Dios churaruptinmi Jesusqa kamachichkanña

1. ¿Imamantataq mana iskayrayanchikchu? ¿Imaynanpi?

¿IMA niwaqtaq kunan tiempomanta? ¿Yaqachu runakuna allinta kawsakuchkan? Kunanqa familiapipas manañam kuyanakuyqa kanchu. Runakunaqa maqakuqllañam, kikillanpaq munaqllañam, tukuy mana allin ruwaqllañam. Wakin runakunañataqmi autoridadkunamantapas iskayrayaqllaña kanku. Tukuy kaykuna pasakusqanwanmi astawan Diospi hapipakunchik. ¿Imaynanpi? 2 Timoteo 3:1-5 nisqanpi hina kay ‘tukupay punchawkunapi’ runakuna mana allin ruwaqllaña kasqankuraykum (2 Tim. 3:1-5). Diosman sunqu runaqa manamá iskayrayanchu tukuy kaykuna bibliapi nisqanman hina cumplikusqanmantaqa. Tukuy kaykunawanmi yachanchik Diosqa churin Jesusta kamachiq kananpaq churarusqantaña. Chaymantaqa bibliapim achka hawaqpi astawanraq rimachkan. Qatiqninpim astawanraq yachachkasunchik kay pasaq watakunapi imakuna cumplikusqanmanta. Chayqa Diosllapi hapipakunapaqmi yanapawasun.

2. ¿Imakunamantam kay yachachikuypi yachachkasunchik? ¿Imapaqtaq chay yachasqanchikkunaqa yanapawasun? (Rimarimuy qaranpi kaq dibujomanta).

² ¿Imamantam kay yachachikuypi yachasunchik? Punta kaq, yachasunchikmi churin Jesusta kamachiq kananpaq Diosninchik haykapi churasqanmanta. Iskay kaq, yachasunchikmi Jesusqa mana rikuylla kachkaspanpas kamachisqanmantaña. Kimsa kaq, yachasunchikmi Diosta chiqniq kamachiqkunata ima pasananmanta. Tukuy chaykunaqa yanapawasunmi Diospa nisqankunaqa sumaqta tupasqanta yachananchikpaq. Imaynam pacha siraqkunapas sumaqta tupachispa siranku, yaqa chaynam bibliapi Diospa nisqankunapas sumaqta tupachkan.

¿IMAYNATATAQ YACHANCHIK CHURIN JESUSTA KAMACHIQÑA KANANPAQ DIOSNINCHIK HAYKAPI CHURARUSQANTA?

3. ¿Imatam niwanchik Daniel 7:13, 14 Jesucristomanta?

³ Daniel 7:13, 14 niwanchik Jesucristo Diospa churasqan kamachiq kananmanta. Nintaqmi tukuy hinastinmanta runakuna payta servinankumanta chaynataq paypa rantinpiqa mana pipas kamachinanmanta. ¿Haykapitaq Jesusqa kamachiyta qallaykurqa? Daniel qillqapi willakusqanman hinaqa qanchis watakuna tukuytam kamachinan karqa. Chaymantayá qatiqninpi yachaykusun.

4. ¿Imaynatam yanapawanchik Daniel 4:10-17 nisqanpi willakuy Jesus haykapi kamachiyta qallaykusqanmanta yachanapaq? (Qaway uray patanpi willakuyta).

⁴ (Leey Daniel 4:10-17). ‘Qanchis watakuna’ nisqan tiempoqa tupan 2.520 watakunawanmi. Chay ‘qanchis watakunaqa’ qallaykurqa 607 watapiraqmi Jesuspa tiemponmanta ñawpaqtaraq. Chay watapim Babilonia runakuna Jerusalenpi Diospa rantinpi kamachiqta hurqururqaku. ‘Qanchis watakuna’ nisqan tiempoqa tukurqa 1914 watapim Jesusta Diosninchik kamachinanpaq churaruptin, paymiriki ‘kamachikunanpaq derechoyuq’ runaqa (Ezeq. 21:25-27).b

5. ¿Imapaqmi yanapawanchik ‘qanchis watakunamanta’ yachayqa?

⁵ ¿Imapaqmi yanapawanchik kay willakuymanta yachayqa? ‘Qanchis watakunamanta’ yachayqa yanapawanchikmi Diosninchikqa imapas nisqankunata tiempollanpi cumplisqanmanta mana iskayrayanapaq. Payqa tantiarqañam haykapi akllasqan kamachiqta churananpaq. Chay punchaw chayaramuptinmi chaynatapuni ruwarqa. Wakin tantiasqankunatapas punchaw chayamuptinmi tantiasqanman hina ruwanqa. Chaynaqa Diospa piñakuynin punchawpas tiempollanpim ‘chayamunqa’ (Hab. 2:3).

¿IMAYNATATAQ YACHANCHIK JESUSQA MANA AYCHA CUERPONPI KAMACHIQ HINAÑA KUTIMUSQANTA?

6. (1) ¿Imakunawantaq yachanchik Jesusqa hanaq pachapiqa kamachisqantaña? (2) ¿Imakuna kananmantam kaqmanta willakun Apocalipsis 6:2-8 nisqanpi?

⁶ Hanaq pachaman kutikunanpaq pisillaña kachkaptinmi Jesusqa qatiqninkunaman nirqa imakuna pasasqanwan kamachiyta qallaykusqanta yachanankumanta. Nirqam kamachiyta qallaykuptinqa wañuchinakuykuna kananmanta, muchuykuna kananmanta, pacha kuyuykuna kananmanta. Nirqataqmi “kaypi-chaypi unquykuna” kananmanta. Chaytaqa sutillatamá qawanchik kay watakunapi coronavirus unquy kasqanrayku. Bibliapi nisqanman hinaqa tukuy kaykunam pasakunan karqa kay pachaman Jesus kutiramuspan mana rikuylla kasqan tiempopi (Mat. 24:3, 7; Luc. 21:7, 10, 11). Hanaq pachaman kutikusqanmanta 60 wata masnin pasaytam Jesusqa kaqmanta nirqa apostol Juanman tukuy chaykunaqa pasakunanmanta (leey Apocalipsis 6:2-8). Tukuy chaykunaqa nisqanman hinamá cumplikurqa 1914 watapi Jesus kamachiyta qallaykusqanmantapuni.

7. ¿Imaynanpitaq kay pachapiqa sasachakuykuna yapakururqa hanaq pachapi Jesus kamachiyta qallaykuptin?

⁷ ¿Imaynanpitaq kay pachapiqa sasachakuykuna yapakururqa Jesus hanaq pachapi kamachiyta qallaykuptin? Apocalipsis 6:2 chaymanta sumaqta willawanchik. Jesusqa kamachiyta qallaykuspanmi satanaswan chaynataq demoniokunawan pelearqa. Apocalipsis 12 capitulopi nisqanman hinaqa, satanaswan demoniokunaqa Jesuswan peleayta mana atisqankuraykum kay pachaman wischumusqa karqaku. Chaywan piñasqa kasqanraykum satanasqa, kay pachapi runakunata astawan ñakarichiyta qallaykurqa. Chayraykum bibliapipas nin: “¡Ay imaynaraq kanqa kay pachawan lamar quchaqa!”, nispa (Apoc. 12:7-12).

8. ¿Imapaqmi yanapawanchik bibliapi willakuykunapa cumplikusqanqa?

⁸ ¿Imapaqmi yanapawanchik kay willakuykunamanta yachayqa? Yachamusqanchikman hinaqa tukuy ima pasakusqanwanmi chaynataq runakunapa mana allin ruwaqllaña kasqankuwanmi yachanchik Jesusqa hanaq pachapi kamachiqña kasqanta. Chayraykum llumpaytaqa mana hukmanyanchikchu runakuna chiqnikuqllaña kaptinkupas chaynataq kikillankupaq munaqllaña kaptinkupas. Aswanqa chaywanmi yachanchik bibliapi nisqankunaqa cumplikusqanta. ¡Manamá iskayrayanchikchu Diosña kamachisqanmantaqa! (Sal. 37:1). Kay pachapi runakunaqa aswan mana allinraqmi kanqaku Diospa piñakuynin hichpamusqanman hina (Mar. 13:8; 2 Tim. 3:13). Hanaq pacha taytanchikqa anchatam kuyawanchik, chayraykum yanapawanchik tukuy ima imaynanpi pasakusqanta sumaqta yachananchikpaq. Chaynaqa, ¿manachu chaykunamanta agradecekuchwan?

¿IMATAQ PASANQA DIOSTA CHIQNIQ KAMACHIQKUNATA?

9. ¿Imayna kasqantataq Daniel 2:28, 31-35 nisqanpi willakuyman hinaqa nin ultimo kamachiqmanta? ¿Haykapitaq rikurimurqa?

⁹ (Leey Daniel 2:28, 31-35). Kay tiempopipas chay willakuypa cumplikusqantam sutillata qawachkanchik. Nabucodonosormi musquyninpi qawarqa Jesus kamachiyta qallaykuptin ima “pasananmanta”. Jesuspa contranpi kaqmi kanan karqa kay pachapi hukkaqnin kamachiq. Chay kamachiqqa tupan hatunkaray runapa “parten fierromantawan mitumanta” chakinwanmi. Chay kamachiqmanta hukqa manañam kanqachu, ultimo kaqmi. Chay kamachiqqa kunanmi kamachichkan. Chay kamachiqqa rikurirurqa punta kaq hatun guerrapim, Gran Bretañawan Estados Unidos chay guerrapi peleanankupaq hukllawakuruptinku. Nabucodonosorpa musqukusqanmanta yachayqa allintam yanapawasunchik, kay ultimo kamachiq punta kaq kamachiqkunawan mana chaynalla kasqanmanta yachanapaq.

10. (1) ¿Imapitaq mana chaynallachu Gran Bretañawan chaynataq Estados Unidoswan hukllawasqa kamachiqqa punta kamachiqkunawanqa? (2) ¿Imaynanpitaq mana chapukunanchikchu mituwanqa? (Qaway “¡Amayá chapukusunchu mituwanqa!” niqta).

¹⁰ Gran Bretañawan chaynataq Estados Unidoswan hukllawasqa kamachiqqa manam chaynallachu punta kamachiqkunawanqa. Punta kamachiqkunaqa hukllamantam ruwasqa kachkanku, qurimanta kaspapas, qullqimanta kaspapas, broncemanta kaspapas. Kunan kamachiqmi ichaqa mituwan chapusqa kachkan. Chay “mituqa” tupan runakunawanmi (Dan. 2:43). Chayqa sutillamá qawakun kunan kamachiq imapas munasqanta mana ruway atisqanpi. Runakunamriki tukuyta ruwanku imapas munasqanta mana haypananpaq.

11. ¿Imamanta yachaytaq yanapawanchik tukupay punchawkunapi kawsasqanchikmanta mana iskayrayanapaq?

¹¹ ¿Imapiwantaq mana chaynallachu Gran Bretañawan chaynataq Estados Unidoswan hukllawasqa kamachiqqa punta kamachiqkunawanqa? Kay kamachiqqa hatunkaray runapa chakillanwanñam tupan. Bibliapi nisqanman hinaqa chaywanqa nichkan, paypa qipanmanqa manaña huk kamachiq kananmantam. Paypas chaynataq wakin kamachiqkunapas Diospa piñakuynin punchawpim chinkanqaku (Apoc. 16:13, 14, 16; 19:19, 20).c

12. ¿Imakunata Daniel qillqapi willakusqanwantaq yachanchik tukupay punchawkunapiña kawsasqanchikta? ¿Imapaqmi chaymanta yachayqa yanapawanchik?

¹² ¿Imapaqmi yanapawanchik kay willakuymanta yachayqa? Daniel qillqapi willakuykunawanmi astawan yachanchik tukupay punchawkunapiña kawsasqanchikta. 2.500 wata ñawpaqtaraqmi Danielqa willakurqa Babiloniata kamachiqpa qipanman tawa kamachiqkunaraq Diospa runankunata ñakarichinanmanta. Chaymantapas Danielqa nirqataqmi Gran Bretañawan chaynataq Estados Unidoswan hukllawasqa kamachiqpa qipanmanqa manaña huk kamachiq kananmanta. Chaynaqa, manapas unaymantam Diosqa llapallan kamachiqkunata chinkachispan churinwanña kay pachata kamachimunqa. Chaymanta yachayqa anchatam yanapawanchik mana llumpayta hukmanyananchikpaq (Dan. 2:44).

13. ¿Imawantaq tupan ‘pusaq kaq kamachiqqa’ chaynataq pikunawantaq tupan ‘chunka kamachiqkunaqa’ Apocalipsis 17:9-12 nisqanpi willakuyman hinaqa? ¿Imaynatam chay willakuyqa cumplikurqa?

¹³ (Leey Apocalipsis 17:9-12). Punta kaq hatun guerrapiqa tukuy imam chinkarqa, chaywanmi cumplikurqa tukupay punchawkunamanta bibliapi willakuykuna. Kay allpa pachapi yaqa llapallan kamachiqkunam hawkayayta maskaspanku 1920 watapi enero killapi rikurichirqaku Sociedad de Naciones nisqankuta. Ichaqa chay chinkaruptinmi hina chayta rikurichirqaku 1945 watapi octubre killapi Naciones Unidas niq sutiwanña. Chaytam bibliapiqa sutichan ‘pusaq kaq kamachiq’ nispa. Ichaqa chay pusaq kamachiqqa manam chay qanchis kamachiqkuna hinachu, aswanqa kay pachapi kamachiqkunamantam penden. Kay pachapi kamachiqkunatañataqmi bibliapiqa sutichan ‘chunka kamachiqkuna’ nispan.

14, 15. (1) ¿Imatataq nin Apocalipsis 17:3-5 nisqanpi ‘hatun Babiloniamanta’? (2) ¿Imataq pasachkan pantay religionkunawan?

¹⁴ (Leey Apocalipsis 17:3-5). Diosmi Juanman musquypi hina qawachirqa “hatun Babilonia” sutiyuq chuchumika warmita. Chay warmiqa tupan allpantinpi pantay religionkunawanmi. Chay pantay religionkunaqa kay allpa pachapi kamachiqkunatam achka wataña yanapachkanku. Ichaqa manapas unaymantam kay allpa pachapi kamachiqkunapa ‘sunqunman Dios churanqa’ paypa piensasqanta ruwanankupaq. Hinaptinmi ‘chunka kamachiqkunaqa’ utaq kay pachapi kamachiqkunaqa pantay religionkunata chinkachinqaku (Apoc. 17:1, 2, 16, 17).

¹⁵ ¿Imaynatam yachanchik ‘hatun Babiloniapa’ chinkanan punchaw hichpamusqanta? Ñawpaq tiempopim Babilonia llaqtata Eufrates mayu harkarqa, chayraykum mana pipas chayllaqa chinkarachiyta atirqachu. Apocalipsis qillqapipas ‘hatun Babiloniapi’ kaq runakunatam ‘yakuwan’ tupachin (Apoc. 17:15). Ichaqa chay yakukunaqa chakichkanñam, huk rimaypiqa yaqa llapallan runakunam pantay religionkunamanta lluqsikuchkanku (Apoc. 16:12). Manañam ñawpaqta hinañachu religionkunapi hapipakunku.

16. ¿Imapaqtaq yanapawanchik Naciones Unidas nisqankuta rikurichisqankumanta yachayqa? ¿Imapaqtaq yanapawanchik “hatun Babilonia” chinkananmanta yachayqa?

¹⁶ ¿Imapaqmi yanapawanchik kay willakuykunamanta yachayqa? Naciones Unidas nisqankuta rikurichisqankuwanmi chaynataq pantay religionkunamanta runakuna lluqsikusqankuraykum yachanchik tukupay punchawkunapiña kasqanchikta. Yachamusqanchikman hinapas ‘hatun Babiloniapa’ ‘yakunqa’ chakichkanmi, ichaqa manam chayraykuchu pantay religionkunaqa chinkanqa. Aswanqa yachamusqanchikman hinam ‘chunka kamachiqkunapa’ sunqunman utaq Naciones Unidas nisqankuta yanapaq kamachiqkunapa sunqunman Diosninchik piensasqanta churanqa, hinaptinmi qunqayllamanta llapallan pantay religionkunata chinkachinqaku (Apoc. 18:8-10).d ‘Hatun Babiloniapa’ chinkasqanwanqa llapallan runakunam mancharisqa tarikunqaku, yaqapaschá sasachakuykunapi kanqaku. Diosta serviqkunam ichaqa kusisqa tarikusunchik. ¿Imaynanpi? Diospa contranpi kaq pantay religionkuna chinkasqanraykum chaynataq librasqa kananchik punchaw hichpamusqanraykum (Luc. 21:28).

HAMUQ PUNCHAWKUNAMANTAQA AMAYÁ ISKAYRAYASUNCHU

17, 18. (1) ¿Imatam ruwananchik Diospi astawan hapipakunapaq? (2) ¿Imakunamantam hawanta yachachkasun?

¹⁷ Danielmi nirqa: “Tukupay punchawkunapim chiqap kaqmanta allinta yachanqaku”, nispa. Chay nisqanman hinamá kunan tiempokunapiqa bibliapi nisqankunamantaqa allinta entiendechkanchik (Dan. 12:4, 9, 10, TNM). Kay willakuykunaqa Diospi astawan hapipakunapaqmi yanapawanchik, chaynataq palabranmanta mana iskayrayanapaqmi yanapawanchik (Is. 46:10; 55:11). Chaynaqa, hinallayá Diospi hapipakunapaq kallpanchakusun. Chaypaqqa biblianchiktam allinta estudiananchik chaynataq runamasinchikkunatam Diosninchikman asuykunankupaq yanapananchik. Diosninchikqa paypi hapipakuqkunataqa ‘hawkallatam waqaychanqa’ (Is. 26:3).

¹⁸ Hawantam yachachkasunchik kay tukupay tiempopi Jesuspa qatiqninkunata imakuna pasananmanta. Chaypipas yachasuntaqmi tukupay punchawkunamanta bibliapi willakusqanqa sumaqta tupasqanmanta. Chaymantapas yachasuntaqmi kamachiwaqninchik Jesuspa yanapawasqanchik imakunapi sutilla qawakusqanmanta.