Diosmi munan hucha ruwaqkuna wanakunankuta

1. ¿Imatam ruwan wanakuq runaqa?

IMA huchatapas ruwaruspaqa wanakunanchikpunim. Bibliapa nisqanman hinaqa wanakuq runaqa mana allin ruwasqanta chiqnispam saqin, hinaspapas manaña kaqmanta ruwananpaqmi tantiakun (qaway bibliapi Palabrakunapa ima ninan nisqanpi “wanakuy” niqta).

2. ¿Imanasqataq llapallanchik riqsikunanchik wanakuyta necesitasqanchikta? (Rimarimuytaq Nehemias 8:​9-11 nisqanmantapas).

² Sapa punchaw imapipas pantasqanchikraykum llapallanchik riqsikunanchik wanakuyta necesitasqanchikta. Adanpawan Evapa miraynin kasqanchikraykum huchallikuspa wañunchik (Rom. 3:23; 5:12). Apostol Pablo hina allin iñiyniyuq runakunapas hucha ruwaymanta controlakunankupaqmi tukuyta ruwaqku (Rom. 7:​21-24). Ichaqa manam huchayuq kasqanchikraykuchu sapa punchaw hukmanyasqa kananchik. Jehova Diosqa llakipayakuq kasqanraykum munan kusisqa kananchikta. Rimarisunyá Nehemiaspa tiemponpi judiokunamanta (leey Nehemias 8:​9-11). Diosqa munarqa huchankumanta mana llumpay hukmanyasqa kaspanku kusisqa servinankutam. Payqa yachanmi kusisqa kanapaqqa huchanchikmanta wanakunanchikta. Chaymi wanakuymanta yachachiwanchik. Manamá iskayrayachwanchu kuyakuq taytanchik kasqanrayku huchanchikmanta wanakuptinchik pampachaykuwananchikmantaqa.

3. ¿Imamantam kay yachachikuypi yachasun?

³ Kaypim astawanraq yachasun wanakuymanta. Puntatam yachasun Israel runakunaman wanakuymanta Diospa ima yachachisqanmanta. Chaymantañataqmi yachasun wanakunankupaq runakunata Dios imaynata yanapasqanmanta. Yachasuntaqmi Jesuspa qatiqninkuna wanakuymanta imata yachasqankumantapas.

¿IMATAM ISRAEL RUNAKUNAMAN WANAKUYMANTA DIOS YACHACHIRQA?

4. ¿Imatam Israel runakunaman wanakuymanta Jehova Dios yachachirqa?

⁴ Jehova Diosmi tantiarurqa Israel runakuna llaqtan kanankupaq. Hinaspanmi paykunawan contratota utaq acuerdota ruwarqa. Diosmi paykunata prometerqa kamachikuyninkunata kasukuptinkuqa cuidananmanta hinaspa bendecinanmanta. Chaymi nirqa: “Kunan willasqay kamachikuykunaqa manam llumpay sasachu nitaq mana ruway atinaykichikpaq hinachu”, nispa (Deut. 30:​11, 16). Ichaqa huk dioskunata yupaychaptinkuqa utaq Diospa contranpi imatapas ruwaptinkuqa manañam bendecinanñachu karqa, hinaspapas mana allinpim tukunanku karqa. ¿Chaywanqa nichkarqa manaña haykapipas Diospa chaskisqan kayta atinankumantachu? Manam. Kamachikuypim nirqa Diosman kutirikuspanku kasukuyta atinankumanta (Deut. 30:​1-3, 17-20). Huk rimaypiqa wanakuytam atinmanku karqa. Wanakuptinkuqa Diosmi kaqmanta chaskiykuspa bendecinan karqa.

5. ¿Imatam Diosqa sapa kuti ruwarqa akllasqan llaqtan mana kasukuptinpas? (Rimarimuytaq 2 Reyes 17:​13, 14 nisqanmantapas).

⁵ Jehova Diospa akllasqan llaqtanqa sapa kutim mana kasukuq karqaku. Paykunaqa taytacha-mamachakunata yupaychaspankupas sapaq mana allinkunataraqmi ruwaqku. Chaymi mana allinpi tukurqaku. Ichaqa manamá qalaypaqtachu Diosqa saqirurqa, aswanqa profetankunawanmi sapa kuti rimapayarqa wanakunankupaq hinaspa payman kutirikunankupaq (leey 2 Reyes 17:​13, 14).

6. ¿Pikunawanmi Diosqa Israel runakunata yanaparqa wanakunankupaq? (Qawaytaq dibujotapas).

⁶ Diosmi profetankunawan Israel runakunata sapa kuti corregiq hinaspa willachiq mana cambiaspankuqa imapi tukunankumanta. Jeremiaswanmi nirqa: “Yaw mana kasukuq Israel, ñuqaman kutirikamuway […]. Manam piñasqachu qawasqaykichik, qamkunaqa yachankichikmi imayna kasqaytaqa […]. Manam wiñaypaqchu ñuqaqa piñasqa kasaq. Huchaykita riqsikuy, qamqa ñuqa Jehova Diostam mana kasuwarqankichu”, nispa (Jer. 3:​12, 13). Joelwanñataqmi nirqa: ‘Sunqumanta wanakuspayá ñuqaman kutirikamuychik’, nispa (Joel 2:​12, 13). Isaiaswanpas nirqam: “Chuyanchakuychikyá, mana allin ruwasqaykichiktayá qayllaymanta asuchiychik, mana allin ruwasqaykichiktayá saqiychik”, nispa (Is. 1:​16-19). Ezequielwanñataqmi nirqa: “Mana allin ruwaq runa wañuptinqa ñuqaqa manam kusikunichu. Ñuqaqa mana allinkuna ruwasqanmanta wanakuspan hinalla kawsakunantam munani […]. Ñuqaqa manam pi runapa wañukusqanwanpas kusikunichu. Chaynaqa, ñuqaman kutirikamuspayá hinalla kawsakuychik”, nispa (Ezeq. 18:​23, 32). Arí, Diosqa anchatam kusikun hatun huchaman wichiykuq wanakuptinqa, payqariki munan wiñaypaq kawsakunantam. Chaymi Diosqa huchallikuq manaraq cambiachkaptinpas kikinmanta asuykuspa wanakunanpaq yanapan, manamá huchallikuq asuykunantaraqchu suyan. Ñawpaqta chayna ruwasqanmanta yachaykusun.

7. ¿Imatam Diosqa Israel runakunata yachachirqa Oseaswan hinaspa warmin Gomerwan?

⁷ Kunanñataq yachaykusun Oseaswan hinaspa warmin Gomerwan Israel runakunata Jehova Dios imata yachachisqanmanta. Gomerqa hukwanmi pierdekururqa, chaymantam qusantaqa saqirurqa hukkunawan kakuspan. ¿Imatam Diosqa ruwarqa? Payqa runakunapa sunqunta allinta yachasqanraykum Oseasta nirqa: “Imaynam ñuqa Jehova Dios Israel runakunata kuyani taytachakunata yupaychachkaptinkupas […], chaynayá qampas rispayki kuyamuy huk qariwan kakuq hinaspa hukwan pierdekuq warmikita”, nispa (Os. 3:1; Prov. 16:2). Gomer hinallaraq hatun huchata ruwachkaptinmi Diosqa Oseasta nirqa pampachaykuspan paywan allinyanakunanpaq.a Chaywanmi Diosqa Israel runakunata yachachirqa mana qalaypaq saqirusqanta. Hatun huchakunata hinalla ruwaptinkupas hinallam kuyarqa hinaspa profetankunawan yanaparqa wanakuspa cambianankupaq. Chaywanmi yachanchik Diosqa pipapas sunqunta allintapuni riqsisqanrayku hatun huchata ruwachkaptinpas wanakunanpaq yanapasqanta (Prov. 17:3). Chaymantayá astawan yachaykusun.

¿IMAYNATAM HUCHALLIKUQKUNATA DIOS YANAPAN WANAKUNANKUPAQ?

8. ¿Imaynatam Diosqa Cainta yanaparqa huchanmanta wanakunanpaq? (Rimarimuytaq Genesis 4:​3-7 nisqanmantapas, qawaytaq dibujotapas).

⁸ Adanpawan Evapa punta warmankum karqa Cain. Payqa tayta-mamanmantam herenciata hina huchata chaskirqa. Chaymantapas, bibliapim niwanchik ‘paypa ruwasqankuna mana allin kasqanta’ (1 Juan 3:12). Chayrayku ichapas tarpusqanmanta wakinta Jehova Diosman ofreceptin ‘Cainta mana allinpaq qawarqa chaynataq qusqantapas mana chaskirqachu’. Cainqa imayna kasqanta cambiananmantaqa ‘llumpayta piñakuruspanmi hukmanyarurqa’. ¿Imatam Diosqa ruwarqa? Cainwanmi rimarqa (leey Genesis 4:​3-7). Kuyakuywanmi nirqa allin kaqta ruwaptinqa chaskinanmanta, nirqataqmi hinalla mana allinta ruwaspanqa mana allinpi tukunanmantapas. Payqa manamá Diostaqa kasukurqachu, manataqmi wanakunanpaq yanapanantapas munarqachu. Ichaqa manam chayraykuchu Diosqa piensarqa: “Kunanmantaqa manañam pitapas yanapasaqchu huchanmanta wanakunanpaqqa”, nispa.

9. ¿Imaynatam Jehova Diosqa Davidta yanaparqa huchanmanta wanakunanpaq?

⁹ Jehova Diosmi kamachiq Davidta anchata kuyarqa. Chaymi nirqa: “Davidqa sunquypaq hinam”, nispan (Hech. 13:22). Chaywanpas Davidqa hatun huchakunatam ruwarqa. Bat-sebawan pierdekuruspanmi kamachirqa qusanta wañuchinankupaq. Chaykunata ruwasqanraykum leypa nisqanman hinaqa wañuchisqa kanan karqa (Lev. 20:10; Num. 35:31). Diosmi ichaqa wañuchinankuta mana munarqachu, aswanqa profeta Natantam kacharqa Davidwan rimananpaq. Chaytaqa ruwarqa David manaraq wanakuchkaptinmi.b Natanqa rikchanachiywan rimaspanmi Davidpa sunqunman chayarqa. Hinaptinmi Davidqa Diospa contranpi huchallikurusqanmanta cuentata qukuruspan chayraq wanakurqa (2 Sam. 12:​1-14). Llumpay llakisqa tarikusqanmantam Salmos libropi huknin takita qillqarqa (Sal. 51, titulo). Tiempopa risqanman hinam chay qillqasqanqa huchata ruwaq achka runakunata yanaparqa wanakunankupaq. ¡Anchatamá kusikunchik wanakunanpaq kuyakuywan Davidta Dios yanapasqanmantaqa!

10. ¿Imapaqtaq kallpanchasunki Jehova Diospa pacienciayuq hinaspa hucha pampachakuq kasqanpi yuyaymanayniki?

¹⁰ Jehova Diosqa lliw huchakunatam chiqnin (Sal. 5:​4, 5). Huchayuq kasqanchikta yachaspanpas payta kasukunapaqmi yanapaykuyta munawanchik. Hatun huchata ruwaqkunatapas wanakunankupaqmi hinaspa payman asuykunankupaqmi yanapaykuyta munan. ¡Chaymanta yachayninchikqa sunqunchiktamá tiyaykachin! Jehova Dios pacienciayuq hinaspa hucha pampachakuq kasqanpi yuyaymanaymi kallpanchawanchik hinalla payman sunqu kanapaq hinaspa huchallikuruspapas chaylla wanakunapaq. Kunanñataq yachaykusun Jesuspa qatiqninkuna wanakuymanta imata yachasqankumanta.

¿IMATAM JESUSPA QATIQNINKUNA YACHARQAKU WANAKUYMANTA?

11, 12. ¿Imamantam Jesus willakurqa pitapas pampachaykunanpaq taytan listo kasqanmanta yachachinanpaq? (Qaway dibujota).

¹¹ Achka wata pasaytam Diospa churin kay allpa pachaman hamurqa. Pasaq yachachikuypi yachamusqanchikman hinam chay tiempopi Jehova Diosqa bautizaq Juanwan hinaspa Jesucristowan runakunata yachachirqa wanakuy imanasqa ancha allin kasqanmanta (Mat. 3:​1, 2; 4:17).

¹² Jesusqa runakunatam yachachirqa pitapas pampachaykunanpaq taytan listo kasqanmanta. Chaypaqmi willakurqa wasinmanta ripukuq churimanta. Ripukuspanmi munasqanta ruwarqa. Chaymantam ichaqa allinta ‘yuyaymanaruspan’ taytanman kutiykamurqa. ¿Imatam taytanqa ruwarqa? Jesusmi willakusqanpi nirqa: “Karullapiraq kachkaptinmi taytanqa rikuruspan llakirikurqa, chaymi kallpaspan kusikuyllawanña abrazaykurqa hinaspa kuyakuywan muchaykurqa”, nispa. Churim taytanta ninan karqa huknin llamkapuqninta hinallaña chaskiykunanpaq. Taytanmi ichaqa tukuy sunqumanta pampachaykuspan chaskiykurqa. Chaymi nirqa: ‘Kay churiyqa [ . . . ] chinkasqa kasqanmantam rikuriramun’, nispa (Luc. 15:​11-32). Kay pachaman manaraq hamuchkaspanpas Jesusqa achka kutitachá rikurqa huchanmanta wanakuq runakunata taytan llakipayaykusqanta. Chaymi suma-sumaqta yachachirqa taytanchik Jehova Diosqa ancha llakipayakuq kasqanta.

13, 14. ¿Imatam Pedro yacharurqa wanakuymanta? ¿Imatam wanakuymanta yachachirqa? (Qawaytaq dibujotapas).

¹³ Apostol Pedrom Jesusmanta achkata yacharqa wanakuymantawan pampachakuymanta. Pedro achka kutita pantaptinpas Jesusqa pampachaqmi. Jesus wañukunanpaqña kachkaptinmi Pedroqa kimsa kutikama negarurqa hinaspanmi llumpay llakisqa tarikurqa (Mat. 26:​34, 35, 69-75). Jesus kawsariramuspanmi ichaqa Pedroman rikuriykurqa, chayqa yaqachusmi karqa sapallanpi (Luc. 24:​33, 34; 1 Cor. 15:​3-5). Jesusqa yacharqam pantasqanmanta Pedropa wanakusqantaqa. Chayraykuchá rikuriykuspanqa sunqunta tiyaykachirqa hinaspa pampachaykusqanta nirqa.

¹⁴ Vidanpi tukuy ima pasasqanwanmi Pedroqa allinta entienderqa sunqumanta wanakuspa pampachasqa kay imayna kasqanta. Chaymi hukkunamanpas tukuy ima yachasqanmanta yachachirqa. Pentecostes fiesta pasaytam achka judiokunata yuyarichirqa Diospa akllasqan runata wañuchisqankumanta. Ichaqa kuyakuywanmi nirqaraq: “Huchaykichikmantayá wanakuychik hinaspa Diosman kutirikuychik huchaykichik pampachasqa kananpaq, chaynapi Jehova Dios hawkayay tiempota qamkunaman qusunaykichikpaq”, nispa (Hech. 3:​14, 15, 17, 19). Chaywanmi Pedroqa yachachichkarqa pipas wanakuqqa imayna piensasqanta cambiananmanta, mana allin ruwasqanta saqinanmanta hinaspa Diospa munasqanman hinaña kawsakunanmanta. Chaykunata ruwaptinmi huchanta Dios qalaypaqta pampachanan karqa. Chaymanta achka wata pasaytam Diosmanta nirqa: “Pacienciawanmi suyasuchkankichik mayqinnikichikpas mana chinkarunaykichikta munaspan, payqa munachkan huchaykichikmanta llapallaykichik wanakunaykichiktam”, nispa (2 Ped. 3:9). ¡Mayna sumaqmi hatun huchataña ruwaruptinchikpas Diospa pampachaykuwasqanchikqa!

15, 16. (1) ¿Imaynatam Pablo yacharqa pampachasqa kaymanta? (Rimarimuytaq 1 Timoteo 1:​12-15 nisqanmantapas). (2) ¿Imamantam qatiqnin yachachikuypi yachasun?

¹⁵ Kunanñataq rimaykusun Saulomanta. Payqa tukuy mana allinkuna ruwasqanmantam wanakunan karqa. Jesuspa qatiqninkunatam chiqnispan ñakarichirqa. Chayraykuchá llapallan iñiqkuna piensarqaku mana haykapipas cambiananta. Jesusmi ichaqa mana chaynatachu piensarqa. Paywan taytanqa Saulopa sunqunpi allin kaqkunatam qawarqaku. Jesusmi nirqa: “Kay runatam akllaruni”, nispa (Hech. 9:15). Hinaspapas Saulo wanakunanpaqmi milagrota ruwaspanraq yanaparqa (Hech. 7:58–8:3; 9:​1-9, 17-20). Chaymanta qipatam Sauloqa Jesuspa qatiqninña karqa hinaspapas apostol Pablowanñam riqsisqa karqa. Payqa iñiqmasinkunaman cartaspanmi achka kutipi Jehova Diostawan Jesusta agradecekurqa kuyakuywan hinaspa llakipayakuywan yanapasqanmanta (leey 1 Timoteo 1:​12-15). Dios pampachaykusqanmanta anchata agradecekuspanmi hukkunatapas yachachirqa: “Diosqa ancha kuyakuq kayninpim huchaykimanta wanakunaykipaq qamta yanapayta munasuchkanki”, nispa (Rom. 2:4).

¹⁶ Huk kutipim Pablo uyarirurqa madrastallanwan kakuq runata Corinto congregacionpi hinalla kananta saqisqankumanta. ¿Imata ruwanankupaqmi Pabloqa nirqa? Ima nisqanmantam qatiqnin yachachikuypi yachasun. Chaymi yanapawasun serviqninkuna hatun huchaman wichiykuptin Jehova Dios kuyakuywan corregisqanmanta hinaspa wanakuptin llakipayasqanmanta allinta yachanapaq. Yachasuntaqmi Diospa llakipayakuq kasqanta imayna qatipakunamantapas.