Jesús shina causashunchij huillashunchij tandanacuipi imalla ruranata ricuchij pꞌanga nishca tandanacuipaj ayudacuna
7-13 DE OCTUBRE
BIBLIAPI TIYAJ VALISHCA YUYAICUNA | SANTIAGO 3-5
“Dios cushca yachaita pajtachishunchij”
Santiago 3:17, Traducción del Nuevo Mundo (NM)
cl págs. 221, 222 párrs. 9, 10
¿Dios ‘cushca yachaica’ ñucanchij causaipi ayudanchu?
9 ‘Ashtahuanca chuya canata.’ Griego shimipi “chuya” nishpaca alli causanata, alli shungu charinata, alli yuyaicunata charinatami nisha nin. Bibliaca alli yachaica shungupimi can nishpami yachachin, pero mana alli munaicunahuan, mana alli yuyaicunahuanpish mapayashca cashpaca Dios cushca yachaitaca mana chasquingachu (Proverbios 2:10; Mateo 15:19, 20). Shinapish juchayujcuna cashpapish ñucanchij shungu chuya cajpica, ‘millaita ruranamanta anchurishpami allita rurashun’ (Salmo 37:27; Proverbios 3:7). Dios cushca yachaipica chuya canami puntapi can, chaimantami minishtirishca can. Shinaca ñucanchij causaipi imatapish mana allita rurashpa, espiritualmentepish mana alli cashpaca ¿ima shinataj Diospaj alli yachaitaca ricuchishun?
10 “Chai qꞌuipaca sumajta causana.” Dios cushca alli yachaica casilla, sumaj causaita charichunmi ayudan. Chaica Diospaj espíritu santopaj granomi can (Gálatas 5:22). Chai cualidadmi Diosta sirvijcunahuan ‘shujlla shina sumajta causachun’ ayudan (Efesios 4:3, Biblia en Quichua Chimborazo, 1989). Chaimantami ima pꞌiñanacui tiyajpipish ñucanchij huauqui panicunahuan alli tucungapaj esforzarinchij. ¿Imamantataj chaitaca rurana canchij? Bibliapica “huauquicuna sumajta causaichij, chashna cajpica sumaj causaitapish, cꞌuyaitapish cuj Diosca cancunahuanmi canga” ninmi (2 Corintios 13:11). Shinaca casilla, sumaj causaita charingapaj esforzarishpaca Diosca ñucanchijhuanmi canga. Shinallataj ñucanchij huauqui panicunata alli tratashpaca Diospaj ñaupajpica allimi ricurishun. ¿Ima shinataj ñucanchij ruraicunahuan casilla, sumaj causai charishcataca ricuchi tucunchij? Shuj ejemplomanta ricushun.
Santiago 3:17, NM
cl pág. 223 párr. 12
¿Dios ‘cushca yachaica’ ñucanchij causaipi ayudanchu?
12 “Intindij canata, Traducción del Nuevo Mundo, [NM].” Intindij canata nishpaca ¿imatataj nisha nin? Huaquin estudiashcacunaca Santiago 3:17-pi nishca shimita griego shimimanta shujtaj shimiman traducinaca sinchimi can nincunami. Shujtaj Bibliacunapi ‘intindij canata’ shimitaca “cꞌuyana”, “mana pꞌiñana”, “allita rurana” nishpami traducishca. Cutin Traducción del Nuevo Mundo Bibliapica intindij cana nishca shimita intindichingapajca shuj notapimi “pasachun saquij” nishpa churashca. Dios cushca yachaica ñucanchij causaipi ayudashcataca ¿ima shinataj ricuchinchij?
cl págs. 224, 225 párrs. 14, 15
¿Dios ‘cushca yachaica’ ñucanchij causaipi ayudanchu?
14 ‘Cazuj canata, NM.’ Griego rimaipi ricurij ‘cazuj cana’ shimica cai versollapimi ricurin. Escrituras Griegas Cristianas o Mushuj Testamentopica mana ashtahuan maipi ricurinchu. Cai shimimanta parlashpami shuj runaca “cazuj cana shimitaca soldadocunata yachachingapajmi utilizan” nirca. Cazuj canaca “alli intindishpa crinata”, “ñapish cazunatapishmi” nisha nin. Chaimanta Dios cushca yachaita paipaj causaipi pajtachishpaca paipaj mandashcacunata cazushcatami ricuchin. Ima cambiocuna tiyajpipish paicunapaj yuyashcata mana catinchu. Chaipaj randica Bibliapi ima nijta ricushpami ñapish cazuncuna. ¿Gentecunaca ñuca cazuj cashcatachu rijsincuna?
“Llaquij cana, allita ruranatami yachachin”
15 ‘Llaquij cana, allita ruranatami yachachin.’ Diospaj alli yachaica ‘llaquij canahuan jundami’ can, chaimantami llaquij canaca minishtirishca can. Bibliapica llaquij cashpa ‘allita ruranatami yachachin’. Bibliapi llaquij cana nishpaca gentecunamanta sustarishpa, imapipish siempre ayudana munaita charinatami nisha nin. Shuj libropica llaquij canamanta parlashpaca “gentecuna llaquipi cajta ricushpa, paicuna ima shina sintirijta intindishpami ñapish ayudana munaita charina” nisha nin. Chaimantami Diospaj alli yachaica shujtajcunata cꞌuyaihuan, respetohuan, llaquishpa tratachunpish yachachin. Shinaca ¿ima shinataj shujtajcunata llaquishcata ricuchi tucunchij?
Santiago 3:17, NM
cl pág. 226 párrs. 18, 19
¿Dios ‘cushca yachaica’ ñucanchij causaipi ayudanchu?
18 “Mana ñahuillata ricuna, NM.” Diospaj alli yachaica gentecuna maijan llajtamanta cajpipish mana ñahuillata ricushpa tratachunmi ayudan. Shinaca Diospaj alli yachaita charishpaca shungumanta jatunyana munaita llujshichishpami tucuicunata igual tratashun (Santiago 2:9). Huaquincunaca estudiashcacuna, cullquita charijcunami o congregacionpimi responsabilidadcunata charin, pero chaillamanta alli tratanaca mana allichu can. Shinallataj congregacionpi shuj huauqui o pani pobre cashcallamanta ladoman mana saquinachu canchij. Jehová Diosca paicunata cꞌuyanmi, ñucanchijpish paicunata cꞌuyanami canchij.
19 “Mana mishqui shimi jayaj shungu cana, NM.” Griego shimipica ‘mishqui shimi jayaj shungu’ nishpaca teatropi actorcunamantami parlacun. Ñaupa punllacunapi teatropi trabajaj griego gentecunapish, romano gentecunapish jatun mascaracunata churashpami trabajaj carca. Chaimantami griego shimipi ‘mishqui shimi jayaj shungu’ nishpaca allita ruraj shina llullashpa umachij runamanta parlangapaj utilizaj carca. Diospaj alli yachaita charishpaca ñucanchij huauqui panicunataca shungumanta alli tratashpami cꞌuyashun.
Bibliapi curita mashcaj shina mashcashunchij
w08 15/11 pág. 20 párr. 6
Santiago y Pedro cartacunamanta alli yuyaicuna
4:5. ¿Santiagoca maijan versomantataj cai shimicunataca japirca? Cai versopica Santiagoca shujtaj versomanta mana japircachu. Chashna cashpapish Diosmi chai versota quillcachirca. Ashtahuanpish Génesis 6:5; 8:21; Proverbios 21:10 y Gálatas 5:17 versocunamanta yuyarishpami Santiagoca parlashcanga.
w97 15/11 pág. 20 párr. 8
Diospi crinami mana utca pꞌiñarichunpish, paita mana shaicushpa mañachunpish ayudan.
8 Ñucanchij huauqui panicunamanta huashalla juchachishpa parlanaca juchami can (Santiago 4:11, 12). Shinapish huaquin huauqui panicunaca shujtajcunamanta ashtahuan allita rurani nishpa o yalli casha nishpami, shujtaj huauqui panicunata juchachishpa rimancuna (Salmo 50:20; Proverbios 3:29). Griego shimipi ‘huashalla rimana’ nishpaca pꞌiñarishpa, yallitaj llullashpa juchachishpa shujtaj huauqui panicunata yangamanta juzgana nisha ninmi. Caitaca ¿imamantataj “mandashcatami huashalla riman, mandashcatami juchachin” nin? Chaipajca escribacuna, fariseocunapish ‘Taita Dios mandashcataca yangalla cashcata rurashpami’ paicuna munashca shina juzgaj carca (Marcos 7:1-13). Shinallataj Jehová Diospaj ñaupajpi alli ricurij huauqui o panita juzgashpaca, ¿manachu ‘mandashcata juchachishpa’ juchata ruracunchijman? Shuj huauquimanta o panimanta huashalla rimashpaca paita mana cꞌuyashcatami ricuchicunchijman (Romanos 13:8-10).
Bibliata rezashunchij
14-20 DE OCTUBRE
BIBLIAPI TIYAJ VALISHCA YUYAICUNA | 1 PEDRO 1, 2
“Jucha illajlla caichij”
Yaya Diosmi paipaj Churita curca
5 Ñucanchij rurashcacunahuanmi Diosta cꞌuyashcata paipaj shutita jatunyachishcata ricuchinchij. Diosca jucha illaj cachunmi munan (1 Pedro 1:15, 16-ta liyipai). Chaimantami Diosllata adorana canchij. Tucui shunguhuanmi paipaj mandashcacunata cazuna canchij. Ñucanchijta llaquichijpipish Jehová Dios mandashca shinami causana canchij. Chashna causashpaca paipaj shutitami jatunyachinchij (Mateo 5:14-16). Chashnallataj Dios cushca leycunaca alli cashcata, Diablopish llulla cashcatami ricuchinchij. Juchayuj cashcamantaca pandarishunmi. Pero pandarishpaca arrepintirinami canchij. Diospaj shutipish ama pingaipi saquirichunmi mana allita ruranataca saquina canchij (Salmo 79:9).
¿Ima laya diversioncunatataj agllana canchij?
6 Diosca: “Ñucaca ima jucha illajmi cani, cancunapish ima jucha illajlla caichij” ninmi (1 Pedro 1:14-16; 2 Pedro 3:11). Jehová Diosca mapa cosascunata rurachun, shujtajcunata llaquichichun, Diablopaj cosascunata rurachunca mana munanchu. Caicunata rurashpaca Diospaj ñaupajpica mana alli ricurishunchu (Deuteronomio 15:21; Romanos 6:12-14; 8:13). Pero, chai juchacunata mana rurashpapish televisionpi, Internetpi, radiopi mapa cosascunata ricujpi o uyajpica Diosca mana cushicungachu. Paihuanpish mana apanacui tucushunchu. Paita adorangapaj imata rurajpipish yanga shinami ricuringa.
Bibliapi curita mashcaj shina mashcashunchij
w08 15/11 pág. 21 párr. 10
Santiago y Pedro cartacunamanta alli yuyaicuna
1:10-12. Angelcunaca ungido huauqui panicunamanta parlashca profeciacuna ima shina pajtarinatami yachasha nircacuna. Chai profeciacunataca ñaupa tiempopi causaj profetacunami escribircacuna. Shinapish Jehová Dios punta congregación tiyai callarichingacamaca cai profeciacunataca mana intindi pudircacunachu (Efe. 3:10). Angelcuna shinami ñucanchijpish “Diospaj tucui imalla yachaitaca” yachacuna canchij (1 Cor. 2:10).
1 Pedro 2:25, NM
it-2 pág. 1075 párr. 1
Jatun mandaj
Tucuimanta “Jatun mandaj”. Apóstol Pedroca 1 Pedro 2:25-pica “chingarishca ovejacuna shinami carcanguichij” nishpami Isaías 53:6-manta parlarca. Chai qꞌuipa nircami “cunanca cancunata Michijpajman, Jatun Mandajpajmanmi tigrashcanguichij” nishpa, Traducción del Nuevo Mundo. Caipica Jehová Diosmantami parlacurca. ¿Imamantataj shina ninchij? Apóstol Pedroca cai shimicunataca Jesusta alli catijcunamanmi nicurca, paicunaca Jesusmanta mana caruyashcachu carca, ashtahuanpish Jesusmantami cutin Alli Michij, Jatun Mandaj [NM], Jehová Diospajman tigrashcacuna carca (Sl 23:1; 80:1; Jer 23:3; Eze 34:12). Jehová Diosmi Jatun Mandaj superintendente can. Shuj superintendenteca imapish ima shina cajtami ricunaman shamun (Sl 17:3). Ima shina cajta ricunaman shamuna (gr. e·pi·sko·pḗ) nishpaca huaquinpica juzganatami nisha nin. Por ejemplo, apostolcunapaj punllacunapica Jerusalenmanta gentecuna ‘Dios ricuj shamujpi mana crishcamantami, llaqui tucurcacuna [gr. e·pi·sko·pḗs]’ (Lu 19:44, Biblia Quichua Chimborazo, 1989). Shinallataj ima shina cajta ricunaman shamuna nishpaca, bendiciai tucunatapishmi nisha nin. Por ejemplo Jehová Diosca paita ‘allimari cangui nijcunamanca’ achcatami bendicianga [gr. e·pi·sko·pḗs] (1Pe 2:12).
Bibliata rezashunchij
21-27 DE OCTUBRE
BIBLIAPI TIYAJ VALISHCA YUYAICUNA | 1 PEDRO 3-5
“Tucui imalla tiyashcacuna tucurinaca chayamucunmi”
w13 15/11 pág. 3 párr. 1
“Diosta mañashpa chaparaichij”
Tutapi mana dormishpa trabajaj runaca “tuta ñalla pacaricuj horaspi rijcharishca canaca sinchimi can” nishpami nirca. Shinallataj achca gentecunapish tutapi mana dormishpa rijcharishca canaca sinchimi can nincuna. Satanaspaj millai mundoca shuj amsa tuta layami can, ñallami tucurishca canga. Chaimantami Jesusta catijcunapajca rijcharishca canaca sinchi ricurin (Rom. 13:12). Tucurimui punllacunapi cashcata mana cuentata cushpa dormishpa saquirishpaca llaquimi canga. Shinapish rijcharishca cangapajca ‘alli yuyaiyujcunami cana canchij,’ shinallataj ‘Diosta mañashpami chaparana canchij’ (1 Ped. 4:7).
w99 15/4 pág. 22 párr. 3
¿Ima shinataj mana alli munaicunata, mana alli yuyaicunata mishai tucunchij?
Apóstol Pedro nishca consejotami yuyarishpa causana canchij, paica nircami: “Tucui imalla tiyajcuna tucurinaca chayamucunmi. Chaimanta alli yuyaiyujcuna caichij. Diosta mañashpa chaparaichij. Tucuimanta yallica, cancunapurapi tucui shunguhuan cꞌuyaj caichij. Cꞌuyaica, achca juchacunatapish perdonachijmi” nishpa (1 Pedro 4:7, 8). Shujtajcunapaj pandarishcacunata ricushpa o ñucanchij pandarishcacunapi yuyashpaca asha ashami espiritualmente chiriyashun. Chaitaca Satanasca allimi yachan. Huauqui panicunapura pꞌiñanacuicuna tiyachunmi Satanasca imatapish ruran. Chaimantami caishujmanta chaishujmanta cꞌuyaita ricuchishpa ima pꞌiñanacuicuna tiyajpipish perdonana canchij, shinallataj Diablo millaita rurachichunpish mana saquinachu canchij (Efesios 4:25-27).
w18.03 págs. 14, 15 párrs. 2, 3
Caishuj chaishuj chasquijcuna canaca minishtirishcami can
2 Pedroca huauqui panicunataca: ‘Caishuj chaishuj chasquinacuichij’ nishpami consejarca (1 Pedro 4:9, QC, 1989). Griego rimaipica chasquinacuichij nishpaca “mana rijsishcacunahuan alli cana, cꞌuyaita ricuchinatami” nin. Shinallataj yuyarishun, Pedroca: “Caishuj chaishujhuan” nishpaca ¿imatataj nisha nicurca? Rijsishcacunata o paicunahuan apanacujcunata chasquishcatami nicurca. ¿Chaita rurashpaca ima shinataj beneficiarircacuna?
3 Caishuj chaishuj huasipi chasquinacushpaca tandalla cachunmi ayudaj carca. Ñucanchij ima tucushcata yuyashun, shuj huauqui o pani paipaj huasiman invitajpica ¿manachu alaja pasashcata yuyarinchij? Cutin shuj huauqui o panita ñucanchij huasiman invitashpaca ¿manachu paihuan ashtahuan alli apanacunchij? Caishujhuan chaishujhuan chasquinacuj cashpaca ashtahuanmi huauqui panicunata rijsishun. Pedro causashca punllacunapica llaquicunaca ashtahuanmi mirashpa catirca, chaimanta paicunapura tandalla canaca minishtirishcami carca. Ñucanchijpish ‘cai tucuri punllacunapica’ tandalla canatami minishtinchij (2 Timoteo 3:1).
Bibliapi curita mashcaj shina mashcashunchij
w13 15/6 pág. 23
Caitami tapushcacuna
Jesusca ‘carcelpi caj espiritucunamanmi huillarca’ nishpaca ¿imatataj nisha nin? (1 Ped. 3:19.)
▪ Apóstol Pedroca espiritucunamanta parlashpami nirca: “Chaicunaca Noé huillacui punllacuna mana cazujcunami. Huambuj huasita Noé tucui rurangacamami Diosca mana utca llaquichishpa shuyashca” nishpa (1 Ped. 3:20). Chai espiritucunaca Satanás shina Diosta mana cazushpami Diospaj contra tucurca. Judasca nircami “Angelcunapish mandaj cachun churashcallapi mana cashun nishpa, ashtahuanpish paicuna causacunmanta anchushpa rishcamantaca Diosca jatunta llaquichina punllacamami huiñaita mana llujshipaj amsapi prezu huaquichishca” nishpa (Jud. 6).
Noepaj punllacunapi causaj angelcunaca ¿imapitaj mana cazurcacuna? Manaraj jatun tamia tiyajpimi chai angelcunaca jahua pachamanta uriyamushpa runa aichayujcuna tucurca, Diosca chaita rurachun mana mandashcachu carca (Gén. 6:2, 4). Shinallataj paicunaca cai allpapi causaj huarmicunahuanmi chayarircacuna, chaita rurachunca Diosca paicunata mana rurarcachu (Gén. 5:2). Cai millai, mana cazuj angelcunataca Dios llaquichishca punllapimi tucuchishca canga. Chai punlla chayamungacamami Judas nishca shinaca paicunaca “mana llujshipaj amsapimi” can, espiritualmentepish prezucunami can.
¿Ima hora, ima shinataj Jesusca ‘carcelpi caj espiritucunaman huillarca’? Pedro nishca shinaca Jesús ‘Espiritupi causachishca’ qꞌuipami caica tucurca (1 Ped. 3:18, 19). Shinallataj Jesusca paicunaman huillarcami nin. Pedro manaraj punta cartata quillcashca cajpimi caica tucurca. Jesús causarishca huashami chai millai angelcuna ima castigota chasquina cashcata huillarca. Chai huillaica mana ima allipajchu carca, ashtahuanpish paicunata llaquichingapajmi carca (Jon. 1:1, 2). Jesusca causarishcamanta, huañungacama Diosta tucuipi cazushcamantami, Diabloca paita mana mandai tucushcata ricuchirca. Chaimantami Jesusca chai huillaita millai angelcunaman huillai tucurca (Juan 14:30; 16:8-11).
Shamuj punllacunapi Jesusca Satanastapish millai angelcunatapish huatashpami ucujta jutcuman shitanga (Luc. 8:30, 31; Rev. 20:1-3). Chai punlla chayamungacamaca mana cazuj millai angelcunaca espiritualmente amsapimi can. Tucuchinamanta mana quishpiri tucungachu (Rev. 20:7-10).
w08 15/11 pág. 21 párr. 8
Santiago y Pedro cartacunamanta alli yuyaicuna
4:6. ¿“Huañushcacunamanpish alli huillaitaca huillashcami” nishpaca picunamantataj nirca? Alli huillaicunata manaraj uyashpa ‘millai juchacunapi huañushca’ gentecunamantami nirca. Paicunaca espiritualmente huañushcami carca (Efe. 2:1). Alli huillaicunata uyashpa cazushpaca espiritualmentemi causai callarirca.
Bibliata rezashunchij
28 DE OCTUBRE A 3 DE NOVIEMBRE
BIBLIAPI TIYAJ VALISHCA YUYAICUNA | 2 PEDRO 1-3
“Jehová Diospaj punllata chaparashpa shuyashunchij”
w06 15/12 pág. 27 párr. 11
Jehová Diosca ‘mana uniyashpami’ cashcata ruranga
11 Jesusca nirca Jehová Diosca ‘mana uniyashpami’ cashcataca ruranga nishpa. ¿Imamantataj shina nirca? Bibliapica Jehová Dios mana ñapish pꞌiñarij cashcata, pacienciatapish charishcatami yachachin. Shina cashpapish Jehová Diosca pai churashca punllapica mana uniyashpami tucui mana allicunata tucuchinga (Lucas 18:7, 8, Traducción del Nuevo Mundo, [NM]; 2 Pedro 3:9, 10, NM ). Noepaj punllacunapica jatun tamia shamushpami mana alli gentecunataca utca tucuchishca carca. Shinallataj Lotpaj punllapipish cielomanta ninata tamiashpami tucui mana alli gentecunata tucuchirca. Jesusca “Runa Aichayuj shamuna punllapish chashnallatajmi canga” nishpami nirca (Lucas 17:27-30). Shinami mana alli gentecunaca “ñapish tucuchishca” canga (1 Tesalonicenses 5:2, 3, NM ). Chaimantami Jehová Diosca Satanaspaj mundotaca pai nishca punllapi tucuchinataca seguros canchij.
w06 15/12 pág. 19 párr. 18
Jehová Diospaj shamuna punllaca ‘utcami shamucun’
18 Apóstol Pedroca “Dios shamuna punllata alli chaparacuichij” nishpami consejarca. Chaitaca ¿ima shinataj rurai tucunchij? ‘Diospajlla tucushpa pai yuyailla causashpami’ Dios shamuna punllata chaparashpa causacushcata ricuchishun (2 Pedro 3:11, 12, Biblia en Quichua Chimborazo, 1989). Shinaca espiritual cosascunata rurashpami ‘Dios shamuna punllata’ cushilla shuyacushcata ricuchinchij. Griego shimipi “utca chayamuchun” nishpaca “imatapish utca ruranatami” nisha nin. Jehová Diospaj shamuna punlla utca shamuchunca mana imatapish rurai tucunchijchu. Shinapish Diosta sirvishpa causacujpica punllacunaca ratomi pasanga (1 Corintios 15:58).
Bibliapi curita mashcaj shina mashcashunchij
w08 15/11 pág. 22 párr. 2
Santiago y Pedro cartacunamanta alli yuyaicuna
1:19. ¿Pacari luceroca pitaj can? ¿Ima horataj achijyachi callarirca? ¿Ima shinataj chaica ña pajtarishcata yachanchij? Jesús jahua pachapi Rey shina mandai callarishcamantami Jesustaca “lucero” nin (Rev. 22:16). Huata 1914-pi Jesusca jahua pachapi Rey shina mandai callarishpami mushuj causai tiyagrin nishpa huillarca, cashnami ‘achijyachi’ callarirca. Apóstol Pedroca Jesús shujtajyarishcata ricushpaca, Jesús poderta charishcata, jatunmari cashcatapish ricui tucurca. Shinami Jehová Dios nishca profeciacuna pajtarij cashcata ricuchirca (Mar. 9:1-3). Jehová Dios nishca profeciacuna ima shina pajtarishcata yachangapaj esforzarishpaca ñucanchij shungutami achijyachinga, ashtahuanpish Pacari lucero punllayachishcatapishmi yachashun.
w08 15/11 pág. 22 párr. 4
Santiago y Pedro cartacunamanta alli yuyaicuna
3:17. ¿“Manaraj chashna tucujpi yachashcamanta” nishpaca apóstol Pedroca imatataj nisha nicurca? Apóstol Pedroca ‘manaraj chashna tucujpi yachana’ nishpaca shamuj punllacunapi imalla tucunata yachashcatami nicurca. Chaitaca apóstol Pedromanpish Bibliata escribij shujtaj cꞌaricunamanpish shamuj punllacunapi ima tucunataca Jehová Diosmi paipaj espíritu santohuan huillarca. Shinapish mana tucuita huillarcachu. Chaimantami Jesusta alli catijcunaca shamuj punllacunapi ima tucunataca mana tucuita yacharcacuna. Mana tucuita yachashpapish paicunaca shamuj punllacunapi imalla tucuna cashcataca yuyaipimi chari tucurcacuna.
Bibliata rezashunchij