta, huainayanamanta, yanga dioscunata adoranamanta Jehová ima yuyashcata parlan (Gén. 9:3, 4; 20:2-9; 35:2, 4). Caitaca judío cashpapish, mana judio cashpapish tucuicunami pajtachina carca.

c “¿Cuerpo Gobernanteca ima shinataj organizashca can?” nishca recuadrota ricui.

d Reina-Valera Bibliapi, shujtaj Bibliacunapipish Hechos 15:34-pica: “Silasca Antioquiapimi saquirirca” nishpami churashcacuna. Shinapish cai shimicunataca Hechos librota escribishca huashami mirachishca yuyachin.

    Quichua Chimborazo Publicacioncuna (2008-2026)
    Llujshingapaj
    Yaicungapaj
    • quichua (chimborazo)
    • Shujtajcunaman cachai
    • Configuración
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Caita Yuyari
    • Huaquichishca Datocuna
    • Can nishca shina configurai
    • JW.ORG
    • Yaicungapaj
    Shujtajcunaman cachai