LEEQKUNAQ TAPUKUSQAN

¿Imaraykun Jesuspa tiemponpi judío runakuna ‘makillaña suyasharqanku’ Mesiaspa chayamunanta?

Bautizaq Juanpa tiemponpi “runakunaqa makillañan suyasharqanku [Mesiasta], chaymi Juanmanta sonqollankupi yuyaykurqanku: Icha, ¿paychu Cristoqa kanman? nispa” (Luc. 3:15). ¿Imaraykun chay p’unchaykunapi suyasharqanku Mesiaspa chayamunanta? Chaykunamanta kunan yachasun.

Jesuspa nacesqan qhepamanmi, Diospa angelnin Belén llaqtaq camponpi tutantin uywankuta michishaq runakunaman rikhurirqan. Paykunatan ángel nirqan: “Kunanmi Davidpa llaqtanpi huk Qespichiq nacepusunkichis, payqa Criston, payqa Señormi”, nispa (Luc. 2:8-11). Chay qhepallamanmi “hanaq pachapi askha angelkuna rikhurimurqan Diosta yupaychaspanku: ¡Diosqa hanaq pachapi yupaychasqa kachun! ¡Diospa khuyapayasqan runakunataq kay pachapi sumaqta kawsachun! nispa” (Luc. 2:13, 14).a

¡Chay uyarisqankun michiqkunata maytapuni kallpacharqan! Paykunaqa kaqratopachan Belenta rirqanku, Mariata Joseta wawaq ladonpi rikuspataq “wawamanta angelpa paykunaman nisqanmanta willakurqanku”. Hinan “llapan uyariqkuna muspharqanku michiqkunaq willakusqanmanta” (Luc. 2:17, 18). Ichaqa manan Joseman Mariallamanchu chayta willarqanku, “llapan uyariqkuna” nisqanpin yachanchis huk runakunaman ima willasqankuta. Chay michiqkunaqa ‘tukuy imakunachus kasqanmanta yachaspanku rikuspanku [iman] Diosta hatunchaspa yupaychaspa kutipurqanku’ wasinkuman (Luc. 2:20). Paykunaqa manan Cristomanta allin willakuykuna uyarisqankuta paykunallapichu hap’ikurqanku.

Huk kutinmi Mariaqa Kamachikuy Simi nisqanman hina wawata Jerusalenman aparqan. Chaypin profetisa Ana “Diosman graciasta qorqan, Jesús wawamantataq rimarirqan llapallan Jerusalén llaqtaq kacharichisqa kayninta suyakushaqkunaman” (Luc. 2:36-38; Éx. 13:12). Chay hinapin Mesías chayamusqanmanta willakuy llaqtantinman ch’eqerirqan.

Chay qhepamanmi “inti lloqsimuy lado suyumanta Jerusalén llaqtaman chayamurqanku ch’aska qhawaypi yachaysapa runakuna. Hinaspan tapukurqanku: ¿Maypitaq kashan judío runakunaq reynin naceqri? Ch’askantan inti lloqsimuy ladopi rikumuyku, chaymi payta yupaychaykuq hamushayku, nispanku” (Mat. 2:1, 2). Chayta uyarispan “rey Herodesqa hawapi-ukhupi sonqoyoq karqan, kaqllataq Jerusalén llaqtapi llapan runakunapas. Chaymi llapan sacerdote umallikunata, kamachikuy simita yachachiqkunatawan huñuspa, paykunata tapuykurqan maypichus Cristo nacenan karqan chayta” (Mat. 2:3, 4). Chaykuna kasqanwanmi askha runakuna yacharqanku Mesías kananpaq akllasqa runa chayamusqanta.b

Lucas 3:15 textopi nisqan hina, wakin judío runakunan yuyaykurqanku Bautizaq Juan Mesías kasqanta. Ichaqa Juan kikinmi nirqan: “Qhepayta hamuqmi [...] ñoqamanta aswan atiyniyoq, manataqmi ñoqaqa usut’ankunallatapas apanaypaq hinachu kani, paymi bautizasunkichis Santo Espirituwanpas ninawanpas”, nispa (Mat. 3:11). Chhayna huch’uyyaykukuywan rimasqanta uyarispaqa, astawanchá runakunaqa Mesiasta suyakurqanku.

¿Imaynapin chay tiempopi judío runakuna yacharqanku Mesías chayamunanta? ¿Yaqachu Daniel 9:24-27 textopi 70 semanamanta profeciaq willasqanta allinta sut’incharqanku? Manan yachakunchu imaynapi yachasqankuta. Chay tiempopiqa manan llapa runakunachu kaqta yachachiqku 70 semanamanta profeciaq willasqanta. Manan mayqenpas kay tiempopi yachasqanchista hinaqa yacharqankuchu.c

Esenio nisqa runakunan yachachirqanku 490 wata ukhupi iskay Mesías nisqa runakuna rikhurimunanta. Ichaqa manan yachakunchu Danielpa profetizasqanman hinachus chay hinata nirqanku icha manachus chaytaqa. Chay hinaña kanman karqan chaypas, chay runakunaqa judío runakunamanta t’aqakuspan huk ladopi tiyarqanku. Chaymi hayk’aqchus Mesías chayamunanmanta yachachisqankuta mana askha judío runakunachu uyarinkuman karqan.

100 watakuna kashaqtinmi (J.h.q.), wakin judío runakuna yuyaykurqanku chay 70 semanamanta profecía, 607 watapi (m.J.h.) yupaychana wasi thunichisqa kaqtin qallarisqanta, 70 watapi (J.h.q.) yapamanta yupaychana wasi thunichisqa kanankama kasqanta. Wakin judío runakunaqa macabeo runakunaq tiemponwanmi chay profeciata tupanachirqanku (170 watapi hina m.J.h.). Chay willakuykunapi rikusqanchis hina, manan kaqtachu runakuna yachachiqku 70 semanamanta profeciata.

Sichus apostolkunapas huk cristianokunapas 70 semanamanta profeciata sut’ita entiendenkuman karqan chayqa, chay pruebawanmi llapa runakunaman sut’inchankuman karqan Mesiaspa chayamusqanta. Ichaqa manan Biblia willanchu chay hina kasqantaqa.

Hinaspapas kaypi yuyaykusun. Evangelio qelqakunata qelqaq cristianokunaqa askha kutipin willarqanku Hebreo Qelqakuna Jesucristopi hunt’akusqanta (Mat. 1:22, 23; 2:13-15; 4:13-16). Ichaqa manan mayqenninkupas willarqankuchu imaynapi 70 semanamanta profecía Jesuspi hunt’akusqanta.

Kaypi yachasqanchis hina, Jesuspa tiemponpi runakunaqa, manan sut’itapunichu entiendenkuman karqan 70 semanamanta profeciata. Ichaqa, ¿imaraykun Judío runakuna makilla suyasharqanku Mesiaspa chayamunanta? Chaytaqa Evangelio qelqakunan willashan.