ESTER

1 Kaymi rey Asueroq* kamachikusqan tiempopi imakunachus pasasqanmanta willakuy. Rey Asueroqa pachaj iskay chunka qanchisniyoq provinciakunatan kamachirqan,+ India suyumanta Etiopía* suyukama. 2 Chay tiempopiqa muyuriq perqayoq Susa+ llaqtamantapachan payqa kamachikusharqan. 3 Kinsa wataña kamachikushaspan rey Asueroqa jatun fiestata ruwachirqan kamachisqanpi llapa autoridadkunapaq umallikunapaqwan. Chaypin kasharqan Persia+ ejercitopi oficialkunapas, Media+ ejercitopi oficialkunapas, jinallataq provinciapi kamachikuqkunapas umallikunapas. 4 Pachaj pusaq chunka p’unchaymi payqa gobiernasqanpi llapa imaymanata, qhapaq kaykunata, may jatun kayninta ima chay runakunaman rikuchirqan. 5 Chay qhepamantaq reyqa qanchis p’unchay jatun fiestata ruwachirqan muyuriq perqayoq Susa llaqtapi llapa kaqkunapaq, chay fiestataqa palacion huerta patiopin ruwachirqan, chaypin kasharqanku allin reqsisqa runakunapas común runakunapas. 6 Chay huerta patioqa lino telakunawan, munay algodón telakunawan, azul telakunawan iman sumaqchasqa kashasqa. Chaykunan azulniraq puka waskhakunawan qolqe anillokunaman mármol rumimanta columnakunaman ima watasqa kashasqa. Tiyanakunapas qorimanta qolqemanta ruwasqan kasqa, pampantaq kasqa puka rumikunawan, yuraq mármol rumikunawan, yana mármol rumikunawan mast’asqa, nácar nisqawan churasqa ima.

7 Vinotapas qori copakunapin servikamurqan, sapanka copan jujniray kasqa. Chaymantapas imaynan reypa wasinpi kanan chayman jinan vinoqa askhallaña kasqa. 8 Reywan yanapaqnin umallikunapiwanmi kamachikusqaku llapa runakuna may munasqallankuta tomanankupaq, chaymi runakunaqa libre kasharqanku tomanankupaqpas mana tomanankupaqpas.

9 Reina Vastipas+ llapa warmikunapaqmi jatun fiestata ruwachipurqan, rey Asueroq palacionpin chayta ruwachirqan.

10 Qanchis kaq p’unchaymi reyqa vinota tomashaspa, kusisqa kashaspa confianza yanapaqnin qanchis runakunawan rimarqan. Paykunan karqanku Meumán, Biztá, Arboná,+ Bigtá, Abagtá, Zetar, Carcás ima. 11 Paykunatan kamachirqan reina Vastita sumaq uma qatanantinta* paypa ñaupanman pusamunankupaq, chhaynapi may munay warmi kasqanta llapa llaqtakunaman autoridadkunaman ima rikuchinanpaq, chay reinaqa munaypunin karqan. 12 Paymi ichaqa mana kasukurqanchu reypa kachasqan runakunata; askha kutitaña jamunanpaq nichimurqan chaypas, manapunin kasukamurqanchu, chaywanmi reyqa sinchitapuni phiñakurqan, sonqonraqmi raurarirqan.

13 Jinan reyqa imatachus ruwana chhaynapi tarikuspa chayta yachaq runakunata tapukurqan. (Reyqa ima sasachakuypi tarikuspapas leykunamanta yachaq, jinallataq juiciokunapi imapas imaynachus allichakusqanmanta yachaq runakunatan tapukuq. 14 Paypa confianzan runakunaqa qanchismi karqanku,+ paykunan karqan Carsená, Setar, Ajmatá, Tarsis, Meres, Marsená, Memucán ima. Paykunamanta wakinmi karqan Persia nacionmanta, wakintaq Media nacionmanta. Paykunaqa ima ratupas jaykullaqkun reypa kasqanmanqa, paykunaqa jatun autoridadkunan karqanku). 15 Paykunatan reyqa tapurqan: “Leypa nisqanman jina, ¿imatan ruwasunman reina Vastiwan umallikunawan wajachimusqayta mana kasukusqanmanta?”, nispa.

16 Jinan Memucanqa llapa autoridadkunaq ñaupanpi reyta nirqan: “Reina Vastiq chay ruwasqanqa manan reyllatachu mana allinpi qhepachin,+ aswanpas reypa kamachisqan provinciakunapi kaq llapa autoridadkunata llaqtakunatawanmi mana allinpi qhepachishan. 17 Kunanqa llapa warmikunachá yacharunqaku reinaq imachus ruwasqanta, jinaspa manaña respetapunqakuchu qosankuta, aswanchá ninqaku: Rey Asuerotapas manamá reina Vastiqa wajachimuqtin kasurqanchu, ¿chaychu noqanchispas qosanchista kasusunman?, nispa. 18 Kunanpachachá Persia nacionmanta Media nacionmantapas autoridadkunaq warminkunaqa reinaq imachus ruwasqanta qosankuwan rimanqaku. Chayqa may p’enqaychá kanqa, manañachá respetopas kanqañachu. 19 Chayrayku, reyníy, allinpaq qhawarinki chayqa, juj kamachikuyta orqomuy Vasti amaña jayk’aqpas reypa ñaupanman jaykumunanpaq, chaytaq qelqasqa kachun Persia nacionpa Media nacionpa kamachikuynin qelqapi, mana p’akina leykuna qelqapi.+ Chaymantataq reyqa juj warmita ajllakuchun, Vastimanta aswan allin warmita pay reina kananpaq. 20 Chay kamachikuyta orqomunki chayqa llapa kamachisqayki llaqtakunapin chayta yachanqaku, chhaynapin warmikunaqa llapanku qosankuta respetanqaku. Umallikunaq warminpas mana umallikunaq warminpas llapankun qosankuta respetanqaku”, nispa.

21 Memucanpa chay nisqantaqa allinpaqmi qhawarirqan reypas juj autoridadkunapas, jinan reyqa Memucanpa nisqanman jina ruwarqan. 22 Kamachisqan llapa provinciakunamanmi cartakunata apachirqan,+ sapanka provinciamanmi sapanka llaqtamanmi ima simitachus rimanku chayman jina, imaynatachus qelqanku chayman jina apachirqan. Chay cartakuna apachisqanpin payqa kamachirqan llapa qharikuna familiankupi umalli kanankupaq,* familianpi kaqkunapas paypa rimasqan simita yachanankupaq.

2 Chay qhepamanmi rey Asueroqa+ manaña sinchi phiñasqañachu kashaspa yuyarirqan reina Vastiq imachus ruwasqanta,+ payta castigananpaq imachus ruwasqantapas.+ 2 Chayllamanmi confianza yanapaqnin runakunaqa reyta nirqanku: “Reypaq maskhamuchunku munay doncella sipaskunata.* 3 Chaypaqtaq kamachisqayki suyupi kaq llapa provinciakunapi runakunata ajllay.+ Paykuna muyuriq perqayoq Susa llaqtapi warmikunaq kasqan wasiman munay doncella sipaskunata pusamunankupaq. Chay sipaskunatataq warmikunata cuidaq reypa kamachin* Egái+ cuidachun, chaypi chay sipaskunaqa sumaq jawinakunawan jawisqa kachunku. 4 Mayqen sipastachá rey munaypaq qhawarinqa chay sipas Vastiq rantinpi reina kachun”,+ nispa. Reyqa allinpaqmi qhawarirqan chay nisqankuta, jinan payqa chayman jina ruwarqan.

5 Chay Susa+ llaqta palaciopin kasharqan Mardoqueo+ sutiyoq judío runa, payqa Jairpa churinmi karqan, Jairtaq Simeipa churin karqan, Simeitaq Quispa churin karqan, payqa Benjamín ayllumantan+ karqan. 6 Mardoqueoqa wakin runakuna jinan Judá llaqta rey Jeconiaswan*+ kuska Jerusalenmanta Babiloniaman apasqa karqan, Babilonia rey Nabucodonosormi paykunata aparqan. 7 Mardoqueoqmi karqan juj priman, paypa sutinmi karqan Adasá,* paytaqa Ester+ nikullantaqmi. Esterqa wajcha wawan karqan, manan taytanpas mamanpas karqanchu, chaymi Mardoqueoqa paypa uywaqen* kapurqan. Chaymantapas Esterqa munay rijch’ayniyoq warmin karqan, cuerponpas munaymi karqan. 8 Reypa kamachikuynin lloqsimuqtinmi, leyninta llapa runa yachaqtinmi askha sipaskunata Susa llaqta palacioman juñumurqanku, jinaspa warmikunaq kasqan wasipi umalli Egaiman+ entregarqanku cuidananpaq. Estertapas chay palaciomanmi aparqanku, chaypin Egaiman entregarqanku.

9 Esterqa munachikurqanmi Egaiwan, chaymi payqa sumaqta qhawarirqan* Esterta. Chaymantapas usqhayllan payta imaymana jawinakunawan jawichirqan,+ mijunakunatapas manan comuntachu qorqanku. Reypa wasinpi aswan allin kaq qanchis warmikunatataq churarqan Esterta atiendenankupaq. Chaymantataq payta, kamachin warmikunatawan pusarqan warmikunaq kasqan wasipi aswan allin kaq parteman. 10 Esterqa manan imatapas rimarqanchu llaqtanmanta+ ni familianmantapas, Mardoqueon+ payta kamachisqa ama chayta pimanpas willananpaq.+ 11 Mardoqueoqa sapa p’unchaymi warmikunaq kasqan wasi punkupi purikachaq, Ester imaynachus kashan chayta yachaqmi payqa jamuq.

12 Chay sipas warmikunaqa chunka iskayniyoq killan munayman tukuchisqa kananku karqan. Soqta killan mirra aceitewan+ jawisqa kananku karqan, soqta killataq bálsamo aceitewan+ imaymana cremakunawan ima jawisqa kananku karqan. Chaymantañan paykunataqa ch’ulla-ch’ullallamanta rey Asueroq ñaupanman pusamunanku karqan. 13 Mayqen sipaspas chaykunawan jawisqa kaspaqa listoñan kasharqan warmikunaq kasqan wasimanta reypa wasinman rinanpaq. Imataña paykuna mañakuqku chaypas qollaqkun. 14 Ch’isinmi reypa wasinman jaykuqku, tutamantantaq kutimuspa warmikunaq kasqan iskay kaq wasiman jaykuqku, chay wasipiqa reypa kamachin* Sasgazmi umalli karqan.+ Paymi karqan reypa tiyaqmasin warmikunata* cuidaq. Manan mayqen sipaspas reypa kasqanmanqa comuntaqa kutiykuqchu. Reymanchus pay gustarqan jinaspa sutinmanta wajachimuq chayllan kutiykuq.+

15 Mardoqueoq tion Abijailpa ususinman, Mardoqueoq+ uywasqan Esterman reypa kasqanman rinan tupamuqtinqa, manan payqa imatapas mañakurqanchu, warmikunaq kasqan wasipi reypa kamachin* Egaipa nisqallantan mañakurqan. (Tukuy chay tiempoqa llapa rikuqnin runakunawanmi Esterqa munachikurqan). 16 Rey Asuero qanchis wataña kamachikushaqtinmi+ chunka kaq tebet killapi* Esterta palacioman, reypa ñaupanman pusamurqanku. 17 Reyqa Estertan llapa warmikunamantapas masta munakurqan. Chaymantapas Estermi paywan munachikurqan, jinan reyqa sumaqta qhawarirqan.* Chaymantataq reyqa Esterman munay uma qatanata churaykurqan,+ chhaynatan Vastiq rantinpi reina kananpaq ajllarqan.+ 18 Chaymantataq Esterpaq jatun fiestata ruwachirqan, chaypin kasharqan autoridadkunapas umallikunapas. Chaymantapas manan provinciakunamanta impuestokunata cobrarqanchu,* regalokunatapas askhatan qorqan, reyllan chhaynataqa qoyta atirqan.

19 Doncella sipaskunata+ jujmanta juñuqtinkuqa reypa palacion punkupin Mardoqueoqa tiyasharqan. 20 Esterqa Mardoqueoq kamachisqanman jinan mana willakurqanchu may llaqtamantachus kasqanta+ ni ima familiamantachus kasqantapas, payqa imaynan Mardoqueowan kashaspa kasukuq chhaynatan kasukushallarqan.+

21 Chay p’unchaykunapin Mardoqueo reypa palacion punkupi tiyashaqtin, chay palaciopi llank’aq punku qhawaq Bigtanwan Tereswanqa reypaq sinchita phiñakurqanku, jinan wañuchinankupaq rimanakurqanku. 22 Yacharuspapachan Mardoqueoqa chayta reina Esterman willarqan, Estertaq Mardoqueoq sutinpi reyman chayta willarqan. 23 Jinan reyqa astawan yachayta munaspa allinta tapuykachachirqan, cheqaq kasqanta yachaspataq chay iskaynin runakunata k’aspipi warkuchirqan. Chaykuna pasasqantan reypa ñaupanpi qelqarqanku imakunachus pasaq chaykunata willaq qelqapi.+

3 Chaykuna qhepamanmi rey Asueroqa Agagpa mirayninmanta+ jamuq Amedataq churin Amanta+ aswan allin puestoman churarqan, llapa autoridadniyoq runakunamantapas aswan allin puestomanmi churarqan.+ 2 Chaymi reypa palacionpa punkunpi llank’aqkunaqa Amanpa ñaupanpi k’umuykuqku qonqorikuqku ima, rey chhaynata kamachikusqanrayku. Mardoqueon ichaqa manapuni Amanpa ñaupanpi k’umuykuqchu nitaq qonqorikuqpaschu. 3 Jinan reypa palacion punkupi llank’aqkunaqa Mardoqueota nirqanku: “¿Imanaqtinmi reypa kamachikusqanta mana kasukushankichu?”, nispa. 4 Sapa p’unchaymi chhaynata nirqanku, Mardoqueon ichaqa mana paykunata kasurqanchu. Chaymi paykunaqa Amanman chayta willarqanku, paykunaqa yachaytan munasharqanku jinallatachus Mardoqueoq ruwasqanta qhawanman icha manachus chayta.+ Mardoqueoqa paykunamanmi willasqa judío runa kasqanta.+

5 Amanqa Mardoqueo paypa ñaupanpi mana k’umuykusqanta mana qonqorikusqantapas rikuspan sinchitapuni phiñakurqan.+ 6 Amán runamanqa willasqakun Mardoqueo maymanta kasqanta, chaymi Amanqa mana Mardoqueollatachu wañuchiyta munarqan, aswanpas llapa llaqtamasinkunatawanmi. Chaymi qhawarirqan imaynatachus llapa judío runakunata ch’usaqyachinman Asuero reypa kamachisqan llapa llaqtakunapi chayta.

7 Chaymi ima p’unchaypichus ima killapichus chay piensasqankuta ruwankuman chayta yachanankupaq Amanpa ñaupanpi pur*+ nisqata wijch’urqanku. Jinan suerteqa lloqsirqan chunka iskayniyoq killapaq, chayqa adar killan* karqan.+ Chaytaqa ruwarqanku rey Asuero chunka iskayniyoq watataña kamachikushaqtinmi,+ ñaupaq kaq nisán killapi.* 8 Jinan Amanqa rey Asuerota nirqan: “Kamachisqayki llapa provinciakunapin+ juj llaqta runakuna ch’eqerisqa kashanku,+ paykunaq kamachikuyninkunaqa jujniraymi kay llaqtakunaq kamachikuyninkunamantaqa. Paykunaqa manan reypa orqosqan kamachikuykunataqa kasukunkuchu, chayrayku amapuni paykunataqa jinallataqa saqeychu. 9 Allinpaq qhawarinki chayqa juj kamachikuyta orqoy chay llaqtata chinkachinapaq. Noqan chunka waranqa talento* pesaq qolqeta qosaq umallikunaman, chaytan paykunaqa reypa qolqe waqaychananman churanqaku”,* nispa.

10 Jinan reyqa sellana anillonta+ makinmanta orqokuspa judío runakunaq enemigon Amanman+ qorqan, payqa Agagpa mirayninmanta+ jamuq Amedataq churinmi karqan. 11 Chaymantataq reyqa Amanta nirqan: “Qolqepas chay runakunapas makiykipin kashan, qanña paykunawan imatapas ruway”, nispa. 12 Jinan ñaupaq kaq killa chunka kinsayoq p’unchaypi wajachikurqan reypa secretarionkunata.+ Paykunan Amanpa nisqanta qelqarqanku+ reypa kamachin umallikunaman, provinciapi kamachikuqkunaman, sapanka llaqtapi autoridadkunaman ima. Chaytaqa sapanka provinciamanpas llaqtakunamanpas ima simitachus rimasqankuman jina, imaynatachus qelqasqankuman jinan qelqarqanku. Tukuy chaykunataqa reypa sutinpin ruwakurqan, sellanan anillowantaqmi sellarqankupas.+

13 Chaymantataq reypa kamachisqan llapa provinciakunaman willaqkunata kacharqanku, paykunawanmi cartakunata apachirqanku. Chay cartapin kamachikuy karqan llapa judío runakunata wañuchinankupaq ch’usaqyachinankupaq ima. Juj p’unchayllapin wañuchinanku karqan waynatapas, kuraqtapas, warmitapas, wawakunatapas; ima kaqninkunatapas apakapunankun karqan.+ Chaytaqa ruwananku karqan chunka iskayniyoq adar killapi chunka kinsayoq p’unchaypin.+ 14 Sapanka provinciapin chay kamachikuyta willakunan karqan, chaymantapas llapa llaqtakunapin willakunan karqan chay p’unchaypi listo kashanankupaq. 15 Willaqkunaqa reypa kamachisqanman jinan usqhaylla lloqsirqanku.+ Chay kamachikuyqa willakullarqantaqmi Susa+ llaqtapipas. Chaymantataq reyqa Amanwan kuska ujaspa tiyaykurqanku, Susa llaqtapi runakunan ichaqa mana entienderqankuchu imachus pasasharqan chayta.

4 Chayta yacharuspan+ Mardoqueoqa+ p’achanta llik’ikurqan, qhasqa p’achawan churakuspataq usphawan umanman jach’ikurqan. Jinaspa sonqo nanayta qaparispa llaqta ukhupi purirqan. 2 Payqa reypa palacion punkukamallan chayarqan. Manan pipas chhayna qhasqa p’achawan p’achasqaqa chay ukhumanqa jaykunanchu karqan. 3 Reypa kamachikusqanqa llapa provinciakunamanñan chayasharqan,+ chay kamachikuy lloqsimusqanta yachaspan judío runakunaqa llakikuymanta ayunasharqanku+ waqasharqanku ima, sonqo nanaytapunin qaparisharqanku. Wakinqa uspha pataman qhasqa telata mast’aspan chaypi kumpaykukurqanku.+ 4 Chaykunatan Esterman willarqanku warmi kamachinkuna qhari kamachinkuna* ima. Chayta yacharuspan Esterqa sinchita llakikurqan, jinaspa Mardoqueoman p’achata apachirqan qhasqa p’achanta ch’utikuspa chaywan churakunanpaq. Mardoqueon ichaqa mana chaskikurqanchu. 5 Jinan Esterqa Atacta wajarqan. Atacqa Esterpa kamachinmi karqan, paytan reyqa churasqa Esterpa kamachin kananpaq. Paytan Esterqa Mardoqueoman kacharqan imachus pasashan chayta tapumunanpaq.

6 Chaymi Atacqa Mardoqueo maskhaq rirqan. Mardoqueoqa reypa palacion punku plazapin kasharqan. 7 Mardoqueoqa llapantan Atacman willarqan imachus pasasharqan chayta. Willallarqantaqmi judío runakunata chinkachinankupaq+ jayk’a qolqetachus+ Amanqa reypa qolqe waqaychananman churayta munasharqan chaytapas. 8 Chaymantapas judío runakunata chinkachinankupaq Susa+ llaqtapi orqosqanku kamachikuy qelqatan qorqan. Chay qelqatan Atacqa Esterman rikuchinan karqan,+ willananmi karqan imatachus chay qelqapi nishan chaytapas. Chaymantataq ninan karqan: “Reyman rispa qan kikiyki valekamuy llaqtamasiyki runakunata khuyapayananpaq, ama wañuchinanpaq”, nispa.

9 Jinan Atacqa Esterpa maypichus kasqanman kutispa Mardoqueoq llapa imachus nisqanta willarqan. 10 Estertaq Atacwan Mardoqueota+ nichimurqan: 11 “Reypa serviqnin runakunapas provinciapi runakunapas yachankun juj kamachikuy kasqanta. Chay kamachikuy nisqanman jinaqa, mayqen qharipas mayqen warmipas reypa ñaupanman+ mana wajachisqa kashaspa jaykunman chayqa wañunanmi. Kamachinan qori varata rey jaywarimullaqtinmi manaqa wañunmanchu.+ Kinsa chunka p’unchayñan reyqa mana wajachimuwanchu”, nispa.

12 Mardoqueotaq Esterpa chay nisqanta yachaspa, 13 nichimurqan: “Ama niychu: Reypa palacionpi reina kasqayraykun noqaqa mana wañusaqchu, nispaqa; manan wakin judío runakuna jinachu noqaqa wañuchisqa kasaq, nispaqa. 14 Manachus imanispapas reyta ninki chayqa, qanpas familiaykipas wañunkichispunin. Judío runakunan ichaqa imaynamantapas librasqa kanqaku.+ Chaymantapas khayna sasachakuypi llaqtaykita yanapanaykipaqpaschá reina karqanki”,+ nispa.

15 Jinan Esterqa Mardoqueoman willachimullarqantaq: 16 “Susa llaqtapi judío runakunata juñumuy, jinaspa noqarayku ayunamuychis.+ Kinsa p’unchayta+ kinsa tutatawanmi ama imatapas mijunkichischu ni tomankichispaschu. Kamachiy warmikunapas noqapas ayunasaqkun. Chaymantataq reypa ñaupanman jaykusaq chay ruway prohibisqaña kashan chaypas. Wañunay kaqtinqa wañunaychá kanqa”, nispa. 17 Mardoqueotaq rispa Esterpa llapa imachus nisqanta ruwamurqan.

5 Kinsa kaq p’unchaypitaq+ reina Esterqa reina p’achanwan churarukuspa reypa kamachinan wasiman rirqan. Palacio patioman jaykuspataq reypa kamachikunan palacio punkupi sayaykurqan, chaypin reyqa punku chimpapi tiyasharqan. 2 Esterta palacio punku patiopi rikuspan reyqa kusikurqan, jinaspa kamachinan qori varanta jaywarimurqan.+ Jinan Esterqa asuykuspa chay qori varaq puntanta llamiykurqan.

3 Reytaq nirqan: “¿Iman pasarun reina Ester? ¿Imatan mañakuyta munashawanki? Niwallay. ¡Kamachisqay suyumanta kuskantaña mañakuwanki chaypas qollasaykin!”, nispa. 4 Estertaq nirqan: “Reyníy, allinpaq qhawarinki chayqa manachu kunan Amanwan+ kuska mijuq jamuwaqchis. Qanpa sutiykipin jatun mijuyta wayk’uchishani”, nispa. 5 Jinan reyqa kamachin runakunata kacharqan: “Riychis Amanta wajamuychis, Esterpa nisqanman jina kunanpacha jamuchun”, nispa. Jinaspan reyqa Amanwan kuska Esterpa wayk’uchisqan jatun mijuyman rirqanku.

6 Chay jatun mijuypi vinota tomashaqtinkun reyqa Esterta nirqan: “¿Imatan munashanki? Willaway. ¿Imatan mañakuyta munashawanki? ¡Kamachisqay suyumanta kuskantaña mañakuwanki chaypas qollasaykin!”,+ nispa. 7 Estertaq kutichirqan: “Kayllatan mañakuyta munani: 8 Reyníy, allinpaq qhawariwanki chayqa, imachus mañakusqaytapas qoytapuni munawanki chayqa, manachu paqarintawan Amanpiwan kutimuwaqchis, qankunapaqmi jatun mijuyta wayk’uchillasaqtaq. Chaypiña nisayki imatachus munashani chayta”, nispa.

9 Chay p’unchayqa may kusisqan Amanqa lloqsipurqan. Mardoqueota reypa palacion punkupi rikuspan ichaqa sinchita phiñakurqan,+ payta rikushaspa Mardoqueo mana sayarisqanmanta mana manchakusqanmantawan. 10 Ichaqa jinalla aguantakuspan wasinta ripurqan. Wasinman chayaspataq amigonkunata esposan Zerestawan+ wajachimurqan. 11 Chaypin Amanqa imaymana kaqninkunamanta alabakuyta qallarirqan. Alabakurqanmi wawankunamantapas,+ imaynachus reyqa wakin umallikunamanta autoridadkunamantapas aswan allin puestoman churarqan chaykunamantapas.+

12 Amanqa nillarqantaqmi: “Manan chayllapaschu; reina Esterpas noqallatan invitawan jatun mijuy wayk’uchisqanman reywan kuska rinaykupaq.+ Paqarinpaqpas reytawan noqallatawanmi invitashawanku mijuna wayk’uchisqanman rinaykupaq.+ 13 Ichaqa chay Mardoqueollatan ñawiy mana rikuyta atishanchu, chay judío runata reypa palacion punkupi tiyaqta rikushallasaq chayqa, manan sonqoyqa kusisqachu kanqa”, nispa. 14 Chaymi esposan Zereswan llapa amigonkunapiwan payta nirqanku: “Runakunata kamachiy pisqa chunka codo* sayay k’aspita sayachimunankupaq, jinaspa paqarin tutallamanta reyta valekamuy chay k’aspiman Mardoqueota warkunankupaq.+ Chaymantataq reywan kuska chay jatun mijuyman riy, jinaspa chaypi kusirikamuy”, nispa. Amanqa allinpaqmi chay nisqankuta qhawarirqan, chaymi runakunata kamachirqan k’aspita sayachimunankupaq.

6 Chay tutan reyqa mana puñuyta atirqanchu. Chaymi kamachikurqan tukuy imaymana pasasqanmanta willaq qelqata apamunankupaq,+ jinaspa payman leenankupaq. 2 Chaypin qelqasqa kashasqa palacio punkupi llank’aq Bigtanawan Terespiwan imachus ruway munasqankuta Mardoqueoq willakusqan. Paykunaqa rey Asuerota wañuchinankupaqmi rimanakusqaku.+ 3 Chayta uyarispan reyqa nirqan: “¿Imatan Mardoqueoman chay ruwasqanmanta qokurqan, imaynatan payta jatunchakurqan?”, nispa. Confianza runankunataq nirqanku: “Manan imatapas Mardoqueopaqqa ruwakurqanchu”, nispa.

4 Reytaq nirqan: “¿Pin patiopi kashan?”, nispa. Amanmi reypa palacion jawa patiopi kasharqan,+ payqa reyta valekuqmi jamusqa, ruwachisqan k’aspimanmi Mardoqueota warkunankuta munasharqan.+ 5 Chaymi reypa yanapaqnin runakunaqa nirqanku: “Amanmi+ patiopiqa kashan”, nispa. Reytaq nirqan: “Jaykumuchun”, nispa.

6 Amán jaykuqtintaq reyqa nirqan: “¿Imatan ruwasunman reypa jatunchay munasqan runata?” nispa. Amantaq sonqollanpi nirqan: “¿Pitaq chay runari kanman? Noqatapunichá reyqa jatunchayta munashawan”,+ nispa. 7 Chaymi Amanqa nirqan: “Pitapas rey jatunchayta munan chayqa, 8 reypa churakunan p’achata apamuchunku,+ chaymantapas reypa sillakunan caballota uman adornasqata apamuchunku. 9 Reypa jujnin umalli autoridadnin chay p’achatapas caballotapas apamuchun, jinaspa pitachus rey jatunchayta munashan chay runaman chay p’achata churachunku, caballopi sillachispataq plazapi purichimuchunku. Paypa ñaupanpitaq qaparichunku: ¡Chhaynatan ruwakun reypa jatunchay munasqan runataqa!,+ nispa”. 10 Chay ratupachan reyqa Amanta nirqan: “Usqhaylla p’achata caballotawan apamuy. Jinaspa reypa palacion punkupi tiyaq judío runa Mardoqueota chayta ruwamuy. Llapa imachus nisqaykiman jinapunin ruwamunki”, nispa.

11 Chaymi Amanqa p’achatawan caballotawan apamurqan. Mardoqueota+ p’achachispataq caballopi sillaykachirqan, jinaspa plazapi purichimurqan: “¡Chhaynatan ruwakun reypa jatunchay munasqan runataqa!”, nispa. 12 Chay qhepamanqa reypa palacion punkumanmi Mardoqueoqa kutipurqan. Amantaq p’enqasqa llakisqa umanta telawan taparukuspa usqhaylla wasinta ripurqan. 13 Wasinman chayaspataq Amanqa tukuy chaykunata esposan Zeresman+ llapa amigonkunamanwan willarqan. Jinan yuyaychaqnin runakunawan Zerespiwanqa nirqanku: “Chay Mardoqueoq ñaupanpitaq pisichasqa kanki chayqa, manan paytaqa atipawaqchu, payqa judío runan; aswanpas jujpaqkaman paypa ñaupanpi urmanki”, nispa.

14 Chaykunata rimashallaqtinkuraqmi reypa kamachinkunaqa jamurqanku, jinaspa kaq ratu Amanta pusapurqanku Esterpa wayk’uchisqan jatun mijuyman.+

7 Jinamantaq reywan Amanwanqa+ Esterpa wayk’uchisqan jatun mijuyman chayarqanku. 2 Chayqa karqan iskay kaq kutipiñan, chay jatun mijuypi vinota tomashaspan reyqa jujmanta Esterta nirqan: “¿Imatan munashanki reina Ester? Niwallay. ¿Imatan mañakuyta munashawanki? ¡Kamachisqay suyumanta kuskantaña mañakuwanki chaypas qollasaykin!”,+ nispa. 3 Estertaq nirqan: “Reyníy, allinpaq qhawariwanki chayqa, mañakusqaytapas allinpaq qhawarinki chayqa, yanapaykuwayku noqata llaqtaytapas librasqa kanaykupaq.+ 4 Noqapas llaqtaypas llapaykun wañuchisqa, chinkachisqa, ch’usaqyachisqa kanaykupaq+ vendesqa kashayku.+ Kamachi kanaykupaq vendesqalla kaykuman karqan chayqa, manan imatapas mañakuykimanchu karqan. Kay pasananta jinallata qhawanki chayqa, manan allinniykipaqchu kanqa reyníy”, nispa.

5 Jinan rey Asueroqa reina Esterta nirqan: “¡¿Pitaq chaytari ruwayta munashan?! ¡¿Maypin chay runa kashan?!”, nispa. 6 Estertaq nirqan: “Contraykupi sayariq enemigoykuqa kay millay runa Amanmi”, nispa.

Amantaq mancharikuymanta chiriyarqanraq. 7 Jinan reyqa chay jatun mijuypi vinota ujashasqankumanta sayarispa sinchi phiñasqa palacion huertaman lloqsirqan. Amantaq reypa castigasqanpuni kananta reparaspa reina Esterta valekuyta qallarirqan khuyapayasqa kananpaq. 8 Chayllamanmi reyqa huertamanta kutiykamurqan jatun mijuypi vinota ujashasqankuman. Chaypin Amanta tarirqan Esterpa tiyananman asuykuspa payman k’iraykusqata, chaymi reyqa sinchi phiñasqa nirqan: “¡¿Kay runari chayta ruwashaspapas reinatawanchu wasiypiraqtaq violayta munashan?!”, nispa. Rey chayta niqtinpachan Amanpa uyanta taparqanku. 9 Chayllamanmi reypa palacionpi llank’aq Arbonaqa+ nirqan: “Chaymantapas Amanqa wasinpin pisqa chunka codo* sayay k’aspita sayarachimun, chayman salvaqniyki+ Mardoqueota warkunankupaq”,+ nispa. Chayta uyarispan reyqa nirqan: “Payta chayman warkumuychis”, nispa. 10 Jinan Amantaqa Mardoqueota warkuchinanpaq sayachisqan k’aspiman payta warkurqanku. Chayraqmi reypa sonqonqa tiyaykurqan.

8 Chay p’unchaymi rey Asueroqa judío runakunaq enemigon+ Amanpa llapa kaqninkunata Esterman qopurqan.+ Esterqa ñan reyman willasqaña Mardoqueowan familiantin kasqankuta, chaymi Mardoqueoqa reypa ñaupanman jaykurqan.+ 2 Jinan reyqa Amanmanta qechusqan sellanan anillota+ Mardoqueoman qopurqan, Estertaq Amanpa tukuy kaqninkunamanta encargakunanpaq Mardoqueota churarqan.+

3 Esterqa wajmantan reywan rimarqan, paypa ñaupanman qonqoriykukuspan waqaspa valekurqan judío runakunata wañuchinanpaq Amanpa orqomusqan kamachikuyta qolluchinanpaq.+ Amanqa Agagpa mirayninmanta jamuq runan karqan. 4 Kamachikunan qori varanta rey jaywariqtintaq,+ Esterqa sayarispa reypa ñaupanpi sayaykurqan, 5 jinaspa reyta nirqan: “Reyníy, sichus allin rijch’akusunki, kay mañakusqaytapas allinpaq qhawarinki, noqatapas allinpaq qhawariwanki chayqa, mañakuykin juj kamachikuyta orqonaykipaq, chhaynapi Agagpa mirayninmanta+ Amedataq churin Amanpa ruwasqan qelqa qolluchisqa kananpaq.+ Chay millay runan juj kamachikuyta orqosqa llapa provinciakunapi judío runakuna chinkachisqa kanankupaq. 6 ¿Imaynataq jinalla kayman llaqtay ñak’ariypi tarikunanta yachaspa? ¿Imaynan jinalla qhawayman familiaykuna wañuchisqa kasqanta?”, nispa.

7 Chaymi rey Asueroqa reina Esterta judío runa Mardoqueotawan nirqan: “Ñan Amanpa tukuy kaqninkunata Esterman qopuniña.+ Ñan Amantapas k’aspipi warkuchiniña+ judío runakunata chinkachiyta munasqanmanta. 8 Kunanqa qankuna imachus judío runakunaq allinninpaq kanman chayta sutiypi qelqaychis, jinaspa chay qelqata sellanay anillowan sellaychis. Reypa sutinpi orqosqa, sellanan anillowan sellasqa kamachikuytaqa manan p’akiytaqa atikunmanñachu”,+ nispa.

9 Chaymi kinsa kaq siván killapi* iskay chunka kinsayoq p’unchaypi reypa llapa secretarionkunata juñurqanku. Paykunan Mardoqueoq llapa imachus nisqanta qelqarqanku judío runakunaman, reypa kamachin umallikunaman,+ provinciapi kamachikuqkunaman autoridadkunaman+ ima, India suyumanta Etiopía suyukama. Llapanpiqa pachaj iskay chunka qanchisniyoq provinciakunan karqan. Sapanka provinciamanpas sapanka llaqtamanpas ima simitachus rimasqankuman jina, imaynatachus qelqasqankuman jinan apachirqanku. Judío runakunamanpas rimayninkuman jina, imayna qelqasqankuman jinan apachirqanku.

10 Mardoqueoqa rey Asueroq sutinpin chay qelqakunata qelqarqan jinaspa reypa sellanan anillowan sellarqan.+ Chaymantataq reypa allin phawaq caballonkunapi carta apaqkunawan chay qelqakunata apachirqan. 11 Chay qelqakunapin reyqa llapa llaqtakunapi judío runakunaman permisota qorqan juñunakunankupaq, jinaspa paykuna contra phawaykuq runakunawan maqanakunankupaq. May llaqtamantaña phawaykamunkuman karqan chaypas llapantan wañuchinanku karqan, lliutapunin ch’usaqyachinanku karqan, chhaynatan ruwananku karqan wawakunatapas warmikunatapas. Chaymantapas kaqninkutan jap’ikapunanku karqan.+ 12 Chaykunataqa kaq p’unchayllapin ruwananku karqan rey Asueroq kamachisqan llapa provinciakunapi, chunka iskayniyoq adar killapi* chunka kinsayoq p’unchaypi.+ 13 Chay kamachikuymanta willakuyqa llapa provinciakunapin willakunan karqan. Willakunallantaqmi karqan llapa llaqtakunapipas, chhaynapi judío runakuna enemigonkumanta vengakunankupaq+ chay p’unchay listo kashanankupaq. 14 Chaymi willaqkunaqa reypa kamachisqanta kasukuspa kaq ratu lloqsirqanku reypa allin phawaq caballonkunapi. Chay kamachikuyqa willakullarqantaqmi Susa+ llaqtapipas.

15 Reypa ñaupanmantan Mardoqueoqa allin p’achayoq lloqsimurqan, azulniyoq yuraqniyoq rey p’achawan p’achasqa, umanpi qori coronayoq,+ may munay azulniraq puka capayoq ima. Chay kamachikuy lloqsimusqanta yachaspan Susa llaqtapi runakunaqa kusikuymanta qaparirqanku. 16 Chay p’unchayqa may kusisqan judío runakunaqa kasharqanku, thajpi, respetasqa, jatunchasqa ima. 17 Llapa provinciakunapi lliu llaqtakunapi tukuy ladoman reypa kamachikuynin chayasqanpin judío runakunaqa ancha kusisqapuni kasharqanku, jatun mijuykunata fiestakunata iman ruwasharqankupas. Juj llaqtakunamanta kaqkunapas askhan judío runaman tukupurqanku,+ judío runakunata mancharikusqankurayku.

9 Chunka iskayniyoq adar killapi*+ chunka kinsayoq p’unchaypin reypa kamachikuy orqomusqanqa junt’akunan karqan.+ Judío runakunaq enemigonkuqa paykunaman phawaykuspa atipanankupaqmi piensarqanku, ichaqa manan chhaynachu karqan; aswanpas judío runakunan chay cheqnikuqninku runakunata atiparqanku.+ 2 Rey Asueroq+ kamachisqan llapa provinciakunapin judío runakunaqa juñukurqanku paykuna contra jatariqkunaman phawaykunankupaq. Lliu llaqtakunamanta runakunan judío runakunata mancharikurqanku, chaymi mana pipas paykunamanqa phawaykurqanchu.+ 3 Chaymantapas llapa provinciakunapi autoridadkuna, reypa kamachin umallikuna,+ provinciapi kamachikuqkuna, reypa llank’aqninkuna iman Mardoqueota manchakuspa judío runakunata yanaparqanku. 4 Mardoqueoqa reypa palacionpin autoridadniyoq runa kapurqan.+ Payqa allin reqsisqan kapusharqan llapa provinciakunapi, aswan atiyniyoq runamantaqmi tukupusharqanpas.

5 Judío runakunaqa llapa enemigonkuman phawaykuspan espadakunawan wañuchispa lliuta ch’usaqyachirqanku. Paykunaqa ima munasqankutan enemigonkuta ruwarqanku.+ 6 Muyuriq perqayoq Susa+ llaqtapi judío runakunapas pisqa pachaj runakunatan wañuchispa lliuta ch’usaqyachirqanku. 7 Wañuchillarqankutaqmi Parsandatata, Dalfonta, Aspatata, 8 Poratata, Adaliata, Aridatata, 9 Parmastata, Arisaita, Aridaita, Vaizatatapas. 10 Paykunan karqanku Amedataq churin Amanpa chunka wawankuna, Amanqa judío runakunaq enemigonmi karqan.+ Judío runakunaqa manan paykunata wañuchispaqa ima kaqninkutapas jap’ikapurqankuchu.+

11 Chay p’unchaymi reyman willarqanku jayk’a runachus muyuriq perqayoq Susa llaqtapi wañuchisqa karqanku chayta.

12 Reymi Esterta nirqan: “Susa llaqtallapitaq pisqa pachaj runakunata Amanpa chunka wawankunatawan judío runakuna wañuchirqanku chayqa, ¡jayk’ataraqchá reypa kamachisqan wakin provinciakunapiqa wañuchirqanku!+ ¿Imatawanmi mañakuyta munashawanki? Niwallay, qollasaykin. ¿Imatawanmi ruwapunayta munashanki? Noqaqa ruwapullasaykin”, nispa. 13 Estertaq nirqan: “Reyníy, allinpaq qhawarinki chayqa,+ paqarintawan Susa llaqtapi judío runakuna kamachisqaykiman jina enemigonkumanta defiendekuchunku.+ Chaymantapas Amanpa+ chunkantin wawankunaq cuerponta k’aspiman warkuchunku”, nispa. 14 Reyqa chayman jinan ruwarqan, chaymi Susa llaqtapi juj kamachikuy lloqsimurqan. Amanpa chunkantin wawankunaq cuerponkunatapas k’aspipin warkuchirqan.

15 Chaymi Susa llaqtapi judío runakunaqa adar killapi chunka tawayoq p’unchaypi juñukullarqankutaq,+ jinaspa kinsa pachaj runakunata wañuchirqanku. Ichaqa manan chay runakunaq ima kaqninkutapas jap’ikapurqankuchu.

16 Provinciakunapi kaq wakin judío runakunapas juñukullarqankutaqmi enemigonku runakuna phawaykamuqtin maqanakunankupaq,+ jinan paykunaqa qanchis chunka pisqayoq waranqa runakunata wañuchirqanku.+ Chhaynatan chay cheqnikuqninku runakunamanta librakurqanku. Ichaqa manan chay runakunaq ima kaqninkutapas jap’ikapurqankuchu. 17 Chayqa pasarqan chunka kinsayoq p’unchay adar killapin. Chunka tawayoq p’unchaypitaq samarqanku, chay p’unchayqa mijurqanku kusikurqanku iman.

18 Susa llaqtapi kaq judío runakunaqa chunka kinsayoq p’unchaypi+ chunka tawayoq p’unchaypi+ iman juñukurqanku enemigonkuwan maqanakunankupaq. Chunka pisqayoq p’unchaypitaq samarqanku, chay p’unchayqa mijurqanku kusikurqanku iman. 19 Wakin llaqtakunapi, campokunapi, jawa llaqtakunapi kaq judío runakunataq chay chunka tawayoq p’unchay adar killapi mijurqanku kusikurqanku ima. Chay p’unchayqa jatun fiestatan ruwarqanku,+ mijunakunata iman apachinakurqanku.+

20 Mardoqueoqa+ tukuy chaykuna pasasqantan qelqarqan, jinaspa rey Asueroq kamachisqan llapa provinciakunapi kaq judío runakunaman cartakunata apachirqan. Payqa llapamanmi apachirqan qayllapi kaqkunaman karupi kaqkunamanwan. 21 Chay carta apachisqanpin kamachirqan adar killa chunka tawayoq chunka pisqayoq p’unchaykunapi sapa watan fiestata ruwanankupaq. 22 Chay p’unchaykunapin judío runakunaqa enemigonkumanta librasqa karqanku. Chay killapin nanayninku kusikuyman t’ijrakurqan, llakikuyninkupas+ fiestaman tukurqan. Chaymi chay p’unchaykunaqa jatun mijuyta wayk’uspa fiestata ruwananku karqan, mijunakunatapas apachinakunanku karqan. Wajchakunamanpas* imaymana regalokunatan qonanku karqan.

23 Judío runakunaqa acuerdopin kasharqanku chay qallarisqanku fiestata sapa watan ruwanankupaq. Mardoqueoq kamachisqantapas kasukunankupaq. 24 Chhaynapi Agagpa mirayninmanta+ Amedataq churin Amán+ imachus ruwasqanta yuyarinankupaq. Amanqa judío runakunata manchachiyta munaspa, paykunata chinkachiyta munaspan+ suerteta qhawarqan, pur*+ nisqata wijch’urqan. 25 Reypa ñaupanman Ester jaykuqtintaq reyqa juj kamachikuyta orqomurqan,+ chaypin nirqan: “Judío runakunata mana allinta ruwayta munasqan+ Amanllamantaq* chayachun”, nispa. Jinan Amanpas churinkunapas k’aspipi warkusqa karqanku.+ 26 Chay fiesta p’unchaykunataqa pur+ nisqa simimanta jamusqanraykun Purim* nispa suticharqanku. Chaymi judío runakunaqa Mardoqueoq carta qelqasqanman jina, paykunaq tukuy imachus rikusqankuman jina, 27 prometekurqanku paykunapas mirayninkupas, jinallataq paykunaman juñukuq lliu runakunapas+ chay iskaynin p’unchaykunapi fiestata ruwanankupaq. Chaytaqa sapa watanmi imaynachus qelqasqa kasharqan chayman jina ruwananku karqan. 28 Sapanka miraymanta familiakunan chay p’unchaykunata yuyarispa fiestata ruwananku karqan. Chaymantapas llapa provinciakunapi llaqtakunapi iman chaytaqa ruwananku karqan. Judío runakunapas mirayninkupas yuyarinallankupunin karqan chay Purim nisqa p’unchaykunataqa.

29 Chaymantataq Abijailpa ususin reina Esterwan judío runa Mardoqueopiwan atiyninkuman jina Purim nisqamanta iskay kaq cartata qelqarqanku, chhaynapi chay p’unchaykunata judío runakuna respetanankupaq. 30 Chay cartakunatan Mardoqueoqa rey Asueroq kamachisqan+ pachaj iskay chunka qanchisniyoq provinciakunaman apachirqan,+ chaytaqa sumaq simikunawan cheqaq simikunawan qelqaspan apachirqan. 31 Chhaynapi judío runa Mardoqueowan reina Esterwan kamachisqankuman jina,+ jinallataq judío runakuna prometekusqankuman jina, paykunapas mirayninkupas+ churakusqan p’unchaykuna chayamuqtin Purim nisqa fiestata ruwanankupaq. Chaymantapas paykunaqa ayunanankun karqan,+ Diospa yanapaynintapas mañakunankun karqan.+ 32 Purim+ nisqamanta Esterpa kamachisqanmi rikuchirqan chay p’unchaykunataqa yuyarinapuni kasqanta. Chaykunatan juj libropi qelqakurqan.

10 Rey Asueron llapa kamachisqan provinciakunapi jinallataq lamar-qocha islakunapi tiyaq runakunata kamachirqan sasa llank’aykunata ruwanankupaq.

2 Media nación Persia nación+ reykunaq imakunachus pasasqanmanta willaq qelqapin+ willakurqan Mardoqueo+ atiywan tukuy imaymanakuna ruwasqanmanta, imaynatachus rey payta jatuncharqan chaytapas.+ 3 Judío runa Mardoqueoqa rey Asueroman qatiq importante runan karqan. Lliu judío runakunataqmi paytaqa anchata respetarqanku. Payqa llaqtamasin runakunaq allinninpaqmi llank’arqan, mirayninkuq allinnintan maskharqan.