Familiakunapaq sumaq yachachikuykuna
Chayllaraq casarakuqkunapaq yanapaykuna
Qhari nin: “¡Manamá kaqllachu kasqayku! Ñoqaqa tutamantanmi ima ruwanaytapas ruwani, paytaq ch’isinta. Huk p’unchaymi allin kashan huk p’unchaytaq phiñasqa. ¡Wayk’uqtiypas phiñayukuwanmi! ¿Imananin ñoqa secadorwan makiyta pichakuspa?” nispa.
Esposanmi nin: “Familiaypiqa imamantapas rimashallaykun, astawanqa mikhusqaykurato, qosaytaqmi ichaqa pisita riman. Wayk’uspapas, ¡platokuna ch’akichina secadorwanmi makinta pichakun! ¿Imatataq hukkunari ruwanku sumaqta kawsanankupaq? ¡Chaychá ninku ‘qallariypi casado kawsayqa sasan!’ nispa”, nispa.
YAQAPASCHÁ wakinqa chayllaraq casarakuspa chhaynapi tarikushanku. Chayraqpaschá reparashanku munakusqanku qharipi otaq warmipi ima mana allintapas. ¿Imatan ruwankuman ‘casarakuqkuna sasakunapi rikukuqtinku’ mana t’aqanakuyman haykunankupaq? (1 Corintios 7:28.)
Manan casarakusqaykichisraykuchu allin experienciayoqña kankichis casado kawsaypi. Soltero kaspaykichisqa yacharqankichischá huk runakunawan allinpi kawsayta, parlaqmasintin kaspapas yacharqankichischá allinpaq qhawarinakuyta. Casarakusqaykichis qhepamanmi huk sasachakuykuna rikhurinqa, ichaqa chaykunan yanapasunkichis aswan allin kawsayta. Chayllaraq imatapas yachaq hinan mayninpiqa pantankichis, ichaqa atinkichismi sumaq kawsayta.
Casado kawsaypi kusisqa kawsananchispaqqa allin yuyaychaqtan maskhananchis yachachisqanman hinataqmi kawsananchis. ¿Pin yanapawasunman? Casado kawsaymanta astawan yachaq Jehová Diosmi. Paymi runakunataqa casarakuy munaqta kamawarqanchis (Génesis 2:22-24). Kunan qhawarisunchis ima yuyaychaykunatan Bibliapi qowanchis sasachakuykunata allichanapaq, tukuy tiempo kusisqa kawsanapaq imakuna ruwananchistapas.
1. WILLANAKUYCHIS IMAKUNA RUWANAYKICHISTA
¿Imaraykun sasa kanman?
Wakinqa qosankuta otaq warminkuta mana tapuyuspan imatapas decidinku. Chaytan ruwaq Japón nacionpi tiyaq Keiji,a paymi nin: “Esposayta mana tapuykuspan ima invitaciontapas chaskikuq kani, chaymi mayninpiqa mana chaykunaman pay riyta atiqchu”, nispa. Australia nacionpi tiyaq Alex nin: “Huch’uychaymantapachan yachachiwarqanku ‘allin qhariqa manan warmita tapunanchu imata ruwananpaqpas’”, nispa. Gran Bretaña nacionpi tiyaq Dianan nillantaq: “Imata ruwanaypaqpas familiaytapunin ñawpaqta tapukuq kani, chaymi casarakusqay qhepamanpas paykunata ñawpaqta imatapas tapukuq kani”, nispa.
¿Imatan ruwawaqchis?
Diosqa ‘huk cuerpota’ hinallan casarasqakunata rikun, chaytan mana qonqanaykichischu (Mateo 19:3-6). Payqa warmi-qhariq kawsayninpin astawanqa interesakun. ¿Iman yanapasunkichisman huk hinalla kawsanaykichispaq? Sumaqta parlariy.
Jehová Dios kikinpunin sumaq parlariyta yachachiwanchis. Génesis 18:17-33 texton willan Abrahamwan rimaspa respetowan tratasqanmanta: 1) willarqanmi imachus ruway munasqanmanta; 2) rimasqanta uyarirqan, 3) Abrahampa valekusqanman hinataqmi ruwarqan. ¿Ruwawaqchu qanpas chaykunata manaraq imatapas decidishaspa?
KAYTAN RUWAWAQCHIS Imapas decidinaykichis kaqtinqa kaykunata ruwaymi yanapasunkichisman: 1) niy imaynatan ruway munasqaykichista ruwawaqchis chayta, ichaqa ama kamachiq hinachu nitaq “chhaynatapunin ruwana” nispachu. 2) Tapuy imaninmi pay chaymanta, amataq phiñakuychu huknirayta yuyaykuqtin. 3) Allillan kaqtinqa nisqanman hinan ruwawaqchis, chaypin rikuchinki sumaq sonqo kasqaykita (Filipenses 4:5).
2. SUMAQLLATA RIMANA
¿Imaraykun sasa kanman?
Wakinqa comuntan imatapas rimanku chhayna uywasqa kasqankurayku, llapa llaqtamasinkutaqmi chhaynatapuni rimanku. Europa ladopi tiyaq Liam nin: “Llaqtaypiqa uyankupin sut’illanta imatapas ninakunku. Chaymi kallpachakunay karqan esposayta sumaqllata imatapas ninaypaq”, nispa.
¿Imatan ruwawaqchis?
Manan llapa runachu kaqkama kanchis (Filipenses 2:3, 4). Timoteoman apóstol Pabloq yuyaychasqanmi casadokunata yanapanman, paymi nirqan: “Señorpa kamachinqa manan ch’aqwaykunapichu purinan, aswanmi llapapaq munakuyniyoq kanan”, nispa. “Munakuyniyoq” nisqanqa griego simipin t’ikrakullanmantaq “sumaq rimayukuq” nispa (2 Timoteo 2:24). Chayllaraq casarakuqkunaqa yachanankun allinta reparakuspa rimayta, imaña kaqtinpas mana pita phiñachispalla rimayta.
KAYTAN RUWAWAQCHIS. Kaypi yuyaykuy, warmiyki otaq qosayki phiñachisuqtiyki, ¿imaynatan tratanki? ¿Chhaynatachu allin amigoykita otaq patronniykita tratanki phiñachisuqtiyki? Huk papelpi listata ruway kayta tapukuspa: “¿Imaraykun warmiyta otaq qosayta aswan respetowan sumaq simiwan tratanay?” nispa (Colosenses 4:6).
3. RUWANAYKIWAN HUNT’AY
¿Imaraykun sasa kanman?
Wakin qosakunaqa yaqapaschá chayllaraq casarakusqankurayku mana allintachu familiankuta umallinku hinaspa warminkuta phiñachinku. Wakin warmikunataqmi mana sumaqtachu ima yuyaykusqankutapas qosankuman ninku. Italia llaqtapi tiyaq Antonion nin: “Papayqa manan hayk’aqpas mamayta imatapas tapuykuqchu, chaymi ñoqapas familiayoq kapuspa capataz hina karqani”, nispa. Canadá nacionpi tiyaq Débora nillantaq: “Manan sumaqtachu qosayta niq kani imatapas allichananpaq, aswanmi kamachiq kani. Chhayna kasqayraykun paypas mana ima nisqaytapas kasuwaqchu”, nispa.
¿Imatan qosakuna ruwankuman?
Biblian llapa esposakunata nin qosankuta kasukunankupaq. Chayta hap’ikuspan wakin qharikuna wawankuta hina esposankuta kamachipunku (Colosenses 3:20; 1 Pedro 3:1). Ichaqa manan chhaynachu kanan. Biblian qosakunamanta nin: “Warminman hukllachaykakapunqa, huk cuerpollataq kapunqaku”, nispa, wawakunawan kawsaymantan ichaqa mana chhaynatachu nin (Mateo 19:5). Hinaspapas Jehová Diosmi esposakunata churan qosankuq yanapaqnin kananpaq (Génesis 2:18). Ichaqa manan maypipas ninchu wawakuna taytankuq yanapaqnin kasqanta. Chaymi qhariqa manapuni hayk’aqpas esposanta ususinta hinaqa tratananchu, chayta ruwaspaqa Diospa kamachikusqantan p’akishanman.
Biblian llapa qosakunata nin esposankuta sumaqta tratanankupaq imaynan Jesuspas iñiq t’aqata tratan hinata. ¿Imaynatan Cristota qatikunkuman llapa qosakuna? ¿Imatan ruwankuman esposanku kusikuywan imachus ruwanankuta hunt’anankupaq? Ñawpaqtaqa manan suyananchu imatapas allinllataña ruwananta. Chaymantapas cuerponkuta hinan munakunanku imaña kaqtinpas (Efesios 5:25-29).
¿Imatan esposakuna ruwankuman?
Yuyarinankun qosakuna familiapi umalli kanankupaq Diospa churasqanta (1 Corintios 11:3). Qosanta umallinta hina rikuq warmiqa Diostan respetashan. Qosanta sarunchaq warmiqa manan qosallantachu pisichan aswanmi Dios kikinta kamachikuynintawan (Colosenses 3:18).
¿Ima sasachakuypas kaqtin yuyaykusqaykichis mana tupaqtinri? Qosaykita huchachanaykimantaqa yuyaykunaykin imaynatan chay sasachakuyta allichawaqchis chayta. Chaytan reina Esterpas ruwarqan. Paypa llaqtanmi mana chaninmanta huchachasqa kasharqan, ichaqa manan qosantachu chaykunamanta tumparqan. Aswanmi sumaqllata respetowan chaykunamanta willarqan, hinan qosanqa entiendespa yanaparqan (Ester 7:1-4; 8:3-8). ¿Imatan warmikuna ruwankuman qosanku astawan munakunanpaq? Ñawpaqtaqa pacienciawanmi suyananku qosanku allin umalli kananta. Chaymantapas respetowanmi qosankuta tratananku imapiña pantanman chaypas (Efesios 5:33).
KAYTAN RUWAWAQCHIS. Hukllata huchachanaykimantaqa qhawariy imapin qan cambianayki kashan chayta. Qosa, sichus esposayki mana allin umalliqta hinachu qhawarisunki chayqa, tapuriy imapin cambiawaq chayta. Esposa, sichus qosayki nisunki mana respetoyoq kasqaykita chayqa, qanpas tapuriy imapin cambiawaq chayta. Sapankaykichis anotaychis chaykunata, hinaspa kallpachakuychis chaykunapi cambianaykichispaq.
Ama allinllaña kanantachu suyay
Casado kawsayqa bicicleta manejaymanmi rikch’akun. Bicicleta manejayta yachay munaqqa yachanankaman askha kutita urman. Chhaynatan casadokunapas askha kutita pantanku chayllaraq tiyashaspanku.
Kallpachakuychis kusi sonqo kanaykichispaq. Asikuychis imapi pantasqaykichismantapas, ichaqa ama hinallatachu qhawaychis esposaykichispa otaq qosaykichispa llakikuyninkunata. Sapankaykichis kallpachakuychis chayllaraq casado kawsay qallarisqaykichispi kusisqa tiyanaykichispaq (Deuteronomio 24:5). Chaymanta astawanqa Diospa Simin nisqanman hina kawsaychis. Chayta ruwankichis chayqa, sapa wata pasasqanman hinan sumaqta kawsankichis.
a Wakin sutikunaqa cambiasqan kashan.
YUYAYMANANAYKIPAQ
¿Qosaytachu otaq esposaytachu ñawpaqta tapuni imata decidinaypaqpas?
¿Imatan kay p’unchay ruwarqani qosayta otaq esposayta munakusqayta respetasqaytapas rikuchinaypaq?