¿Pagananchischu impuestokunata?

ASKHA runakunan mana munankuchu impuestokunata pagayta. Ninkun chay impuesto qolqetaqa manan allintachu utilizanku, paykunan jap’ikapunku chaypin chay qolqeqa chinkapun nispa. Wakinkunataq Oriente Medio nisqapi juj llaqtapi tiyaq runakuna jina mana pagayta munankuchu, paykunan ninku: “Manan impuestota pagayta munaykuchu balakunata rantikunanpaq chaywantaq wawaykunata wañuchinankupaq”, nispa.

Unaymantañan chhaynata runakunaqa piensarqanku. Wañupuq Mohandas Gandhi nisqa runapas chhaynatan piensarqan, paymi nirqan: “Pi runapas imaynallapipas soldadokunayoq gobiernota apoyanman chayqa juchallikushanmi. Chhayna gobiernokunaman impuestokunata pipas pagaspaqa juchallikuqmasinmi kashanku”, nispa.

Kaqllatataqmi piensarqan Henry David Thoreau nisqa filósofo runapas, paypas manan impuestokunata pagayta munarqanchu chay qolqekunata guerrakunapaq utilizasqankurayku. Paymi tapurqan: “¿Juj runa kasukunallanchu gobiernokunaq ima kamachisqantapas conciencianpa contranpiña kaqtinpas? Chhaynaqa, ¿imapaqtaq sapanka runari concienciayoq kanman?”, nispa.

Concienciamanta rimayqa cristianokunamanqa anchatan interesan, Bibliapin sut’itapuni yachachin cristianokuna tukuy ruwasqankupi ‘ch’uya concienciawan Diosta servinankupaq’ (2 Timoteo 1:3). Jinaspapas Bibliapin niwanchis autoridadkuna atiyniyoy kasqankuta impuestokunata cobranankupaq, ninmi: “Autoridadkunaq atiyninqa Diosmantan jamun, chaymi autoridadkunataqa lliu runa kasukunan, Diosmi paykunataqa churan maypichus sapankapas kashanku chayman. Chayraykun paykunataqa kasukunaykichispuni, ichaqa manan castigota manchakuspallachu kasukunaykichis, aswanpas concienciaykichisrayku iman. Chaymi impuestotapas pagankichis; paykunaqa tukuy tiempon lliu runata servishanku, chhaynapin Diosta serviqkuna kanku. Lliuman qoychis imachus qonaykichis kaqta: impuesto mañakuqman impuestota”, nispa (Romanos 13:1, 5-7).

Chayta kasukuspan ñaupa tiempopi cristianokunaqa impuestokunata pagaqkupuni, chay qolqemanta wakintaña militarkunapaq gobiernokuna utilizaqku chaypas. Kay tiempopipas Jehová Diospa testigonkunaqa pagankupunin impuestokunataqa.a ¿Imaraykutaq paganku impuestokunatari chay qolqeta mana apoyasqanku ruwaykunapi gobiernokuna utilizashaqtinku? Autoridadkuna impuestokunata paganankupaq mañakuqtinku ¿paganallankuchu cristianokuna concienciankuq contrapiña kaqtinpas?

Impuestokunata pagaypas conciencianchispas

Ñaupa tiempopi cristianokuna impuestokuna pagasqankumantan wakin qolqeta autoridadkuna militarkunapaq utilizaqku. Chayta yachaspan Ghandi chaymantapas Thoreau runakuna mana impuestokunata pagayta munarqankuchu.

Ñaupa tiempopi cristianokunaqa kasukurqankun Romanos 13 capitulopi nisqan kamachikuyta, paykunaqa manan castigota manchakuspallachu kasukurqanku, ‘aswanpas concienciankuraykun’ (Romanos 13:5). Chhaynaqa cristianotaqa conciencianmi tanqan impuestokunata pagananpaq cheqnisqanku ruwaykunapiña chay qolqeta utilizanku chaypas. Chayta sut’inchanapaqmi allinta yachananchis concienciamanta, conciencianchisqa allin kaqta mana allin kaqta reparananchispaqmi yanapawanchis.

Thoreau runa nisqan jina llapa runakunan concienciayoq kanchis. Ichaqa manan llapa conciencianchispa niwasqanchispichu confiananchis kanqa. Diospa sonqonta kusichinapaqqa conciencianchisqa Diospa kamachikuyninkunawanmi tupanan. Sapa kutinmi imayna piensasqanchista Diospa piensasqanman jina cambiananchis, paypa piensasqan noqanchispa piensasqanchismanta aswan allin kasqanrayku (Salmos 19:7). Chhaynaqa gobiernokunataqa qhawarinanchis imaynata Dios qhawarin jinata. ¿Imaynatan Dios gobiernokunata qhawarin?

Apóstol Pablo gobiernokunamanta nirqan: “Paykunaqa tukuy tiempon lliu runakunata servishanku, chhaynapin Diosta serviqkuna kanku”, nispa (Romanos 13:6). ¿Ima ninantaq chayri? Paykunaqa orden kananpaqmi kamachikunku chaymantapas lliu runakunatan servishanku. Mana allin gobiernokunaña kanku chaypas correokunata, bomberokunata, profesorkunata, policiakunata iman churanku. Dios yachanña chay gobiernokuna mana allintachu gobernasqankuta chaypas, juj tiempo kamachinankupaqmi dejashan. Jinaspapas Diosqa kamachiwanchismi impuestokunata pagananchispaq chay gobiernokunata kamachinankupaq permitisqanrayku.

Ichaqa manan wiñaypaqchu chay gobiernokunaqa kamachinqaku Diosqa juj tiempollata kamachinankupaqmi permitishan. Chay gobiernokunaq rantinpin Diospa gobiernon gobernanqa, chhaynapin kay jallp’api gobiernokunaq unay tiempo imaymana mana allinkunata ruwasqankuta chinkachipunqa, chaymi Diospa munayninqa (Daniel 2:44; Mateo 6:10). Ichaqa chay p’unchay chayamunankaman Diosqa munan cristianokuna impuestokunata pagaypi otaq juj ruwaykunapipas autoridadkunata kasukunanchista.

¿Imatan ruwawaq sichus piensashankiraq Ghandi runa jina impuestokuna pagay jucha kananpaq chay qolqemanta wakinta guerrakunapaq utilizakusqanrayku? Chhaynaqa kaypi piensay, alto patamanta qhawaqtinchisqa allintan rikukun ima partepas, ¿riki? Chhaynallataqmi Dios imaynata imatapas qhawarisqanqa noqanchispa qhawarisqanchismantaqa aswan allinmi, chayta yuyariymi yanapawasun imayna piensasqanchista Diospa piensasqanman jina cambiananchispaq. Diosmi profeta Isaiaswan kayta willachirqan: “Imaynan janaq pachaqa jallp’a pachamanta aswan jatunraq kashan, chay jinan ruwayniykunaqa qankunaqmantaqa aswan jatunraq, yuyayniykunapas qankunaqmantaqa aswan jatunraqmi”, nispa (Isaías 55:8, 9, Diospa Simin Qelqa).b

¿Tukuypichu autoridadkunata kasukunanchis?

Impuestokunata pagaymanta Bibliapi nisqanwanqa manan chaywanchu nishan autoridadkuna tukuypi runakunata kamachinankuta. Jesusmi nirqan Dios autoridadta chay gobiernokunaman qosqanqa manan tukuypi kamachinankupaqchu kasqanta. Juj kutinmi judiokuna Jesusta tapurqanku sichus taytan munanchu Roma reyman impuestokunata paganankuta icha manachus chayta, Jesusmi khaynata kutichirqan: “Roma reypa kaqtaqa Roma reyman qopuychis, Diospa kaqtataq Diosman qopuychis”, nispa (Marcos 12:13-17).

Gobiernokunan qolqetaqa fabricanku paykunataq decidinku jayk’a valorniyoq kanantapas. Chhaynaqa Diospa qhawarinanpaq jinaqa paykunan derechonkupi kashanku chay qolqeta kutichipunanchispaq impuestokunata pagaspa. Ichaqa Jesusmi yachachirqan manan ima autoridadpas mañawananchischu “Diospaq kaqtaqa” chayqa kausayninchismi chaymantapas Diosta adorasqanchismi. Runakunaq kamachikuyninkuna Diospa kamachikuyninkuna contrapi kaqtinqa “Diostan ñaupaqta kasukunanchis runakunata kasukunanchismantaqa” (Hechos 5:29).

Yaqapaschá kay tiempopi cristianokunaqa llakikunkuman impuestokunata pagasqanku wakin qolqeta imaynatas gobiernokuna utilizashanku chaymanta. Chaywanpas pagashallankun impuestokunataqa manataqmi autoridadkuna contrachu ch’aqwakunata jatarichinku. Chayta ruwankuman chayqa manachá confiashankumanchu Dios runakunaq ñak’arisqanta tukuchinanpi. Aswanpas pacienciawanmi suyashanku wawan Jesucristo gobernamuqtin ñak’ariykunata tukuchinanta, Jesuspunin nirqan: “Gobiernoyqa manan kay pachamantachu”, nispa (Juan 18:36).

Bibliaq nisqanta kasukuyqa allinninchispaqmi

Allinniykipaqmi kanqa sichus impuestota pagaymanta Bibliaq nisqanta kasukunki chayqa. Manan mana allin ruwaqkunapaq churasqanku castigota chaskinkichu nitaqmi mana allinkuna ruwasqaykimanta yachakunanmantachu manchasqa kausanki (Romanos 13:3-5). Ichaqa astawanqa allin concienciayoqmi kanki, jinaspapas autoridadkunaq churasqan kamachikuykunata respetaspan Diostapas respetashanki. Yaqapaschá impuestokunata mana pagayta munaq runakunamanta aswan pisilla qolqeyki kashan, chaywanpas manan iskayanaykichu Dios kasukuq siervonkunata cuidananpi. Rey Davidpas nirqanmi: “Waynallan karqani, kunantaq machuyapuniña, manan jayk’aqpas rikurqanichu chanin runata Señor Diospa saqerparisqanta, manan jayk’aqpas rikurqanichu wawankunatapas mikhuna mañapakushaqta”, nispa (Salmos 37:25).

Chhaynaqa impuestokunata pagaymanta Bibliaq nisqanta allinta entiendesun kasukusuntaq chayqa thajpin kausasun. ¿Imarayku? Qanqa yachankin mana juchayoqchu kasqaykita impuestokuna pagasqayki qolqewan gobiernokuna imaymana ruwasqankumanta, imaynan juj inquilinopas mana juchayoqchu alquilerta pagasqan qolqewan imaymanata dueño ruwasqanmanta. Manaraq cheqaq kaqta Bibliamanta yachashapan Stelvio sutiyoq runa unay watakuna Sur de Europa nisqapi imaymanata ruwarqan política nisqapi cambiokuna kananpaq. Ichaqa saqepurqanmi chay ruwaykunata, paymi willan imarayku saqepusqanta: “Entienderqani runaqa manan imatapas ruwayta atinmanchu kay jallp’api chanin, thaj kausay kananpaq nitaq runakuna juj familia jinalla kausanankupaqpas. Diospa gobiernollanmi chanin, thaj kausaytaqa apamunman”, nispa.

Sichus ‘Diospa kaqta Diosman qopunki’ chayqa Stelvio runa jinan qanpas seguro kanki Diospa gobiernollan sumaq kausayta apamunanpi. Rikunkin Diospa gobiernon kay jallp’ata kamachimuqtin imaynatas allichapunqa autoridadkunaq mana chanin ruwasqankuta.

[Willakuy]

[Foto]

Imayna piensasqanchistan Diospa imayna piensasqanman jina cambiananchis, paypa piensasqankuna aswan allin kasqanrayku

[Foto]

Impuestokuna pagaymanta Bibliaq nisqanta kasukuspan cristianokunaqa allin concienciayoq kanku, jinaspapas Diospin confianku imachus necesitasqankuta qonanpi

[Foto]

“Roma reypa kaqtaqa Roma reyman qopuychis, Diosman kaqtataq Diosman qopuychis”

[Fotokunawan yanapawaqninchiskuna]

Copyright British Museum