DEUTERONOMIO

1 Moisesmi Israelpa lliw mirayninkunawan kachkarqa Sufpa chimpan chunniqpi, chayqa karqa Jordan mayupa kaylawninpim. Chaypa hichpanpim kachkan Paran, Tofel, Laban, Hazerot hinaspa Dizaab allpakuna. 2 Horeb lawmanta Cades-barneakamaqa+ 11 punchaw puriymi karqa, chaymanqa Seir urquntam riqku. 3 Moisesqa Jehova Diospa lliw nisqankunatam Israelpa mirayninkunaman willarqa, chaytaqa willarqa Egiptomanta lluqsisqankumanta 40 kaq watapi+ 11 kaq killapa punta kaq punchawninpim. 4 Chayqa karqa Hesbon llaqtapi yachaq* Amorreo runakunata kamachiq Seonta wañuchisqan punchawkunam,+ chaymantapas Basan lawpi kaq Astarot runakunata hinaspa Edrei runakunata+ kamachiq Ogta wañuchisqan punchawkunam.+ 5 Moisesqa Moab allpapim Jordan mayu lawpi Diospa kamachikuyninkunata yachachirqa.+ Nirqam:

6 “Yupaychasqanchik Jehova Diosmi Horeb urqupi niwarqa: ‘Qamkunaqa unayñam kaypi kachkankichik.+ 7 Chaynaqa riychikyá Amorreo runakunapa allpanman,+ Araba pampaman,+ urqukuna lawman, Sefela muqukunaman, Negueb qichwaman,+ Hatun lamar quchapa patankunaman, tukuy chayqa Canaan runakunapa allpanmi. Chayaychikyá Libano urqu lawmanwan+ Eufrates mayukamapas.+ 8 Tukuy chay allpam qamkunapaq kanqa, rispayá hapikamuychik. Chay allpaqa abueloykichik Abrahanman, Isaacman,+ Jacobman+ hinaspa mirayninkunaman Jehova Diospa qunan allpam’,+ nispa.

9 Hinaptinmi nirqaykichik: ‘Manam sapallayqa pusaykichikmanchu.+ 10 Jehova Dios mirarachisusqaykichikraykum lucerokuna hina achkallay-achkaña kachkankichik.+ 11 Jehova Diosyá kunan kasqaykichikmantapas 1.000 kuti chaynatawanraq mirachisunkichik,+ hinaspayá bendecisunkichik.+ 12 Sapallayqa manam atiymanchu sasachakuynikichikpi yanapaytaqa, piñakuqllaña kasqaykichikraykum mana atiymanchu qamkuna yanapaytaqa.+ 13 Chayraykuyá sapa ayllumanta akllaychik yuyayniyuq hinaspa yachayniyuq runakunata kamachiqkunaña kanankupaq’,+ nispa. 14 Hinaptinmi qamkunañataq niwarqankichik: ‘Ruwanaykupaq niwasqaykikuqa allinmi’, nispa. 15 Chaymi ñuqaqa aylluykichikpi yuyayniyuq hinaspa yachayniyuq runakunata kamachiqkuna kanankupaq churarqani. Wakinmi kamachirqa waranqata, wakinmi pachakta, wakinmi pichqa chunkata, wakinmi chunkata, wakintañataqmi churarqani ayllunkupi ancha riqsisqa runakuna kanankupaq.+

16 Hinaspam juezkunata nirqani: ‘Pipa sasachakuynintapas allichaspaqa allintam allichanaykichik,+ chaynatam ruwanaykichik wawqikichikña utaq huklaw llaqtayuq runamasikichikña kaptinpas.+ 17 Amam pimanpas sayapakunkichikchu.+ Ama pitapas manchakuspam aputapas wakchatapas uyarinkichik,+ Diosmi ima sasachakuytapas allichaqqa.+ Ima sasachakuytapas qamkunalla allichayta mana atispaqa ñuqamanmi yachanaypaq willawanaykichik’,+ nispa. 18 Chaynatam imakuna ruwanaykichikmanta chay kutipi nirqaykichik.

19 Chaymantam Jehova Diospa kamachiwasqanchikman hina Horeb lawmanta hamurqanchik manchakuypaq chunniqninta,+ Amorreo runakunapa ñanninta.+ Chay manchakuypaq chunniqtaqa rikuyllañam rikurqankichik.+ 20 Chay Cades-barneapim nirqaykichik: ‘Amorreo runakunapa allpanmanmi chayaramunchik, kayqa Jehova Diospa quwananchik allpam. 21 Jehova Diosmi makinchikman churaykun, rispayá Jehova Diospa kamachiwasqanchikman hina yaykusun.+ Amayá manchakuychikchu nitaq hukmanyaychikchu’, nispa.

22 Hinaptinmi asuykamuwaspa niwarqankichik: ‘Allpata qawamunankupaqraqyá runakunata kachasun, hinaptinyá willawasun maynin rinanchikta hinaspa imayna chay llaqtakuna kasqanta’,+ nispa. 23 Hinaptinmi niwasqaykichik allin rikchakuwaptin akllarqani 12 runakunata, sapa ayllumantam hukta akllarqani.+ 24 Paykunañataqmi rispanku urqukunapa kasqan+ Escol wayqukama chayaruspa qawamurqaku. 25 Tarimusqankuta apamuspankuñataqmi nirqaku: ‘Jehova Diospa quwananchik allpaqa sumaqmi kasqa’,+ nispa. 26 Qamkunañataqmi riyta mana munaspa Jehova Diospa kamachisqanta mana kasukurqankichikchu.+ 27 Carpaykichikpim rimapakuspa nirqankichik: ‘Jehova Diosqa chiqniwaspanchikmi Egipto nacionmanta hurqumuwarqanchik Amorreo runakuna wañuchiwananchikpaq. 28 Kunanqa, ¿maymantaq risun? Allpata qawamuqkunam mancharichiwarqanchik.+ Paykunam nirqaku: “Chay runakunaqa kallpasapa hinaspa hatunkaray runakunam kakusqaku, llaqtankupa murallanpas hatu-hatunmi kasqa.+ Chaypim Anac runakunatapas rikumurqaniku”’, nispa.+

29 Ñuqañataqmi nirqaykichik: ‘Amayá chayraykuqa manchakuychikchu nitaq hukmanyaychikchu.+ 30 Jehova Diosmi Egipto nacionpi yanapasusqaykichikman hina kunanpas yanapasunkichik.+ 31 Chunniqpipas Jehova Diosqa churinta huk tayta pusachkaq hinam kayman chayamunaykichikkama pusamusurqankichik’, nispa. 32 Chayna kachkaptinpas qamkunaqa manam Jehova Diospiqa hapipakurqankichikchu.+ 33 Diosqa pusamusuchkaspaykichikpas samanaykichikpaqmi sumaq allpata maskapusurqankichik. Payqa maynin rinaykichikta qawachispam tutan pusamusurqankichik sayanpa ninawan hinaspa punchawñataq sayanpa puyuwan.+

34 Jehova Diosqa rimapakusqaykichiktam uyarirqa, hinaspam piñakuspa nirqa:+ 35 ‘Mana kasukuq kay runakunaqa manam taytaykichikman qunay allpamanqa chayanqakuchu.+ 36 Jefuneypa churin Calebllam chayanqa, paymanwan churinkunamanmi purisqan allpata qusaq, payqa ñuqa Jehova Diospa kamachisqaytam tukuy sunqunwan kasukurqa’, nispa.+ 37 Jehova Diosqa huchaykichikpim ñuqawanpas piñakurqa, hinaspam niwarqa: “Qampas manam chay allpamanqa chayankichu.+ 38 Nunpa churin yanapasuqniki Josueyñam+ chay allpamanqa chayanqa.+ Paytayá kallpanchaspa yanapay*+ Israelpa mirayninkunata chay allpaman chayachinanpaq”, nispa. 39 Diosqa nisurqankichiktaqmi: ‘Qunay allpamanqa churikichikmi chayanqa. Paykunamantam nirqankichik chiqnisuqnikichik runakuna apakunanmanta+ chaynataq allin kaqtapas hinaspa mana allin kaqtapas manaraq yachasqankumanta. Paykunapaqmi chay allpaqa kanqa.+ 40 Qamkunaqa Puka lamar quchaman rina ñannintayá kutiychik’, nispa.+

41 Hinaptinmi qamkunañataq niwarqankichik: ‘Jehova Diosta qipanchaspam huchallikuruniku. Ichaqa, Jehova Diospa kamachiwasqanchikman hinam peleaq risaqku’, nispa. Hinaspam peleaq riyta munarqankichik.+ 42 Jehova Diosñataqmi niwarqa: ‘Peleaq ama rinankupaqyá niy, manam ñuqaqa paykunataqa yanapasaqchu,+ riptinkuqa chiqniqnin runakunam wañurachimunqa’, nispa. 43 Hinaptinmi qamkunaman willaptiy mana kasuwarqankichikchu. Jehova Diostapas mana kasukuspam qamkunaqa urqukunapa kasqanman peleaq rirqankichik. 44 Chaypi yachaq Amorreo runakunañataqmi wayliskuna* hinaraq qatikacharusurqankichik, hinaspam Seir urqumanta Horma lawkama chiqichisurqankichik. 45 Chaymi kutiramuspa Jehova Dios uyarisunaykichikta munaspa waqarqankichik, Jehova Diosmi ichaqa mana uyarisurqankichikchu nitaq kaqpaqpas hapisurqankichikchu. 46 Chaymi una-unay Cades lawpi yacharqankichik”, nispa.

2 Moisesqa nirqataqmi: “Chaymantam Jehova Diospa niwasqanman hina rirqanchik Puka lamar quchaman rina ñanninta,+ hinaspam Seir urqupa muyuriqninpi unay purirqanchik. 2 Hinaptinmi Jehova Dios niwarqa: 3 ‘Unayñam kay urqupa muyuriqninpiqa purichkankichik, kunanqa hanay lawmanñayá* riychik. 4 Israelpa mirayninkunatayá niy: “Seir urqupi yachaq*+ aylluykichik Esaupa mirayninkunapa+ allpanpa patantam rinkichik. Paykunaqa manchakusunkichikmi,+ chaywanpas hawkallam chaynintaqa rinaykichik. 5 Amam paykunataqa imanankichikpaschu, manam imankutapas qusqaykichikchu Seir allpata Esauman qusqayrayku.+ 6 Imatapas mikuyta utaq tomayta munaspaqa pagapunkichikmi.+ 7 Jehova Diosqa tukuy imapim yanapasuchkankichik. Kay 40 wataña purisqaykichikpipas Jehova Diosqa qamkunawan kaspam imaykichikmantapas mana usuchisurqankichikchu”’, nispa.+ 8 Chaymi Seir allpapi yachaq ayllunchik Esaupa mirayninkunapa+ allpanpa patanta rirqanchik, manam Araba lawpi kaq ñannintachu, manataqmi chayarqanchikchu Elat llaqtamanpas nitaq Ezion-gueber llaqtamanpas.+

Chaymanta huklawman rispañataqmi Moab chunniqpi kaq ñanninta rirqanchik.+ 9 Jehova Diosñataqmi niwarqa: ‘Amam Moab runakunatapas imanankichikchu, manam allpankutaqa qusqaykichikchu Lotpa mirayninkunaman Ar lawpi allpata qusqayrayku’, nispa.+ 10 Chaypiqa Em runakunam yachaqku,+ paykunaqa kallpasapa hinaspa achkallay-achkam karqaku, hinaspapas Anac runakuna hinam hatunkaray runakuna karqaku. 11 Refaim runakunapas+ Anac runakuna hinam karqaku,+ chaymi Moab runakunaqa Em runakunawan suticharqaku. 12 Ñawpaqtaqa Hor runakunam+ Seir lawpiqa yacharqaku, hinaptinmi Esaupa mirayninkuna wañuchispanku chayman yaykurqaku.+ Chaynatam qamkunapas Jehova Diospa qusunaykichik allpamanqa yaykunkichik. 13 Diosqa niwarqataqmi: ‘Kunanqa Zered wayqutayá chimpaychik’, nispa. Chaymi Zered wayquta chimparqanchik.+ 14 Cades-barneamanta Zered wayqupa chimpankamam chayarqanchik 38 watapi. Chay watapaqqa Jehova Diospa nisqanman hinam peleanankupaq akllasqa runakunaqa wañukurqakuña.+ 15 Paykunataqa Jehova Diosmi mana kasukusqankurayku wañurachirqa.+

16 Chay runakuna wañurusqanku qipatam+ 17 Jehova Diosqa niwarqa: 18 ‘Kunanmi rinkichik Ar lawninta, chayqa Moab runakunapa allpanmi. 19 Ammon runakunapa allpanpa hichpanpi kaspaykichikqa paykunataqa amam imanankichikchu. Manam paykunapa allpantaqa qusqaykichikchu Lotpa mirayninkunaman qusqayrayku.+ 20 Kay allpapiqa ñawpaqtam yacharqaku Refaim runakuna’,+ nispa. Ammon runakunaqa Refaim runakunatam Zamzum runakunawan suticharqaku. 21 Paykunaqa kallpasapa hinaspa achkallay-achkam karqaku, hinaspapas Anac runakuna hinam hatunkaray runakuna karqaku.+ Jehova Diosmi ichaqa Ammon runakunawan wañurachirqa, hinaptinmi Ammon runakunaña chaypi yacharqaku. 22 Chaynatam Diosqa ruwarqa Hor runakunatapas,+ Esaupa mirayninkunawan wañurachispanmi allpankutapas qichurachirqa. Chaynapim Esaupa mirayninkunaqa kunankama Seir allpapiña yachachkanku.+ 23 Yaqa chaynam karqa Avim runakunawanpas. Caftor* runakunam wañurachispa Gaza lawkama+ allpankuta hapikuykurqaku, hinaspam chaypiña yacharqaku.+

24 Diosqa niwarqataqmi: ‘Alistakuychikyá Arnon wayquta chimpanaykichikpaq.+ Makikichikmanmi churaykuni Hesbon llaqtapi yachaq Amorreo runakunapa kamachiqnin Seonta,+ chaynaqa payta wañuchispayá allpanta hapikamuychik. 25 Kunanmantam qamkunamanta uyariq llaqtakunapi runakuna mancharisqallaña kanqaku, paykunaqa qamkunata manchakususpaykichikmi katkatatanqaku’, nispa.+

26 Chaymantam willakuqkunata kacharqani Kedemot chunniqmanta+ Hesbon llaqtapi yachaq kamachiq Seonman kaynata nimunankupaq:+ 27 ‘Allpaykipa chawpintayá pasarullasaqku. Ñanllantam rillasaqku mana maymanpas muyuspa.+ 28 Imapas mikusqaykumanta utaq tomasqaykumantaqa pagapusqaykikum. Chaynaqa allpaykipa chawpintayá pasarachillawayku. 29 Seir allpapi yachaq Esaupa mirayninkuna hinaspa Ar allpapi yachaq Moab runakuna hinayá pasarachillawayku, Jordan mayuta chimpaspa Jehova Diospa quwananku allpaman chayarunaykukama’, nispa. 30 Hesbon llaqtapi yachaq kamachiq Seonmi ichaqa mana munarqachu. Qawasqaykichikman hinam Jehova Diosqa saqiykurqa rumi sunqu+ hinaspa mana kasukuq kananta, chaynapi makinchikman churaykunanpaq.+

31 Chaymantam Jehova Diosqa niwarqa: ‘Kamachiq Seontawan allpantam makikichikman churachkani, chaynaqa allpantayá qichuychik’, nispa.+ 32 Hinaspam Jaaz lawman ñuqanchikwan peleaq kamachiq Seon hamuptin,+ 33 Jehova Diosqa makinchikman churaykurqa, chaymi wañurachirqanchik payta, churinkunata hinaspa lliw runankunata. 34 Chay kutipiqa Seonpa kamachisqan llaqtakunata tuñirachispam wañuchirqanchik chaypi kaq runakunata, warmikunata chaynataq warmakunatapas. Manam pipas puchurqachu.+ 35 Animalninkuwan hinaspa imanpas kapuqninkuwanmi ichaqa qipakurqanchik. 36 Jehova Diosqa makinchikmanmi churaykurqa Arnon wayqupa patanpi Aroer llaqtata,+ wayqupi kaq llaqtata chaynataq Galaad lawpi llaqtakunatapas.+ 37 Ichaqa manam chayarqanchikchu Ammon runakunapa allpanmanqa,+ Jaboc wayqupa patallanmanpas+ nitaq urqukunapa kasqanpi llaqtakunamanpas. Jehova Diospa nisqanman hinamá huklaw allpakunamanpas mana chayarqanchikchu”, nispa.

3 Moisesqa nirqataqmi: “Chaymantam muyurqanchik Basan lawman. Hinaptinmi Basan lawta kamachiq Og sutiyuq runa tropankunawan lluqsiramurqa Edrei llaqtapi ñuqanchikwan peleananpaq.+ 2 Hinaptinmi Jehova Diosqa niwarqa: ‘Ama manchakuychu, kamachiq Ogtaqa makikimanmi churasaq, makikimantaqmi churasaq runankunatapas chaynataq allpankutapas. Hesbon llaqtapi yachaq* Amorreo runakunapa kamachiqnin Seonta hinam paytapas ruwanki’, nispa. 3 Chaymi Jehova Diosqa makinchikman churaykurqa Basan lawta kamachiq Ogta hinaspa lliw tropankunatapas. Chaynapim lliw runakunata wañurachirqanchik, manam hukllapas puchurqachu, 4 hinaptinmi llaqtankupas ñuqanchikpaqña karqa. Manam mayqan llaqtankupas puchurqachu, Argob lawpi 60 llaqtakunatam hapikuykurqanchik, chayqa karqa Basan lawpi kamachiq Ogpa allpankunam.+ 5 Kay llaqtakunaqa karqa hatun murallayuqmi hinaspa chakanayuq hatun punkuyuqkunam. Chaylawkunapiqa karqataqmi taksa llaqtachakunapas. 6 Hesbon llaqtapi kamachiq Seonpata hinam llaqtankupi wasinkuta taqmaparqanchik,+ wañuchirqanchiktaqmi chaypi kaq runakunatapas, warmikunatapas hinaspa warmakunatapas.+ 7 Animalninkutawan llaqtapi kaq tukuy imankutam ichaqa hapikuykurqanchik.

8 Chaynatam chay kutipiqa Jordan mayupa kaylawninpi yachaq iskay kamachiqkunapa allpanta Arnon wayqumanta Hermon urqukama hapikuykurqanchik. Chay kamachiqkunaqa Amorreo runakunata kamachiqkunam karqaku.+ 9 Chay urqutaqa Sidon runakunam Sirionwan suticharqaku, Amorreo runakunañataqmi Senirwan suticharqaku. 10 Hapikuykurqanchiktaqmi pampapi kaq llaqtakunatapas, Galaad lawpiwan Basan lawpi llaqtakunatapas chaynataq Saleca hinaspa Edrei llaqtakunatapas.+ Tukuy chaykunaqa karqa Basan lawta kamachiq Ogpa llaqtankunam. 11 Refaim runakunamantaqa Basanpi kamachiq Ogllañam karqa. Pampakunan cajonninpas fierromantam* karqa, chay cajonninpa largonmi karqa tawa metro* sayayniyuq, anchonñataqmi karqa yaqa iskay metro*. Chayqa Raba llaqtapim kunankamapas kachkan. 12 Chay hapikusqanchik allpakunamantam Arnon wayqupa patanpi Aroer allpakunata+ hinaspa Galaad urqupi wakin allpakunata llaqtantinta qurqani Ruben aylluman hinaspa Gad aylluman.+ 13 Galaad urqupi wakin llaqtakunata hinaspa Basan lawta kamachiq Ogpa llaqtankunatañataqmi qurqani Manasespa wakin ayllunman.+ Chayqa karqa Basan lawpi Argob lawkunam, chaylawtam riqsiqku Refaim runakunapa allpanwan.

14 Manasespa churin Jairñataqmi+ hapikuykurqa Argob lawpi allpakunata+ Guesur runakunapa hinaspa Maacat runakunapa allpanpa linderonkama.+ Chay Basan lawpi llaqtachakunatam kikinpa sutinwan suticharqa ‘Havot-jair*’ nispa,+ kunankamapas chaynatam sutichanku. 15 Makirmanñataqmi qurqani Galaad allpata.+ 16 Ruben aylluman hinaspa Gad ayllumanñataqmi+ qurqani Galaad lawmanta Arnon wayqukama hinaspa Ammon runakunapa allpanwan tupaq Jaboc wayqukama. 17 Qurqanitaqmi Araba lawtawan Jordan mayu lawtapas, Kineret quchamanta Araba lawpi quchakama utaq Kachi quchakama*. Chayqa kachkan intipa qispimunan lawpi kaq Pisga muqupa urayninpim.+

18 Chaymantam kamachispay nirqaykichik: ‘Jehova Diosmi kay allpata qamkunaman quykusunkichik, chaynaqa peleay yachaq qarikunayá wawqikichikpa ñawpaqninta chimpachunku.+ 19 Qusqay llaqtakunapiqa qipanqaku warmikichik, churikichik hinaspa animalnikichikkunallam. Qamkunaqa achka animalniyuqmi kankichik. 20 Kutimunkichikqa wawqikichikmanpas qamkunaman hina Jehova Dios allpata quykuptin hawka kaptinkuñam chaynataq Jordan mayupa chimpanpi kaq Jehova Diospa qusqan allpakunata hapikuykuptinkuñam. Chayñam allpaykichikmanqa kutimunkichik’, nispa.+

21 Josueytañataqmi nirqani:+ ‘Kikikipunim rikurqanki chay iskay kamachiqkunata Jehova Diospa imam ruwasqanta. Chaynatam Jehova Diosqa ruwanqa chimpanayki allpapi kamachiqkunatapas.+ 22 Amam manchakunkichikchu, Jehova Diosmi qamkunarayku peleanqa’, nispa.+

23 Chay kutipitaqmi Jehova Diosta mañakuspay nirqani: 24 ‘Llapallan kamachiq Jehova Dioslláy, qanmi tukuy atiyniyuq kasqaykita qawaykachiwarqanki.+ ¿Pitaq hanaq pachapipas utaq kay pachapipas qam hinaqa kanman?+ 25 Ama hina kaspayá Jordan mayuta chimparachillaway. Qawaykuytam munani chay sumaq allpata, urqukunapa kasqanta hinaspa Libano lawta’, nispa.+ 26 Jehova Diosñataqmi huchaykichikrayku piñakuwaspan+ mana uyariwarqachu. Hinaspam Jehova Diosqa niwarqa: ‘¡Amaña chaymantaqa haykapipas rimapayawaychu! 27 Pisga muquman qispispayá+ qaway chay allpapa muyuriqninta, ichaqa manam Jordan mayutaqa chimpankichu.+ 28 Josueytayá kamachinanpaq akllaspayki+ kallpanchay, paymi Israelpa mirayninkunataqa pusanqa,+ paykunam qawasqayki allpataqa dueñochakunqaku’, nispa. 29 Chaykunaqa karqa Bet-peorpa chimpan qichwapi kachkaptinchikmi”, nispa.+

4 Moisesqa nirqataqmi: “Israelpa mirayninkuna, kasukunaykichikpaq yachachisqay kamachikuykunatayá uyariychik, kasukuspaykichikqa ñawpaq abueloykichikpa yupaychasqan Jehova Diospa qusunaykichik allpaman yaykuspam chaypi yachankichik*.+ 2 Kay kamachikuykunamanqa amam imatapas yapankichikchu nitaq qichunkichikchu,+ chaynapi Jehova Diospa kamachikuyninkuna willasqayta kasukunaykichikpaq.

3 Kikikichikmi rikurqankichik Peor lawpi kaq Baal taytachata yupaychasqankurayku Jehova Dios imam ruwasqanta. Jehova Diosmi Baal taytachata yupaychasqankurayku wañurachirqa.+ 4 Qamkunam ichaqa Jehova Diosta mana qipanchasqaykichikrayku kawsachkankichik. 5 Jehova Diospa kamachiwasqanman hinam yachachirqaykichik lliw kamachikuyninkunata,+ chaynapi chayanaykichik allpaman chayaspa kasukunaykichikpaq. 6 Ima nisqanman hinam lliwta kasukunaykichik,+ chaynapim kay kamachikuykunata uyariq llaqtakunapi runakuna yachanqaku qamkunaqa yachayniyuq+ hinaspa yuyayniyuq+ kasqaykichikta. Ninqakum: ‘Kay runakunaqa yachayniyuq hinaspa yuyayniyuqmi kasqaku’, nispa.+ 7 Qayakusqanchikta uyariq Jehova Diosninchik hina, ¿yaqachu ima nacionpa taytachanpas hichpallanpi kachkan?+ 8 ¿Ima nacionpa kamachikuyninkunataq kay qusqay kamachikuykuna hina kanman?+

9 Chaynaqa, tukuytam ruwanaykichik tukuy ima qawasqaykichikta ama qunqanaykichikpaq hinaspa kawsakunaykichik punchawkama sunquykichikpi waqaychanaykichikpaq. Chaykunataqa yachachinaykichikmi kanqa churikichikman hinaspa willkaykichikmanpas.+ 10 Jehova Diospa qayllanpi kasqaykichik punchawpim Horeb urqupi Jehova Dios niwarqa: ‘Runaykunatayá huñumuy nisqaykunata uyarinankupaq,+ chaynapi wañukunanku punchawkama kasukuwanankupaq+ chaynataq churinkumanpas yachachinankupaq’,+ nispa.

11 Hinaptinmi qamkunaqa chay urqupa sikinman asuykamurqankichik. Chay urqum ruparqa alto-altokama linwachkaq ninawan, hinaptinmi tutayaywan yana puyullaña karqa.+ 12 Chay ninapa chawpinmantam Jehova Diosqa rimapayamusurqankichik,+ qamkunañataqmi uyariylla-uyarirqankichik,+ pitapas mana rikuspam rimamusqallanta uyarirqankichik.+ 13 Payqa runankuna kasqaykichikraykum qamkunawan contratota* ruwaspan chunka kamachikuykunata qusurqankichik,+ chaytam iskay tabla rumikunapi qillqarqa.+ 14 Chaypitaqmi Jehova Diosqa kamachiwarqa lliw kamachikuyninkunata qamkunaman yachachinaypaqpas, chaynapi yachanaykichik allpaman chayaspa kasukunaykichikpaq.

15 Chaynaqa, Horeb urqupi Jehova Diospa uyanta ninapa chawpinpi mana rikusqaykichikraykum anchata kallpanchakunaykichik 16 taytacha-mamachata mana ruwanaykichikpaq hinaspa mana yupaychanaykichikpaq. Amam taytacha-mamachataqa ruwakunkichikchu qariman utaq warmiman rikchakuqtapas,+ 17 nitaq animalkunaman utaq alton pawaqkunaman rikchakuqtapas,+ 18 nitaq qasqunpa puriqkunaman utaq challwakunaman rikchakuqtapas.+ 19 Amataqmi altota qawaspapas yupaychankichikchu intitaqa, killataqa, lucerokunataqa nitaq hanaq pachapi tukuy ima kaqkunatapas.+ Chaykunataqa Jehova Diosmi unancharqa lliw runakunapaq. 20 Qamkunatam ichaqa Jehova Dios hurqumusurqankichik fierro chulluchina hornomanta hina Egipto nacionmanta. Chaymi kunanqa runankunaña kankichik.+

21 Jehova Diosqa huchaykichikrayku piñakuspam+ niwarqa Jordan mayuta mana chimpanaypaq chaynataq sumaq allpaman mana chayanaypaq, chay allpaqa Jehova Diospa qusunaykichik allpam.+ 22 Chaymi ñuqaqa kayllapi wañukuspay Jordan mayutaqa manaña chimpasaqchu,+ qamkunallam chimpaspa chaypi yachankichik. 23 Ichaqa amam qunqankichikchu Jehova Dioswan contrato ruwasqaykichiktaqa,+ amataqmi taytacha-mamachakunataqa ruwakunkichikchu ama ruwanaykichikpaq Jehova Dios nisusqaykichikrayku.+ 24 Jehova Diosqa manchakuypaq nina hinam,+ payllata yupaychananchiktam payqa munan.+

25 Sichu churiyuqña utaq willkayuqña kanaykichikkama kawsachkaspapas taytacha-mamachata ruwakuruspa+ hinaspa tukuy mana allinkunata ruwaspa Jehova Diosta piñachispaykichikqa+ 26 chaypunillam wañuchisqa kankichik, Jordan mayuta chimpaspa hapikusqaykichik allpamantam chinkankichik. Chayna kananmantam hanaq pachapapas hinaspa kay pachapapas yachasqanta nikichik, manamá unaytaqa kawsankichikchu.+ 27 Jehova Diosmi tukuy hinastinman chiqichisunkichik,+ hinaptinmi wakillaykichik Jehova Diospa chiqichisusqaykichik llaqtakunapi kankichik.+ 28 Chaypim kankichik kullumanta hinaspa rumimanta taytacha-mamachata yupaychaspa.+ Chay taytachakunaqa kanku mana qawakuqmi, mana uyarikuqmi, mana mikuqmi hinaspa mana imapas musyaqmi.

29 Chayna kachkaspa Jehova Diosta maskaspaqa tarinkichikmi,+ ichaqa tukuy sunquykichikwan hinaspa tukuy vidaykichikwanmi* maskanaykichik.+ 30 Qipa punchawkunatam mana allinta ruwasqaykichikrayku llumpayta ñakarispaña Jehova Diosta maskankichik, hinaspam wanakuspa paypa kamachisqanta chayraq kasukunkichik.+ 31 Jehova Diosninchikqa ancha llakipayakuq taytam.+ Payqa manam saqisunkichikchu nitaqmi chinkachisunkichikchu, payqa manam qunqanqachu ñawpaq abueloykichikwan contrato ruwasqantaqa.+

32 Kunanqa runa unanchasqa kasqanmantapacha imapas imayna kasqantayá yuyariychik. Chaytayá sumaqta yachaykuychik. ¿Yaqachu haykallapipas tukuy kaykuna pasakurqa utaq uyarikurqa?+ 33 ¿Yaqachu ima llaqtapas ninapa chawpinmanta Diospa rimamusqanta uyariruspa kawsachkanraq?+ 34 ¿Qamkunata hinachu Jehova Diosqa Egipto nacionmanta huk runakunata hurqumurqa milagrokunata ruwaspan+ hinaspa atiyninwan+ manchakuypaq kaqkunata ruwaspan?+ 35 Qamkunapaqmi Jehova Diosninchikqa tukuy chayta ruwarqa Dios kasqanta yachanaykichikpaq,+ manam paymanta huk Diosqa kanchu.+ 36 Allin kaqkunata ruwanaykichikpaqmi Diosqa hanaq pachamanta rimapayamusurqankichik. Ninatapas rikuchisuspaykichikmi chay ninapa chawpinmanta rimapayamusurqankichik.+

37 Ñawpaq abueloykichikta kuyasqanraykum payqa akllaykususpaykichik+ Egipto nacionmanta ancha atiyninwan hurqumusurqankichik. 38 Hinaspam qusunaykichik allpapi yachaq manchakuypaq runakunata qarqurqa, chaynapi allpanku qamkunapaqña kananpaq, chaytam kunan chaskinkichikña.+ 39 Chayraykum mana iskayrayanaykichikchu Jehova Dioslla+ hanaq pachapipas kay pachapipas chiqap Diosninchik kasqanmantaqa.+ 40 Qamkunapas hinaspa churikichikkunapas allinlla kanaykichikpaqqa kunan willasqay kamachikuyninkunatam kasukunaykichik. Chayta ruwaspaqa Jehova Diospa qusunaykichik allpapim unay kawsakunkichik”, nispa.+

41 Chay kutipim Moisesqa Jordan mayupa inti qispimunan lawninpi amparakunapaq kimsa llaqtakunata sapaqcharqa.+ 42 Chay llaqtakunaqa karqa pipas runamasinta mana chiqnichkaspa qunqaymanta wañurachispa+ ayqikunanpaqmi, chaynapi mana wañuchisqa kananpaq.+ 43 Ruben ayllupa allpanpim Bezer llaqta karqa,+ chay llaqtaqa kachkan chunniq hatun pampapim. Gad ayllupa allpanpim Galaadpi kaq Ramot llaqta karqa.+ Manases ayllupa+ allpanpiñataqmi karqa Basanpi kaq Golan llaqta.+

44 Chaytam Moisesqa Israelpa mirayninkunaman kamachirqa.+ 45 Diospa tukuy chay tantiasqankunata hinaspa kamachisqankunatam Moisesqa willarqa Egiptomanta lluqsiramuptinku.+ 46 Chaytaqa willarqa Bet-peorpa chimpan Jordan mayu lawpim,+ chayqa kachkan Hesbon llaqtapi+ yachaq Amorreo runakunapa kamachiqnin Seonpa allpanpim. Paykunatamá Moisesqa Israelpa mirayninkunawan Egiptomanta lluqsimuspa wañurachirqaku.+ 47 Amorreo runakunata kamachiq Seonpa hinaspa Basan llaqtapi kamachiq Ogpa+ allpantam hapikuykurqaku. Paykunapa allpanqa kachkan Jordan mayu lawpim 48 Arnon wayqupi Aroer llaqtamanta+ Siyon urqukama, chay urqupa huknin sutinqa Hermonmi.+ 49 Jordan mayupa intipa qispimunan lawninpi kaq allpankuñataqmi lliw Araba chunniqmanta Pisga waqtapa sikinpi Araba lawpi quchakama*.+

5 Chaymantam Moisesqa Israelpa mirayninkunata huñuruspan nirqa: “Israel runakuna, Diospa lliw kamachikuyninkunatayá willasqaykichik, chaynapi allinta yachaspaykichik llapanta kasukunaykichikpaq. 2 Horeb urqupim Jehova Diosqa kamachikuyninta quwaspanchik ñuqanchikwan contratota* ruwarqa.+ 3 Chay kutipiqa manam ñawpaq abuelonchikwanchu Jehova Diosqa contratotaqa ruwarqa, aswanqa ñuqanchikwanmi. 4 Ninapa chawpinmantam Jehova Diosqa qamkunata rimapayamusurqankichik.+ 5 Ñuqañataqmi Jehova Diospa nisqanta qamkunaman willarqaykichik, willarqaykichikqa ninata manchakuspaykichik urquman mana risqaykichikraykum.+ Chaypim Jehova Diosqa nirqa:

6 ‘Ñuqaqa Jehova Diosnikim kani, ñuqam Egipto nacionpi runakuna servisqaykimanta pusamurqayki.+ 7 Ñuqallatam yupaychawanayki, amam taytacha-mamachakunataqa yupaychankichu.+

8 Amam taytacha-mamachataqa ruwakunkichu+ hanaq pachapi kaqman rikchakuqtapas, kay pachapi kaqman rikchakuqtapas nitaq yaku ukupi kaqman rikchakuqtapas. 9 Amam chaykunapa ñawpaqninpiqa qunqurakunkichu nitaq yupaychankichu.+ Ñuqa Jehova Diosqa ñuqallata yupaychawanaykitam munani.+ Chiqniwaqniy taytakunapa huchanmantam ñakarinqa churinku, willkanku chaynataq willkankupa churinkupas.+ 10 Kamachikuyniykunata kasukuspa kuyawaqniytam ichaqa ñuqapas paytawan mirayninkunata imaña kaptinpas hinalla kuyasaq.

11 Amam yanqapas-yanqaqa Jehova Diosnikipa sutintaqa rimankichu+ nitaq pinqaymanpas churankichu, manachayqa ñuqa Jehova Diosmi wañurachisqayki.+

12 Amataqmi qunqankichu samana punchawqa* ñuqa Jehova Diospaq sapaqchasqa kasqantapas, chaytaqa kamachisqayman hinam ruwanki.+ 13 Suqta punchawmi imapas ruwanaykitaqa ruwanki,+ 14 qanchis kaq punchawmi ichaqa ñuqa Jehova Diospaq sapaqchasqa punchaw.+ Chay punchawqa manam llamkanaykichu,+ manataqmi llamkananchu churikikunapas, nitaq servisuqniki runakunapas, nitaq toroykipas, nitaq asnoykipas, nitaq uywa animalnikipas, nitaq llaqtaykipi yachaq*+ huklaw llaqtayuq runakunapas. Chaynapi llapan servisuqnikikuna qanwan kuska samananpaq.+ 15 Amayá qunqaychu Egipto nacionpi runakunapa serviqnin kasqaykitaqa, chayna kasqaykimantam ñuqa Jehova Diosnikiqa tukuyta ruwaspay hurqumurqayki.+ Chaymi ñuqa Jehova Diosnikiqa qanchis kaq punchawpi samanaykipaq kamachiki.

16 Ñuqa Jehova Diospa kamachisqayman hinayá tayta-mamaykita kuyay hinaspa kasukuy,+ hinaspaqa ñuqa Jehova Diospa qunay allpapim unay watakuna hinaspa allin kawsakunki.+

17 Amam pitapas wañuchinkichu.+

18 Amam hukwanqa pierdekunkichu*.+

19 Amam suwakunkichu.+

20 Amam runamasikimantaqa imatapas llullakuspaqa willakunkichu.+

21 Amam runamasikipa warmintaqa munapayankichu.+ Amataqmi munapayankichu wasintapas, chakrantapas, serviqninkunatapas, torontapas, asnontapas nitaq ima kapuqninkunatapas’, nispa.+

22 Chay kamachikuykunatam Jehova Diosqa ninayuq yana puyu chawpimanta nimusurqankichik.+ Chaykunallata kamachiwaspanmi iskay tabla rumikunapi qillqaspa quykuwarqa.+

23 Urqupas ninawan rupachkaptin tutayay ukumanta rimapayamususqaykichikta+ uyariruspam sapa ayllupi kamachiqkuna hinaspa punta apaqkuna asuykamuwarqa. 24 Hinaspam niwarqa: ‘Jehova Diosmi kanchaynintawan atiyninta qawaykachiwanku, uyarirunikutaqmi nina ukumanta rimapayamuwasqankutapas.+ Kunanmi yacharuniku Dios rimapayachkaptinpas runaqa hinallaraq kawsasqanmanta.+ 25 Kay manchakuypaq ninawanqa amayá wañurusaqkuchu. Jehova Diospa rimasqanta hinalla uyarispaykuqa wañurusaqkum. 26 Manam pipas nina chawpimanta kikin Diospa rimamusqanta uyarispanqa ñuqayku hinaqa kawsarqachu. 27 Asuykuspayá Jehova Diospa nisqankunata uyariy, hinaspayá qamña willawayku Jehova Diosninchikpa nisqanta. Ñuqaykuñataqmi willawasqaykikuta uyarispayku kasukusaqku’, nispa.+

28 Hinaptinmi Jehova Diosqa ñuqawan rimasqaykichikta uyarirqa, hinaspam Jehova Diosqa niwarqa: ‘Kay runakunapa nisusqaykitam uyariruni, nisqankuqa allinmi.+ 29 Amalaya chayna manchakuwaspanku+ lliw kamachisqaykunata kasukunmanku,+ kasukuspankuqa paykunapas hinaspa churinkupas allinmi kanqaku.+ 30 Chaynaqa, rispayá nimuy: “Carpaykichikman kutiychik”, nispa. 31 Qamñataqyá kutimuspa hinapi qipay tantiasqaykunata hinaspa lliw kamachikuyniykunata niptiy runaykunaman yachachinaykipaq. Paykunaqa qunay allpaman chayaspam lliw kamachikuyniykunata kasukunanku’, nispa. 32 Chayraykum Jehova Diosninchikpa kamachisqantaqa lliwta kasukunaykichik,+ mana qunqaspamá lliwta kasukunaykichik.+ 33 Jehova Diospa lliw kamachisqanta kasukuspaqa+ allinmi hinaspa kusisqam kawsakunkichik, hinaspapas unaymi chaskinaykichik allpapi kawsakunkichik”, nispa.+

6 Moisesqa nirqataqmi: “Jehova Diosmi lliw kamachikuyninkunata willawarqa qamkunaman yachachinaypaq, chaynapi qusunaykichik allpaman chayaruspa kasukunaykichikpaq. 2 Chaytaqa niwarqa qamkunapas, churikichikpas hinaspa willkaykichikpas Jehova Diosta manchakuspa lliw kamachisqanta kasukunaykichikpaqmi.+ Ñuqam willachkaykichik kamachikuyninkunata kasukuspa unay wata kawsakunaykichikpaq.+ 3 Sumaqtayá uyariykuychik Israelpa mirayninkuna, lliw kamachikuyninkunata kasukuspaqa allinmi kawsakunkichik, hinaspapas tukuy imapa kanan allpapim* achkata mirankichik. Chayqa kanqa ñawpaq abueloykichikkunapa yupaychasqan Jehova Diospa nisqanman hinam.

4 Sumaqtayá uyariykuychik Israelpa mirayninkuna, Jehova Diosninchikqa chullalla Jehova Diosmi.+ 5 Jehova Diosninchiktayá kuyaychik tukuy sunquykichikwan, tukuy vidaykichikwan*+ hinaspa tukuy kallpaykichikwan*.+ 6 Kay kamachisqaykunaqa sunquykichikpim kanan, 7 hinaspam churikichikman+ yachachinaykichik wasikichikpi kaspa, ñanpi purispa, puñuq yaykuspa chaynataq hatarispaykichikpas.+ 8 Chayqa makikichikpi hinaspa urkuykichikpim* qillqasqa* hina kanan yuyarinaykichikpaq.+ 9 Chaytaqa qillqanaykichik wasikichikpa hinaspa llaqtaykichikpa punkunpim.

10 Jehova Diosqa Abrahanman, Isaacman hinaspa Jacobman willasqan allpamanmi chayachisunkichik,+ chay allpaqa mana hatarichisqaykichik sumaq llaqtayuqkunam,+ 11 tukuy imayuq wasiyuqkunam, kaypi-chaypi yakuyuqkunam, uvas hinaspa aceitunas chakrayuqkunam. Mana tarpusqaykichik kachkaptinpas chaypi wiñaqta saksanaykichikkama mikuspaykichikqa+ 12 amam Jehova Diostaqa qunqarunkichikchu,+ payqa Egipto nacionpi sirviente kasqaykichikmantam hurqumusurqankichik. 13 Jehova Diosllaykichiktam manchakunaykichik+ hinaspa yupaychanaykichik,+ hinaspapas sutinpim imatapas ruwanaykichik.+ 14 Amam huklaw llaqtayuq runakunapa taytacha-mamacha yupaychasqankutaqa yupaychankichikchu,+ 15 qamkunawan kaq Jehova Diosnikichikqa payllata yupaychanaykichiktam munan.+ Taytacha-mamachata yupaychaptikichikqa Jehova Diosmi piñakuspan+ kay pachamanta chinkarachisunkichik.+

16 Amam Jehova Diostaqa Masa sutiyuq lawpi+ pruebaman churasqaykichikman hinaqa pruebamanqa churankichikchu,+ 17 aswanqa Jehova Diospa lliw kamachikuyninkunatam kasukunaykichik. 18 Jehova Diospa munasqankunata ruwaspaykichikqa allinllam kawsakunkichik, hinaspapas ñawpaq abueloykichikkunamanwan qamkunaman qusunaykichikpaq Jehova Diospa nisqan sumaq allpamanmi yaykunkichik.+ 19 Hinaspam chaypi kaq runakunata llapanta qarqunkichik Jehova Diospa nisusqaykichikman hina.+

20 Sichu qipa punchawkunata churikichik tapusunkichik: ‘¿Imanasqataq Jehova Diosqa kay kamachikuykunata qusurqankichik?’, nispa. 21 Hinaptinqa ninkichikmi: ‘Egiptopi sirviente kasqaykumantam Jehova Diosqa atiyninwan hurqumuwarqaku. 22 Qawachkaptiykum Jehova Diosqa atiyninwan Egipto nacionpi manchakuypaq kaqkunatawan milagrokunata ruwarqa,+ Egiptota kamachiqpas* hinaspa wasinpi kaqkunapas chaytaqa qawarqakum.+ 23 Hinaspam Egipto nacionmanta pusamuwarqaku kay allpata ñawpaq abuelonchikkunamanwan ñuqanchikman quwananchikpaq nisqanman hina.+ 24 Chaymi Jehova Diosqa niwarqaku kamachikuyninkunata lliwta kasukunaykupaq chaynataq payta manchakuspalla wiñaypaq allin kanaykumanta.+ Jehova Diosninchikta kasukusqaykuraykum kunanpas hinalla kawsachkaniku.+ 25 Kamachiwasqanchikman hina Jehova Diospa lliw nisqankunata kasukuspaqa allin ruwaq runakunam kasunchik’”, nispa.+

7 Moisesqa nirqataqmi: “Jehova Diospa qusunaykichik allpaman chayaptikichikqa+ kikin Diosninchikmi chaypi kaq kallpasapa runakunata qarqunqa.+ Chaypiqa qanchis llaqtakunam kan.+ Chay llaqtakunapi runakunam kanku Het runakuna, Guirgas runakuna, Amorreo runakuna,+ Canaan runakuna, Perizita runakuna, Hev runakuna hinaspa Jebus runakuna.+ 2 Chay runakunata makikichikman Jehova Dios churaykuptinmi ama llakipayaspaykichik llapanta wañuchinkichik,+ amam imapaqpas paykunawanqa tantianakunkichikchu*.+ 3 Amam paykunawanqa casarakunkichikchu. Amam warmi churikichiktaqa nitaq qari churikichiktapas paykunawanqa casarachinkichikchu.+ 4 Paykunaqa churikichiktam Diosmanta karunchachispanku taytacha-mamachakunataña yupaychachinmanku,+ hinaptinmi Jehova Diosqa qamkunapaq piñakuspan wañurachisunkichik.+

5 Aswanqa ñutupankichikmi altarninkuta*, sayachisqanku suytu rumikunata,+ taytacha-mamachankuta hinaspa taytacha-mamachankupaq imapas ruwasqankuta.+ 6 Qamkunaqa Jehova Diospaq sapaqchasqa runakunam kankichik, qamkunatam Jehova Diosqa kay pachapi runakunamanta akllasurqankichik kuyasqan runankuna kanaykichikpaq.+

7 Jehova Diosninchikqa wakin runakunamanta aslla kachkaptikichikpas kuyasusqaykichikraykum akllasurqankichik,+ manam achka kasqaykichikraykuchu.+ 8 Jehova Diosninchikqa kuyasusqaykichikrayku hinaspa ñawpaq abueloykichikkunaman nisqanta cumplinanraykum akllasurqankichik.+ Chayraykum Jehova Diosqa Egipto nacionta kamachiqpa* serviqnin kasqaykichikmanta+ atiyninwan hurqumusurqankichik. 9 Qamkunaqa allintam yachankichik Jehova Dioslla Diosninchik kasqanta, payqa nisqanman hinam haykapipas ruwan, kuyaqnin hinaspa kasukuqnin runakunawan contrato* ruwasqantaqa manam haykapipas qunqanchu, aswanqa chayna runataqa imaña kaptinpas hinallam kuyan.+ 10 Qipanchaqnin runatam ichaqa wañuchinqa, chayna runataqa chinkachinqapunim.+ 11 Chaymi Diosninchikpa kamachikuyninkunataqa lliwta kasukunaykichik.

12 Kamachikuyninkunata lliwta kasukuptikichikqa Jehova Diosmi imaña kaptinpas hinalla kuyasusqaykichikrayku imapas nisqanta ruwanqa, chayna kananmantaqa ñawpaq abueloykichikkunamanmi nirqaña. 13 Diosqa kuyasuspaykichikmi yanapasunkichik hinaspa mirachisunkichik. Qamkunaqa kankichik achka churi-wawayuqmi+ chaynataq achka animalniyuqmi,+ chakraykichikpipas tukuy imam qispinqa.+ Chaynam kanqa ñawpaq abueloykichikkunaman nisqanman hina. 14 Qamkunam Diospa yanapasqan runakuna kankichik.+ Manamá pi qaripas mana churiyuqqa kanqachu, nitaqmi pi warmipas mana wawayuqqa kanqachu. Animalnikichikpas achkatam miranqa.+ 15 Jehova Diosqa manam Egipto nacionpi runakunata hinachu ima unquywanpas ñakarichisunkichik.+ Ñakarichinqaqa chiqnisuqnikichik runakunallatam. 16 Llaqtakunapi runakunata wañuchinaykichikpaq Jehova Diospa nisusqaykichiktaqa lliwtam wañuchinaykichik.+ Amam llakipayankichikchu,+ amataqmi taytachankutapas yupaychankichikchu,+ manachayqa sasachakuypim kawaqchik.+

17 Ichapas qamkunaqa sunquykichikpi niwaqchik: ‘Kay runakunaqa ñuqaykumantapas aswan achkam, ¿imaynataqsi qarquyta atiymanku?’, nispa.+ 18 Ichaqa amayá manchakuychikchu.+ Aswanqa sapakamayá yuyariychik Egipto nacion kamachiqta Jehova Diosninchik ima ruwasqanta.+ 19 Yuyariychiktaqyá chay runakunata Jehova Diosninchik imayna ñakarichisqanta chaynataq hurqumusunaykichikpaq atiyninwan manchakuypaq kaqkunatawan milagrokuna ruwasqantapas.+ Chaynatam manchakusqaykichik llaqtakunatapas Jehova Diosqa ruwanqa.+ 20 Jehova Diosqa puchuqkunatawan pakakuqkunatam hukmanyachinqa wañunanku punchawkama.+ 21 Amayá paykunataqa manchakuychikchu, tukuy atiyniyuq Jehova Diosninchikmi+ qamkunawanqa kachkan.+

22 Jehova Diosninchikmi chay nacionpi runakunataqa as-asmanta qarqunqa,+ manam chayllachu. Chaynam kanqa purun animalkuna miraruspa ama sasachasunaykichikpaq. 23 Chay qarqunan runakunata makikichikman Jehova Dios churaykuptinmi mana llakipayaspaykichik llapanta wañuchinkichik.+ 24 Kamachiqninkunatapas makikichikman churaykuptinmi+ kay pachamanta pasaypaqta chinkachinkichik.+ Manam pipas imanasunkichikchu+ wañuchinaykichik punchawkama.+ 25 Kañanaykichikmi llaqllasqa taytacha-mamachankutaqa.+ Amam hapikuykunkichikchu nitaq munapayankichikchu llusisqanku qullqitapas nitaq quritapas,+ chaynapi ama huchallikunaykichikpaq. Chaykunataqa Jehova Diosninchikqa chiqninmi.+ 26 Imapas Diospa millakusqantaqa amam wasikichikmanqa apankichikchu, chaynapi qamkunapas ama chinkachisqa kanaykichikpaq. Chaykunaqa qalaypaq chinkachisqam kanqa, chaymi qamkunapas millakuspa chiqninaykichik”, nispa.

8 Moisesqa nirqataqmi: “Jehova Diospa kamachisqanta lliwta kasukuspaykichikqa hinallam kawsakunkichik,+ hinaspapas achkamanmi mirankichik. Chaymantapas ñawpaq abueloykichikkunamanwan qamkunaman qusunaykichikpaq Diospa nisqan allpatam chaskinkichik.+ 2 Amam qunqankichikchu 40 wata chunniqpi Jehova Diospa purichisusqaykichiktaqa.+ Payqa purichisurqankichik mana hatuntukunaykichikpaqmi hinaspa sunquykichik imayna kasqanta yachananpaqmi+ chaynataq kasukusqaykichikta utaq mana kasukusqaykichikta yachananpaqmi.+ 3 Chaymi Diosqa llampu sunqu kanaykichikpaq yarqaymanta kachisurqankichik+ hinaspa lasta hina wichimuq “maná” sutiyuq mikuyllata qusurqankichik,+ chaytaqa manam taytaykichikpas riqsirqakuchu. Chaywanmi yachachisurqankichik runaqa mana tantallawan kawsasqanmanta, aswanqa Jehova Diospa lliw rimasqankunawan kawsasqanmanta.+ 4 Chay 40 watakunapiqa manam pachaykichikpas tukurqachu, nitaqmi chakikichikpas punkirqachu.+ 5 Qamkunaqa sumaqtam yachankichik Jehova Diosqa allinninpaq churinta huk tayta yachachichkaq hina qamkunatapas yachachisusqaykichikta.+

6 Chaynaqa, Jehova Diospa kamachikuyninkunatayá hatun manchakuywan kasukuychik. 7 Wayqupipas hinaspa urqupipas yakupa kanan sumaq allpamanmi Jehova Diosqa pusasuchkankichik.+ 8 Chay allpapiqa kantaqmi trigopas, cebadapas, uvaspas, higospas, granadapas,+ aceitunaspas hinaspa mielpas*.+ 9 Chay allpapiqa manam imaykichikpas pisinqachu, rumikunamantapas fierrota ruwanaykichikpaqmi hurqunkichik, urqukunamantapas broncetam hurqunkichik.

10 Chay allpapi saksanaykichikkama imatapas mikuspaykichikqa allin allpa qususqaykichikmantam Jehova Diosninchikta hatunchanaykichik.+ 11 Yanqataq Jehova Diosta qunqaruwaqchik kay willasqay lliw kamachikuyninkunata mana kasukuspaykichik. 12 Saksanaykichikkama imatapas mikuruspaqa, sumaq wasikunata ruwaruspaykichik chaypi yachaspaqa*,+ 13 animalnikichikpas achkata miraruptinqa, qurikichikpas qullqikichikpas kaptin tukuy imayuq rikuriruspaykichikqa 14 amam Jehova Diosninchiktaqa hatuntukuspaykichikqa+ qunqarunkichikchu. Payqa Egipto nacionpi runakuna servisqaykichikmantam hurqumusurqankichik.+ 15 Diosqa pusamusurqankichik yakupa mana kanan manchakuypaq chunniqnintam,+ chaypiqa karqam manchakuypaq culebrakunapas chaynataq atuq-atuq* urukunapas. Chayna chaki chunniqpim Diosqa rumimanta achka yakuta tuqyachipamusurqankichik,+ 16 hinaspapas mana hatuntukuspa allinlla kanaykichikpaqmi lasta hina wichimuq “maná” sutiyuq mikuyta qusurqankichik,+ chaytaqa tayta-mamaykichikqa manam haykapipas mikurqachu.+ 17 Yanqañataq sunquykichikpi niwaqchik: “Tukuy kaykunataqa kikillaymi llamkaspay armakurqani”, nispa.+ 18 Jehova Diospa kallpa qususqaykichikwanmi imatapas armakuchkankichikqa,+ manam kikikichikpa kallpaykichikwanchu. Diosqa ñawpaq abueloykichikkunawan contratota* ruwasqanman hinam qamkunapaq ruwanqa.+

19 Sichu haykapipas Jehova Diosninchikta saqiruspa taytacha-mamachataña yupaychankichik hinaspaqa wañuchisqapunim kankichik.+ 20 Jehova Diosmi chiqnisuqnikichik runakunata hina wañuchisunkichik, kamachisqanta mana kasukusqaykichikraykum Jehova Diosqa chayta ruwasunkichik”, nispa.+

9 Moisesqa nirqataqmi: “Sumaqtayá uyariykuychik Israelpa mirayninkuna. Jordan mayuta chimpaspam+ Canaan allpaman yaykunkichik, hinaspam wañuchinkichik hatu-hatun murallayuq llaqtapi+ yachaq* kallpasapa hinaspa hatunkaray runakunata.+ 2 Chay hatunkaray runakunaqa kanku Anacpa mirayninkunam,+ paykunaqa riqsisqaykichik runakunam kanku. Paykunamantam ninku: ‘¿Pitaqsi Anac runakunawanqa peleanman?’, nispa. 3 Ichaqa qamkunawan kuskam Jehova Diosninchikqa rinqa,+ payqa manchakuypaq nina hinam+ Anac runakunataqa chaylla chinkarachinqa. Jehova Diosmi nisusqaykichikman hina chay runakunataqa makikichikman churaykunqa qarqunaykichikpaq hinaspa wañuchinaykichikpaq.+

4 Jehova Dios chay runakunata qarquptinqa amam ninkichikchu: ‘Allin runakuna kasqaykuraykum Jehova Diosqa chay runakunata qarquspa kay allpata quykuwanku’,+ nispaqa. Mana allin ruwaq runakuna kasqankuraykum Jehova Diosqa qarqunqa.+ 5 Manam Diospa qusunaykichik allpamanqa allin runakuna kasqaykichikraykuchu yaykunkichik. Jehova Diosninchikqa chay runakunataqa qarqunqa llumpay mana allin ruwaq kasqankuraykum,+ chaynata ruwaspanmi Jehova Diosqa ñawpaq abueloykichik Abrahanman,+ Isaacman+ hinaspa Jacobman+ nisqanta cumplinqa. 6 Chaynaqa, manam allin ruwaq kasqaykichikraykuchu chay allpataqa Jehova Diosqa qusunkichik, qamkunaqa rumi sunqu runakunam kankichik.+

7 Yuyariychikyá chunniqpi kaspa Jehova Diosninchik piñachisqaykichikta.+ Egiptomanta lluqsimusqaychikmanta kayman chayamunaykichikkamam Jehova Diosninchiktaqa mana kasukurqankichikchu.+ 8 Horeb urqupipas qamkunaqa Jehova Diostam piñachirqankichik, chaymi Jehova Diosqa qamkunapaq piñakuspan yaqalla chinkarachisurqankichik.+ 9 Ñuqaqa iskay tabla rumikunata chaskiqmi urquman qispirqani,+ chay rumikunapiqa qamkunawan Jehova Diospa contrato* ruwasqanmi qillqasqa karqa.+ Chay kutipiqa 40 punchaw hinaspa 40 tutam+ mana mikusqa hinaspa mana yaku tomasqa karqani. 10 Chaypim Jehova Diosqa qillqasqan iskay tabla rumikunata quwarqa. Chay tabla rumikunapim qillqasqa karqa Jehova Diospa rimapayasusqaykichik, payqa urqupa sikinpi kachkaptikichikmi nina chawpimanta rimapayamusurqankichik.+ 11 Chay tabla rumikunatam Jehova Diosqa quwarqa 40 punchaw hinaspa 40 tuta pasayta. 12 Hinaspanmi Jehova Diosqa niwarqa: ‘Chaylla kutiy, Egiptomanta pusamusqayki runakunam mana allinta ruwachkanku.+ Kamachisqayta chaylla qunqaruspankum taytachataña yupaychachkanku’, nispa.+ 13 Chaymantapas Jehova Diosqa niwarqam: ‘Kay runakunaqa llumpay mana kasukuqmi kasqaku.+ 14 Llapankuta wañurachinaytaqa hinaspa sutinkutapas chinkarachinaytaqa amayá harkakuychu. Qamtañam paykunamantapas aswan achkata mirachisqayki’, nispa.+

15 Hinaptinmi qusnikuchkaq urqumanta kutimurqani Dioswan contrato ruwasqaykichik iskay tabla rumikunata aparikuspay.+ 16 Qawariykamuptiymi... qamkunaqa Jehova Diospa chiqnisqan malta torota ruwakuruspa huchallikurusqankichik. Jehova Diospa kamachikuyninkunata chaylla qipancharuspam mana kasukurqankichikchu.+ 17 Chaymi apamusqay iskay tabla rumikunata qawachkaptikichik chamqarurqani ñutukunankama.+ 18 Chaymantam Jehova Diospa qayllanpi qunqurakuykuspa kumuykurqani, hinaspam ñawpaqta hina chay kutipipas 40 punchaw hinaspa 40 tuta mana mikusqa chaynataq mana yaku tomasqa karqani.+ Chaynaqa karqani huchallikuruspaykichik Jehova Diosninchikta piñachisqaykichikraykum. 19 Piñakuspan Jehova Dios yaqalla wañurachisuptikichikmi mancharisqallaña karqani.+ Ichaqa chay kutipipas qamkunapaq mañakusqaytam Jehova Diosqa uyariykuwarqa.+

20 Jehova Diosqa Aaronpaqpas piñakuspanmi paytapas yaqalla wañurachirqa,+ ichaqa paypaqpas mañakurqanim. 21 Chaymantam huchallikunaykichikpaq ruwasqaykichik malta torota+ kañaruspay ñutuy-ñutuyta kutarurqani, hinaspam urqumanta hamuq yakuman maqchiykurqani.+

22 Jehova Diosninchiktaqa piñachirqankichiktaqmi Tabera lawpipas,+ Masa lawpipas+ hinaspa Kibrot-hataava lawpipas.+ 23 Cades-barneamanta+ qusunaykichik allpaman rinaykichikpaq kamachisuptikichikpas Jehova Diostaqa manam kasukurqankichikchu.+ Manam Jehova Diospiqa hapipakurqankichikchu+ nitaq kasukurqankichikchu. 24 Riqsisqaymantapacham qamkunaqa Jehova Diostaqa mana kasukurqankichikchu.

25 Chaymi Jehova Diospa qayllanpi qunqurakuykuspa kumuykurqani 40 punchaw hinaspa 40 tuta,+ kumuykurqaniqa qamkunata wañurachisunaykichikpaq Jehova Dios niwaptinmi. 26 Hinaspaymi Jehova Diosta mañakurqani: ‘Llapallan kamachiq Jehova Dioslláy, amayá runaykikunataqa wañurachiychu. Paykunataqa Egiptomantam tukuy atiynikiwan hurqumurqanki.+ 27 Yuyariyá serviqniki Abrahanta, Isaacta hinaspa Jacobta.+ Amayá kaqpaqpas hapiychu kay runakunapa rumi sunqu kasqankutaqa, mana allin ruwasqankutaqa nitaq huchallikusqankutapas.+ 28 Wañurachiptikiqa Egipto nacionpi yachaq runakunam ninmanku: “Jehova Diosninkuqa manam qunan allpamanqa pusayta atinchu, chunniqpi wañurachinanpaqmi chiqnispan pusarun”, nispa.+ 29 Paykunaqa akllakusqayki runaykikunam kanku,+ paykunataqa hurqumurqanki atiynikiwanmi’”, nispa.+

10 Moisesqa nirqataqmi: “Chay kutipim taytanchik Jehova Diosqa niwarqa: ‘Chamqarusqayki iskay tabla rumikunata hinayá ruway,+ ruwaytaqyá tablamanta baultapas. Hinaspayá maymi kasqay urquman qispimuy. 2 Chay tabla rumikunapipas ñutusqayki rumikunapi punta qillqasqayta hinam qillqasaq, chaytam baulman hinanki’, nispa. 3 Chaymi ruwarqani acacia tablamanta baulta hinaspa iskay tabla rumikunata punta tabla rumikunata hina. Hinaspam urquman qispirqani chay iskay tabla rumita aparikuspay.+ 4 Hinaptinmi Jehova Diosqa ñawpaqta qillqasqanman+ hina chunka kamachikuykunata qillqarqa,+ chay kamachikuykunataqa huñunasqa kasqaykichik punchawmi nina ukumanta nimusurqankichik.+ Chay kamachikuykunatam Jehova Diosqa rumipi qillqaspan quykuwarqa. 5 Chaymanta kutimuspaymi+ Jehova Diospa kamachiwasqanman hina chay tabla rumikunata ruwasqay baulman hinarqani, chaypim kunankama kachkan.

6 Chaymantam Israelpa mirayninkunaqa Beerot Bene-jaakanmanta Moserot lawman rirqaku. Chaypim Aaronqa wañukurqa hinaspa pampakurqa,+ hinaptinmi paypa rantinpi churin Eleazarña sacerdote* karqa.+ 7 Chaymantam rirqaku Gudgoda lawman, Gudgodamantañataqmi rirqaku Jotbata lawman.+ Jotbataqa achka yakupa kananmi.

8 Chay kutipim Jehova Diosqa Leviy aylluta+ akllarqa baulninta* apanankupaq+ hinaspa Jehova Diospa carpanpi yanapakunankupaq. Paykunataqmi akllasqa karqaku Israelpa mirayninkunata Jehova Diospa sutinpi bendecinankupaqpas.+ Chaynatam kunan punchawkama Leviy aylluqa ruwachkanku. 9 Chaymi Leviy aylluqa mana wakin ayllukuna hinachu imatapas chaskinqa. Paykunamanqa kikin Jehova Diosmi qunqa imapas pisipuqninta*, chaynatam kikin Jehova Diosninchik nirqa.+ 10 Ñuqaqa puntata hinam chay kutipipas 40 punchaw hinaspa 40 tuta urqupi kamurqani,+ Jehova Diosqa mañakusqaytam uyariykuwarqa,+ chaymi Jehova Diosqa manaña qamkuna wañurachiytaqa munarqachu. 11 Hinaspam Jehova Diosqa niwarqa: ‘Israelpa mirayninkunata pusanaykipaqyá imaykikunatapas alistakuy, ñawpaq abueloykikunaman qunay allpamanyá paykunata chayachiy’, nispa.+

12 Chaynaqa, uyariykullawaychikyá Israelpa mirayninkuna. ¿Imatataq Jehova Diosqa munan qamkunamanta?+ Jehova Diosqa munan imamantapas astawanqa payta kasukunallaykichiktam hinaspa payta kuyanallaykichiktam,+ Jehova Diosqa munan tukuy sunquykichikwan hinaspa tukuy vidaykichikwan* payta yupaychanaykichiktam.+ 13 Taytanchik Jehova Diosqa munan allinnikichikpaq kasqanrayku lliw kamachikuyninkuna kasukunaykichiktam.+ 14 Taytanchik Jehova Diospam hanaq pachawan kay pachapas chaynataq chaypi tukuy ima kaqkunapas.+ 15 Chaywanpas taytanchik Jehova Diosqa ñawpaq abueloykichikkunatam kuyarqa, chaymi kunan ruwasqanman hina miraynin kasqaykichikrayku qamkunata akllaykusunkichik.+ 16 Kunanqa tukuy sunquwanmi Diosta kasukunaykichik,+ manañam rumi sunquqa kanaykichikchu.+ 17 Taytanchik Jehova Diosllam yupaychana Diosqa*,+ payqa kamachiqkunapapas kamachiqninmi, payllam munayniyuq, tukuy atiyniyuq hinaspa manchakuna Diosqa. Payqa manam pimanpas sayapakunchu,+ nitaqmi imatapas chaskikunchu pimanpas sayapakunanpaqqa. 18 Diosqa yanapaykunmi mana taytayuqkunatawan viudakunataqa,+ huklaw llaqtayuqkunatapas+ kuyaspanmi mikusqata hinaspa pachasqata uywan. 19 Chaymi qamkunapas huklaw llaqtayuqkunataqa kuyanaykichik, qamkunapas Egipto nacionpiqa yachapakuqllam* karqankichik.+

20 Jehova Diosllatam manchakunaykichik, payllata yupaychaspam+ paymantaqa mana kacharikunaykichikchu, imata ruwanaykichikpaqpas sutinpim rimanaykichik. 21 Paytam hatunchanaykichik+ paylla Diosninchik kasqanrayku, paymi qamkunarayku tukuy imata ruwarqa.+ 22 Ñawpaq abueloykichikqa 70 runallam Egiptomanqa rirqa,+ kunanmi ichaqa kachkankichik hanaq pachapi lucerokuna hinaña Jehova Diosninchik mirarachisusqaykichikrayku”, nispa.+

11 Moisesqa nirqataqmi: “Jehova Diostayá kuyaychik,+ hinaspayá lliw kamachikuyninkunata kasukuychik. 2 Qamkunatam nichkaykichik manam churikichikkunatachu, paykunaqa manam yachankuchu nitaqmi rikurqakuchu atiyninwan Jehova Diospa tukuy ima ruwasqankunataqa,+ manataqmi rikurqakuchu mana kasukuspa sasachakuypi kasqaykichiktapas.+ 3 Manam rikurqakuchu milagrokuna ruwasqantaqa nitaq Egipto nacionta kamachiqtawan* runankunata atiyninwan Diospa imakuna ruwasqantapas.+ 4 Manataqmi rikurqakuchu Egiptota kamachiqpa tropankuna qatimusuptikichik llapallan sillada runankunata hinaspa caballopa aysasqan carretakunata Puka lamar quchawan millpurachisqantapas. Chaynatam Jehova Diosqa wiñaypaq chinkarachirqa.+ 5 Churikichikkunaqa manam rikurqakuchu kayman chayamunaykichikkama chunniqpi Diospa tukuy ima ruwasqankunataqa. 6 Manataqmi rikurqakuchu Rubenpa mirayninmanta Eliabpa churin Datantawan Abiramta allpa millpurusqantapas, millpururqaqa carpantintam, aylluntinta hinaspa tukuy ima kapuqnintintam.+ 7 Qamkunam ichaqa rikurqankichik atiyninwan Jehova Diospa tukuy ima ruwasqankunata.

8 Kay kamachisqaykunatayá kasukuychik, chaynapi qusunaykichik allpaman mana manchakuspa chayanaykichikpaq. 9 Hinaspa ñawpaq abueloykichikmanwan mirayninkunaman Jehova Diospa qunan allpapi+ unay watakuna kawsakunaykichikpaq,+ chay allpaqa tukuy imapa kanan allpam*.+

10 Chay yachanaykichik* allpaqa manam Egipto allpa hinachu. Egiptopiqa tarpusqaykichiktam sapa kuti parquq* kankichik. 11 Chay qusunaykichik allpam ichaqa urquña qichwaña+ kaspapas parapa chayanan allpa.+ 12 Jehova Diosninchikmi chay allpataqa nanachikun, Jehova Diosmi qawachkan wata qallariymanta wata tukuykama.

13 Sichu Jehova Diospa kamachikuyninkuna nisqayta kasukunkichik, payta kuyankichik chaynataq tukuy sunquykichikwan hinaspa tukuy vidaykichikwan* payta yupaychankichik,+ hinaptinqa 14 chirawpipas puquypipas tiempollanpim parachimunqa. Hinaptinmi kawsaykunatapas achkata cosechankichik, vinoykichikwan aceitekichikpas kanqam.+ 15 Qamkunaqa saksanaykichikkamam mikunkichik, animalnikichikpaqpas pastom kakunqa.+ 16 Yanqañataq Diosninchikta saqiruspa taytacha-mamachakunataña yupaychawaqchik.+ 17 Chaykunata yupaychaptikichikqa Jehova Diosmi llumpayta piñakunqa hinaspam manaña parachimunqachu.+ Ima tarpusqaykichikpas manañam qispinqachu, hinaptinmi wañunkichik Jehova Diospa qusunaykichik allpapi.+

18 Kay kamachikuykunatayá churaychik sunquykichikpi hinaspa yuyaynikichikpi, chayqa yuyarinaykichikpaqmi makikichikpi hinaspa urkuykichikpi* qillqasqa* hina kanan.+ 19 Churikichikmanpas yachachinkichikmi wasikichikpi kaspa, ñanpi purispa, puñuq yaykuspa chaynataq hatarispaykichikpas.+ 20 Chaytaqa qillqankichiktaqmi wasikichik punkupipas chaynataq llaqtaman yaykunaykichik punkupipas. 21 Chaynapi ñawpaq abueloykichikman+ Jehova Diospa qusqan allpapi qamkunapas hinaspa miraynikichikpas una-unayta kawsakunaykichikpaq.+

22 Sichu Jehova Diosta kuyankichik,+ kamachisqanman hina kawsakunkichik chaynataq payllapi hapipakunkichik+ hinaptinqa, 23 Jehova Diosmi chay nacionpi kallpasapa runakunataqa qarqunqa,+ hinaptinmi hatun nacionkunata munaychakunkichik.+ 24 Maylawpas sarusqaykichik allpaqa qamkunapaqñam kanqa.+ Allpaykichikqa kanqa chunniqmanta Libano lawkamam hinaspa Eufrates mayumanta Hatun lamar quchapa* patankamam.+ 25 Manam pipas imanasunkichikchu.+ Jehova Diosqa nisusqaykichikman hinam yanapasunkichik, chaymi may llaqtamanña chayaptikichikpas runakunaqa manchakuymanta katkatatanqaku.+

26 Makikichikpim kachkan ñakasqa kayta utaq bendecisqa kayta akllakunaykichikpaqqa.+ 27 Bendecisqaqa kankichik Jehova Diosmanta willasqay kamachikuykunata kasukuspallaykichikmi.+ 28 Jehova Diosmanta willasqay kamachikuykunata mana kasukuspa+ mana riqsisqaykichik taytacha-mamachakunata yupaychaspaykichikmi ichaqa ñakasqa kankichik.

29 Qusunaykichik allpaman Jehova Dios chayarachisuptikichikqa Guerizim urqupim ninkichik kasukuspaqa bendecisqa kanaykichikmanta, Ebal urqupiñataqmi ninkichik mana kasukuspaqa ñakasqa kanaykichikmanta.+ 30 Chay urqukunaqa kachkan intipa siqaykunan Jordan mayu lawpim Canaan runakunapa yachasqan Araba lawpi hinaspa More sutiyuq hatun sachakunapa kasqan Guilgalpa chimpanpim.+ 31 Chaykunataqa ruwankichik Jordan mayuta chimpaspa Jehova Diospa qusunaykichik allpaman yaykuspaykichikmi.+ Chay allpakunapi yachaspaykichikqa 32 kay willasqay kamachikuykunatam lliwta kasukunkichik”, nispa.+

12 Moisesqa nirqataqmi: “Diospa qusunaykichik allpapi yachaspaykichikqa* lliw kamachikuyninkunatam kasukunaykichik. Jehova Diosqa ñawpaq abueloykichikkunapa yupaychasqan Diosmi. 2 Chay yachasqaykichik llaqtakunapiqa taytacha-mamachakuna yupaychasqanku+ kaqkunatam taqmapankichik. Taqmapankichikmi urqukunapi, muqukunapi utaq sachakunapa sikinpi kaptinpas. 3 Ñutupankichikmi altarkunatapas, yupaychasqanku suytu rumikunatapas+ chaynataq llaqllaspa ruwasqa taytacha-mamachankutapas.+ Kañankichiktaqmi yupaychasqanku kullukunatapas, chaynapi chay taytachakunapa sutin qunqasqa kananpaq.+

4 Amam taytacha-mamachata yupaychasqankuman hinaqa Jehova Diostaqa yupaychankichikchu.+ 5 Aswanqa Jehova Diosninchikpa akllasqan lawman rispam yupaychankichik, chaytaqa hukkaqnin ayllupa kasqanpim akllanqa sutin riqsisqa kananpaq.+ 6 Chaymanmi apankichik kañasqa kananpaq qusqaykichikta,+ nakanapaq kaq animalkunata, chunkamanta huknin qusqaykichikta*,+ imapas quy munasqaykichikta,+ imatapas ruwanaykichikpaq nisqaykichikrayku qusqaykichikta, kikikichikmanta quy munasqaykichik ofrendata+ hinaspa animalnikichikpa punta kaq uñanta.+ 7 Hinaspam kusirikunkichik Jehova Diospa akllasqan lawpi wasikichikpi kaqkunapiwan mikuspa,+ kusirikunkichikqa Jehova Dios yanapasuptikichik allinlla kawsakusqaykichikraykum.+

8 Chaypiqa amam kunan hinaqa imapas munasqaykichiktaqa ruwankichikchu. 9 Qamkunaqa manaraqmi Jehova Diospa qusunaykichik allpapiqa yachankichikraqchu+ nitaq chaymanqa chayankichikraqchu. 10 Jordan mayuta chimpaspa+ Jehova Diospa qususqaykichik allpapi yachaspaykichikqa hawkañam kawsakunkichik, muyuriqnikichikpi yachaq chiqnisuqnikichik runakunapas manañam imanasunkichikchu.+ 11 Sutin riqsichisqa kananpaq kikin Jehova Diospa akllasqan lawmanmi+ apankichik kañanapaq qusqaykichikta, nakanapaq kaq animalkunata, chunkamanta huknin qusqaykichikta,+ imapas quy munasqaykichikta hinaspa imatapas Jehova Diospaq ruwanaykichikpaq nisqaykichikrayku qusqaykichikta. 12 Hinaspam Jehova Diospa qayllanpi kusikunkichik+ churikichikpiwan, serviqnikichikkunapiwan hinaspa llaqtaykichikpi yachaq Leviy ayllukunapiwan. Paykunaqa manam qamkuna hinachu allpataqa chaskirqa.+ 13 Diospaq animalta kañayta munaspaykichikqa amam munasqaykichik sitiopiqa kañankichikchu.+ 14 Kañankichikqa Jehova Diospa akllasqan lawpim, chaypim kamachisqayman hina ruwankichik.+

15 Aychanayasuptikichikqa Jehova Diospa qususqaykichikman hinam animalnikichiktaqa maymi yachasqaykichikpi nakaspa mikukuwaqchik.+ Luwichuta utaq tarukata hinam mikukuwaqchik Diospaq chuya* kaspapas utaq mana chuya* kaspapas. 16 Ichaqa amam yawarnintaqa mikunkichikchu,+ yakuta hinam pampaman sutuchinkichik.+ 17 Llaqtaykichikpiqa amam mikunkichikchu kawsaykunamanta qusqaykichik ofrendapa chunkamanta huknintaqa*, amataqmi mikunkichikchu Diospaq qusqaykichik aceitetapas, animalnikichikpa punta kaq uñantapas,+ imatapas ruwanaykichikpaq nisqaykichikrayku qusqaykichiktapas, kikikichikmanta quy munasqaykichiktapas nitaq ima qusqaykichiktapas. Amataqmi tomankichikchu Diospaq qusqaykichik vinotapas. 18 Tukuy chaykunataqa mikunkichik Jehova Diospa akllasqan lawpim+ hinaspa Jehova Diospa qayllanpim. Chaytaqa mikunanmi churikichikpas, serviqnikichikkunapas chaynataq llaqtaykichikpi yachaq Leviy ayllupas. Tukuy ima ruwasqaykichimantam Jehova Diospa qayllanpi kusisqa kankichik. 19 Diospa qusunaykichik allpapi kaspaqa amam Leviy ayllutaqa qunqankichikchu.+

20 Nisusqaykichikman hinam+ Jehova Diosqa qusunaykichik allpata hatunyachinqa.+ Chay allpapi kaspa aycha mikuyta munaspaqa mikuwaqchikmi.+ 21 Sichu sutin riqsisqa kananpaq Jehova Diospa akllasqan sitio+ llaqtaykichikmanta karupi kaptinqa hina llaqtallaykichikpim nakakuwaqchik vacaykichikta, ovejaykichikta utaq cabraykichikta. Chaytaqa Jehova Diospa kamachisusqaykichikman hina ruwaspam llaqtaykichik ukullapi mikuwaqchik. 22 Luwichuta utaq tarukata hinam mikuwaqchik+ Diospaq chuya kaspapas utaq mana chuya kaspapas. 23 Ichaqa yawarwan kawsasqanraykum+ yawarnintaqa amapuni imaraykupas mikunkichikchu.+ Amam aychataqa yawarnintintaqa mikunkichikchu. 24 Yawartaqa amam mikunkichikchu, aswanqa yakuta hinam pampaman sutuchinkichik.+ 25 Allinlla kanaykichikpaqmi yawartaqa ama mikunkichikchu qamkunapas nitaq churikichikkunapas. Yawarta mana mikuspaqa Jehova Diostam kasukuchkankichik. 26 Jehova Diospa akllasqan sitioman rispaykichikqa imapas Diosman qunaykichik kaqkunallatam apankichik. 27 Hinaspam altarpi Jehova Diospaq qunkichik kañanapaq nakasqaykichik animalta, qunkichiktaqmi yawarnintapas.+ Yawarnintaqa Jehova Diospaq altarpa waqtanmanmi sutuchinaykichik,+ aychantam ichaqa mikuwaqchik.

28 Diospa kamachisqantayá lliwta kasukuychik qamkunapas hinaspa churikichikpas allinlla kanaykichikpaq, allinllaqa kankichik Jehova Diospa qawasqanman hina allin kaqta ruwasqaykichikraykum.

29 Jehova Diosqa qusunaykichik allpapi kaq runakunatam wañuchinqa, hinaspam allpankuta qusunkichik+ chaypi yachanaykichikpaq. Chaypiña kaspaqa 30 amam ninkichikchu: ‘Taytacha-mamachankuta imayna yupaychasqankuman hinam ñuqapas ruwasaq’, nispaqa. Chayqa tuqlla hinam qamkunapaq kanman.+ 31 Amamá Jehova Diosninchiktaqa chay runakuna hinaqa yupaychankichikchu. Chay runakunaqa Jehova Diospa chiqnisqan tukuy mana allintam taytachankupaq ruwanku, churi-wawankutapas taytacha-mamachankupaqmi kañapunku.+ 32 Qamkunaqa kunan willasqaytayá lliwta kasukuychik,+ amam rimasqaykunamanqa imatapas yapankichikchu nitaq qichunkichikchu”, nispa.+

13 Moisesqa nirqataqmi: “Sichu pipas rikurirunman Diosmanta willakuqtukuq* utaq sueñoypa ima ninanta willakuq hinaspa 2 chay willakusqanman hina kaptin mana riqsisqaykichik taytachakunamanta nisunkichikman: ‘Taytacha-mamachakunata yupaychamusun’, nispa hinaptinqa 3 amam uyarinkichikchu chay runapa nisqantaqa.+ Jehova Diosqa yachaytam munan+ sichu tukuy sunquykichikwan hinaspa tukuy vidaykichikwan* Jehova Dios kuyasqaykichikta.+ 4 Jehova Diosninchikta manchakuspam kamachikuyninkunata kasukunaykichik, payllata yupaychaspam mana kacharikunaykichikchu.+ 5 Diosmanta willakuqtukuq chay runaqa chaynataq sueñoypa ima ninanta willakuq chay runaqa wañuchisqam kanan+ Jehova Diosta qipanchanaykichikta munasqanrayku, wañuchisqam kanan Jehova Diospa kamachikuyninmanta karunchakunaykichikta munasqanrayku. Mana allin ruwaqkunaqa manam qamkunawan kuskaqa kananchu. Diosqa Egipto runakunapa makinmantam hurqumusurqankichik.+

6 Ichapas wawqikichik, churikichik, kuyasqa warmikichik utaq kuyasqa pi runamasikichikpas hikutaspa nisunkichikman ‘taytacha-mamachata yupaychamusun’+ nispa. Paytaqa amam uyarinkichikchu nitaq kasunkichikchu. Chay taytacha-mamachakunataqa manam ñawpaq abueloykichikkunapas nitaq qamkunapas riqsirqankichikchu, 7 chaykunaqa kanmanmi hichpaykichik llaqtakunapi kaq utaq karu llaqtakunapi kaq taytacha-mamachakunapas. 8 Chaymi hikutasuqnikichiktaqa ama uyarinkichikchu nitaq kasunkichikchu.+ Chay runataqa amam llakipayankichikchu nitaq wañuchinankutapas harkakunkichikchu. 9 Aswanqa wañuchinaykichikmi.+ Puntataqa qanmi rumiwan chuqanayki, chaymantañataqmi wakinkupas chayta ruwananku.+ 10 Wañunankamam rumiwan chuqapanaykichik,+ wañuchinaykichikqa Egipto runakunapa makinmanta hurqumusuqnikichik Jehova Diosmanta karunchakunaykichikta munasqanraykum. 11 Hinaptinqa Israelpa llapallan mirayninkunam yacharuspa manchakunqaku, hinaspam chayna mana allintaqa manaña ruwanqakuchu.+

12 Sichu Jehova Diospa qususqaykichik allpapi pipas ninqa: 13 ‘Ruqru uma runakunam purichkan “taytacha-mamachata yupaychamusun” nispanku. Chay taytachakunataqa manam riqsirqankichikchu’, nispa 14 hinaptinqa puntatam sumaqtaraq yachaykunaykichik.+ Sichu chay nisqankuta kasukuspanku taytacha-mamacha yupaychasqankuta yacharunkichik, 15 hinaspaqa chay llaqtapi yachaq lliw runakunatam wañuchinaykichik*,+ wañuchinaykichiktaqmi animalninkutapas.+ 16 Chaymantam chay llaqtapi kaq tukuy imata plazapa chawpinman huñunkichik, hinaspam llaqtatapas kañaykunkichik. Tukuy ima huñusqaykichikqa Jehova Diospaqmi lliw kanqa. Chay llaqtaqa wiñaypaqmi purmanqa, manañam kaqmantaqa pipas hatarichinqachu. 17 Kañanapaq kaqtaqa* amam imatapas hapinkichikchu,+ chaynapi Jehova Dios llakipayasunaykichikpaq hinaspa ñawpaq abueloykichikkunata nisqanman hina mirachisunaykichikpaq.+ 18 Jehova Diospa nisqantaqa lliwtam kasukunaykichik, kasukuspaqa allin kaqtam Jehova Diospaq ruwachkankichik”, nispa.+

14 Moisesqa nirqataqmi: “Qamkunaqa Jehova Diospa churinkunam kankichik. Pipas wañukuptinqa amam aychaykichiktaqa kuchukunkichikchu,+ amataqmi urkuykichikpi* cejasnikichiktapas qatqakunkichikchu*.+ 2 Qamkunaqa Jehova Diospaq sapaqchasqa runakunam kankichik,+ qamkunatam Jehova Diosqa kay pachapi runakunamanta akllasurqankichik kuyasqan runankuna kanaykichikpaq.+

3 Amayá imapas millakuypaq kaqtaqa mikuychikchu.+ 4 Mikunkichikqa+ torota, ovejata, cabrata, 5 luwichuta, tarukata*, purun cabrata, purun ovejata hinaspa urqukunapi kaq ovejatam. 6 Mikuwaqchikmi pallqa atakayuq* hinaspa kutirpaq* animalkunataqa. 7 Ichaqa amam mikunkichikchu camellotaqa, purun conejotaqa* nitaq purun quwitapas* pallqa atakayuqña utaq kutirpaqña kaptinpas. Chaykunaqa mana mikunam.+ 8 Amataqmi mikunkichikchu kuchitaqa pallqa atakayuq kachkaspanpas mana kutirpaq kasqanrayku, kuchiqa mana mikunam. Amam chay animalkunapa aychantaqa mikunkichikchu nitaq wañuruptinpas llachpankichikchu.

9 Challwakunataqa mikuwaqchikmi, ichaqa rikrayuq hinaspa qachqa qarayuqkunallatam.+ 10 Mana chayna kaptinqa amam mikunkichikchu mana mikuna kasqanrayku.

11 Alton pawaqkunatapas mikuwaqchikmi. 12 Ichaqa amam mikunkichikchu ankataqa, challwa mikuq ankataqa, yana ullachkutaqa*,+ 13 qarwa wamantaqa*, yana wamankunataqa, 14 cuervokunataqa, 15 avestruztaqa, chusiqtaqa, wachwataqa*, huk rikchaq wamankunataqa, 16 pakpakataqa, taksa tukutaqa, qucha patotaqa*, 17 pelicanotaqa, ullachkutaqa, lamar quchapi cuervotaqa, 18 cigüeñataqa, huk rikchaq garzakunataqa, akakllutaqa* nitaq masutaqa. 19 Chaymantapas amam mikunkichikchu achkanpi puriq raprayuq urukunataqa mana mikuna kasqanrayku. 20 Mikuna kaq alton pawaqllatam mikuwaqchik.

21 Amam wañusqa animaltaqa mikunkichikchu.+ Qamkunawan yachaq* huklaw llaqtayuqkunamanmi quykuwaqchik, utaqmi huklaw llaqtayuqkunaman rantikuruwaqchik*. Qamkunaqa Jehova Diospaq sapaqchasqa runakunam kankichik.

Amam uña cabrachataqa mamanpa lechenpiqa yanunkichikchu.+

22 Kawsaykunata quspaykichikqa sapa watam qunkichik chunkamanta hukninta*.+ 23 Sutin riqsisqa kananpaq Jehova Diospa akllasqan sitiopim+ mikuwaqchik kawsaykunamanta qusqaykichik chunkamanta hukninta, aceiteta hinaspa animalnikichikpa punta kaq uñanta, tomawaqchiktaqmi vinotapas. Chaynapi Jehova Dios kasukuyta yachanaykichikpaq.+

24 Jehova Diospa qusunaykichik allpapiqa imaykichikpas achkam kanqa. Jehova Diospa akllasqan allpaman+ apanaykichik kaqta karu kasqanrayku apayta mana atispaykichikqa, 25 rantikuruspam qullqinpiña apankichik Jehova Diospa akllasqan allpaman. 26 Hinaspam chaypiña rantiwaqchik vacakunata, ovejakunata, cabrakunata, vinota, puqusqa aqata utaq ima munasqaykichiktapas. Hinaspam wasikichikpi kaqkunawan Jehova Diospa akllasqan allpapi kusisqallaña mikunkichik.+ 27 Ichaqa amamá qunqankichikchu llaqtaykichikpi yachaq Leviy ayllutaqa,+ paykunaqa manam imatapas qamkuna hinachu chaskinqa.+

28 Sapa kimsa watamantam apamunkichik chay watapi qispiq kawsaynikichikpa chunkamanta hukninta, hinaspam llaqtaykichikpi churankichik.+ 29 Chaynapim Leviy ayllukunaqa hamuspa saksanankukama mikunqaku, paykunaqa manam herenciataqa chaskirqakuchu. Saksanankukamataqmi mikunqaku qamkunawan yachaq huklaw llaqtayuqkunapas, mana taytayuqkunapas chaynataq viudakunapas.+ Hinaptinqa Jehova Diosmi ima ruwasqaykichikpipas bendecisunkichik”, nispa.+

15 Moisesqa nirqataqmi: “Sapa qanchis watam debesuqnikichik runamantaqa amaña mañankichikchu*.+ 2 Chaytaqa kaynatam ruwanaykichik. Runamasikichikman utaq wawqikichikman manusqaykichiktaqa amañam mañankichikchu, chaynatam Jehova Diospa kamachisqanman hina chay wataqa ruwanaykichik.+ 3 Huklaw llaqtayuq runaman manusqaykichiktaqa mañawaqchikmi,+ llaqtamasikichikmantam ichaqa amaña mañankichikchu ima manusqaykichikmantapas. 4 Jehova Diospa qusunaykichik allpapiqa manam mayqannikichikpas wakchaqa kankichikchu+ Jehova Dios yanapasusqaykichikrayku. 5 Jehova Diosqa yanapasunkichik nisqanman hina lliwta kasukuptillaykichikmi hinaspa kunan willasqay kamachikuykunata kasukuptillaykichikmi.+ 6 Jehova Diosqa nisusqaykichikman hinam yanapasunkichik. Hinaptinmi qamkunaqa huklaw nacionniyuq runakunaman imatapas prestankichik*, qamkunam ichaqa mana imatapas prestakunkichikchu.+ Nacionkunatam munaychakunkichik, qamkunatam ichaqa mana munaychakusunkichikchu.+

7 Sichu Jehova Diospa qusunaykichik allpapi pipas wakchayaruptinqa llakipayariykuspam yanapaykunkichik.+ 8 Llakipayariykuspam imatapas quykunkichik,+ hinaspapas imanpas pisipusqanman hinam mañakusuptikichikqa quykunkichik. 9 Yanqañataq sunquykichikpi niwaqchik: ‘Ñam manukuna pampachana qanchis kaq wataqa chayaykamuchkanña’,+ nispa. Amam wakcha runamasikichiktaqa saqirunkichikchu mana imata quspaqa, manachayqa Jehova Diosta qayakuptinmi huchayuq kawaqchik.+ 10 Imatapas quspaqa sunqumantam achkanpi quykunaykichik,+ hinaptinqa Jehova Diosmi tukuy llamkasqaykichikpi utaq imapas ruwasqaykichikpi yanapaykusunkichik.+ 11 Wakchakunaqa haykapipas kanqam.+ Chaymi kayta kamachikichik: ‘Runamasikichik llaqtaykichikpi wakcha kasqanrayku ñakariptinqa llakipayariykuspam imallatapas quykunkichik’, nispa.+

12 Llaqtamasikichik qarita utaq warmita rantiptikichikqa suqta watallam qamkunapaq llamkanan, qanchis kaq watapiñataqmi pasakunan.+ 13 Pasakunan kaptinqa amam mana imayuqtaqa kachaykunkichikchu. 14 Aswanqa quykunaykichikmi ovejaykichikta, cabraykichikta, kawsaynikichikta, aceitekichikta chaynataq vinoykichiktapas. Jehova Diospa qususqaykichikman hinam quykunaykichik. 15 Amayá qunqaychikchu Egipto nacionpi runakunapa serviq kasqaykichiktaqa, chaymantam Jehova Diosqa pusamusurqankichik. Chayraykum kaykunataqa kamachichkaykichik.

16 Sichu chay rantisqaykichik runa qamkunawan kusisqa kawsakusqanrayku kuyasuspaykichik nisunkichikman: ‘Manam pasakuymanchu’,+ nispa hinaptinqa 17 punkupim alisnawan rinrinta uchkunkichik, chaynapim wañukunan punchawkamaña serviqnikichik kanqa. Chaynallatataqmi ruwanaykichik warmi kaptinpas. 18 Serviqnikichik runata pasakunanpaq kacharispaykichikqa amam llakikunkichikchu, suqta wata servisuspaykichikmi qullqipaq llamkaq runamantapas iskay chaynatawanraq servisurqankichik. Jehova Diospas tukuy ruwasqaykichikpim yanapasurqankichik.

19 Jehova Diospaqmi sapaqchanaykichik vacapa, ovejapa hinaspa cabrapa punta uñanta.+ Chay sapaqchasqaykichikqa kanan urqukamam. Amam llamkachinkichikchu Diospaq sapaqchasqaykichik torotaqa, amataqmi rutunkichikchu Diospaq sapaqchasqaykichik carneropa millwantapas. 20 Aswanqa Jehova Diospa akllasqan sitiopim sapa wata mikunkichik Jehova Diospa nisqanman hina.+ 21 Ichaqa amam Jehova Diosmanqa qunkichikchu wiqrutaqa*, ñawsataqa, unquywan kaqtaqa nitaq imanasqatapas.+ 22 Chayna animaltaqa maymi kasqaykichikpim nakakuspa mikunkichik, luwichuta utaq tarukata hinam mikunkichik Diospaq chuya kaq runapas utaq mana chuya kaq runapas.+ 23 Yawarnintam ichaqa ama mikunkichikchu,+ yakuta hinam pampaman sutuchinkichik”, nispa.+

16 Moisesqa nirqataqmi: “Abib killa chayamuptinqa Jehova Diospaqmi pascua punchawta yuyarinkichik,+ abib killapim Jehova Diosqa Egipto nacionmanta tuta hurqumusurqankichik.+ 2 Pascua punchawpim Jehova Diospaq nakankichik+ ovejakunata, cabrakunata hinaspa torokunata,+ nakankichikqa sutin riqsisqa kananpaq Jehova Diospa akllasqan sitiopim.+ 3 Amam imatapas mikunkichikchu levadurawan ruwasqa kaqtaqa.+ Egiptomanta chaylla lluqsimusqaykichikraykum+ qanchis punchawpuni mikunkichik mana levadurawan ruwasqa tantata. Chay tantaqa llakisqa kasqaykichikta yuyarinaykichikpaq tantam. Chaykunataqa ruwankichik Egiptomanta lluqsimusqaykichik punchawta yuyarinaykichikpaqmi.+ 4 Chay qanchisnintin punchawkunaqa manam kananchu levadurayuq ima masapas.+ Punta kaq punchawpi nakasqaykichikmantaqa manam ima aychapas puchunanchu paqarintin achikyaqkamaqa.+ 5 Jehova Diospa qusunaykichik llaqtapiña kaspaqa amam munasqaykichik lawpichu nakankichik pascua punchawpi nakanaykichik animaltaqa. 6 Nakankichikqa sutin riqsisqa kananpaq Jehova Diospa akllasqan sitiopim. Hinaspapas Egiptomanta lluqsimusqaykichik punchawpi hinam inti siqaykuytaña nakankichik.+ 7 Jehova Diospa akllasqan sitiopim+ yanuspa mikunkichik,+ hinaspam paqarintinña carpaykichikman kutinkichik. 8 Suqta punchawpunim mana levadurayuq tantata mikunkichik. Qanchis kaq punchawñataqmi mana qunqanapaq hina huñunakuyta Jehova Diospaq ruwankichik, chay punchawqa amam imapipas llamkankichikchu.+

9 Cebada rutuy qallarisqaykichikmantam qanchis semanata yupankichik,+ 10 hinaspam cosecha qallariy hatun punchawta* Jehova Diospaq yuyarinkichik.+ Chaytaqa yuyarinkichik imapas Jehova Diospa qususqaykichikman hina sunqumanta quspam.+ 11 Hinaspam tukuy chaykunata mikunkichik kusisqallaña sutin riqsisqa kananpaq Jehova Diospa akllasqan sitiopi hinaspa Jehova Diospa qayllanpi. Chaytaqa mikunanmi churikichikkunapas, serviqnikichikkunapas, allpaykichikpi yachaq* Leviy ayllupas, qamkunawan yachaq huklaw llaqtayuqkunapas, mana taytayuqkunapas chaynataq viudakunapas.+ 12 Qamkunapas Egipto nacionpi runakunapa serviqninmi karqankichik,+ chayta yuyarispayá kay kamachikuykunata kasukuychik.

13 Qanchis punchawnintinmi ramadakuna* ruwana hatun punchawta* ruwankichik.+ Chaytaqa ruwankichik irayta tukuruspam, aceitunasmanta aceiteta hurquyta tukuruspam hinaspa uvasmanta vinota hurquyta tukuruspam. 14 Chay punchawkunam kusisqallaña kankichik+ churikichikpas, serviqnikichikkunapas, allpaykichikpi yachaq Leviy ayllupas, qamkunawan yachaq huklaw llaqtayuqkunapas, mana taytayuqkunapas chaynataq viudakunapas. 15 Jehova Diospaqmi chaytaqa qanchis punchawpuni ruwankichik+ Jehova Diospa akllasqan sitiopi. Chaypaqqa Jehova Diosmi yanapasunkichik tukuy ima ruwasqaykichikpi,+ hinaptinmi kusisqallaña kankichik.+

16 Llapallan qarikunam sapa wata kimsa kutita rinanku Jehova Diospa akllasqan sitioman. Rinankuqa mana levadurawan tanta ruwana punchawmi*,+ cosecha qallariy hatun punchawmi+ hinaspa ramadakuna ruwana hatun punchawmi.+ Llapankum Jehova Diospaqqa imatapas apananku. 17 Chaytaqa Jehova Diospa qusqanman hinam sapakama apananku.+

18 Jehova Diospa qusunaykichik allpapim sapa ayllupaq akllanaykichik juezkunata+ hinaspa kamachiqkunata, paykunam ima sasachakuytapas allichanqaku. 19 Paykunaqa pimanpas mana sayapakuspam allin kaqta ruwananku,+ manataqmi imatapas chaskikunankuchu sayapakunankupaqqa.+ Pimanpas sayapakuq runaqa yachayniyuq kaspapas mana yuyaywanñam imatapas ruwan,+ allin ruwaqkunapas mana allintañam ruwanku. 20 Chaynaqa, allin kaqkunallatayá haykapipas ruwaychik,+ chaynapi hinalla kawsakuspa Jehova Diospa qusunaykichik allpaman chayanaykichikpaq.

21 Jehova Diospaq altarta ruwanaykichik sitiopiqa amam ima sachatapas wiñachinkichikchu yupaychanaykichikpaqqa.+

22 Amataqmi suytu rumikunataqa sayachinkichikchu+ yupaychanaykichikpaqqa, chaykunaqa Jehova Diospa chiqnisqanmi”, nispa.

17 Moisesqa nirqataqmi: “Jehova Diospaqqa allinnin torota hinaspa allinnin ovejatam qunkichik. Jehova Diosqa manam chaskinchu* imanpas imanasqa animaltaqa.+

2 Sichu Jehova Diospa qusunaykichik allpapi pipas mana allinta ruwanman hinaspanqa Jehova Dioswan contrato* ruwasqaykichiktam qipanchachkan.+ 3 Hinaspapas intita, killata, lucerokunata+ utaq taytacha-mamachata yupaychaspanqa Diospa mana kamachisqantam ruwachkan.+ 4 Chay ruwasqanmanta uyariruspaykichikqa utaq pipas willaykusuptikichikqa sumaqtaraqmi yachaykunaykichik. Chayna kasqanta yacharuspaykichikqa+ 5 warmi kaptinpas utaq qari kaptinpas llaqtaykichikpa punkunmanmi hurqunaykichik, hinaspam rumiwan chuqapaspa wañuchinaykichik.+ 6 Ichaqa iskay utaq kimsa rikuqninkuna kaptillanmi wañuchinkichikqa,+ chullalla rikuqnin kaptinqa manam wañuchinaykichikchu.+ 7 Rikuqnin runakunam puntataqa rumiwan chuqananku, chaymantañam wakiqnikichikqa chuqanaykichik. Chaynatam mana allin ruwaytaqa chinkachinaykichik.+

8 Sichu llaqtaykichikpi kanqa wañuchinakuymanta,+ quejanakuymanta, maqanakuymanta utaq imamantapas sasa allichana kaqkuna, hinaptinqa Jehova Diospa akllasqan sitiomanmi rinaykichik.+ 9 Rinaykichikqa sacerdotekunamanmi hinaspa chay punchawkunapi yanapakuq juezmanmi.+ Hinaptinmi paykunaqa willasqaykichikta uyarispanku nisunkichik imata ruwanaykichikpaq.+ 10 Qamkunañataqmi chaypi Jehova Diospa nisusqaykichikta kasukunkichik. Amamá qunqankichikchu chayman hina ruwaytaqa. 11 Kamachikuykunaman hina+ imam tantiasqankutaqa lliwtam kasukunaykichik.+ 12 Pipas hatuntukuspa juezkunapa nisqanta utaq Jehova Diospa sacerdotenpa nisqanta mana kasukuspanqa wañuchisqam kanan.+ Mana allin ruwaqtaqa qamkuna ukumantam chinkachinaykichik.+ 13 Chayta yachaspam llapallan runakuna manchakunqaku, hinaptinmi manaña pipas hatuntukunqachu.+

14 Sichu Jehova Diospa qusunaykichik allpaman chayaspa ninkichik: ‘Wakin llaqtakunapa hinayá ñuqaykupapas kamachiqniyku kachun’,+ nispa 15 hinaptinqa Jehova Diospa akllasqan runatam kamachiqnikichik kananpaq churankichik.+ Kamachiqnikichikqa kanan llaqtamasillaykichikmi, manam huklawmanta hamuq runachu. 16 Chay kamachiqqa manam achka caballokunataqa huñukunanchu,+ manataqmi Egiptomantaqa rantichimunanchu.+ Jehova Diosqa nirqam: ‘Amam kay ñannintaqa haykapipas kutinkichikchu’, nispa. 17 Chay kamachiq runa Diosman sunqu kananpaqqa manam achka warmiyuqchu kanan,+ manataqmi achka-achka quri-qullqitapas huñukunanchu.+ 18 Kamachiyta qallaykuspanqa Diospa tukuy ima kamachisqantam kikinpaq qillqanan huk libropi, chaytaqa qillqanan Leviy ayllumanta kaq sacerdotekunapa hatallisqan qillqamantam.+

19 Hinaspanmi chay qillqasqanta sapa punchaw leenan+ Jehova Dios manchakuyta yachananpaq hinaspa qillqasqan kamachikuykunata lliwta kasukunanpaq.+ 20 Chaynapim llaqtamasinkunamanta aswan allinpaqqa mana hapikunqachu, aswanqa Diospa kamachikuyninkunatam lliwta kasukunqa. Hinaptinmi paypas hinaspa churinkunapas hinalla unay wata kamachinqaku”, nispa.

18 Moisesqa nirqataqmi: “Leviy ayllumanta sacerdotekunaqa hinaspa chay ayllumanta kaqkunaqa manam wakin ayllukuna hinachu allpataqa chaskinqaku, aswanqa Jehova Diospaq qusqankumantam paykunaqa mikunqaku. Chaymi paykunapaqqa kanqa,+ 2 manam wakinkuna hinachu imatapas chaskinqaku. Paykunamanqa Jehova Diosmi qunqa imapas pisipuqninta*, chayna kananmantam Diosqa paykunata nirqa.

3 Sacerdotekunaqa Israelpa mirayninkunamantam chaskinqaku Diospaq apamusqankuta. Paykunapaqmi kanqa pusamusqanku toropa utaq ovejapa rikran, kakichun hinaspa wiksannin. 4 Paykunapaqtaqmi kanqa kawsaykunamanta punta rurun, punta ruwasqaykichik vinowan aceite hinaspa ovejaykichikpa chayraq rutusqaykichik millwan.+ 5 Jehova Diosmi Leviy ayllutaqa akllarqa sutinpi kikin Jehova Diospaq llamkanankupaq.+

6 Leviy ayllumanta pipas Jehova Diospa akllasqan sitioman riyta munaspanqa rinmanmi,+ 7 hinaspam chaypi ayllunkunawan kuska Jehova Diospaq llamkanan. Paykunaqa Jehova Diospaqmi llamkanku.+ 8 Ñawpaq abuelonmanta imapas chaskisqanta rantikuruspanpas ayllunkuna hinam mikunanpaq tupaqnintaqa chaskikunqa.+

9 Jehova Diospa qusunaykichik allpaman chayaspaqa amam chaypi runakunapa mana allin ruwasqankutaqa qatipakunkichikchu.+ 10 Amam qari utaq warmi churikichiktaqa kañankichikchu.+ Amam pipas kanqachu qawaqqa,+ qatipaqqa,+ imapas pasananmanta yachaqtukuqqa,+ layqa ruwaqqa,+ 11 brujoqa, qayaqkunaman+ utaq qawaqkunaman+ riqqa nitaq wañuqkunawan rimaqqa.+ 12 Jehova Diosqa chiqninmi chaykuna ruwaq runataqa, chayna kasqankuraykum qusunaykichik allpapi runakunataqa Jehova Dios qarqunqa. 13 Qamkunaqa mana ima huchayuqmi Jehova Diospaqqa kanaykichik.+

14 Diospa qusunaykichik allpapi runakunaqa layqa ruwaqkunamanwan+ qayaqkunamanmi rinku,+ Jehova Diosqa manam munanchu chaykuna ruwanaykichiktaqa. 15 Taytanchik Jehova Diosqa ñuqa Moisespa rantiypim qamkuna ukumanta paymanta willakuqta* akllapusunkichik. Paytapas kasukunaykichikmi.+ 16 Qamkunaqa Horeb urqupa sikinpi kachkaspam Jehova Diosman ninaypaq niwarqankichik:+ ‘Amayá ñuqaykuwanqa Jehova Diosqa rimachunchu, amataqyá manchakuypaq ninatapas qawasaqkuchu, manachayqa wañuruymankum’, nispa.+ 17 Hinaptinmi Jehova Diosqa niwarqa: ‘Allinmi nisqankuqa. 18 Qam hina ñuqamanta willakuqtam paykunapaq akllasaq,+ hinaspam imam rimananta yachachiptiy+ nisqaykunata qamkunaman willasunkichik.+ 19 Sutiypi willakusqanta pipas mana kasukuptinqa chay mana kasukuqpaqmi piñakusaq.+

20 Pipas ñuqamanta willakuq kachkaspa mana kamachichkaptiy imatapas sutiypi willakuspaqa, utaq taytacha-mamachapa sutinpi willakuspaqa wañuchisqam kanan.+ 21 Ichapas niwaqchik: “¿Imaynatataq yachayman willakusqanqa Jehova Diospa kasqanta utaq mana kasqanta?”, nispa. 22 Sichu chay willakuq Jehova Diospa sutinpiraq willakuchkaptinpas nisqanman hina mana kaptinqa manam Jehova Diospa nisqanchu. Chay willakuqqa hatuntukuspam nisurqankichik, manam manchakunaykichikchu’”, nispa.

19 Moisesqa nirqataqmi: “Qusunaykichik allpapi runakunata Jehova Dios chinkachiptinmi llaqtankutawan wasinkuta hapikunkichik. Chaykunata Jehova Dios qusuptikichikqa+ 2 kimsa llaqtakunatam sapaqchanaykichik Jehova Diospa qususqaykichik llaqtakunamanta.+ 3 Kimsamanmi rakinkichik Jehova Diospa qususqaykichik allpataqa, hinaspam chayman riq ñankunata sumaqta allichankichik runamasinta wañuchiq ayqikunanpaq.

4 Pipas qunqayta utaq mana chiqnichkaspan runamasinta wañurachispanqa+ 5 mana wañurachinankupaqmi huknin llaqtaman ayqikunan. Ichapas runamasintaqa wañurachinman purunpi kuska yantakuchkaptinku cabonmanta hacha pawaruptin.+ 6 Chaylla mana ayqikuptinqa karupiraq amparakuna llaqta kasqanraykum wañukuqpa ayllunqa+ hayparuspan wañurachinman. Payqa manam wañuchisqachu kanan runamasinta mana chiqnisqanrayku.+ 7 Chayraykum kamachikichik kimsa llaqtakunata sapaqchanaykichikpaq.

8 Ñawpaq abueloykichikkunata nisqanman hina Jehova Dios allpaykichikta hatunyachiptinqa+ hinaspa llapanta qusuptikichikqa+ 9 amparakuna kimsa llaqtakunatawanmi sapaqchankichik.+ Allpaykichiktaqa hatunyachinqa kunan nisqay kamachikuykunata sunqumanta kasukuptillaykichikmi. Jehova Diostamá kuyanaykichik, kamachikuyninkunatapas hinallam kasukunaykichik.+ 10 Jehova Diospa qususqaykichik allpapiqa amam pitapas mana huchayuqtaqa wañuchinkichikchu,+ chayta ruwaspaqa mana huchayuqmi kankichik.+

11 Runamasinta chiqnisqanrayku+ wañurachiptinmi ichaqa amparakuna llaqtaman ayqikuptinpas 12 wañukuqpa ayllun wañuchinan. Wañuchinanpaqqa chay runapa llaqtanpi punta apaqkunam amparakuna llaqtamanta pusachimunanku wañukuqpa ayllun wañuchinanpaq.+ 13 Chay runataqa ama llakipayaspam wañuchinkichik, yanqamanta runamasin wañuchiqqa manam qamkuna ukupiqa kananchu,+ chaynapi hawka kawsakunaykichikpaq.

14 Jehova Diospa qusunaykichik allpaman chayaruspaqa amam runamasikichikpa allpanta rakiq linderotaqa suchuchinkichikchu,+ chayqa ñawpaq abueloykichikpa churasqanmi.

15 Sichu pitapas huchayuq kasqanmanta huk runalla niptinqa amam ‘huchayuqmi’ ninkichikchu.+ Iskay utaq kimsa runa* niptinmi ichaqa ‘huchayuqmi’ ninkichik.+ 16 ‘Kamachikuykunatam mana kasukunchu’ nispa pipas runamasinta yanqamanta tumpaptinqa,+ 17 iskayninkum rinanku sacerdotekunaman hinaspa chay punchawkunapi llamkaq juezkunaman. Paykunaman asuykuyninkuqa Jehova Diospa qayllanpi kay hinam.+ 18 Hinaptinmi juezkunaqa tumpaqnin runapa rimasqanta sumaqta yachaykunanku.+ Runamasinmanta rimasqan llulla kaptinqa 19 kikintam tumpasqanman hina imatapas ruwanaykichik.+ Chaynatam qamkuna ukumanta mana allin ruwaqta chinkachinkichik.+ 20 Chayta yachaspam qamkunapas manchakunkichik, hinaspam mana allintaqa mayqinnikichikpas manaña ruwankichikchu.+ 21 Huchayuq runataqa amam llakipayankichikchu.+ Runamasinpa ñawinta, kirunta, makinta utaq chakinta imatapas ruwaruqtaqa kikintapas chaynatam ruwanaykichik. Wañurachiptinpas chay wañuchiq runatam wañuchinaykichik”, nispa.+

20 Moisesqa nirqataqmi: “Chiqnisuqnikichik runakunawan peleaq rispaykichikqa amam manchakunkichikchu caballonkutaqa, carretankutaqa nitaq runankutapas qamkunapamanta aswan achka kaptinpas. Egiptomanta hurqumusuqnikichik Jehova Diosmi qamkunawan kachkan.+ 2 Peleayta manaraq qallarichkaptikichikmi sacerdote asuykamuspa nisunaykichik:+ 3 ‘Uyariykuychikyá Israelpa mirayninkuna. Ñam peleayta qallarisunña, ichaqa amayá hukmanyaychikchu, amayá manchakuychikchu, amataqyá paykunata manchakuspaqa katkatataychikchu. 4 Jehova Diosninchikmi qamkunapa rantikichikpi peleaspa yanapasunkichik, hinaspam wañuymanta libraykusunkichik’, nispa.+

5 Tropakunata kamachiqkunapas ninankum: ‘Pipas wasinta chayllaraq qispirachiqqa wasinmanyá kutikuchun, yanqañataq wañurachiptinku wasinpi hukña yachanman*. 6 Uvas tarpusqanta manaraq malliqqa kutikuchunyá, yanqañataq wañurachiptinku hukña mikukunman. 7 Casarakunanpaq warmita rimapayaqpas wasinmanyá kutikuchun,+ yanqañataq wañurachiptinku hukña casararunman’, nispa. 8 Tropakunata kamachiqkunaqa ninankutaqmi: ‘Pipas manchakuqqa+ wasinmanyá kutikuchun, yanqañataq peleaqmasinkunata hukmanyachinman’, nispa.+ 9 Tropakunata kamachiqkunaqa chaynata niruspankum akllananku peleaq riqkunapa kamachiqninkunata.

10 Mayqan llaqtapi runakunawanpas peleanaykichik kaptinqa manaraq qallarichkaspam paykunawan hawkalla kanaykichikpaq rimanaykichik.+ 11 Hawkalla kayta munaspanku llaqtankupa punkunta kichaykusuptikichikqa imapipas llamkachinaykichikpaqmi pusakunaykichik, hinaspam paykunataqa llamkachikunaykichik.+ 12 Hawkalla kanaykichikpaq nisqaykichikta mana munaspa peleayta munaptinkuñataqmi llaqtata muyurirunaykichik. 13 Hinaptinmi makikichikman Jehova Dios churaykuptin llapallan qarikunata wañuchinaykichik. 14 Warmikunata, warmakunata hinaspa animalkunatam ichaqa apakunkichik, apakunkichiktaqmi llaqtapi tukuy imankutapas.+ Chay apasqaykichikkunatam mikunkichik, Jehova Diosmi chaykunataqa quykusunkichik.+

15 Chaynatam ruwankichik qamkunapa yachasqaykichik allpamanta karupi kaq llaqtayuq runakunataqa. 16 Jehova Diospa qusunaykichik allpapi kaqkunatam ichaqa lliwta wañuchinaykichik.+ 17 Jehova Diospa kamachisqanman hinam wañuchinaykichik Het runakunata, Amorreo runakunata, Canaan runakunata, Perizita runakunata, Hev runakunata hinaspa Jebus runakunata.+ 18 Chaynapi taytacha-mamachankuta yupaychaspa imapas ruwasqankuta ama qatipakunaykichikpaq hinaspa Jehova Diosmanta mana karunchachisunaykichikpaq.+

19 Sichu huk llaqtaman yaykunaykichikpaq muyuriruspa achka punchawkuna peleaspaykichikqa amam sachantaqa kuchunkichikchu, sachakunapa rurunqa mikunaykichikpaqmi kanqa.+ ¿Imaynamá sachakunataqa runata wañuchichkaq hinaqa kuchupawaqchik? 20 Mana ruruq sachakunatam ichaqa kuchuwaqchik llaqtata chaywan qincharuspa runankunata wañuchinaykichikkama”, nispa.

21 Moisesqa nirqataqmi: “Jehova Diospa qusunaykichik allpapi yachachkaspaña* wañusqa runata purunpi tariruspaykichikqa hinaspa pi wañurachisqanta mana yachaspaykichikqa, 2 llaqtaykichikpi punta apaqkunawan juezkunam+ wañusqapa kasqanmanta may llaqta hichpallapi kasqanta yachanankupaq tupunanku. 3 Hinaspam chay hichpan llaqtapi punta apaqkuna manaraq yapuq vaquillata 4 pusananku achka yakupa rinan wayquman, chay wayquqa mana tarpunanku wayqum kanan. Hinaspam chay vaquillata matankanpi* wañuqpaq waqtananku.+

5 Chaymantam Leviy ayllumanta kaq sacerdotekuna chaylawman asuykunqaku. Paykunaqa kanku Jehova Diospa sapaqchasqankunam+ hinaspa Jehova Diospa sutinpi bendeciqkunam.+ Paykunam ninqaku imaynata allichanankupaq.+ 6 Hinaptinmi wañusqapa kasqanmanta hichpan llaqtapi kaq punta apaqkunaqa makinkuta mayllakunanku+ wañurachisqanku vaquillapa hawanpi. 7 Hinaspam ninanku: ‘Manam ñuqaykuchu chay runataqa wañuchirqaniku, manataqmi rikurqanikuchu pim wañuchisqantapas. 8 Jehova Diosllayku, amayá yanapaykusqayki llaqtaykitaqa huchayuqpaqqa hapillawaykuchu,+ amayá llapaykutaqa ñakarichiwaykuchu runamasiykuta wañurachisqankumantaqa’,+ nispa. Hinaspaqa hichpaykichikpi wañurachisqanku runamantaqa manam huchayuqchu kankichik. 9 Chayna allin kaqta ruwaspam Jehova Diospaqqa mana huchayuq kankichik.

10 Chiqnisuqnikichik runakunata wañuchinaykichikpaq Jehova Dios yanapasuptikichikqa hinaspa presokunata pusamusqaykichikpi+ 11 kuyayllapaq warmita rikuruspa casarayta munaspaykichikqa 12 wasikichikmanmi pusakuwaqchik. Hinaptinmi chay warmiqa chukchanta kachiy-kachiyta rutukunan, sillunta kaptakuspa allichakunan hinaspa 13 presokunapa churakunan pachanta hurqukunan. Hinaspañam wasikipi yachaspan tayta-mamanmanta killantin waqanan.+ Chaymantañam paywan casarakuptiki warmiki kanqa. 14 Manaña kuyaspaykiqa maymanpas pasakunanpaqmi saqinayki.+ Ichaqa pinqayman churasqaykiraykum mana pimanpas rantikunaykichu* nitaq ñakarichinaykichu.

15 Sichu iskay warmiyuq qari hukllanta kuyanman huknintañataq mana, ichaqa iskaynin warminpi churin karunman, hinaptinqa piwi* churin mana kuyasqan warminpi kaptinpas,+ 16 piwi churinmanqa imankunatapas rakispam tupaqninta qunan. Manam kuyasqan warmipi churinmanqa qunanchu piwi kaqpa tupaqnintaqa. 17 Mana kuyasqan warminpi kaq churinmanmi piwi kasqanrayku huk chaynatawan kapuqninkunamanta qunan. Chaynatam ruwanan punta kaq churin kasqanrayku, paymanmi tupan piwi kaqman qunanqa.+

18 Pipapas churin achka kutikama rimapayachkaptin+ utaq azotechkaptin mana kasukuq kaptinqa,+ 19 tayta-mamanmi hapiruspa punta apaqkunaman pusananku. Paykunaqa llaqtapa punkunpim kachkanku. 20 Hinaspam punta apaqkunaman ninanku: ‘Kay warmaykuqa mana uyarikuq hinaspa mana kasukuqmi. Mikukuyllapiña+ chaynataq sinkakuyllapiñam kakun’,+ nispa. 21 Hinaptinmi llaqtapi llapallan runakuna rumiwan chuqapaspa wañuchinanku. Chaynatam qamkuna ukumanta mana allin ruwaqkunata chinkachinkichik, hinaptinmi Israelpa llapallan mirayninkunapas manchakunqaku.+

22 Pasaypaq mana allinta pipas ruwaruptinqa wañuchispam+ qirupi* warkunkichik,+ 23 ichaqa amam tukuy tutaqa qirupiqa warkurayachinkichikchu.+ Aswanqa chay punchawllam pampanaykichik, chaynapi Jehova Diospa qusunaykichik allpa ama qachachakunanpaq.+ Chay warkusqa runaqa Diospa ñakasqanmi karqa”, nispa.+

22 Moisesqa nirqataqmi: “Runamasikichikpa chinkasqa toronta utaq ovejanta tariruspaqa amam upallakuykunkichikchu,+ aswanqa chayllam pusapunaykichik. 2 Chay animal pipa kasqanta mana yachaspaykichikqa utaq chay animalniyuq karupi yachaptinqa* wasikichikmanmi pusawaqchik, hinaptinmi maskamuptin kutichipunaykichik.+ 3 Chaynatam ruwanaykichik asnonta, pachanta utaq imanta tariruspaykichikpas, amam upallakuykunkichikchu.

4 Runamasikichikpa asnon utaq toron ñanpi laqakuruptinqa sayarinanpaqmi yanapaykunaykichik.+

5 Warmiqa manam qaripa pachanwanqa pachakunanchu, nitaqmi qaripas warmipa pachanwanqa pachakunanchu. Jehova Diosqa manam munanchu* chaynata pachakunaykichiktaqa.

6 Sichu purichkaspa tariruwaq qistanpi mallquchankunata uqllachkaq animalchata utaq runtuntapas hinaspaqa pampapiña utaq sachapiña kaptinpas amam mamantintaqa apakunkichikchu.+ 7 Mallquchankunallatam apakunkichik, mamantaqa kacharinaykichikmi. Chaynatam ruwanaykichik allinlla hinaspa unay kawsakunaykichikpaq.

8 Wasita ruwaspaykichikpas altusninpa muyuriqnintam pirqankichik.+ Chaynapi pipas wichiykamuptin mana huchayuq kanaykichikpaq.

9 Amam uvas chakraykichikpiqa huk rikchaq mugutaqa tarpunkichikchu.+ Chaynata ruwaspaykichikqa tarpusqaykichikpa ruruntam Diospaq qunkichik.

10 Yapunaykichikpaqqa amam torotawan asnotaqa watankichikchu.+

11 Amam hinakunkichikchu millwa qaytuwan linaza qaytuta hukllawaruspa ruwasqa pachawanqa.+

12 Pachaykichikpa tawan puntanpim qaytumanta ruwasqa kipukunata sirankichik.+

13 Sichu pipas warmiwan casarakurunman, paywan puñuruspanñataq manaña kuyanmanchu 14 hinaspa pinqaypi qipachiyta munaspan ninman: ‘Kay warmiwanmi casarakurqani. Paywan puñuruptiymi ichaqa qariwan puñuqña kasqa’, nispa. 15 Hinaptinqa chay sipaspa tayta-mamanmi llaqtapa punkunpi kaq punta apaqkunaman rinanku, chaymanqa rinanku chayllaraq casarakuruspa puñusqan pachata aparikuspam. 16 Sipaspa taytanmi punta apaqkunata ninan: ‘Kay qariwanmi churiyta casarachirqani, ichaqa manañam kuyanchu. 17 Aswanqa hukwan kakusqanta tumpaspam niwachkan: “Churikiqa qariwan puñuqñam kasqa”, nispa. Kayqaya kunan apamuchkani chayllaraq casarakuspan churiypa puñusqan pachata’, nispa. Chaynata nispam punta apaqkunapa qayllanpi sipaspa puñusqan pachata mastananku. 18 Hinaptinmi punta apaqkunaqa+ chay qarita azotenanku+ 19 hinaspam kilo masnin* qullqita sipaspa taytanman quchinanku. Chaynam kanan Israelpa mirayninpi sipasta pinqayman churasqanrayku.+ Chay sipasqa hinallam chay qaripa warmin kanqa, manam haykapipas rakikunanchu.

20 Qusanpa nisqanman hina chiqaptapuni qariwan puñuqña kaptinmi ichaqa, 21 taytanpa wasinmanta hurqumuspa rumiwan chuqapaspa wañuchinaykichik.+ Chaynataqa ruwankichik taytanwanraq sipas yachachkaspan hukwan kakusqanraykum.+ Chaynatam mana allin ruwaytaqa chinkachinaykichik.+

22 Pitapas hukpa warminwan kakuchkaqta tarispaykichikqa iskayninkutam wañuchinaykichik.+ Chaynatam mana allin ruwaytaqa chinkachinaykichik.

23 Rimapayasqaña sipasta* pipas llaqtapi tariruspan paywan puñukuruptinqa, 24 iskayninkutam llaqtapa punkunman hurqumuspa wañunankukama rumiwan chuqapanaykichik. Sipastaqa wañuchinaykichik mana qayakusqanraykum, qaritañataqmi wañuchinaykichik rimapayasqaña sipaswan puñuruspa pinqayman churasqanrayku.+ Chaynatam mana allin ruwaytaqa chinkachinaykichik.

25 Rimapayasqaña sipasta chunniqpi tariruspan pipas abusaruptinqa qarillam wañuchisqa kanan. 26 Chaynaqa kanan chay mana allin ruwasqan runamasinta wañuchiy hina kasqanraykum. Sipastaqa manam wañuchinaykichikchu mana huchayuq kasqanrayku.+ 27 Sipasqa abusaptinmi qayakurqa, ichaqa chunniqpi kasqanraykum mana pipas yanapaykuqnin karqachu.

28 Manaraq rimapayasqa sipaswan* kakuchkaqta pitapas tariruptinkuqa,+ 29 qarim sipaspa taytanman medio kilo masnin* qullqita qunan, hinaptinmi sipasqa warminña kanqa.+ Ichaqa manaraq casarakuchkaspa paywan kakuspa pinqayman churasqanraykum mana haykapipas rakikuytaqa atinqachu.

30 Amam pipas taytanpa warminwanqa kakunqachu taytanta pinqayman ama churananpaq”, nispa.+

23 Moisesqa nirqataqmi: “Jehova Diospa runankunawan kuskaqa amam huñunakunqachu kapasqa nitaq qari kaynin kuchusqa kaqkunaqa.+

2 Jehova Diospa runankunawan kuskaqa amam huñunakunqachu pipapas churyapakuyninqa.+ Amamá Jehova Diospaqqa huñunakunqachu willkankupa mirayninkunapas*.

3 Jehova Diospa runankunawan kuskaqa amam huñunakunqachu Moab runakunaqa nitaq Amon runakunaqa.+ Amataqmá huñunakunqachu paykunapa willkanpa mirayninkunapas Jehova Diospa runankunawan kuskaqa. 4 Paykunaqa Egiptomanta hamuptikichikmi yakutawan mikuyta mana qusurqankichikchu,+ aswanqa Beorpa churin Balaamtam valekurqaku ñakasunaykichikpaq. Beorqa Mesopotamia lawpi Petor llaqtamantam karqa.+ 5 Jehova Diosmi ichaqa Balaamtaqa mana uyarirqachu,+ aswanqa ñakasqa kanaykichikmantam Jehova Diosqa bendecichisurqankichik.+ Chaynatam Jehova Diosqa ruwarqa kuyasusqaykichikrayku.+ 6 Amamá haykapipas paykuna allin hinaspa hawka kawsakunankutaqa munankichikchu.+

7 Amam Edom runakunataqa chiqninkichikchu kastaykichik kasqanrayku.+

Amataqmi Egipto nacionniyuq runakunatapas chiqninkichikchu ñawpaqta chaypi yachapakusqaykichikrayku*.+ 8 Paykunapa willkankunam ichaqa Jehova Diospa runankunawan kuska huñunakunmanku.

9 Chiqnisuqnikichik runakunawan peleaq rispaqa amam samasqaykichikpiqa imapas mana allintaqa ruwankichikchu.+ 10 Puñuchkaptin qari kayninmanta pipapas mugun* kikillanmanta lluqsiptinqa+ Diospaq qachachasqa hina* kasqanraykum samasqaykichikmanta karuman rinan. 11 Yaqa inti siqaykuytañataqmi bañakuspan samasqaykichikman chayraq kutimunan.+ 12 Chaymantapas samasqaykichikmanta karupim ispakunaykichik. 13 Ispakuq rispaqa imam apanaykichiktawan kuskatam estacata apanaykichik, chaywan tuquspam hatun ispayta ispakuruspaqa pampankichik. 14 Chaytaqa ruwanaykichik Jehova Diosninchik qamkunawan kasqanraykum+ hinaspa chiqnisuqnikichikta wañuchinaykichikpaq yanapasunaykichikraykum. Diosninchik hinalla yanapasunaykichikpaqqa samasqaykichik sitiom chuya kanan.+

15 Pipa serviqninpas patronninmanta ayqikamuptinqa amam patronninmanqa kutichinkichikchu. 16 Chay ayqikamuq runaqa maymi akllakusqan lawpim yachanman, amam ñakarichinkichikchu.+

17 Amam mayqin churikichikpas kanqachu taytacha-mamachata yupaychaspa qullqipaq qarimasillanwan kakuqqa+ nitaq chuchumika* warmiqa.+ 18 Chayna millakuypaq kaqta ruwaq qaripa* qullqi qusqantawan chuchumika warmipa qullqi qusqantaqa amam Jehova Diospa wasinmanqa apankichu imata ruwanaykipaqpas, chay mana allinkuna ruwaytaqa Jehova Diosqa chiqninmi.

19 Qullqitapas, kawsaytapas utaq imatapas amam mirayniyuqtaqa mañanakunkichikchu.+ 20 Miraynintaqa mañankichik huklaw llaqtayuqkunallamantam.+ Chaynapi qusunaykichik allpapi Jehova Dios imapas ruwasqaykichikpi bendecisunaykichikpaq.+

21 Jehova Diospaq imatapas ruwanaykichikpaq nispaqa+ chayman hinam ruwanaykichik.+ Jehova Diosqa munan nisqaykichikman hina ruwanaykichiktam, manachayqa huchayuqmi kawaqchik.+ 22 Imatapas ruwanaykichikpaq mana nispam ichaqa mana huchayuq kankichik.+ 23 Jehova Diospaq imatapas qunaykichikpaq nisqaykichiktaqa+ cumplinaykichikmi.+

24 Runamasikichikpa uvas chakranman yaykuspaqa saksanaykichikkamallam mikunkichik, amam apakunaykichikpaqqa pallakunkichikchu.+

25 Runamasikichikpa puqusqaña trigo chakranman yaykuruspapas rachuyllam-rachukuwaqchik, amam rutukunkichikchu”, nispa.+

24 Moisesqa nirqataqmi: “Pipas casarasqan warminpi ima mana allintapas ruwasqanta yacharuspanqa rakikunanpaqmi papelta ruwanan,+ chayta quykuspanmi wasinmanta qarqunan.+ 2 Chay qarqusqan warmiqa atinmanmi hukwan casarakuyta.+ 3 Ichaqa yapakusqan qusanpas chiqnispan rakikunanpaq papelta qillqaspan wasinmanta qarquruptinqa utaq yapasqan qusan wañukuptinqa 4 amam chay warmitaqa kaqmantaqa casaranqachu hukwanña kasqanrayku. Chayqa manam allinchu Jehova Diospaqqa*. Jehova Diospa qusunaykichik allpapiqa amamá chaykunata ruwaspaqa huchallikunkichikchu.

5 Chayllaraq casarasqa qariqa manam chiqnisuqnikichik runakunawan peleaq riptikichikqa rinanchu, amataqmi huk ruwaytapas kamachinkichikchu. Aswanqa watantin samaspam warminta kusichinan.+

6 Amam imaraykupas runamasikichikpa kutakunan maraynintawan tunawnintaqa hapikuykunkichikchu,+ hapikuykuptikichikqa kawsakunanpaqmi imallatapas ruwayta mana atinqachu.

7 Israelpa mirayninmanta kaq runata pakaruqqa, maqaparuqqa utaq rantikuruqqa*+ wañuchisqam kanan.+ Chaynatam mana allin ruwaqtaqa chinkachinaykichik.+

8 Lepra* unquy qamkunapi utaq imaykichikpipas rikuriruptinqa sacerdotekunapa nisusqaykichiktam+ lliwta kasukunaykichik. 9 Amayá qunqaychikchu Egipto nacionmanta hamuptikichik Miriamta Jehova Dios ima ruwasqantaqa.+

10 Runamasikichikman imatapas manuspaykichikqa+ amam wasinmantaqa imatapas apakunkichikchu. 11 Aswanqa hawallapim suyankichik kikin qusunaykichikkama. 12 Runamasikichik wakcha kaptinqa amam manusqaykichikraykuqa puñunan qatantaqa paqarintinkamaqa hapikuykunkichikchu.+ 13 Inti siqaykuyllatam kutichipunaykichik chaywan qatakuspan puñunanpaq,+ chayta ruwaptikichikqa chay runam Diosta mañakunqa bendecisqa kanaykichikpaq. Hinaptinmi Jehova Diospas allin ruwaq kasqaykichikpaq hapisunkichik.

14 Llamkapakusuqnikichik wakcha runamanqa pagapunaykichikmi llaqtamasikichik utaq huklaw llaqtayuq kaptinpas.+ 15 Llamkapakusqallanwan kawsasqanraykum manaraq inti siqaykuchkaptin pagapunaykichik.+ Manachayqa Jehova Diosta mañakuptinmi huchayuq kawaqchik.+

16 Taytakunaqa manam wañunankuchu churinkupa huchanmantaqa, nitaqmi churi-wawakunapas taytankupa huchanmantaqa wañunankuchu.+ Sapakamam pipas huchanman hina wañunan.+

17 Allin kaqtam ruwankichik qamkunawan yachaq* huklaw llaqtayuqkunapaqqa hinaspa mana taytayuqkunapaqqa.+ Amam imatapas manusqaykichikraykuqa viudapa pachanwanqa qipakunkichikchu.+ 18 Qamkunapas Egipto runakunapa serviqninmi karqankichik, chayna kasqaykichikmantam Jehova Diosqa pusamusurqankichik.+ Chayraykum tukuy chayta kamachikichik.

19 Kawsaynikichikta rutuspa huknin gamillata saqiruspaykichikqa amañam huqariqqa kutinkichikñachu. Aswanqa saqinkichikmi huklaw llaqtayuqkunapaq, mana taytayuqkunapaq hinaspa viudakunapaq.+ Chaynapi Jehova Dios ima ruwasqaykichikpipas hinalla bendecisunaykichikpaq.+

20 Aceitunasnikichikta pallaspapas amam pallapankichikchu. Aswanqa puchunaykichikmi huklaw llaqtayuqkunapaq, mana taytayuqkunapaq hinaspa viudakunapaq.+

21 Uvasnikichikta pallaspapas amam pallapankichikchu. Aswanqa puchunaykichikmi huklaw llaqtayuqkunapaq, mana taytayuqkunapaq hinaspa viudakunapaq. 22 Qamkunapas Egipto nacionpi runakunapa serviqninmi karqankichik, chayna kasqaykichikmantam Diosqa pusamusurqankichik. Chayraykum tukuy chaykunata kamachikichik”, nispa.

25 Moisesqa nirqataqmi: “Runamasikichikwan piñanakuspaqa juezkunamanmi rinaykichik.+ Juezkunañataqmi sumaqta yachaykuspanku allinta allichanqaku.+ 2 Mana allin ruwaqta azotenanku kaptinqa+ juezkunam laqampaykachispa huchanman hina azotechinqaku. 3 Ichaqa 40 makillatam azotechinqaku,+ chaymanta astawan azoteptinkuqa llaqtamasikichikmi qayllaykichikpi pinqaypaq kanman.

4 Iraspaykichikqa amam toroykichiktaqa sinqachankichikchu.+

5 Pipas wawqinwan kuska yachachkaptinku* manaraq churiyuq kachkaspa wañukuptinqa, wawqillanmi wañukuqpa warmintaqa casaranan, manam hukwanqa yapakunmanchu, aswanqa wañukuqpa ayllullanmi paytaqa casaranan.+ 6 Paykunapa piwi* warmankum wañukuqpa sutinta apanan,+ chaynapi Israelpa mirayninmanta sutin mana chinkarunanpaq.+

7 Chay warmita wañukuqpa wawqin casarayta mana munaptinqa llaqtapi punta apaqkunaman rispam chay warmi nimunan: ‘Wañukuq qusaypa wawqinqa manam munanchu qusaypa sutin Israelpa mirayninpi yuyarisqa kananta. Chaymi ñuqawan casarakuytaqa mana munanchu’, nispa. 8 Hinaptinmi llaqtapi punta apaqkunaqa qarita qayachimuspa rimapayananku. Chaywanpas ‘manam casarakuymanchu’ niptinqa, 9 wañukuqpa warminmi punta apaqkunapa qayllanpi chay qaripa usutanta chustunan,+ hinaspam uyanpi tuqaykuspa ninan: ‘Kaynatam ruwana wañukuq wawqinpa sutin yuyarisqa kananta mana munaq runataqa’, nispa. 10 Chaymantapacham chay runapa aylluntaqa riqsinqaku: ‘Usutan chustuchikuq runapa ayllun’, nispa.

11 Iskay runakuna maqanakuchkaptinku maqachikuq runapa warmin maqaqnin runapa qari kayninta hapiruptinqa, 12 mana llakipayaspam chay warmipa makinta qurunanku.

13 Imatapas rantinaykichikpaq utaq rantikunaykichikpaqqa* chaynalla llasaqmi utaq chayna sayayniyuqllam rumichaykichikqa kanan.+ 14 wasikichikpi tupunaykichikpas chayna sayayniyuqllataqmi kanan.+ 15 Tupunaykichikqa imam kaqta tupuqmi kanan, rumichaykichikpas imam kaqta llasaqmi kanan. Chaynapi Jehova Diospa qusunaykichik allpapi unay kawsakunaykichikpaq.+ 16 Jehova Diosninchikqa chiqninmi mana allin ruwaq runataqa.+

17 Yuyariychikyá Egipto nacionmanta lluqsimuptikichik Amalec runakunapa imam ruwasusqaykichikta.+ 18 Paykunaqa pisipasqa hinaspa mana kallpayuq kasqaykichikta yachachkaspam wañuchisuqnikichik hamurqaku, manam Diostapas manchakurqakuchu. 19 Jehova Diospa qusunaykichik allpaman+ chayaptikichik Jehova Dios hawkataña chaypi kawsachisuptikichikqa Amalec runakunatam pasaypaqta chinkachinaykichik,+ hinaptinmi manaña pipas paykunataqa yuyarinqachu. Amamá chaytaqa qunqankichikchu”, nispa.

26 Moisesqa nirqataqmi: “Jehova Diospa qusunaykichik allpaman chayaruspa chaypiña yachaspaykichikqa*, 2 amam qunqankichikchu tarpukuynikichikpa punta kaq rurunta Diospaq apaytaqa. Chaykunataqa Jehova Diospaqmi canastapi huñunkichik, hinaspam sutin riqsisqa kananpaq Jehova Diospa akllasqan sitioman apankichik.+ 3 Chay apasqaykichiktaqa chay punchawpi llamkaq sacerdoteman apaspam ninaykichik: ‘Kunanmi Jehova Dios uyarichkaptin nini, kayqaya ñawpaq abuelonchikkunata nisqanman hina Jehova Diospa quwasqanchik allpapiña kachkani’, nispa.+

4 Hinaptinmi sacerdoteqa canastata chaskisuspaykichik Jehova Diospa altarninpa ñawpaqninman churaykunqa. 5 Hinaptinmi qamkunañataq Jehova Diospaq ninaykichik: ‘Ñawpaq abuelonchikqa Aram llaqtamantam+ kaypi-chaypi samastin* Egiptoman chayarqa,+ payqa as churiyuqllam karqa.+ Egiptopim ichaqa achkallay-achkaman mirarurqa.+ 6 Egipto runakunañataqmi tukuy imapi llamkachiwaspanchik llumpayta ñakarichiwarqanchik.+ 7 Hinaptinmi ñawpaq abuelonchikkunapa yupaychasqan Jehova Diosta yanapawananchikpaq mañakurqanchik, chaymi Jehova Diosqa uyariykamuwaspanchik qawamullawarqanchik ñakariypi kasqanchikta.+ 8 Hinaspam Jehova Diosninchikqa Egiptomanta hurqumuwarqanchik atiyninwan+ manchakuypaq kaqkunatawan milagrokunata ruwaspan.+ 9 Hinaspanmi kay allpaman pusamuwarqanchik, kay quwasqanchik allpaqa tukuy imapa kanan allpam*.+ 10 Chaymi kunan apamuchkani Jehova Diospa quwasqanchik allpapa punta kaq rurunta’, nispa.+

Chaynata nispaykichikmi Jehova Diospaq apamusqaykichikta quykunkichik, hinaspam Jehova Diospaq kumuykunkichik. 11 Chay punchawqa Jehova Diospa qususqaykichikwanmi kusisqallaña kanaykichik qamkunapas hinaspa wasikichikpi kaqkunapas, kusisqallañataqmi kanan Leviy ayllumanta kaqkunapas hinaspa qamkunawan yachaq huklaw llaqtayuqkunapas.+

12 Sapa kimsa watamantam lliw cosechasqaykichikmanta sapa chunkamanta hukninta* qunkichik+ Leviy ayllupaq, qamkunawan yachaq huklaw llaqtayuqkunapaq, mana taytayuqkunapaq hinaspa viudakunapaq. Hinaptinmi llaqta ukupi saksanankukama mikunqaku.+ 13 Hinaspam Jehova Diospa qayllanpi ninkichik: ‘Kamachiwasqaykikuman hinam qampaq sapaqchasqaykuta quykamuniku Leviy ayllupaq, huklaw llaqtayuqkunapaq, mana taytayuqkunapaq hinaspa viudakunapaq.+ Kamachikuynikikunataqa lliwtam kasukuchkaniku. 14 Qampaq sapaqchasqaykutaqa manam llachparqanikuchu pi aylluyku wañukuptinpas hinaspa qampaq mana chuya* kaspaykupas, manataqmi wañuqkunamanpas qurqanikuchu. Jehova Diosllayku, uyarispaykum nisqayki kamachikuykunataqa lliwta kasukurqaykiku. 15 Chaynaqa, hanaq pacha tiyanaykimanta qawarimuspayá+ runallaykikunata bendeciwayku, ñawpaq abueloykuman nisqaykiman hinayá+ quwasqaykiku allpapipas* tukuy ima hinalla qispichun’, nispa.+

16 Jehova Diosqa munan lliw kamachikuyninkunata kasukunaykichiktam, kasukunaykichikqa tukuy sunquykichikwan+ hinaspa tukuy vidaykichikwanmi*. 17 Kunanmi Jehova Diosqa qamkunapa Diosnikichik kananpaq nisuchkankichik, ichaqa hinallam lliw kamachikuyninkunata kasukunaykichik.+ 18 Qamkunapas Jehova Diosmanmi nirunkichik yupaychaqninkuna kanaykichikpaq, nisusqaykichikman hina kuyasqan runankuna kanaykichikpaq+ chaynataq lliw kamachikuyninkunata kasukunaykichikpaq. 19 Diosqa nisqanman hinam wakin nacionkunamantapas ancha riqsisqata qamkunata ruwasunkichik,+ ichaqa hinallam Jehova Diospa sapaqchasqan runankuna hina kawsakunaykichik”, nispa.+

27 Chaymantapas Moisesqa punta apaqkunapiwan kuskam nirqa: “Kunan kamachisqaykunatayá lliwta kasukuychik. 2 Jehova Diospa qusunaykichik allpaman yaykunaykichikpaq Jordan mayuta chimpaspaykichikqa hatun rumikunata sayachispam yesowan llusinkichik.+ 3 Hinaspam Jehova Diospa kamachikuyninkunata chaypi qillqankichik. Chayta ruwaruspañam Jehova Diospa qusunaykichik tukuy imapa kanan allpamanqa* yaykunkichik, chayqa ñawpaq abueloykichikkunapa yupaychasqan Diospa nisqanman hinam kanqa.+ 4 Jordan mayuta chimpaspaykichikqa chay rumikunatam Ebal urqupi sayachinkichik,+ hinaspam kunan kamachisqayman hina yesowan llusinkichik. 5 Chaymantapas Jehova Diospaqmi altarta rumiwan pirqankichik, ichaqa amam chay rumikunataqa imawanpas llaqllankichikchu.+ 6 Mana llaqllasqa rumikunallawanmi chay altartaqa Jehova Diospaq pirqankichik, hinaspam animalkunata Jehova Diospaq chaypi kañankichik. 7 Dioswan hawkalla kasqaykichikraykum animalta kañaspa chaypi mikunkichik,+ hinaspam Jehova Diospa qayllanpi kusikunkichik.+ 8 Diospa kamachikuyninkunataqa suti rikuyllatam chay rumikunapi qillqankichik”, nispa.+

9 Chaymantañataqmi Moisesqa sacerdotekunapiwan kuska nirqaku: “Sumaqtayá uyariykuychik Israelpa mirayninkuna, kunanqa Jehova Diospa runankunañam kankichik.+ 10 Chayraykum Jehova Diospa kamachikuyninkunataqa lliwta kasukunaykichik”, nispa.+

11 Chaymantapas Moisesqa Israelpa mirayninkunatam nirqa: 12 “Jordan mayuta chimparuptikichikmi Guerizim urqupi+ kanqaku Simeon ayllu, Leviy ayllu, Juda ayllu, Isacar ayllu, Josey ayllu hinaspa Benjamin ayllu. Paykunam bendecisqa kanaykichikpaq kaqkunata nimunqaku. 13 Ebal urqupiñataqmi+ kanqaku Ruben ayllu, Gad ayllu, Aser ayllu, Zabulon ayllu, Dan ayllu hinaspa Neftaliy ayllu. Paykunam ñakasqa kanaykichikpaq kaqkunata nimunqaku. 14 Hinaptinmi Leviy ayllumanta kaqkunañataq Israelpa mirayninkunata ninqaku:+

15 ‘Ñakasqayá kachun llaqllaspa utaq chulluchispa taytacha-mamachata ruwaspan pakallapi hatalliq runaqa,+ chaytaqa Jehova Diosqa chiqninmi’, nispa.+ Hinaptinmi llapallanku ninqaku: ‘¡Chaynayá kachun*!’, nispa.

16 Ninqakutaqmi: ‘Ñakasqayá kachun tayta-mamanta mana llakipayaq runaqa’, nispa.+ Hinaptinmi llapallanku ninqaku: ‘¡Chaynayá kachun!’, nispa.

17 Ninqakutaqmi: ‘Ñakasqayá kachun linderota suchuchiq runaqa’, nispa.+ Hinaptinmi llapallanku ninqaku: ‘¡Chaynayá kachun!’, nispa.

18 Ninqakutaqmi: ‘Ñakasqayá kachun purichkaq ñawsa runata ñanmanta pantarachiqqa’, nispa.+ Hinaptinmi llapallanku ninqaku: ‘¡Chaynayá kachun!’, nispa.

19 Ninqakutaqmi: ‘Ñakasqayá kachun huklaw llaqtayuqpaq, mana taytayuqpaq utaq viudapaq mana allinta ruwaq runaqa’, nispa.+ Hinaptinmi llapallanku ninqaku: ‘¡Chaynayá kachun!’, nispa.

20 Ninqakutaqmi: ‘Ñakasqayá kachun taytanpa warminwan kakuspa taytanta pinqayman churaq runaqa’, nispa.+ Hinaptinmi llapallanku ninqaku: ‘¡Chaynayá kachun!’, nispa.

21 Ninqakutaqmi: ‘Ñakasqayá kachun ima animalwanpas kakuq runaqa’, nispa.+ Hinaptinmi llapallanku ninqaku: ‘¡Chaynayá kachun!’, nispa.

22 Ninqakutaqmi: ‘Ñakasqayá kachun taytanmanta kaq utaq mamanmanta kaq paninwan kakuq runaqa’, nispa.+ Hinaptinmi llapallanku ninqaku: ‘¡Chaynayá kachun!’, nispa.

23 Ninqakutaqmi: ‘Ñakasqayá kachun suedranwan kakuq runaqa’, nispa.+ Hinaptinmi llapallanku ninqaku: ‘¡Chaynayá kachun!’, nispa.

24 Ninqakutaqmi: ‘Ñakasqayá kachun pakakuspan qunqayllamanta runamasinta wañuchiq runaqa’, nispa.+ Hinaptinmi llapallanku ninqaku: ‘¡Chaynayá kachun!’, nispa.

25 Ninqakutaqmi: ‘Ñakasqayá kachun mana huchayuqta wañuchinanpaq imatapas chaskikuykuq runaqa’, nispa.+ Hinaptinmi llapallanku ninqaku: ‘¡Chaynayá kachun!’, nispa.

26 Ninqakutaqmi: ‘Ñakasqayá kachun kay kamachikuykunata yanqapaq hapiq chaynataq mana kasukuq runaqa’, nispa.+ Hinaptinmi llapallanku ninqaku: ‘¡Chaynayá kachun!’”, nispa.

28 Leviy ayllu imakunatawan ninanmantam Moisesqa hinalla nirqa: “Jehova Diospa kamachikuyninkunata lliwta kasukuptikichikqa Jehova Diosqa wakin llaqtakunamantapas aswan riqsisqatam ruwasunkichik.+ 2 Jehova Diospa kamachisqanta mana qunqaspa kasukuspaykichikqa allinllam kawsakunkichik.+

3 Allinllam kankichik llaqtaykichikpipas hinaspa chakraykichikpipas.+

4 Allinllataqmi kanqa churikichikkunapas.+ Allinyá qispichun kawsaynikichikkunapas. Mirachunyá vacaykichikwan ovejaykichikpas.+

5 Canastaykichikwan tanta ruwana artesaykichikpas huntam kanqa.+

6 Maymanña rispapas utaq imataña ruwaspapas Diospa bendecisqanmi kankichik.

7 Jehova Diosmi wañuchinqa wañuchiy munasuqnikichikkunataqa.+ Wañuchisunaykichikpaq chullalla ñanninta hamuspankupas qanchis ñannintañam manchakuymanta ayqinqaku.+ 8 Jehova Dios bendecisuptikichikmi taqikichikpas hunta kanqa,+ ima ruwasqaykichikpas allinllam kanqa. Jehova Diosqa anchatam qusunaykichik allpapiqa yanapasunkichik. 9 Jehova Diospa kamachikuyninkunata lliwta kasukuspaykichikqa paypaq sapaqchasqa runankunam kankichik,+ chaynam kanqa Jehova Diospa nisusqaykichikman hina.+ 10 Llapallan llaqtakunapi runakunam yachanqaku taytanchik Jehova Diospa sutin apaq runankuna kasqaykichikta,+ hinaspam manchakusunkichik.+

11 Jehova Dios yanapasuptikichikmi achka churiyuq hinaspa achka animalniyuq kankichik, allpaykichikpipas kawsaykunam allinta qispinqa.+ Chaynam kanqa ñawpaq abueloykichikta Jehova Diospa nisqanman hina.+ 12 Jehova Diosqa hanaq pachatapas kichaykamuchkanman hinam tiempollanpi parachimunqa,+ tukuy ima ruwasqaykichikpipas yanapasunkichikmi. Huklaw llaqtayuq runakunam imaykichiktapas mañakuq hamunqaku, qamkunam ichaqa mana mañakunkichikchu.+ 13 Jehova Diospa kamachisqanta lliwta kasukuptikichikqa Jehova Diosmi wakin llaqtakunamantapas aswan riqsisqa kanaykichikpaq yanapasunkichik,+ manam mana riqsisqa llaqtakuna hinachu kankichik. 14 Kay kamachikuykunataqa lliwtam kasukunaykichik,+ amam qipancharuspaqa taytacha-mamachakunataqa yupaychankichikchu.+

15 Jehova Diospa kamachisqanta mana kasukuspaykichikqa chaynataq kasukunaykichikpaqpas mana kallpanchakuspaykichikqa tukuy mana allinkunawanmi ñakarinkichik.+

16 Ñakasqam kankichik llaqtaykichikpipas hinaspa chakraykichikpipas.+

17 Ñakasqa kasqaykichikraykum canastaykichikwan tanta ruwana artesaykichikpas mana imayuq kanqa.+

18 Ñakasqam kanqa churikichikkunapas,+ chakraykichikkunapas hinaspa vacaykichikpawan ovejaykichikpa uñankunapas.+

19 Ñakasqam kankichik mayman rispapas utaq imata ruwaspapas.

20 Mana allinkunata ruwaspa Jehova Diosmanta karunchakusqaykichikraykum tukuy ima ñakariyta qamkunaman chayachimunqa. Chay ñakariykunaqa kanqa wañunaykichik punchaw chaylla chayamunankamam.+ 21 Jehova Diosqa mana hampiy atina unquytam rikurichinqa qususqaykichik allpamanta chinkanaykichikkama.+ 22 Jehova Diosqa rikurichinqam ayayachikuq unquyta*, llumpay rupapakuyta,+ punkipakuyta, llumpa-llumpay rupayta hinaspa wañuchinakuyta,+ chaymantapas wayrata nisyuta qunirachiptinmi kawsaykunapas chakinqa.+ Tukuy chaykunam kanqa wañunaykichikkama. 23 Hanaq pachata wichqaptinmi mana paranqachu*, tarpusqaykichikpas manañam qispinqachu*.+ 24 Jehova Diosqa parapa rantinpim ñutu allpatawan aqutaña chayachimunqa pasaypaqta chinkanaykichikkama. 25 Jehova Diosqa chiqnisuqnikichik runakuna wañuchisuptikichikpas manam yanapasunkichikchu.+ Chullalla ñanninta wañuchiq rispaykichikpas qanchis ñannintam manchakuymanta ayqinkichik. Huklaw nacionniyuq runakunapas imayna tarikusqaykichikwanmi mancharikunqaku.+ 26 Wañuptikichikmi alton pawaqkuna hinaspa purun animalkuna mikusunkichik, chay animalkunataqa manam pipas manchachinqachu.+

27 Jehova Diosqa Egiptopi runakunapata hinam aychaykichikta pusllurachispa qiyayarachinqa. Ñakarinkichikmi chupuwan*, siqsipakuywan hinaspa sarnawan. Chay unquykunaqa mana hampiy atinam kanqa. 28 Jehova Diosmi muspaypi hina kachisunkichik, ñawsayachisunkichik hinaspa pantachisunkichik.+ 29 Chawpi punchawña kachkaptinpas ñawsa hinam purinkichik.+ Hinaptinmi ima ruwasqaykichikpas mana allinchu kanqa, runakunam pantachisuspaykichik imaykichiktapas apakunqa, manam pipas yanapasunkichikchu.+ 30 Casarakunaykichikpaq rimapayasqaykichik warmipas abusasqam kanqa. Wasi ruwasqaykichikpipas hukmi yachanqa.+ Uvas plantasqaykichikpa ruruntapas hukmi mikunqa.+ 31 Qawachkaptikichikmi toroykichiktapas nakakunqaku, manam qamkunaqa aychantapas mikunkichikchu. Qawachkaptikichikmi asnoykichiktapas apakunqaku, manam ima ruwaytapas atinkichikchu. Chiqnisuqnikichikkunam ovejaykichiktapas qichusunkichik, manam pipas yanapaykusuqnikichikqa kanqachu. 32 Qawachkaptikichikmi churikichikkunata qaritapas warmitapas huklaw runakuna apakunqaku,+ ichaqa manam ima ruwaytapas atinkichikchu. 33 Tarpukusqaykichiktapas mana riqsisqaykichik runakunam mikunqaku.+ Runakunam pantachisuspaykichik imaykichiktapas sapa kuti apakuspa ñakarichisunkichik. 34 Tukuy chaykunata qawaspaykichikmi muspaypi hina kankichik.

35 Jehova Diosqa nanakuq mana hampiy atina chupu unquytam rikurichinqa muquykichikpi, ankuykichikpi chaynataq uma puyuqnikichikmanta* chaki pampaykichikkama. 36 Taytanchik Jehova Diosqa qamkunatapas hinaspa kamachiqnikichiktapas mana riqsisqaykichik llaqtamanmi pusachisunkichik, chay llaqtakunataqa ñawpaq abueloykichikkunapas manam riqsirqachu.+ Chaypim rumimanta hinaspa kullumanta taytacha-mamachakunata yupaychankichik.+ 37 Hinaptinmi Jehova Diospa pusasusqaykichik chay llaqtapi runakuna mana kaqpaqpas hapisuspaykichik asikusunkichik.+

38 Achkanpi tarpuptikichikpas aqarway urukuna tukuruptinmi asllataña huñunkichik.+ 39 Uvasnikichiktapas uru tukuruptinmi mana mallinkichikchu.+ 40 Achkallaña aceitunasnikichik kaptinpas lliw wichiruptinmi aceitenwanqa mana llusikunkichikchu. 41 Qari churikichikpas hinaspa warmi churikichikpas manañam qamkunawanchu yachanqa, paykunaqa huklaw llaqtaman apasqam kanqaku.+ 42 Tarpukuynikichikkunatawan sachaykichikkunatapas tukuy rikchaq aqarway urukunam tukunqa. 43 Qamkunawan yachaq huklaw llaqtayuq runakunam qamkunamanta aswan riqsisqa kanqa, qamkunañataqmi as-asmanta chinkankichik. 44 Paykunamantam imatapas mañakunkichik, paykunaqa manam qamkunamantaqa imatapas mañakusunkichikchu,+ qamkunamantaqa paykunam aswan riqsisqa kanqaku.+

45 Jehova Diospa kamachikuyninkunata mana kasukusqaykichikraykum+ ñakarispa wañunkichik.+ 46 Chayna ñakariykunaqa manam qamkunapaqpas nitaq miraynikichikpaqpas tukunqachu, aswanqa Dios kasukuyta yachanankupaqmi kanqa.+ 47 Chaynaqa kankichik tukuy imata chaskichkaspa kusikuywan hinaspa tukuy sunquykichikwan Jehova Diosta mana yupaychasqaykichikraykum.+ 48 Jehova Diosqa chiqnisuqnikichik runakunatam qamkunaman kachamunqa, hinaptinmi mana imatapas ruwakuyta atispa paykunata servinkichik yarqaymanta,+ yakumanta hinaspa imaykichikmantapas ususqa. Chay runakunaqa wañunaykichikkamam llumpa-llumpayta ñakarichisunkichik.

49 Jehova Diosqa karu-karumantam runakunata kachamusunkichik.+ Huk rimayniyuq runakunam qamkunaman anka hina chayamusunkichik,+ 50 chay runakunaqa yuyaqtapas nitaq warmatapas manam llakipayanqakuchu.+ 51 Paykunam animalnikichikpa uñankunata hinaspa tarpukuynikichikta mikukunqaku. Manam puchunqakuchu kawsaynikichiktapas, vinoykichiktapas, aceitekichiktapas, malta toroykichiktapas nitaq malta carneroykichiktapas. Chaymi yarqaymanta wañunkichik.+ 52 Llaqtaykichikta muyuriruspankum harkasuqnikichik hatun murallaykichikta tuñichinqaku. Jehova Diospa qususqaykichik llaqtaykichiktam muyuriqninta qincharunqaku.+ 53 Hinaptinmi yarqaymanta kaspa Jehova Diospa qususqaykichik churikichiktaña warmitapas qaritapas mikunkichik.+

54 Qamkuna ukupi ancha llakipayakuq hinaspa llampu sunqu runapas manam llakipayanqachu warmintaqa nitaq qipaq churinkunataqa. 55 Ima ruwaytapas mana atispanmi payqa churintapas sapallan mikurunqa. Chaynam kanqa chiqnisuqnikichik runakuna llaqtata muyuriruspa ñakarichisusqaykichikrayku.+ 56 Qamkunawan yachaq mana qala chaki puriq añañanka* hinaspa niñatukuq warmipas+ kuyay qusantawan wawankunataqa manam llakipayanqachu. 57 Payqa mana llakipayaspam llullu wawantapas hinaspa parisnintapas sapallan mikukunqa. Chaynam kanqa chiqnisuqnikichik runakuna llaqtata muyuriruspa ñakarichisusqaykichikrayku.

58 Sichu libropi qillqasqa kasqanman hina Diospa kamachikuyninta mana kasukuptikichikqa+ chaynataq suma-sumaq sutiyuq Jehova+ Diosninchikta mana manchakuptikichikqa,+ 59 kikin Jehova Diosmi tukuy rikchaq manchakuypaq unquykunata hinaspa ñakariykunata qamkunamanwan miraynikichikkunaman chayachimuspan unayta ñakarichisunkichik.+ 60 Paymi Egiptopi rikurichisqan manchakuypaq unquykunata chayachimusunkichik, hinaptinmi chay unquykunaqa mana hampiy atina kanqa. 61 Jehova Diosqa chayachimusunkichiktaqmi kay libropi mana qillqasqa kaq unquykunatapas hinaspa huk sasachakuykunatapas. Tukuy chaykunawanmi wañunkichik. 62 Jehova Diospa kamachisqanta mana kasukuspaykichikqa lucerokuna hina achkallay-achka kaspapas+ huk-iskayllam qipankichik.+

63 Imaynam Jehova Diospaqqa allin karqa achka kaynikichik hinaspa allin kawsakuynikichik, chaynallataqmi paypaqqa allin kanqa wañuchisqa kaynikichikpas. Chaskinaykichikpaqña kaq allpamantam taytanchik Jehova Diosqa chinkachisunkichik.

64 Taytanchik Jehova Diosmi tukuy hinastinman chiqirachisunkichik,+ hinaptinmi llaqtakunaman chayaspaykichik rumimantawan kullumanta taytacha-mamachakunata yupaychankichik, chaykunaqa ñawpaq abueloykichikkunapapas mana riqsisqanmi.+ 65 Chay llaqtakunapiqa manam tarinkichikchu maypi samaykuytapas nitaq hawkayaytapas.+ Aswanqa taytanchik Jehova Diospa saqisqanmi mancharisqallaña, wiqi ñawintillanña hinaspa llakisqallaña kankichik.+ 66 Wañunaykichikta utaq kawsanaykichikta mana yachakusqaykichikraykum tuta-punchaw mancharisqallaña kankichik. 67 Tukuyta qawasqaykichikwan mancharisqallaña kaspaykichikmi achikyaqta ninkichik: ‘¡Amalaya tutaykaramunmanña!’, nispa. Tutaykuqtañataqmi ninkichik: ‘¡Amalaya achikyaramunmanña!’, nispa. 68 Taytanchik Jehova Diosqa Egiptomanmi botekunapi kutichisunkichik ‘manañam kaynintaqa kutinkichikchu’ nisqay ñanninta. Chaypim serviqninkuna kanaykichikpaq rantisunaykichikpaq kikichikmanta munachikunkichik, ichaqa manam pipas munasunkichikchu”, nispa.

29 Israelpa mirayninkunaqa hinallam Moab allpapi kachkarqaku. Chaypim Jehova Diosqa Israelpa mirayninkunawan huktawan contratota* ruwananpaq Moiseswan nichirqa. Diosqa yaqa chaynatam Israelpa mirayninkunawan Horeb urqupi contratota ruwarqakuña.+

2 Chaymi Moisesqa Israelpa mirayninkunata huñuruspan nirqa: “Qamkunaqa qawarqankichikmi Egipto nacionta kamachiqta*, serviqninkunata hinaspa llaqtanta Jehova Dios imam ruwasqantaqa.+ 3 Qamkunaqa kikikichikmi qawarqankichik Diosninchikqa atiyninwan tukuy ima ruwasqantawan milagrokuna ruwasqanta.+ 4 Jehova Diosmi ichaqa manaraq yanapasunkichikraqchu imapas qawasqaykichikmanta utaq uyarisqaykichikmanta imam kaqta yachanaykichikpaqqa.+ 5 Diosmi nirqa: ‘Chunniqninta 40 wata pusamuptiyqa manam usutaykichikpas nitaq pachaykichikpas mawkayarqachu nitaq tukurqachu.+ 6 Manam tantataqa mikurqankichikchu, manataqmi vinotapas utaq sinkachikuq ima aqatapas tomarqankichikchu. Chaynam karqa ñuqa Jehova Dios kasqayta yachanaykichikpaq’, nispa. 7 Chaymanta kaylawmanña chayaramuptinchikmi wañuchiwananchikpaq hamurqaku Hesbon llaqtata kamachiq Seon+ hinaspa Basan llaqtata kamachiq Og,+ ichaqa ñuqanchikmi wañurachirqanchik.+ 8 Hinaspam allpankuta quykurqanchik Ruben aylluman, Gad aylluman hinaspa wakin Manases aylluman.+ 9 Chaynaqa, kunan qamkunawan Diospa contrato ruwasqantayá kasukuychik, chaynapi ima ruwasqaykichikpas allin kananpaq.+

10 Kunanqa Jehova Diospa qayllanpim kaypi kachkankichik ayllukunapi kamachiqkuna, punta apaqkuna, autoridadkuna, llapallan qarikuna, 11 warmakuna, qusayuq warmikuna+ hinaspa qamkunawan yachaq* huklaw llaqtayuqkuna.+ Kaypim kachkankichik yanta huñuqpas hinaspa yaku apamuqpas. 12 Kaypiqa kachkankichik qamkunawan Jehova Dios contratota ruwananpaqmi hinaspa Jehova Dioswan contratota ruwasqaykichikman hina ‘arí’ ninaykichikpaqmi.+ 13 Chayta ruwaspaykichikqa runankunañam kankichik,+ paypas Diosnikichikñam kanqa.+ Chayna kanaykichikmantaqa qamkunamanpas hinaspa ñawpaq abueloykichik Abrahanmanpas,+ Isaacmanpas+ hinaspa Jacobmanpas+ Diosqa nirqañam.

14 Ichaqa manam kaytaqa qamkunallawan contratota ruwaspachu ‘arí’ nichisuchkankichik. 15 Manamá Jehova Diosqa kaypi kaqkunallawanchu contratotaqa ruwachkan, aswanqa mana kaypi kaqkunapiwanmi. 16 Qamkunaqa allintam yachankichik Egipto nacionpi imayna kawsasqanchikta hinaspa may llaqtankunata hamusqanchikta.+ 17 Qamkunaqa chay llaqtakunapim rikumurqankichik kullumanta, rumimanta, qurimanta hinaspa qullqimanta millakuypaq* taytacha-mamachankuta.+ 18 Amamá chay taytacha-mamachakunataqa mayqinnikichikpas Jehova Diosmanta karunchakuspaqa yupaychankichikchu.+ Amam qamkuna ukupiqa kanqachu ajenjopa utaq wañuchikuq qurapa sapin hina runaqa.+

19 Sichu pipas Dioswan rimanakuspa ‘arí’ nisqaykichikta uyarichkaspan ninman ‘manam imapas kanqachu munasqayman hina kawsakuptiyqa’ nispan hukkunata ñakarichiptinqa, 20 taytanchik Jehova Diosqa manapunim chay runataqa pampachanqachu.+ Taytanchik Jehova Diosqa kay libropi willakusqan ñakariykunatam chay runaman kachaykamunqa,+ Jehova Diosqa pasaypaqtam chay runapa sutintapas chinkachinqa. 21 Chay runataqa Israelpa mirayninkunamanta rakispam taytanchik Jehova Diosqa kay libropi qillqasqa ñakariykunata chayachimunqa.

22 Jehova Diospa chayachimusqan ñakariykunataqa qipa wiñaykunapas hinaspa huklawmanta hamuqkunapas qawanqakum. 23 Chay qawasqanku ñakariykunaqa kanqa Sodoma, Gomorra,+ Adma hinaspa Zeboyim llaqtakunapaq+ piñakuspan ñakariykunata Jehova Diospa chayachimusqan hinam. Kachiyuq hinaspa azufreyuq nina para chayaramuptinmi chay llaqtakunapiqa manaña imapas wiñanñachu. 24 Chayta qawaspam qipa wiñaykunaqa hinaspa huklawmanta hamuqkunaqa ninqaku: ‘¿Imanasqataq Jehova Diosqa kayta ruwarun?+ ¿Imatataq ruwarurqa kaynataña piñakunanpaqqa?’, nispa. 25 Hinaspam hina kikillanku ninqaku: ‘Ñawpaq abuelonkupa yupaychasqan Jehova Dioswan contrato ruwasqankutamiki qipancharusqaku,+ paykunaqa Egiptomanta hurqumuptin contrato ruwasqankutamiki mana kasukusqakuchu.+ 26 Paykunaqa Diosta mana kasukuspankumiki mana riqsisqanku taytacha-mamachakunataña yupaychakusqaku.+ 27 Chaychiki Jehova Diosqa piñakuspan kay libropi qillqasqa ñakariykunata chayachimurqa.+ 28 Hinaspanchiki Jehova Diosqa llumpa-llumpayta piñakuspan qusqan allpamanta qarqurqa,+ chaychiki kunankamapas huklaw llaqtapiña kachkanku’, nispa.+

29 Pakasqa kaqkunaqa Jehova Diosninchikpam,+ yachasqa kaqkunam ichaqa wiñaypaq kanqa ñuqanchikpaq hinaspa churinchikkunapaq. Chaynaqa kachkan kay qillqapi kamachikuykunata lliwta kasukunapaqmi”, nispa.+

30 Moisesqa nirqataqmi: “Bendecisqa kanaykichikpaq utaq ñakasqa kanaykichikpaq+ Jehova Diospa nisqankuna qamkunaman maypiña kaptikichikpas chayamusuptikichikqa+ 2 chaynataq qamkunawan churikichikpas wanakuspa Jehova Diospa+ kamachisqanta tukuy sunquykichikwan hinaspa tukuy vidaykichikwan* kasukuptikichikqa,+ 3 Jehova Diosmi llakipayaykususpaykichik+ huklaw llaqtaman apasqa kasqaykichikmanta kutichimusunkichik,+ Jehova Diosqa achka llaqtakunaman apasqa kaptikichikpas kutichimusunkichikmi.+ 4 Karullay-karu llaqtakunapiña kaptikichikpas Jehova Diosqa kutichimusunkichikmi.+ 5 Jehova Diosqa kutichimususpaykichikmi taytaykichikman qusqan allpata qusunkichik, tukuy imapim yanapasunkichik, taytaykichikmantapas aswan achkatam mirachisunkichik.+ 6 Jehova Diosqa qamkunatapas hinaspa miraynikichikkunatapas yanapasunkichikmi chuya sunquyuq kanaykichikpaq,+ chaynapi Jehova Diosta tukuy sunquykichikwan hinaspa tukuy vidaykichikwan* kuyaspaykichik hinalla kawsakunaykichikpaq.+ 7 Hinaptinqa Jehova Diosmi chiqnisuqnikichikkunaman hinaspa ñakarichisuqnikichikkunaman kay ñakariykunata chayachinqa.+

8 Qamkunañataqmi Jehova Diosman kutirikuspa kay willasqay kamachikuykunata lliwta kasukunkichik. 9 Tukuy ruwasqaykichikpi Jehova Dios yanapasuptikichikmi+ achka churiyuq hinaspa achka animalniyuq kankichik, kawsaynikichikpas alli-allintam qispinqa. Chaynatam Jehova Diosqa ñawpaq abueloykichikta hina qamkunatapas yanapasunkichik.+ 10 Yanapasunkichikqa kay libropi qillqasqa Jehova Diospa lliw kamachikuyninkunata kasukuptikichikmi, Jehova Diosta tukuy sunquykichikwan hinaspa tukuy vidaykichikwan* kuyaptikichikmi.+

11 Kunan willasqay kamachikuykunaqa manam llumpay sasachu nitaq mana ruway atinaykichikpaq hinachu.+ 12 Manam hanaq pachapichu kachkan ‘¿piraq qispiruspa aparamunman yachaykuspa kasukunapaq?’ ninaykichikpaqqa.+ 13 Manataqmi lamar quchapa waklaw chimpanpichu kachkan ‘¿piraq chimparuspa aparamunman yachaykuspa kasukunapaq?’ ninaykichikpaqqa. 14 Kay kamachikuykunaqa kachkan hichpallaykichikpim, simillaykichikpim hinaspa sunqullaykichikpim.+

15 Kunanyá akllakuychik allin kaqkunata chaskispa hinalla kawsakuyta utaq ñakariykunata chaskispa wañukuyta.+ 16 Jehova Diospa kunan willasqay lliw kamachikuyninkunata kasukuspaykichikqa,+ Jehova Diosta kuyaspaykichikqa hinaspa munasqanman hina kawsakuspaykichikqa hinalla kawsakuspam+ achkata mirankichik. Jehova Diosqa qusunaykichik allpapim qamkunapaq allin kaqkunata ruwanqa.+

17 Sichu kay kamachikuykunata mana kasukuspa+ taytacha-mamachakunata yupaychaspaykichikqa+ 18 wañunkichikpunim.+ Manam unaytaqa kawsankichikchu Jordan mayuta chimpaspa chaskinaykichik allpapiqa. 19 Kunanmi hanaq pachapi kaqkunapa hinaspa kay pachapi kaqkunapa yachasqanta nikichik kawsakuyta utaq wañukuyta akllakunaykichikpaq, bendicionkuna chaskiyta utaq ñakariykuna chaskiyta akllakunaykichikpaq.+ Qamkunapas hinaspa miraynikichikkunapas hinalla kawsakunaykichikpaqqa+ kawsakuytam akllakunaykichik+ 20 Jehova Diosta kuyaspa,+ kasukuspa hinaspa paypi hapipakuspa.+ Jehova Dios kawsachisusqaykichikraykum unayta kawsakunkichik ñawpaq abueloykichik Abrahanman, Isaacman hinaspa Jacobman qunanpaq nisqan allpapi”, nispa.+

31 Chaymantam Moisesqa Israelpa mirayninkunata kaqmanta nirqa: 2 “Ñuqaqa 120 wataypiñam kachkani.+ Jehova Diosmi niwarqa: ‘Manam Jordan mayutaqa chimpankichu’, nispa.+ Chaymi manaña pusaytaqa atikichikmanchu. 3 Jehova Diosmi ñawpaqnikichikta chimpaspa chay allpapi yachaq runakunata chinkachinqa, hinaptinmi chay allpapi yachankichik*.+ Jehova Diospa nisqanman hinam Josueyña pusasunkichik.+ 4 Imaynam Amorreo runakunapa kamachiqnin Seonta+ hinaspa kamachiqnin Ogta+ runantinkunata chinkachisqanman hinam Jehova Diosqa chay allpapi runakunatapas chinkachinqa.+ 5 Jehova Diosqa llapankutam wañuchinqa, hinaptinmi qamkunapas kamachisqayman hina ruwankichik.+ 6 Kallpanchakuspayá qarinchakuychik.+ Amayá imatapas manchakuychikchu,+ Jehova Diosmi qamkunawan richkan, payqa manam haykapipas saqisunkichikchu nitaq qunqasunkichikchu”, nispa.+

7 Chaymantam Moisesqa Israelpa mirayninkunapa qayllanpi Josueyta nirqa: “Kallpanchakuspayá qarinchakuy.+ Qanmi paykunataqa pusanki Jehova Diospa qunan allpaman. Chay allpa qunanmantam ñawpaq abuelonchikkunaman nirqaña. Chayraykum chay allpataqa paykunaman qunki.+ 8 Jehova Diosmi ñawpaqnikita rispan pusasunki,+ payqa manam haykapipas saqisunkichu nitaq qunqasunkichu. Chaynaqa, amayá manchakuychu nitaq hukmanyaychu”, nispa.+

9 Chaymantam Moisesqa kay kamachikuykunata qillqaruspan+ qurqa Jehova Diospa baulninta* apaq sacerdotekunaman hinaspa punta apaqkunaman. 10 Hinaspam Moisesqa kamachirqa: “Sapa qanchis watam ramadakunata* ruwana hatun punchawpi+ hinaspa debesuqnikichik runamanta manaña mañanaykichik* punchawpi+ 11 kay kamachikuykunata Israelpa llapallan mirayninkuna uyarinanpaq leenkichik,+ leenkichikqa Israelpa mirayninkuna Jehova Diospa akllasqan sitiopi huñunasqa kachkaptinmi.+ 12 Chaypaqqa huñunaykichikmi+ qarikunata, warmikunata, warmakunata hinaspa qamkunawan yachaq huklaw llaqtayuqkunata, chaynapi uyarispanku Jehova Diosta manchakunankupaq hinaspa lliw kamachikuyninkunata kasukunankupaq. 13 Chaynapi kay kamachikuykunata mana riqsiq qipa wiñaykunapas uyarispanku+ Jehova Dios kasukunankupaq, kasukunqakuqa Jordan mayuta chimpaspa chay allpapi yachaspankum”, nispa.+

14 Chaymantam Jehova Diosqa Moisesta nirqa: “Wañukunayki punchawqa ñam chayaramunqaña,+ Josueywan kuskayá carpayman hamuy, chaypim kamachiq kananpaq churasaq”,+ nispa. Chaymi Moiseswan Josueyqa Diospa carpanman rirqaku. 15 Hinaptinmi Jehova Diosqa carpan punkupi rikuriykurqa sayanpa puyupi.+

16 Chaypim Jehova Diosqa Moisesta nirqa: “Ñam wañukunkiña, kay runakunam ichaqa muyuriqninkupi kaq llaqtakunapi taytacha-mamachakunata yupaychanqaku.+ Paykunaqa contrato* ruwasqayta qunqaruspankum+ saqiruwanqaku.+ 17 Hinaptinmi paykunapaq piñakusaq,+ hinaspam qipanchaspay+ wañunankukama saqisaq.+ Chaymi sasachakuypi hinaspa ñakariypi kaspa+ ninqaku: ‘¡Ñakarichkanchikqa ñuqanchikwan Dios manaña kasqanraykum!’, nispa.+ 18 Chaywanpas taytacha-mamachakunata yupaychaspa tukuy mana allin ruwasqankuraykum paykunataqa hinalla qipanchasaq.+

19 Chaynaqa kay takita qillqaspayá+ Israelpa mirayninkunaman yachachiychik.+ Kay takim yuyarichinqa mana kasukuwaspankuqa sasachakuypi tarikunankuta.+ 20 Ñawpaq abuelonkuta+ nisqayman hina tukuy imapa kanan allpaman*+ chayarachiptiymi saksanankukama mikuspa wirayanqaku,+ hinaspam taytacha-mamachakunataña yupaychayta qallaykunqaku. Contrato ruwasqaykutapas mana kasukuspam munasqankutaña ruwakunqaku.+ 21 Sasachakuypi hinaspa ñakariypi kaspankum+ kay takiwan paykuna hinaspa mirayninkuna yuyarinqaku tukuy mana allin ruwasqankuta, ñuqaqa chayna kanankutaqa yachaniñam+ qunay allpaman manaraq chayachkaptinkupas”, nispa.

22 Hinaptinmi Moisesqa chay punchaw takita qillqaspan Israelpa mirayninkunaman yachachirqa.

23 Hinaspam Diosqa Nunpa churin Josueyta kamachiq+ kananpaq churaspan nirqa: “Kallpanchakuspayá qarinchakuy.+ Qanmi Israelpa mirayninkunata qunay allpaman pusanki,+ ñuqaqa hinallam yanapasqayki”, nispa.

24 Kay kamachikuykunata libropi qillqayta tukuruspallanmi Moisesqa+ 25 Jehova Diospa baulninta apaq Leviy ayllumanta kaqkunata kamachirqa: 26 “Kay qillqasqay librota+ apaspayá churamuychik Jehova Diospa baulninpa kasqanman,+ kaymi kanqa yuyarinaykichikpaq. 27 Ñuqaqa allintam yachani mana kasukuq+ rumi sunqu kasqaykichikta.+ Qamkunawanraq kachkaptiy Jehova Diosta mana kasukuspaykichikqa astawanraqchá wañukuptiyqa mana kasukunkichikchu. 28 Ayllupi punta apaqkunatawan yanapaqninkunatayá huñumuychik kay pachapi kaqkunapa hinaspa hanaq pachapi kaqkunapa yachasqanta ninaypaq.+ 29 Yachanim qamkunaqa wañukusqay qipata mana allinta ruwaspaykichik+ tukuy ima yachachisqaykunata mana kasukunaykichikta.+ Qamkunaqa Jehova Diospa qayllanpi mana allinkunata ruwaspam payta piñachinkichik, chayraykum hamuq punchawkunapipas sasachakuypi kankichik”, nispa.

30 Hinaspam Moisesqa Israelpa mirayninkunapaq qallariyninmanta tukuyninkama kay takita takichkaq hina nirqa:+

32 “Hanaq pachapi kaqkuna, uyariychikyá rimasqayta.

Kay pachapi kaqkunapas uyariychikyá nisqayta.

 3 Ñuqaqa Jehova Diospa sutinmantam willakusaq.+

¡Willakuychikyá Diosninchik tukuy atiyniyuq kasqanmanta!+

Payqa haykapipas mana saqiwaqninchik Diosmi.+

Payqa allin ruwaq+ hinaspa pimanpas mana sayapakuqmi.+

 5 Llaqta runakunam mana allin ruwaytaqa qallaykurqaku.+

Kikinkum huchayuqqa kanku pantasqankumantaqa,+ chayraykum paykunaqa mana Diospa churinchu kanku.

¡Paykunaqa llumpay mana allin ruwaqmi kanku!+

¿Manachu payqa taytaykichik? ¿Manachu payrayku kawsachkankichik?+

Paymi unanchasuspaykichik kawsanaykichikpaq yanapasuchkankichik.

Taytaykichiktayá tapukuychik, paykunam willasunkichik.+

Chay tiempopi kawsaqkunatapas tapuychiktaqyá, paykunaqa willasunkichikmi.

Upuchirqataqmi cabrakunapa lechentapas.

Qamqa tomarqankitaqmi uvasmanta vinotapas.

15 Jesurunqa* puquruspam mana kasukuq kaspa haytakuqllaña rikurirurqa.

¡Yaw Jesurun! Wiray-wiraytam llumpayta puqurusqanki.+

25 Wasinkumanta hawapim churinkupas espadawan wañuchisqa kanqaku.+

29 Yachayniyuq kaspankuqa+ kaykunapich yuyaymananmanku karqa.+

Yachanmankuch karqa mana allinpi tukunankuta.+

30 ¿Yaqachu huk runalla 1.000 runakunata mancharachinman?

¿Yaqachu iskay runalla 10.000 runakunata mancharachinman?+

36 Jehova Diosqa runankunatam juzganqa.+

37 Hinaspachá Diosqa ninqa: ‘¿Maytaq taytacha-mamachankuqa?+

¿Maytaq chay pakakunanku rumiqa?

38 ¿Maytaq chay imapas qusqankuta chaskiq taytachankuqa?

¿Maytaq chay vino qusqankuta chaskiq taytachankuqa?+

Paykunayá yanapachun.

Paykunayá pakaykuchun.

Ñuqallam wañuchispaypas kawsarichiyta atini.+

Ñuqallam unquchispaypas+ hampiyta atini.+

Manam pipas makiymantaqa ayqiyta atinmanchu.+

44 Chaynata nispam Moisesqa Israelpa mirayninkunapaq takiyta qallaykurqa,+ Nunpa churin Hoseapas*+ paywanmi karqa. 45 Israelpa mirayninkunaman tukuy kaykunata niyta tukuruspanmi Moisesqa nirqa: 46 “Kay nisqaykunataqa kasukuychikyá,+ churikichikkunamanpas niychikyá kay kamachikuykunata lliwta kasukunankupaq.+ 47 Kaytaqa manam yanqatachu nichkaykichik, kay nisqaykunata kasukuspaykichikqa kawsankichikmi.+ Kay nisqaykunata kasukuspaykichikqa una-unay watam Jordan mayuta chimpaspaykichik qunay allpapi kawsakunkichik”, nispa.

48 Hina chay punchawpim Jehova Diosqa Moisesta nirqa: 49 “Abarim lawpi+ Nebo urquman+ riy, chayqa kachkan Jerico llaqtapa waklaw chimpan Moab allpapim. Chaymantam Israelpa mirayninkunaman qunay Canaan allpata qawarinki.+ 50 Chay urqupim wañukunki, imaynam wawqiki Aaronpas Hor sutiyuq urqupi wañukusqanman hina.+ 51 Qamkunaqa Zin sutiyuq chunniqpim Cades lawpi kaq yakupa tuqyasqan Meribapi+ Israelpa mirayninkunapa qayllanpi mana hatunchawarqankichikchu.+ 52 Qamqa qawayllam-qawarinki Israelpa mirayninkunaman qunay allpataqa, manam chay allpamanqa yaykunkichu”, nispa.+

33 Moisesmi manaraq wañukuchkaspan Israelpa mirayninkunata bendecispan+ 2 nirqa:

 3 Payqa runankunatam kuyarqa.+

Akllakusqayki runakunam makikipi kachkan.+

 7 Juda ayllutapas bendecispam nirqa:+

 8 Leviy ayllupaqñataqmi nirqa:+

Qanmi yakupa kasqan Meriba lawpi paykunawan atipanakurqanki.+

 9 Paykunaqa tayta-mamankumantam nirqaku: ‘Manam kaqpaqpas hapikichikchu’, nispa.

12 Benjamin ayllupaqñataqmi nirqa:+

13 Joseypaqñataqmi nirqa:+

18 Zabulon ayllupaqñataqmi nirqa:+

“Zabulon, qamqa punkuykikunapiyá kusikuy.

Isacar, qampas carpaykikunapiyá kusikuy.+

19 Paykunam llapallan llaqtapi runakunata urquman qayanqaku.

Chaypim allin ruwaq kasqankurayku Diospaq animalkunata kañapunqaku.

20 Gad ayllupaqñataqmi nirqa:+

“Gadpa allpanta hatunyachiqqa hatunchasqayá kachun.+

Llaqtapi kamachiqkunam huñunakunqaku.

22 Dan ayllupaqñataqmi nirqa:+

“Danqa uña leon hinam.+

Basan lawmantaraqmi pawaykamunqa”, nispa.+

23 Neftaliy ayllupaqñataqmi nirqa:+

Chaymi munaychakuchkan intipa siqaykunan lawta chaynataq uray lawta*”, nispa.

24 Aser ayllupaqñataqmi nirqa:+

“Aserpa mirayninkunaqa Dios yanapaptinmi achkallaña.

Allpankutapas sullam nuyunqa.+

29 Israelpa mirayninkuna, ¡kusisqañamá kunanqa kachkankichik!+

34 Chaymantam Moisesqa Moab chunniqmanta Nebo urqupi+ Pisga sutiyuq muquman qispirqa,+ chayqa kachkan Jerico llaqtapa waklaw chimpanpim.+ Chaymantam Jehova Diosqa qawachirqa Israelpa mirayninkunaman qunan allpata, Galaad lawmanta Dan lawkama.+ 2 Qawachirqam Neftaliypa allpanta, Efrainpa allpanta, Manasespa allpanta, Judapa allpanta Hatun lamar quchakama*.+ 3 Qawachirqataqmi Negueb qichwatapas,+ palmerakunapa kanan Jerico llaqtatapas Zoar llaqtakama.+

4 Chaymantam Jehova Diosqa nirqa: “Wak qawasqayki allpamantam Abrahanman, Isaacman hinaspa Jacobman nirqani: ‘Kay allpatam miraynikikunaman qusaq’, nispay.+ Kayqaya kikikipuni qawaykunki, ichaqa manam wak allpamanqa chimpankichu”, nispa.+

5 Hinaptinmi Jehova Diosta yupaychaq Moisesqa wañukurqa Moab allpapi Jehova Diospa nisqanman hina.+ 6 Chaymi Diosqa Bet-peorpa chimpan Moab wayqupi pamparurqa. Ichaqa manam kunankamapas yachakunchu maypipuni pamparusqanqa.+ 7 Moisesqa 120 watanpim wañukurqa.+ Payqa allintaraqmi qawakurqa, hinaspapas kallpanpiraqmi karqa. 8 Chaymi Israelpa mirayninkunaqa Moab chunniqpi 30 punchawpuni Moisesmanta waqallarqaku.+

9 Nunpa churin Josueyqa Diospa atiynin huntaykuptinmi yachayniyuq karqa. Chaynaqa karqa makinta Moises Josueypa umanman churaykuptinmi, chaymi Josueyqa yachayniyuq rikurirurqa.+ Hinaptinmi Israelpa mirayninkunaqa Josueyta kasukurqaku Moisesta Jehova Diospa kamachisqanman hina.+ 10 Israelpa mirayninkunapiqa manam pipas karqachu Moises hina Diosmanta willakuqqa*,+ paytaqa Jehova Diosmi suma-sumaqta riqsirqa*.+ 11 Moisesqa Jehova Dios yanapaptinmi manchakuypaq kaqkunatawan milagrokunata Egiptopi ruwarqa. Chaywanmi ñakarirqaku Egiptota kamachiq*, runankuna chaynataq lliw munaychakusqan llaqtakunapi runakunapas.+ 12 Chaymantapas Moisesqa Israelpa mirayninkunapa qawasqantam mana pipapas ruway atinanta ruwarqa.+