INTERNETPI BIBLIOTECA Watchtower
Watchtower
INTERNETPI BIBLIOTECA
quichua (chimborazo)
ꞌ
  • Cꞌ
  • cꞌ
  • CHꞌ
  • chꞌ
  • Pꞌ
  • pꞌ
  • Qꞌ
  • qꞌ
  • Tꞌ
  • tꞌ
  • BIBLIA
  • PUBLICACIONCUNA
  • TANDANACUICUNA
  • bt yachai 27 págs. 211-217
  • ‘Diospaj Gobiernomanta tucuita alli huillarca’

Can mashcacushcaca mana tiyanchu.

Quishpichihuai, videoca mana ricurinchu.

  • ‘Diospaj Gobiernomanta tucuita alli huillarca’
  • “Diospaj Gobiernomanta tucuita” huillashunchij
  • Subtitulocuna
  • Caitapish mashcai
  • Pabloca “Diosta pagui nishpami cushilla sintirirca” (Hechos 28:14, 15)
  • “Tucui ladocunapimi cai mushuj religionmantaca mana allita nishpa rimacuncuna” (Hechos 28:16-22)
  • Pablo shina “Diospaj Gobiernomanta tucuita” huillashunchij (Hechos 28:23-29)
  • “Diospaj Gobiernomantami huillarca” (Hechos 28:30, 31)
  • Ama desanimarishunchu, Jehovami ayudacun
    Jehová Dios Mandacushcata Huillaj (Yachanapaj) 2020
  • “Shuj runallapish huañushcamantaca mana culpayujchu cani”
    “Diospaj Gobiernomanta tucuita” huillashunchij
  • “Ñuca nishcata alli uyapaichij”
    “Diospaj Gobiernomanta tucuita” huillashunchij
  • Pablotaca Roma llajtamanmi aparcacuna
    Bibliamanta yachana ñuca libro
“Diospaj Gobiernomanta tucuita” huillashunchij
bt yachai 27 págs. 211-217

YACHAI 27

‘Diospaj Gobiernomantami tucuita alli huillarca’

Apóstol Pablo Roma llajtapi prezu cashpapish alli huillaicunatami predicashpa catirca

Hechos 28:11-manta 31-cama japishcami can

1. a) ¿Pablopish, paihuan rijcunapish imatataj alli yacharcacuna? b) ¿Imamantataj chaitaca alli yacharcacuna?

CASI huata 59-pica shuj barcoca isla mediterránea Malta islamantami Italia llajtaman llujshirca. Chai barcopaj ñaupajpica Cástor y Pólux nishca Zeuspaj churicunapaj adornocunatami charirca. Chaicunaca barcopi rijcunata cuidangapajmi churashca carca (Hechos 28:11-pi tiyaj notata Biblia de estudiopi ricui). Apóstol Pabloca chai barcopimi prezu shina viajacurca. Paitaca Lucas, Aristarcomi compañacurcacuna (Hech. 27:2). Paicunaca Zeuspaj churicuna, shujtaj dioscunapish cuidachunca mana minishtircacunachu. Roma llajtaman alli chayachun, mandaj Cesarpaj ñaupajpi alli huillaicunata huillachun Jehová Dios ayudana cashcatapish allimi yacharcacuna (Hech. 23:11; 27:24).

2, 3. a) ¿Pablota prezu apacuj barcoca mai ladocunallamantaj chayarca? b) ¿Chai tucui viajepica pitaj Pablotaca manataj saquirca?

2 Barcoca Siciliapi saquirij Siracusa nishca llajtamanmi chayarca. Chai llajtaca Atenas, Roma llajtacuna shina importantemi carca. Barcoca quimsa punllacuna qꞌuipaca Italia ura ladopi saquirij Regio llajtamanmi ricurca. Chaimi ura ladomanta huaira shamushpa barcota pꞌucushpa ishqui punllacunallapi 320 kilometrocunata purichirca. Chaimi barcocuna shayarina Puteoli pushtuman barcoca rato chayarca. Chai pushtuca cunan tiempopi Nápoles llajta cꞌuchullapimi saquirin (Hech. 28:12, 13).

3 Pabloca ñami Romaman chayagricurca. Chaipica mandaj Neronpaj ñaupajpimi ricurinaman ricurca. Tucui chai viajepica “cushichij Diosmi” paita cuidacurca (2 Cor. 1:3). Cunanca Jehová Dios Pablota mana saquishcata, Pablo Diosmanta alli huillaicunata cushicuihuan huillashpa catishcatami ricushun.

Pabloca “Diosta pagui nishpami cushilla sintirirca” (Hechos 28:14, 15)

4, 5. a) ¿Puteoli pushtupica Pablotapish, paihuan rijcunatapish ima shinataj chasquircacuna? b) ¿Pablo prezu cashpapish ima shinataj huauqui panicunata visitanaman ri tucurca? c) ¿Huauqui panicuna carcelpi cashpapish alli comportarishcamantaca ima shinataj paicunata tratashcacuna?

4 Puteoli nishca pushtupica, ¿Pablopish, paita compañajcunapish imatataj rurarcacuna? Paicunaca: “Chaipimi huauquicunahuan tuparcanchij. Paicunaca canchis punllacunata paicunahuan saquirichunmi rogarcacuna” nircacunami (Hech. 28:14). Chai huauquicunaca shujtajcunata paicunapaj huasipi chasquinamantami shuj sumaj ejemplo can. Paicunaca misionerocunahuan cashcamantami achcata animarishcangacuna. Chaimantami paicuna cushcata yalli chasquircacuna. Pero Pablo prezu cashpapish ¿ima shinataj huauqui panicunata visitanaman ri tucurca? Paita cuidajcunaca paipi confianzata charishcamantami chaita rurachun saquishcangacuna.

5 Cunan tiempopipish Jehová Diosta sirvijcuna alli comportarishcamantami cárcel ucucunapica paicunata alli tratashcacuna. Por ejemplo Rumania llajtapica shuj runaca shuhuashcamantami 75 huatacunata carcelpi cana carca. Pero paica Bibliatami estudiai callarirca. Jehová Diostapishmi sirvi callarirca. Chaimi paipaj comportamientota cambiarca. Chaita ricushpami shuj punlla carcelpaj autoridadcunaca canllaman llujshishpa comprascunata rurangapaj pai solo richun mingarca. Diosta sirvijcuna shujtajcunapaj ñaupajpi alli comportarishpa, allicunata rurashpaca Jehová Diostami jatunyachinchij (1 Ped. 2:12).

6, 7. ¿Romamanta huauqui panicunaca Pablota cꞌuyashcataca ima shinataj ricuchircacuna?

6 Pabloca paipaj compañajcunahuanca Puteoli pushtumantami Vía Apia nishca carreterata rishpa Capua llajtacama 50 kilometrocunata purishpa chayarcacuna. Chai carreteraca Romamanmi apaj carca, volcanmanta llujshichishca jatun rumicunahuan pavimentashcami carca. Chai carretera ladocunapica Italiapi saquirij sumaj pushtucuna, Mar Mediterráneo yacucunapishmi alajata ricurij carca. Shinallataj chai carreterata rishpa Pontinos guzu yacucunapishmi ricurij carca. Chai guzu yacucunaca Romamanta 60 kilometrocuna carupimi carca. Chaipimi Plaza de Apio nishca pushtu carca. Chaipi causaj huauquicunaca Pablopish, paita compañajcunapish chaipi cashcata yachashpami paicunata tupanaman rircacuna. Huaquincunaca mercadomanmi rircacuna. Cutin shujtajcunaca Tres Tabernas nishcapi shuyashpami saquirircacuna. Chashnami paicunata achcata cꞌuyashcata ricuchircacuna (Hech. 28:15).

7 Plaza de Apio nishca pushtuca yallitaj mapa cashcamantami chaiman chayaj gentecunaca chaipi samarinata mana munajcuna carca. Romamanta rijsishca Horacio shuti runaca: “Chai pushtumanca barcopi trabajajcuna, achca runacuna, shuhuacunami rijcuna carca” nishpami escribirca. Horaciollatajmi, “yacuca yallitaj mapami” nishpa chaipi mana micusha nirca. Chai pushtu chashna cajpipish Romamanta huauquicunaca Pablota, paita compañajcunata cushicushpa Romaman compañangapajmi chaipi shuyacurcacuna.

8. ¿Imamantataj Pabloca huauqui panicunata ricushpaca Diosta pagui nirca?

8 Bibliapica: “Pablo chai huauquicunata ricushpaca Diosta pagui nishpami cushilla sintirirca” ninmi (Hech. 28:15). Pablo huauqui panicunata ricushpaca fuerzata japishpami achcata animarishcanga. Huaquincunataca ñaupamantapachami ña rijsishcanga. Pero ¿imamantataj Diosta pagui nishpa agradicirca? Huauqui panicuna cꞌuyaita ricuchishcamanta. Chai cꞌuyaica Jehová Diospaj espíritu pꞌucuchishca granomantami shamun (Gál. 5:22). Cunan tiempopipish, Jehová Diospaj espíritu santota chasquishcamantami shujtaj huauqui panicunata ayudai, animai tucunchij (1 Tes. 5:11, 14).

9. ¿Pablota ricunaman rij huauqui panicunamantaca imatataj yachanchij?

9 Por ejemplo achca huauqui panicunaca Diospaj espíritu santota charishcamantami tiempo completopi sirvij huauqui panicunata, superintendente de circuito huauquicunata, misionero huauqui panicunata paicunapaj huasipi cꞌuyaihuan chasqui tucushcacuna. Cai huauqui panicunaca Jehová Diosta ashtahuan sirvingapajmi paicunapaj causaipica achca sacrificiocunata rurashcacuna. Chaimanta superintendente de circuito ñucanchij congregacionta visitacujpica cashnami tapurina canchij: “¿Ima shinataj paitaca apoyai tucuni? ¿Cazarashca cajpica paicunataca ñuca huasiman invitai tucunichu? ¿Paicunahuan predicai tucunichu?” Caicunata rurashpaca achca bendicioncunatami chasquishun. Romapi causaj huauqui panicunapi yuyashun. Paicunaca Pablopaj parlashca experienciacunata uyashpaca achcata animarishpa, cushillami sintirircacuna (Hech. 15:3, 4).

“Tucui ladocunapimi cai mushuj religionmantaca mana allita nishpa rimacuncuna” (Hechos 28:16-22)

10. a) ¿Romaman chayajpica imatataj Pablohuan rurarcacuna? b) ¿Pablo ña Romapi cashpaca imatataj rurarca?

10 Lucasca: “Ña Roma llajtaman chayajpica Pablotaca shuj huasipi pailla causachunmi saquircacuna. Paita cuidachunpish shuj soldadotami chaipi churarcacuna” nircami (Hech. 28:16). Pablotaca paipaj huasillapitajmi prezupi churarcacuna. Carcelpi mana cashpapish cadenahuan shuj soldadota huatashca carca. Cadenahuan huatashca cashpapish Pabloca Jehová Diosmanta predicanataca mana saquircachu. Chaimantami viajemanta quimsa punllacunata samarishca qꞌuipaca Pabloca Romamanta importante judiocunaman predicangapaj paicunata cayachun cacharca.

11, 12. ¿Pabloca Romapi causaj judiocuna paita uyachunca imatataj nirca?

11 Pabloca judiocunataca: “Huauquicuna, ñucanchij llajtapaj contraca imata mana rurarcanichu. Ñucanchij ñaupa yayacunapaj costumbrecunapaj contrapish imata mana rurarcanichu. Chashnapish Jerusalenpica romanocuna prezupi churachunmi ñucataca entregarcacuna. Ñucata tapushca qꞌuipami huañuchingapaj ima culpayuj mana cashcata ricushpa cacharichinata munarcacuna. Shinapish judiocuna mana shuj yuyailla tucujpimi César juzgachun mañarcani. Mana ñuca llajtata juchachingaraicuchu chashna mañarcani” nircami (Hech. 28:17-19).

12 Pabloca chai judiocunata “huauquicuna” nishpaca paicuna shina yuyaj cashcata ricuchunmi shina nirca (1 Cor. 9:20). Shinallataj judiocunamantaca “ima mana allita ningapajca mana shamushcanichu. Ashtahuanpish César juzgachunmi shamushcani” nircami. Pero Romapi judiocunaca Pablo César juzgachun mañashcataca imata mana yacharcacunachu (Hech. 28:21). ¿Imamantataj mana yacharcacuna? Shuj libropica: “Tamya punllacuna tucurishca qꞌuipaca Pablo viajacushca barcoca puntapimi Italia llajtaman chayashcanga. Chaimantami Jerusalenmanta autoridadcunapaj representantecuna Pablohuan ima tucushcata huillaj shuj cartapish mana chaiman chayai tucushcanga” ninmi.

13, 14. a) ¿Judiocuna Diospaj Gobiernomanta uyana munaita charichunca Pabloca imatataj nishpa callarirca? b) ¿Paipaj ejemplotaca ima shinataj catij tucunchij?

13 Judiocuna Diospaj Gobiernomanta uyana munaita charichunca Pabloca cashna nishpami callarirca: “Chaimantami cancunata ricushpa, caimanta parlasha nircani. Israelitacuna shuyacushca runamantami cai cadenahuan huatashca cani” nircami (Hech. 28:20). Jesusta catijcunaca israelitacuna shuyacushca Mesiasmanta, paipaj Gobiernomantapishmi huillajcuna carca. Chaimi judío ancianocunaca: “Can imata yuyashcatami cambaj propio shimimanta uyashun ninchij. Tucui ladocunapimi cai mushuj religionmantaca mana allita nishpa rimacuncuna” nircacuna (Hech. 28:22).

14 ¿Predicacushpaca ima shinataj Pablopaj ejemplota cati tucunchij? Gentecuna Diospaj Gobiernomanta ashtahuan yachana munaita charichunca paicuna rijsishca temacunamanta alli tapuicunata rurashpami yachachina canchij. Chaipajca Razonamiento a partir de las Escrituras, Benefíciese de la Escuela del Ministerio Teocrático nishca librocunata, Alajata liyij alli yachachij cai nishca folletotapishmi charinchij. ¿Cai publicacioncunata utilizacunchijchu?

Pablo shina “Diospaj Gobiernomanta tucuita” huillashunchij (Hechos 28:23-29)

15. ¿Pabloca judiocunaman huillangapajca imatataj rurarca?

15 Romapi caj judiocunapish, Pablopish pai saquiricushca huasipi cutin tandanacungapajmi parlanacurcacuna. Chai punlla chayajpica “ashtahuan achca gentecunami” tandanacurcacuna. Chaimi Pabloca “tutamantamanta chishicama Diospaj Gobiernomanta tucuita alli huillarca. Paicunapish Jesuspi crichun munashpami Pabloca Moisesman cushca leymantapish, Profetacuna quillcashcacunamantapish yachachirca” (Hech. 28:23). ¿Pabloca judiocunaman huillangapajca imatataj rurarca? Puntapica Diospaj Gobiernomantami parlarca. Chai qꞌuipaca gentecuna Jesuspi crichun paicunapaj shunguman chayangapajmi esforzarirca. Chai huasha Pabloca Dios Quillcachishcacunahuanmi yachachirca. Ultimotaca Pabloca gentecunapi yuyashpami “tutamantamanta chishicama yachachirca”. Pabloca alli ejemplotami ñucanchijman saquirca. Chashna huillajpica Pablo “nishcacunataca maijancunaca crircacunami. Cutin shujtajcunaca mana crircacunachu. Paicunapura mana shuj yuyailla tucushpami ri callarircacuna” (Hech. 28:24, 25a).

16-18. a) ¿Judiocuna mana uyasha nijpica Pabloca imamantataj mana tanto preocuparirca? b) ¿Gentecuna alli huillaicunata mana uyasha nijpica imatataj rurana canchij?

16 Pabloca profeciacunapi nishca shina huaquincuna mana uyana cashcata yachashpami mana tanto preocuparirca. Ashtahuanpish huaquin cutincunami paitaca mana uyasha nircacuna (Hech. 13:42-47; 18:5, 6; 19:8, 9). Chaimantami mana uyasha nishpa rijcunamanca: “Chashna cana cajpimari espíritu santoca cancunapaj ñaupa yayacunamanca profeta Isaiasman huillachishpa cashna nirca: ‘Chai llajta gentecunapajman rishpa cashna ni: “Cancunaca uyashpapish imata mana intindinguichijchu. Ricushpapish imata mana ricunguichijchu. Cai gentecunapaj shunguca rumi shina sinchimi tucushca”’” nircami (Hech. 28:25b-27). Bibliapi “rumi shungu” nishpaca imatapish mana sintij gentecunatami nicun. Chai judiocuna rumi shunguta charishcamantami Diospaj Gobiernomanta alli huillaicunaca paicunapaj shunguman mana chayarca (Hech. 28:2, Biblia de estudiopi tiyaj notata ricui).

17 Mana uyasha nij judiocunamanca Pabloca cashna nishpami tucuchirca: ‘Shujtaj llajta gentecunaca chai huillaitaca uyangacunami’ nirca (Hech. 28:28; Sal. 67:2; Is. 11:10). Pabloca paillatajmi shujtaj llajtamanta gentecuna Diospaj Gobiernomanta uyajcuna cashcata ricurca (Hech. 13:48; 14:27).

18 ¿Caimantaca imatataj yachanchij? Causaiman apaj ñanta ashacunalla japina cashcataca allimi yachanchij (Mat. 7:13, 14). Pablo shinallataj gentecuna alli huillaicunata mana chasquisha nijpica mana coleranachu canchij. Ashtahuanpish shujtajcuna alli huillaicunata uyashpa Diosta sirvi callarijpica paicunataca cushillami chasquina canchij (Luc. 15:7).

“Diospaj Gobiernomantami huillarca” (Hechos 28:30, 31)

19. ¿Pabloca paipaj huasipi prezu cashpapish imatataj rurarca?

19 Lucasca Hechos libropi Pablomanta parlashpa tucuchingapajca cashnami nirca: “Pabloca pai alquilashca huasipimi ishqui huatacunata saquirirca. Paita visitanaman shamujcunataca tucuicunatami cꞌuyaihuan chasquij carca. Paicunamanca Diospaj Gobiernomantami huillarca. Amito Jesucristomantapish mana manchashpami yachachirca. Pablo chashna rurachunca ni pi mana jarcarcachu” (Hech. 28:30, 31). Pabloca shujtajcunata cꞌuyaihuan chasquij, sinchi feta charij, mana shaicushpa huillaj cashcamantami ñucanchijpajca shuj alli ejemplo can.

20, 21. ¿Pabloca picunatataj ayudarca?

20 Pabloca paipaj huasipi Onésimo shuti runamanpishmi predicarca. Paica Colosas llajtamanta miticushpa shamushca esclavomi carca. Pabloca paitami Jesusta catij tucuchun ayudarca. Chaimi Onesimoca Diosta tucui shunguhuan sirvij, Pablopaj “cꞌuyashca huauqui” tucurca. Pabloca Onesimomanta parlashpaca: “Paica ñuca churi, cutin ñucaca paipaj yaya shinami tucurcani” nircami (Col. 4:9; Filem. 10-12). Pablopajca Onesimoca shuj jatun bendicionmi carca.a

21 Pabloca shujtaj gentecunatapishmi ayudarca. Paica Filipospi caj huauqui panicunaman cashna nishpami escribirca: “Ñuca ima pasashcaca alli huillaicunata ashtahuan huillangapajmi ayudashca. Cristota catij cashcamanta cai cadenacunahuan ñuca huatashca cashcatami Roma llajtata mandajta cuidajcunapish, shujtaj gentecunapish yachancuna. Carcelpi ñuca cashcamantami Amitota sirvij achca huauquicunaca animarishcacuna. Paicunaca mana manchashpami Diospaj shimimantaca ashtahuan ashtahuan huillashpa caticuncuna” (Filip. 1:12-14).

22. ¿Pablo Romapi prezu cashpapish ima ashtahuantaj rurarca?

22 Ashtahuanpish Pabloca paipaj huasipi prezu cashpapish valishca cartacunatami escribirca. Chai cartacunaca Griego Shimipi Quillcashcacunapimi ricurin.b Pablo escribishca cartacunaca punta siglopi Jesusta catijcunatami achcata ayudarca. Cunan tiempopipish chai cartacunapi tiyaj consejocunami ñucanchijtaca achcata ayudan (2 Tim. 3:16, 17).

ROMAPI PREZU CASHPA PABLO ESCRIBISHCA CARTACUNA

Huata 60 y 61-pica Pabloca Romapi punta cutin prezu cashpami pichca cartacunata escribirca. Shujca Filemón cartami can. Filemonca shuj huauquimi carca. Paica Onésimo shuti shuj esclavotami charirca. Onesimoca paipaj amomantami miticushpa rishca carca. Chaimantami Pabloca Filemontaca: ‘Ñaupaca Onesimoca cambajca ima allita mana rurajchu carca. Shinapish cunanca allitaj rurajmi can. Paitami cambajman tigrachishpa cachani. Cambaj cꞌuyashca huauquita shinami chasquingui’ nirca. Ashtahuanpish Pablollataj Onesimoman Diospaj shimimanta yachachishcatami intindichirca (Filem. 10-12, 16).

Colosenses cartapica Pabloca Onésimo mushuj huauqui tucushcatami Colosasmanta huauqui panicunaman huillarca (Col. 4:9). Onésimo y Tíquico huauquicunaca Filemón, Colosenses, Efesios nishca cartacunatami huauqui panicunaman entregarcacuna (Efes. 6:21).

Filipenses cartapica Pabloca Filipospi causaj huauqui panicunaman carcelpi cashcata, Epafroditohuan ima tucushcatapishmi parlarca. Epafroditoca Filipospi causaj huauquicunaman Filipenses cartatami entregagrirca. Filipospi causajcunaca Pablota ima minishtishcapi ayudachunmi Epafroditota cacharcacuna. Shinapish ungushca cashcamantami casi huañurca. Paica pai ungushca cashcata huauquicuna yachaj chayashcata yachashcamantami llaquilla carca. Chaimantami Pablo cachashca cartapica Epafrodito shina caj runacunata achcata valorachun nishpa consejarca (Filip. 1:7; 2:25-30).

Hebreos cartaca Judeapi caj judío huauqui panicunamanmi quillcashca carca. Pi quillcashca mana ricurishpapish Pablo quillcashcatami ricuchin. Por ejemplo, Pablo quillcashcaca ricunallami carca. Paica Italiamanta huauqui panicunapaj saludostami cacharca. Chaipimi Timoteo paihuan Romapi cashcata huillarca (Filip. 1:1; Col. 1:1; Filem. 1; Heb. 13:23, 24).

23, 24. ¿Pablo shina achca huauqui panicunaca carcelpi cashpapish imatataj rurashcacuna?

23 Hechos libropi mana huillajpipish Pabloca ishqui huatacunatami Cesareapi prezu carca. Cutin ishqui huatacunataca Romapimi prezu carca (Hech. 23:35; 24:27).c Paica prezu cashpapish Diosta sirvishpa catingapajmi tucuita rurarca. Cunan tiempopipish Diosta achca sirvijcunaca prezu cashpapish cushillami huillashpa catincuna. Por ejemplo Españamanta huauqui Adolfoca cuartelman mana risha nishcamantami prezupi churarcacuna. Shuj punllaca shuj soldadoca huauqui Adolfotaca: “Ñucanchij canta achcata llaquichijpipish canca ashtahuan cushillami carcangui, ñucanchijtapish cꞌuyaihuanmi trataj carcangui. Chaimantami sorprendidos saquirishcanchij” nircami.

24 Carcelta cuidajcunaca Adolfopi confianzata charishcamantami paipaj celdapaj punguta pascashca saquijcuna carca. Huaquin cuidajcunaca Bibliamanta tapuicunata rurangapajmi paita ricunaman rijcuna carca. Shuj cuidajcarin Bibliata liyingapajmi Adolfopaj celdaman yaicuj carca. Chaicamaca Adolfoca Bibliata liyicujta chai cuidajta pi ama ricuchunmi canllapi ricushpa saquirij carca. Llaquicuna ricurijpipish cashna laya experienciacunata yuyarinami mana manchashpa Diosmanta huillashpa catichun ayudanga.

25, 26. a) ¿Manaraj 30 huatacuna pasajpica Pabloca ima shimicunata pajtaricushcatataj ricurca? b) ¿Chai shimicunaca cunan punllacunapica ima shinataj pajtaricun?

25 Hechos libromanta yachanataca ñami tucuchigrinchij. Último capitulopica Pablo paipaj huasipi prezu cashpapish paita visitajcunaman “Diospaj Gobiernomanta” alli huillaicunata huillashcatami ricuchin. Punta capitulopica Jesús paita catijcunaman shuj mingashcata pajtachichun cushcatami ricurcanchij. Jesusca: “Espíritu santo cancunapaj jahuaman shamujpimi poderta chasquinguichij. Chashna cashpami Jerusalenpi, tucui Judeapi, Samariapi, cai allpapi tiyaj caru llajtacunapipish ñucamanta huillanguichij” nircami (Hech. 1:8). Jesús nishca shimicunaca manaraj 30 huatacuna pasajpimi pajtarirca. Diospaj Gobiernomanta alli huillaicunaca ‘tucui muyundij allpapimi ña huillashca carca’ (Col. 1:23).d Alli huillaicunata huillachunca Diospaj espíritu santo ima shina ayudashcatami ricunchij (Zac. 4:6).

26 Cunan punllacunapipish paipaj Gobiernomanta huillashpa catichunmi Jehová Diosca paipaj espíritu santota cun. Chaimantami 240 yalli llajtacunapi huillai tucunchij (Juan 10:16; Hech. 28:23). ¿Canpish Diospaj Gobiernomanta tucuita huillangapajca tucuitachu ruracungui?

¿HUATA 61 QꞌUIPACA PABLOHUANCA IMATAJ TUCURCA?

Casi huata 61-pimi Romata mandaj Neronca Pablota juzgarca. Chaipimi Pablota cacharichishcata yuyanchij. Chai qꞌuipa pai ima rurashcataca mana tucuita yachanchijchu. Pabloca Españaman rinatami yuyacurca. Chaiman rishcatami yuyanchij (Rom. 15:28). Casi huata 95-pimi Romamanta Clemente shuti runaca: “Pabloca inti huashicun ladomanmi rishcanga” nishpa escribirca.

Cacharichishca huasha Pabloca Primera y Segunda a Timoteo, Tito cartatapishmi escribirca. Cai cartacunata liyishpami Creta, Macedonia, Nicópolis, Troa llajtacunata visitashcata yachanchij (1 Tim. 1:3; 2 Tim. 4:13; Tito 1:5; 3:12). Pero cutinmi Pablota prezupi churarcacuna, shinapish maipi prezu churashcataca mana yachanchijchu. Greciapi saquirij Nicopolispimi prezu cashcanga. Ima laya cashpapish casi huata 65-pimi Romapi cutin prezu carca. Historiamanta parlaj Tácito runaca huata 64-pi Roma llajtapi shuj jatun incendio tiyashcatami parlan. Chai incendiota callarichishcatami Jesusta catijcunata juchachircacuna. Chaimi mandaj Neronca paicunata sinchita catirashpa llaquichichun, Pablotapish huañuchichun mandarca.

Segunda a Timoteo cartapica Pabloca pai huañunata yachashpami Timoteotapish, Marcostapish paita utca ricunaman shamuchun mañarca. Shinallataj Lucaspish, Onesiforopish chaipi paita cutin cutin animashcatami huillarca (2 Tim. 1:16, 17; 4:6-9, 11). Chai tiempopica Jesusta catijcunatami prezupi churajcuna, huañuchijcuna carca. Chaimantami Lucaspish, Onesiforopish mana manchaj cashcata ricuchircacuna. Casi huata 65-pimi segunda a Timoteo quillcashca huashalla Pablota huañuchishcangacuna. Quimsa huatacuna huashaca Nerón paillataj huañushcatami yuyanchij.

ALLI HUILLAICUNACA ‘TUCUI MUYUNDIJ ALLPAPIMI HUILLASHCA CAN’

Casi huata 61-pi Pabloca Romapi prezu cashpaca: “Alli huillaicunami tucui muyundij allpapi huillashca cashca” nishpami quillcarca (Col. 1:23).

Pabloca chai tiempopi achca llajtacunapi alli huillaicunata ña huillashcata ricuchingapajmi chashna nishcanga. ¿Chai tiempopica ima llajtacunallataj rijsishca carca? Por ejemplo, 300 huatacuna ñaupajmanmi Alejandro Magnoca Asia llajtamanta, India llajtacama mandai callarirca. Shinallataj Jesús manaraj huacharijpi huata 55-pimi Julio César Britaniata mandai callarirca. Cutin Jesús huañushca qꞌuipa huata 43-pica mandaj Claudioca chai islapi ura ladota Romapaj parte cachunmi japirca. Chashnallataj inti llujshin caru ladomantami seda fina telata apamujcuna carca.

Shinashpaca ¿ñachu Britaniapi, Lejano Oriente llajtacunapipish alli huillaicunaca huillashca carca? Mana. Pabloca huata 56-pi España llajtapi alli huillaicunata manaraj huillashcamantami chaipi huillanaman risha nirca. Pero casi huata 61-pi Colosenses cartata quillcashpaca chaipi huillanaman Pabloca manaraj rishcachu carca (Rom. 15:20, 23, 24). Chashna cashpapish achca llajtacunapimi alli huillaicunata huillashca carca. Por ejemplo, Pentecostés huatata 33-pica judiocuna, mana judiocunapishmi bautizarircacuna. Paicunapaj llajtacunapi, Jesuspaj apostolcuna visitashca llajtacunapipishmi huillashca canga (Hech. 2:1, 8-11, 41, 42).

a Pabloca Onésimo paihuan saquirichunmi munashcanga. Pero chaita rurashca cashpaca Pabloca romanocunapaj leypaj contrami rinman carca. Shinallataj Onesimopaj amo Filemonpaj derechocunata mana respetanmanchu carca. Chaimi Pabloca Onesimotaca Jesusta catij Filemonpajman tigrachishpa shuj cartata escribishpaca paita tucui shunguhuan cambaj huauquita shina chasqui nishpa rogarca (Filem. 13-19).

b “Romapi prezu cashpa Pablo escribishca cartacuna” nishca recuadrota ricui.

c “¿Huata 61 qꞌuipaca Pablohuanca imataj tucurca?” nishca recuadrota ricui.

d Alli huillaicunata ‘tucui muyundij allpapimi huillashca can’ nishca recuadrota cai paginallapitaj ricui.

    Quichua Chimborazo Publicacioncuna (2008-2026)
    Llujshingapaj
    Yaicungapaj
    • quichua (chimborazo)
    • Shujtajcunaman cachai
    • Configuración
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Caita Yuyari
    • Huaquichishca Datocuna
    • Can nishca shina configurai
    • JW.ORG
    • Yaicungapaj
    Shujtajcunaman cachai