Sunqunchikta tiyaykachiq Diosmantaqa amayá iskayrayasunchu

1. ¿Imaynam Babilonia nacionman apasqa judiokuna tarikurqaku?

BIBLIAM willawanchik Babilonia soldadokuna judiokunata presochasqata apasqankumanta. ¡Mayna llakisqachá karqaku llaqtanku Jerusalenta Babilonia soldadokuna kañaykuptinqa! Kikinkupa hinaspa abuelonkupa huchanraykum mana riqsisqanku nacionman preso apasqa karqaku (2 Cron. 36:​15, 16, 20, 21). Antismi Babiloniapiqa mana llumpa-llumpay ñakarichisqachu karqaku (Jer. 29:​4-7). Chaywanpas kawsakuyninkuqa manam facilchu karqa. Manataqmi munasqankuman hinachu chayqa karqa. Chaymi preso apasqa kaqkunamanta huknin kaynata nirqa: “Babilonia mayukunapa patanpim tiyaykurqaniku. Sion muquta yuyarispaykum waqarqaniku”, nispa (Sal. 137:1). Arí, chayna tarikuq judiokunataqa sunqunkutam pipas tiyaykachinan karqa. Ichaqa, ¿pitaq yanapanman karqa?

2, 3. (1) ¿Imatam Dios ruwarqa judiokunata yanapananpaq? (2) ¿Imamantam yachasun?

² Jehova Diosqa tukuy imapi ‘sunqunchik tiyaykachiqmi’ (2 Cor. 1:3). Serviqninkunata kuyasqanraykum tukuy imapi yanapaykuyta munan. Payqa yacharqam preso apasqa kasqankumanta wakinku corregisqa kasqanta kasukuspanku kaqmanta paypa munasqanman hina yupaychanankuta (Is. 59:20). Chayraykum Diosqa Babiloniaman apasqa kasqankumanta 100 wata ñawpaqtaraq Isaiaswan qillqachirqa Isaias sutiyuq librota. ¿Imapaq? Kikin Isaiasmi qillqarqa: “Diosnikichikmi nin: ‘Llaqtaypi runakunapa sunquntayá tiyaykachiychik. Arí, sunquntayá tiyaykachiychik’”, nispa (Is. 40:1). Isaias qillqawanmá Diosqa judiokunapa sunqunta tiyaykachirqa.

³ Ñuqanchikpas wakinpiqa sunqunchikta pipas tiyaykachinantam necesitanchik. Chaymi kay yachachikuypi yachasun Babiloniaman apasqa judiokunapa sunqunta Dios imayna tiyaykachisqanmanta: 1) Diosmi nirqa huchankumanta wanakuptinkuqa pampachananmanta, 2) nirqataqmi librasqa kanankumantapas chaynataq 3) imanasqa mana manchakunankumantapas. Yachasuntaqmi kunanpas sunqunchikta tiyaykachinanpaq yaqa chaynallata ruwasqanmantapas.

DIOSQA LLAKIPAYAKUQMI HINASPA PAMPACHAKUQMI

4. ¿Imaynatam yachanchik judiokunata Dios llakipayasqanta? (Rimarimuytaq Isaias 55:7 nisqanmantapas).

⁴ Jehova Diosqa ‘ancha llakipayakuq taytanchikmi’ (2 Cor. 1:3). Chayna kasqantam yachanchik huchankumanta wanakuq judiokunata pampachananmanta nisqanwan (leey Isaias 55:7). Kikin Diosmi nirqa: “Imaña kaptinpas wiñaypaq kuyakuyniyraykum ñuqaqa llakipayasqayki”, nispa (Is. 54:8). Mana kasukusqankurayku Babiloniaman apasqa kaptinkupas Diosmi nirqa chaypi wiñaypaq mana kanankumanta. Llaqtankuman kutinanku punchawmi chayamunan karqa (Is. 40:2). Diospa chayna nisqanqa ¡maynatachá huchankumanta wanakuq judiokunataqa kallpancharqa!

5. ¿Imanasqataq judiokunamantapas aswan seguroraq kachwan Dios llakipayakuq kasqanmanta?

⁵ ¿Imatam yachachwan judiokunaman Diospa prometesqanmanta? Judiokunaqa yacharqakum huchankumanta Dios pampachananmantaqa. Ñuqanchikmi ichaqa aswan seguroraq kachwan huchanchikta Dios pampachawananchikpaq listo kasqanmanta. ¿Imanasqa? Huchanchikta pampachawananchikpaq tukuy ima ruwasqanmanta yachasqanchikraykum. Isaiaspa qillqasqan tiempopiqa manaraqmi Diosqa churin Jesustaqa kay allpa pachamanqa kachamurqaraqchu. Jesusqa pachaknintin watakuna pasaytañam wañurqa, chaynapi huchankumanta wanakuqkuna pampachasqa kanankupaq. Arí, Jesusqa yawarninwanmi pagarqa lliw huchanchik qalaypaq chinkachisqa kananpaq (Hech. 3:19; Is. 1:18; Efes. 1:7). ¡Mayna llakipayakuqmá Diosninchikqa!

6. ¿Imaynatam yanapawachwan Dios llakipayakuq kasqanmanta yachayninchik? (Qawaytaq fotokunatapas).

⁶ Ñawpaqta ima huchatapas ruwarusqanchikmanta wanakuspapas hinallaraq ñakakuptinchikqa Isaias 55:7 nisqanmi sunqunchikta tiyaykachinman. Wakiqninchikqa ichapas mana allinta ruwarusqanchikrayku hinallaraq ñakarichkanchik. Chayrayku ichapas Dios mana pampachawasqanchikta piensachwan. Ichaqa sichum chay huchanchikmanta punta apaqkunaman willakuruspa chay huchata manaña ruwanchikñachu, hinaspaqa manapunim iskayrayananchikchu Dios pampachaykuwasqanchikmantaqa. Pampachaykuwaspanchikqa manañam huchanchikkunataqa yuyanñachu (tupachiy Jeremias 31:34 nisqanwan). Diosta qatipakuspayá hucha ruwasqanchikta mana yuyanapaq tukuyta ruwasun. Diosqa ñawpaqpi mana allinkuna ruwasqanchikta yuyananmantaqa paypaq kunan imapas ruwasqanchiktam qawamuchkan (Ezeq. 33:​14-16). Manataqmi qunqananchikchu mana allinta ruwaspa ñakarisqanchikta llakipayakuq taytanchikqa wiñaypaqña chinkachinanmantaqa.

7. ¿Imata yuyariymi yanapawasun hucha ruwarusqanchikmanta punta apaqkunaman willakunapaq?

⁷ ¿Imatam ruwachwan hatun huchata ruwarusqanchikmanta hinaspa punta apaqkunaman mana willakusqanchikmanta pesakuspaqa? Bibliapa nisqanta kasukuspam punta apaqkunata ninanchik yanapawananchikpaq (Sant. 5:​14, 15). Hucha ruwasqanchikmanta willakuyninchik sasa kaptinpas yuyarinanchikmi yanapawananchikpaq punta apaqkunata Dios churasqanta. Chayraykum sunqumanta wanakuspaqa chaynataq punta apaqkuna Dios hina kuyakuywan hinaspa llakipayakuywan yanapawananchikta yuyarispaqa mana sasachakusunchu paykunawan rimaytaqa. Iñiqmasinchik Arturoma willakun Dios llakipayakuywan imayna yanapasqanmanta. Paymi nin: “Yaqa huk watañam qalalla kaqkunata qawachkarqani. Ichaqa concienciamanta rimaq yachachikuyta uyariruspaymi señorayman hinaspa punta apaqkunaman willakurqani. Llasa-llasaq qipita manaña qipichkaymanpas hinam tarikurqani. Chaywanpas hinallam llumpay llakisqa tarikurqani. Punta apaqkunaqa kuyakuyllawanmi yuyarichiwarqa Diosqa mana qipanchawasqanta hinaspa kuyawasqanrayku corregiwasqanta. Chayna niwasqankuwanmi manaña llumpay hukmanyasqachu karqani”, nispa. Kunanqa Arturoqa precursor regularmi hinaspa punta apaqkunapa yanapaqninmi. Wanakuruptinchik Dios pampachaykuwasqanchikmanta yachayqa sunqunchiktam tiyaykachin.

DIOSMI LIBRAWANANCHIKMANTA NIWANCHIK

8. (1) ¿Judiokuna imayna kanankumantam Dios nirqa? (2) Isaias 40:​29-31 nisqanman hinaqa, ¿imaynam chayta yachaspanku judiokuna tarikunmanku karqa?

⁸ Babiloniata kamachiqkunaqa manam haykapipas presokunataqa kachariqkuchu. Chayraykuchá Diosta mana serviqkunaqa piensanmanku karqa judiokuna llaqtankuman manaña kutinankuta (Is. 14:17). Ichaqa kikin Diosmi serviqninkunata nirqa librasqa kanankumanta. ¡Chayna kanantaqa manamá pipas nitaq imapas harkakuyta atinmanchu karqa! (Is. 44:26; 55:12). Diospaqqa Babilonia nacionqa karqa ñutu allpa utaq polvo hinallam (Is. 40:15). Pukuykuptillanmi chay nacionqa chinkarunman karqa. Librasqa kanankumanta Diospa nisqanwanqa judiokunapa sunqunqa tiyaykurqachá. Manam chayllachu. Isaiasmi nirqa: ‘Jehova Diospi hapipakuqkunaqa kallpayuqmi kanqaku’, nispa (leey Isaias 40:​29-31). Kallpayuq kaspankum ‘anka hinaraq pawananku karqa’.

9. ¿Imanasqam Babiloniaman apasqa judiokunaqa Diospa prometesqankunamanta mana iskayrayanankuchu karqa?

⁹ ¿Imanasqam Babiloniaman apasqa judiokunaqa Diospa prometesqankunamanta mana iskayrayanankuchu karqa? Diospa nisqankuna cumplikusqanta achkata rikusqankuraykum. Paykunaqa yacharqakum Diospa nisqanman hina Israel nacionpi chunka ayllukunata Asiria nacionniyuq soldadokuna munaychakuruspanku runakunata presota apasqankuta (Is. 8:4). Rikurqakutaqmi Babilonia soldadokuna Jerusalenta chinkachispanku runakunata presota apasqankutapas (Is. 39:​5-7). Yacharqakutaqmi reyninku Sedequiasta Babiloniata kamachiq ñawinta hurquruspan presota pusasqantapas (Jer. 39:7; Ezeq. 12:​12, 13). Tukuy chaykunaqa Diospa willachisqanman hinamá cumplikurqa (Is. 42:9; 46:10). Chaykunata yachasqankuraykuchá judiokunaqa manapuni iskayrayarqakuchu Dios librananmantaqa.

10. ¿Imatam ruwachwan kay sasallaña tiempopi Diospa prometewasqanchikkuna kallpanchawananchikpaq?

¹⁰ ¿Imatam yachachwan judiokuna imayna kanankupaq Diospa nisqanmanta? Hukmanyasqa tarikuspaqa Diospa prometewasqanchikmanta yuyariymi yanapawasun kallpanchasqa kanapaq. Sasallaña tiempopi kawsakuspapas chaynataq chiqniwaqninchikkuna achkallaña kaptinkupas manam hukmanyananchikchu. Diosmi prometewanchik hamuq tiempopi hawka, wiñaypaq kawsakunanchikpaq. Kaypi piensarisun: Wasinchikpa waqtanpi suma-sumaq huerta kanman. Vidrioyuq ventananchikta allinta limpiaruspaqa sumaqtam chay huertata qawasun. Ventananchik qachallaña kaptinmi ichaqa antallataña qawasun. Ventana limpiaytam tupachichwan Diospa prometewasqanchikkunapi sapa kuti yuyaymanaywan. Chaypaqmi tiempochakuchwan hamuq tiempopi sumaq kawsakuymanta rimaq qillqanchikkunata leenapaq, videonchikkunata qawanapaq hinaspa takinchikkunata uyarinapaq. Diosta mañakuspapas nisunyá mayqin prometewasqanchikkuna astawan gustawasqanchikta.

11. ¿Imatam Yuli ruwan mana hampiy atina unquywan kaspanpas kallpanchasqa kananpaq?

¹¹ Rimarisun mana hampiy atina unquywan ñakariq Yulimanta. Diospa prometewasqanchikkuna sunqunta tiyaykachispan imayna kallpanchasqanmantam nin: “Manaña kallpayuq hina tarikuspaymi Diosta mañakuni, hinaspam llakiymanta willakuni entiendewasqanmanta mana iskayrayaspay. Payqa uyariykuwaspanmi ‘runakunapa mana haypay atisqan hatu-hatun atiyninwan’ kallpanchaykuwan”, nispa (2 Cor. 4:7). Payqa sapa kutitaqmi yuyaymanan hamuq tiempopi imayna kawsakuypi. Chaypiqa “manañam pipas ninqañachu: ‘Unquchkanim’, nispanqa” (Is. 33:24). Yuli hinam ñuqanchikpas imayna tarikusqanchikmanta Diosman willakuspaqa hinaspa prometewasqanchikkunapi yuyaymanaspaqa kallpanchasqa tarikusun.

12. ¿Imanasqataq judiokuna hina Diospa prometewasqanchikkunamanta mana iskayrayananchikchu? (Qawaytaq fotokunatapas).

¹² ¿Imanasqataq judiokuna hina Diospa prometewasqanchikkunamanta mana iskayrayananchikchu? Diospa nisqankuna cumplikusqanta qawasqanchikraykum. Bibliapa nisqanman hinam kay tiempopi qawachkanchik aswan atiyniyuq nacionkunata. Chay nacionkunaqa ‘wakinpim allin takyasqa, wakinpiñataqmi mana’ (Dan. 2:​42, 43). Uyarinchiktaqmi ‘kaypi-chaypi pasakuq terremotokunatapas’. Kunantaqmi apakuchkan Diospa gobiernonmanta sumaq willakuypas ‘llapallan nacionkunapi’ (Mat. 24:​7, 14). Chaykunaraykum manapuni iskayrayananchikchu hamuq tiempopaq Diospa lliw prometewasqanchikkunapas cumplikunanmantaqa.

DIOSMI YANAPAWANCHIK MANA MANCHAKUQ KANAPAQ

13. (1) ¿Ima sasachakuykunapim judiokuna tarikunmanku karqa librasqa kananku hichpamuptin? (2)  Isaias 41:​10-13 nisqanman hinaqa, ¿imaynatam judiokunata Dios kallpancharqa?

¹³ Diosmi judiokunapa sunqunta tiyaykachirqa librasqa kanankumanta nisqanwan. Ichaqa yacharqam Babiloniamanta librasqa kananku punchaw hichpamuptin sasa tiempokuna kananmantapas. Diosmi willachirqaña atiyniyuq kamachiq wakin llaqtakunata hina Babiloniatapas munaychakunanmanta (Is. 41:​2-5). ¿Chayna nisqanwanchu judiokunaqa manchakunanku karqa? Manam. Ñawpaqmantaraqmi Diosqa sunqunkuta tiyaykachinanpaq kaynata qillqachirqa: “Amayá manchakuychu, ñuqaqa qanwanmi kachkani. Amayá hukmanyaychu, ñuqaqa Diosnikim kani”, nispa (leey Isaias 41:​10-13). ¿Imanasqataq “ñuqaqa Diosnikim kani” nirqa? Manam payta yupaychanankumanta yuyarichinanpaqchu, aswanqa imapipas yanapananpaq waqtankupi kachkanmanpas hina kasqanta mana qunqanankupaqmi (Sal. 118:6).

14. ¿Imatawanraqmi Diosqa ruwarqa judiokuna mana manchakunankupaq?

¹⁴ ¿Imatawanraqmi Diosqa ruwarqa judiokuna mana manchakunankupaq? Tukuy yachayniyuq hinaspa ancha atiyniyuq kasqantam yuyarichirqa. Nirqam cielota qawarispanku lucerokunata pay unanchasqanta yuyarinankupaq, nirqataqmi sapa luceropa sutinta yachasqantapas (Is. 40:​25-28). Chaymi paykunaqa mana iskayrayanankuchu karqa sapakamapa sutinkuta Dios yachasqanmanta. Mana yupay atina lucerokunata unanchananpaq servichikusqan atiynintaqa servichikunmantaqmi serviqninkunata yanapananpaqpas. Chaymi judiokunaqa mana imaraykupas manchakunankuchu karqa.

15. ¿Imatawanraqmi Diosqa judiokunata nirqa?

¹⁵ Diosqa judiokunataqa nirqataqmi sasachakuy tiempokuna chayamuptin imata ruwanankupaqpas. Hina Isaias libropim kaynata willachirqaña: “Uku law cuartoykichikkunamanyá yaykuychik, punkuykichiktayá allinta wichqakamuychik. Piñakuy pasarunankamayá pakakamuychik”, nispa (Is. 26:20). Yaqapaschá chay versiculopa nisqantaqa judiokuna puntata kasukunanku karqa kamachiq Ciro Babiloniata yaykuruptin. Ñawpaq tiempomanta estudiaq Grecia nacionniyuq Jenofontem nirqa Babiloniata Ciro yaykuruspanqa “wasinkumanta hawapi lliw tarisqankuta wañuchinankupaq soldadonkunata kamachisqanta”. ¡Mayna mancharisqallañachá Babilonia runakunaqa tarikurqaku! Chaywanpas Babiloniapi yachaq judiokunaqa Diosta kasukusqanraykupaschá mana wañuchisqachu karqaku.

16. ¿Imanasqam mana manchakunanchikchu llumpa-llumpay ñakariy punchawkunapi piensaspaqa? (Qawaytaq fototapas).

¹⁶ ¿Imatam yachachwan mana manchakunankupaq judiokunata Dios nisqanmanta? Llumpa-llumpay ñakariy punchawkunam chayaykamuchkanña. Chay punchawqa yaqa llapallan runakunam mancharisqallaña kanqaku. Ñuqanchikmi ichaqa Diosninchikpi hapipakusqanchikrayku mana manchakusunchu. Aswanqa ‘librasqa kayninchik hichpamusqanraykum’ hawkalla tarikusun (Luc. 21:28). Diospim hinalla confiakusun hukllawasqa nacionkuna chinkachiyta munawaptinchikpas. Diosqa angelninkunawanmi waqaychawasun hinaspapas kamachikuykunatam quwasun salvasqa kananchikpaq. Ichaqa manaraqmi yachanchikchu chay kamachikuykunata imaynata quwananchikmantaqa. Yaqachusmi huñunakuypi punta apaqkunawan imata ruwananchikpaq willawasun, chayna kaptinqa huñunakuykunachá kanqa pakakunanchik ‘uku law cuartokuna’ hina. Allin preparasqa kananchikpaqqa iñiqmasinchikkunamantam mana karunchakunanchikchu, punta apaqkunapa tukuy ima kamachiwasqanchiktam kasukunanchik hinaspapas paykunata Dios yanapasqanmantaqa manam iskayrayananchikchu (Heb. 10:​24, 25; 13:17).

17. ¿Imatam ruwananchik Dios hinalla sunqunchikta tiyaykachinanpaq?

¹⁷ Babiloniapi yachaq judiokuna sasachakuypi tarikuptinkupas Diosqa mana hukmanyarunankupaqmi sunqunkuta tiyaykachirqa. Chaynallataqmi ñuqanchiktapas yanapawasun. Chaymi hamuq punchawkunapi ima sasachakuy rikuriruptinpas sunqunchikta tiyaykachiq Diospi hinalla hapipakusun. Amayá qunqasunchu payqa llakipayakuq kasqanta. Sapa kuti prometewasqanchiktayá yuyarisun. Amataqyá qunqasunchu pay Diosninchik kasqantaqa, chaymi mana imatapas manchakunanchikchu.