Punta kaq: Almaqa mana wañuqmi

¿Imaynatam kay pantay yachachikuy rikuriramurqa? “Runakunapa yachachikuyninkunawan intusqa punta cristianokunam griego runakuna hina, alma mana wañusqanta piensayta qallaykurqaku. Paykunaqa piensarqakum wawacha mamanpa wiksanpi rikuriptin almata Dios unanchaspan chay wawachapa ukunman churasqanta.” (The New Encyclopædia Britannica, 1988.)

¿Imatam Biblia yachachin? “Huchallikuq almaqa, kikinmi wañunqa.” (Ezequiel 18:4, Reina-Valera, 1960.)

Punta kaq unanchasqa almamantam Biblia kaynata nin: “Jehová Diosmi runata rurarqa ñutu allpamanta, senqanman kawsachiq samayta pukuykuptinmi kawsaq almaña [hebreo rimaypiqa, néfesch] karurqa”, nispa (Genesis 2:7, NM).

Hebreo rimaypi néfesch palabramanta tikrasqa “alma” palabraqa, “samatyaspa kawsaqkuna” ninanmi. Adanta hinaspa Evata Dios unanchaspanqa, paykunapa ukunmanqa manam churarqachu mana wañuq almataqa, aswanmi kawsanapaq kallpata churarqa, chaytam takyachinchik samayninchikwan. Chaynaqa, Diospa Palabran almamanta rimaspanqa, rimachkanmi kawsaq runamanta. Hinaptinqa, ¿imataq pasan almapa kawsachiqnin kallpa chinkaruptin? Wañunmi (Genesis 3:19; Ezequiel 18:20).

Arí, alma mana wañusqanmanta yachachikuy rikuriruptinmi, kayna tapukuykunapas rikurirurqa: ¿Maymantaq rin wañuqkunapa alman? ¿Imataq pasan mana allin runakunapa almanwan? Kaykunaraykum, kay pantay yachachikuypas rikuriramurqa: mana allin runakunaqa infiernopim ñakarinku, niq yachachikuy.

Qaway kay textokunata: Eclesiastes 3:19; Mateo 10:28; Hechos 3:23.

CHEQAP KAQ:

Runa wañuruspanqa, manañam maypipas kawsanñachu.

Iskay kaq: Mana allin runakunaqa infiernopim ñakarinku

¿Imaynatam kay pantay yachachikuy rikuriramurqa? “Yachayninkunamanta rimaq Platón sutiyoq griego runam, infierno yachachikuywan runakunapa creesqankuta astawan intururqa.” (Historia de los infiernos, Georges Minois, página 64.)

“Punta cristianokunapa tiemponmanta pasaq 150 watakunapim, Grecia runakunapa yachachikuyninkunawan educasqa wakin cristianokuna, chay runakunapa yachachisqankuman hina yachachiyta qallaykurqaku [. . .]. Platón runapa yachachikuynintam astawan gustarurqaku.” (The New Encyclopædia Britannica, 1988.)

“Iglesiaqa yachachinmi infiernopi wiñaypaq ñakariy kasqanta. Hatun huchata ruraqkuna wañuruptinmi almanqa chaylla infiernoman rin, hinaspam ñakarin ‘wiñaypaq ninapi’ [. . .]. Infiernopi aswan castigoqa Diosmanta wiñaypaq rakisqa kaymi.” (Catecismo de la Iglesia Católica, tercera edición revisada, página 242.)

¿Imatam Biblia yachachin? “Wañunankumantam yachanku kawsaqkunaqa. Wañuqkunam ichaqa mana imatapas yachanchu, [. . .] manañam rurankichu imatapas, nitaq piensankichu, nitaq yuyankichu Seolman rispaykiqa.” (Eclesiastes 9:5, 10, Biblia de Jerusalén Latinoamericana.)

Hebreo rimaypi Seol palabraqa, ‘wañuqkunapa maypi kasqanwanmi’ tupan, wakin Bibliakunapim kay palabraqa tikrakun “infierno” nispa. Hinaptinqa, ¿imatam kay texto yachachiwanchik wañuqkuna imayna kasqankumanta? ¿Huchankumantachu ñakarichisqa kachkanku Seolpi? Manam, chay textopim nin wañuqkuna ‘mana imatapas yachasqankuta’. Hinaptinqa, manam sientenkuchu nitaq ñakarinkuchu. Chaychá Jobqa onqoywan llumpayta ñakarispan Diosta mañakurqa “infiernopi” pakaykunanpaq (Job 14:13, Biblia Americana San Jerónimo). ¿Chaynata mañakunmanchu karqa infierno wiñay ñakarinapaq kaptinqa? Manamá. Bibliaqa yachachinmi infiernoqa otaq Seolqa llapallan wañuqkunapa kasqanku sepultura hina kasqanta, chaypiqa manam ima ruraypas kanchu.

Kayna yachachikuyqa Bibliapa yachachisqanwanmi tupan hinaspa allintaqmi. Piensariy, ¿ima mana allintañataq pipas rurarunman kuyakuyniyoq Dios wiña-wiñaypaq ñakarichinanpaqqa? (1 Juan 4:8.) Hinaptinqa, infiernomanta yachachikuy pantay kaptinqa, ¿ima nichwantaq hanaq pachapi kawsaymanta?

Qaway kay textokunata: Salmo 146: 3, 4; Hechos 2:25-27; Romanos 6:7, 23.

CHEQAP KAQ:

Diosqa manam runakunataqa ñakarichinchu infiernopiqa.

[5 kaq paginapi reqsikusqanchikmanta]

Barrators—Giampolo/The Doré Illustrations For Dante’s Divine Comedy/Dover Publications Inc.

Kimsa kaq: Llapallan allin runakunam hanaq pachaman rinku

¿Imaynatam kay pantay yachachikuy rikuriramurqa? 100 watapaq Jesuspa apostolninkuna wañukuptinkum, Diosmanta yachaq runakuna reqsisqa kayta qallaykurqaku (kunan tiempopi Padres de la Iglesia sutichasqa runakuna). Huk libropa nisqanman hinam, paykunaqa “yachachirqaku runa wañuruptin mana rikuy atina almanqa chuyanchakuspan chaylla hanaq pacha gloriaman risqanta” (New Catholic Encyclopedia, 2003).

¿Imatam Biblia yachachin? “Mayna kusisqam llampu sonqoyoqkunaqa, [. . .] herenciapaqmi kay pachata chaskinqa.” (Mateo 5:5.)

Jesusqa qatiqninkunatam nirqa cielopi paykunapaq lugarta allichamunanmanta, ichaqa manam nirqachu lliw allin runakuna chayman rinankutaqa (Juan 3:13; 14:2, 3). Yuyarisun, payqa mañakurqam Diospa munaynin “hanaq pachapi” hina “kay pachapipas” rurakunanpaq (Mateo 6:9, 10). Hinaptinqa iskay suyakuymi kachkan allin runakunapaqqa. Aslla runakunam hanaq pachaman rinqaku Jesuswan kuska kamachimunankupaq, yaqa llapallan runakunam ichaqa kay Pachapi wiñaypaq kawsanqaku (Apocalipsis 5:10).

Apostolkuna wañukuptinkum, cristianokunaqa kay Pachapi imam ruranankuta cambiayta qallaykurqaku. Huk libropa nisqanman hinam “Iglesiaqa pisi-pisimanta Diospa Munaychakuynin kasqanta reqsichikuyta qallaykurqa” (The New Encyclopædia Britannica). Kamachiyta munaspanmi runapa gobiernonwan chapukuyta qallaykurqa, Jesus qatiqninkunata mana chapukunankupaq kamachichkaptinpas (Juan 15:19; 17:14-16; 18:36). Romapi kamachiq Constantinopa intusqanmi iglesiaqa wakin iñisqankunata cambiarurqa. Hukninmi karqa Dios imayna kasqanmanta yachachikuy, chaytam qatiqninpi qawasun.

Qaway kay textokunata: Salmo 37:10, 11, 29; Juan 17:3; 2 Timoteo 2:11, 12.

CHEQAP KAQ:

Yaqa llapallan allin runakunam kay Pachapi wiñaypaq kawsanqaku, manam hanaq pachapichu.

[6 kaq paginapi reqsikusqanchikmanta]

Art Resource, NY

Tawa kaq: Diosqa, hukllapi kimsa Dioskunam

¿Imaynatam kay pantay yachachikuy rikuriramurqa? Yaqachusmi kay yachachikuyqa “400 watapa ñawpaqnin watakunallapi rikuriramurqa. Arí [. . .]. ‘Kimsa runakuna chullalla Diospi’ yachachikuyqa anchañam karqa 400 watapa ñawpaqnin watakunapiqa. Chay watakunakamaqa manam cristianokunaqa chaypi iñirqakuchu nitaq yachachirqakuchu.” (New Catholic Encyclopedia, 1967.)

“325 watapa 20 mayo killapim Nicea llaqtapi huñunakuy rurakusqanpi, kikin Constantino chay huñunakuyta qallarispan tanteanakurqaku. Paymi nirqa [. . .] Jesusqa ‘Taytanwan hina kaqlla’ kasqanta, chayna iñinankupaq tanteasqankupim qawachirqaku Cristowan Dios imayna kasqankuta. [. . .] Kamachikuq Constantinota manchakuspankum, mana munachkaspankupas yaqa llapallan obispokuna chayna iñinankupaq tanteasqankuta firmarurqaku, iskayllam ichaqa mana firmarqakuchu.” (Encyclopædia Britannica, 1970.)

¿Imatam Biblia yachachin? “Estebanñataqmi Chuya Espiritupa huntasqan, cielota qawarispa rikururqa Diospa kanchayninta, rikururqataqmi Jesucristotapas Diospa alleq lawninpi sayachkaqta.” (Hechos 7:55, 56.)

Qawasqanchikman hinam, Estebanqa chuya espirituwan huntasqa kaspan rikururqa “Diospa alleq lawninpi” Jesucristo sayachkaqta. ¿Imatam kayqa yachachiwanchik? Jesusqa kawsariramuspan hanaq pachaman rispanqa manam Diospichu rikurirurqa, payqa Taytanmanta sapaqmi. Chaymantapas Diospa waqtanpiqa Jesusllatam rikurqa manam huktawanchu. Tiempopa risqanman hinam, chay yachachikuyta defiendenankupaq anchata afanakurqaku Bibliapi textokuna tarinankupaq; chaywanpas huk sacerdotem kaynata nirqa: “Mosoq Testamentopiqa manam mayninpipas yachachinchu kimsa runakuna chullalla Diospi kasqantaqa” (À l’aube du christianisme: la naissance des dogmes [Cristianokunapa qallariynin: yachachikuykunapa rikurisqan], Marie-Émile Boismard).

Constantinom kayna yachachikuyta qallarichirqa 300 watakunapi Iglesiapi kaqkuna mana acuerdopi kasqankuta tukuchinanpaq. Ichaqa kay pantay yachachikuyqa, huk pantay yachachikuytapas rikurichirqam: Jesuspa maman Maria, ¿“Diospa Mamanchu” karqa?

Qaway kay textokunata: Mateo 26:39; Juan 14:28; 1 Corintios 15:27, 28; Colosenses 1:15, 16.

CHEQAP KAQ:

Diosqa, hukllapi kimsa Dioskunam niq yachachikuyqa, 400 watapa ñawpaqnin watakunallapim rikuriramurqa.

[7 kaq paginapi reqsikusqanchikmanta]

Museo Bardini (Florencia)