¿Imaynatam allin amistadkunata tariwaq?

IMAM SASACHASUNKIMAN

Kunanqa celularwan hinaspa internetwanmi achka runakunawan rimayta chaynataq qillqanakuyta atichwan. Ichaqa chay rimasqanchik runakunaqa manam chiqap amistadninchikchu kanman. 24 watanpi kaq mozom willakun: “Ñuqapa amistadniykunaqa manachusmi chiqap amistadniykunachu. Taytaypa amistadninkunam ichaqa allin runakuna kanku”, nispa.

¿Imanasqam kunan tiempopi allin amistadkunata tariyqa llumpay sasa?

IMATAM YACHANAYKI

Celularwan internetqa sasachawachwanmi. Kaykunata servichikuspaqa piensachwanmi mana rikuchkaspapas allin amistadniyuq kasqanchikta. Runakunaqa tupanakuspanku rimanankumantaqa celularnillantañam qillqanakunku. Ingles rimaypi Madurez artificial sutiyuq qillqam nin: “Kunan tiempo runakunaqa mana tupaspallañam rimanku. Mozo-sipaskunapas estudiaqmasinkunawan rimanankumantaqa internetllamanñam qukurunku”, nispa.

Wakinpiqa celularwan rimasqanchikraykum hinaspa internetnintakama qillqanakusqanchikraykum nichwan amistadninchikwan huklla kasqanchikta, ichaqa manam chaynachu. 22 watanpi Adrianmia nin: “Pikuna amistadniykuna kasqanta yachanayraykum manaña paykunaman qillqarqaniñachu, ichaqa iskay-kimsallam qillqamuwarqa. Chaymi musyakurqani mana llapallanku allin amistadniy kasqanta”, nispa.

Celularwan internetqa yanapawanchikmi riqsinakusqanchik amistadninchikkunawan aswan allin amistad kananchikpaq. Ichaqa manam tupaykuspa paykunawan rimariykuy hinachu.

¿IMATAM RUWAWAQ?

Allin amistadtam riqsinayki. Bibliam nin: ‘Kanmi wawqimantapas aswan hapipakunapaq hina amigokunapas’, nispa (Proverbios 18:24). ¿Munankichu chayna amistadniyuq kayta? ¿Chayna allin amistadchu qampas kanki? Kaykunamanta yachanaykipaq qillqay amistadniki imayna runa kananta munasqaykita. Qillqaytaq imayna runa kasqaykitapas. Celularnintakama utaq internetnintakama riqsisqayki amistadnikikunaqa, ¿imayna runataq kanku? ¿Sumaq sunquyuqkunachu? ¿Allin runa kasqaykimantachu amistadnikikuna rimanmanku? (Bibliapa yachachisqan: Filipenses 2:4).

Aswan allin kaqkunapim piensanayki. Ima ruway munasqaykiqa ichapas amistadnikikunapa ima ruway munasqanwan tupan. Chaykunaqa kanmanmi: Pelota haytaypi pukllay utaq tusuy munasqaykipas. Ichaqa chaykunamanta aswan allinqa, amistadnikipa imayna runa kayninmi. 21 watanpi Laura sutiyuq sipasmi nin: “Ñuqapa amistadniykunaqa manam achkachu. Iskay-kimsalla kaspankupas allin runa kanaypaqmi yanapawan”, nispa (Bibliapa yachachisqan: Proverbios 13:20).

Tupaykuspam runakunawan rimanayki. Tupaykuspa rimaymi imamantapas aswan allinqa. Chaynapim iskayninku qawanakuspanku yachanqaku kusisqa utaq llakisqa kasqankuta (Bibliapa yachachisqan: 1 Tesalonicenses 2:17).

Cartatam qillqanayki. Ñawpaqpiqa chaytam ruwaqku. Kunan punchawkunaqa manañam tiempopas kanchu cartakunata qillqanapaqqa. Chaymi amistadnikiman cartata qillqaspaqa ancha kuyasqaykita qawachichkanki. Sherry Turkle sutiyuq runam qillqanpi willakun, haykapipas cartata mana chaskiq huk mozomanta. Chay mozom nin: “Ñawpaqpi cartakunata qillqanakusqanku tiempota yuyarispaymi llakikuni. Manaraq nacechkaptiy chaykuna kaptinpas”, nispa (Alone Together). Kunanpas cartakunataqa qillqawaqmi allin amistadniyuq kanaykipaq.

Huk rimaypiqa, allin amistadkunaqa manam celularnintakama utaq internetnintakamallachu qillqanakunku. Aswanqa kuyanakunkum, uyarinakunkum hinaspa pampachanakunkum. Chaykuna ruwayqa aswan allin amistadniyuq kanapaqmi yanapawasun, chay ruwaytaqa atisunmi kikin amistadninchikwan tupaykuspa.