Lliuta respetasun

1. ¿Jujkuna imayna qhawariwananchistan llapapas munanchis? (Proverbios 22:1).

LLAPANCHISPAS munasunmanmi jujkuna respetawananchista ¿riki? Chhaynata jujkuna respetowan qhawariwanchis chayqa, noqanchispas kusisqan kanchis. Chaychá Bibliapipas nin: “Aswan allinqa respetasqa kaymi qolqeyoq qoriyoq kaymantaqa”, nispa (leey Proverbios 22:1).

2, 3. ¿Imaraykun mayninpi mana facilchu kanman jujkunata respetay? ¿Imakunamantan kaypi yachasunchis?

² Mayninqa sasan jujkunata respetayqa. ¿Imarayku? Mayninqa jujkuna imapichus pantanku chaytan masta ñawinchis qhawan. Chaymantapas kay tiempopiqa manañan respeto kapushanchu. Ichaqa noqanchis Diosta serviqkunaqa Bibliaq nisqanman jinan llapa runakunata respetananchis (1 Ped. 2:17).

³ Chaymi kaypi yachasunchis imas respetoyoq kay chayta. Yachasunmi imaynatas chayta rikuchisunman familiapi, hermanokunaman, juj runakunamanpas chayta. Astawanqa yachasunchis imaynatas respetoyoq kasqanchista rikuchisunman sasaña kaqtinpas chaymantan.

¿IMAN JUJKUNATA RESPETAY?

4. ¿Imaniwaqmi respetoyoq kaymanta?

⁴ ¿Imaniwaqmi respetoyoq kaymanta? Respetoyoq kaspaqa sumaqtan jujkunata qhawarinchis. Imayna runakunachá kanku, imakunatachá ruwanku chayta rikuspan paykunataqa respetanchis, autoridadkunatapas respetanchismi. Chaytaqa ruwanchis manan jawa sonqollachu, aswanpas sonqomantapunin (Mat. 15:8).

5. ¿Imaraykun jujkunata respetananchis?

⁵ Jehová Diosqa llapa runakunata respetananchistan munan. Bibliaq nisqanman jinaqa, autoridadkunatapas respetananchismi (Rom. 13:​1, 7). Ichaqa yaqapaschá pipas ninman: “Noqaqa pichá respetawan payllatan respetani”, nispa. ¿Allinchu kanman chhaynata piensay? Manapunin. Noqanchisqa Diosta serviqkunataq kanchis chayqa, llapa runakunatan respetananchis, manan allin kaqkuna ruwaqkunallatachu. Kallantaqmi juj jatun razón llapa runakunata respetanapaqqa, ¿iman chay kanman? Chayta ruwaspan rikuchisunchis Jehová Dios munakusqanchista (Jos. 4:14; 1 Ped. 3:15).

6. ¿Atisunmanchu mana respetoyoq runakuna respetayta? (Qhaway tapanpi kaq dibujota).

⁶ Yaqapaschá mayninqa tapukusunman: “¿Atiymanchu mana respetoyoq runata respetayta?”, nispa. Arí, atisunmanmi chayta ruwaytaqa. Chaypaq yachasun ñaupa tiempopi wakin runakunamanta. Jonatanmanta rimasun. Juj kutinmi papan Saúl payta jujkunaq ñaupanpi pisicharqan (1 Sam. 20:​30-34). Chaywanpas Jonatanqa wañunan p’unchaykaman respetashallarqan papanta, paywan kuskallapunin maqanakuqpas rirqan (Éx. 20:12; 2 Sam. 1:23). Anamanta rimasun. Juj kutinmi payta uma sacerdote Elí nirqan: “¿Imatan kaypi machasqa ruwashanki?”, nispa (1 Sam. 1:​12-14). Chhaynataña nirqan chaypas payqa respetowanmi Elita rimapayarqan. Manaña Elí allin ejemplochu chay tiempopi karqan chaypas, payqa respetarqanmi chay runata (1 Sam. 1:​15-18; 2:​22-24). Apóstol Pablomantañataq rimasun. Paymantan juj kutin Atenas llaqtapi runakuna nirqanku: “¿Imatataq kay laqlari rimayta munashan?”, nispa (Hech. 17:18). Chaywanpas respetowanmi Pabloqa paykunata rimapayarqan (Hech. 17:22). ¿Imatan paykunaq ejemplonmanta yachasunman? Noqanchispas Jehová Diosta munakusqanchisraykun millaytaña jujkuna rimapayawasunman chaypas, respetollawan paykunataqa rimapayananchis. Kunanqa yachasun pikunatas respetananchis, imaraykus respetananchis chayta.

FAMILIANCHISKUNATA RESPETASUN

7. ¿Imaraykun mayninpi sasa kanman familiapi respetota rikuchiy?

⁷ ¿Imaraykun sasa kanman? Familiawanqa kuskataq tiyanchis chayqa, allintan yachanchis imaynas kanku imaynas genionku chayta. Chaymantapas familianchismanta wakinqa yaqapaschá onqosqa kashanku, sasapaschá kashan paykunata cuiday. Chaymantapas wakinqa sinchi llakisqa imapaschá kashanku. Wakinqa yaqapaschá mana allinta piensaspa comunta imatapas niwasunman, sonqonchista imapaschá k’iriwasunman. Wakinqa manan familiata respetankuchu, comuntan imatapas rimanku, chhaynapin familiapi thaj kausay kananmantaqa cheqninakuy phiñachinakuy ima kapun. Chaypaq piensasun artritis onqoypi. Chay onqoyqa runatan pisi-pisimanta chakinta makinta khipupun. Chay onqoyniyoq runakunaqa sinchitan sufrinku, chhaynan mana respetoyoq kaypas. Familiapi mana respeto kanqachu chayqa, pisi-pisimantan mana allinchu kausay kanqa, sinchitan familiapas sufrinqa. Artritis onqoypaq manaña jampi kanchu chaypas, respetopaqqa kanmi jampi, llapapas yachasunmanmi respetoyoq kayta.

8. ¿Imaraykun familianchiskunata respetananchis? (1 Timoteo 5:​4, 8).

⁸ ¿Imaraykun familiata respetana? (Leey 1 Timoteo 5:​4, 8). Timoteoman ñaupaq kaq carta apachisqanpin apóstol Pablo willarqan imatas familiakuna ruwananku thaj kausanankupaq chayta. Chaymantapas willarqanmi imaynas familiapiqa kananpuni respeto chayta. Chaytaqa manan jawa sonqollachu rikuchinanchis, aswanpas sonqomantan. Familiata respetaspan rikuchishanchis Jehová Diosta munakusqanchista. Yachasqanchis jinapas Jehová Diosmi familiataqa paqarichirqan (Efes. 2:19; 3:​14, 15). Chhaynaqa, familiata respetaspaqa kamaqninchis Jehová Diostan respetashanchis. Chhaynataq chayqa, ¿manachu kananpuni respetonchis llapa familiapaq?

9. ¿Imaynatan qosapas esposapas rikuchinkuman respetanakusqankuta? (Qhaway kay parrafopaq fotokunata).

⁹ ¿Imaynatan rikuchisunman familianchis respetasqanchista? Esposanta respetaq runaqa, sumaqtan esposanta qhawarin runa qayllapipas wasipipas (Prov. 31:28; 1 Ped. 3:7). Manan jayk’aqpas maqanchu, ni pisichanchu, ni mana valeqpaq jinapas qhawarichinchu. Yachasun Argentina nacionmanta Ariel sutiyoq hermanomanta.a Paymi nin: “Esposayqa malmi kashan, chhayna kasqanraykun mayninqa nanaqta imatapas riman. Chay pasaqtinqa imaynachus kashan chaypin mastaqa piensani. “Manachá chhaynataqa sonqonpiqa piensashanmanchu” ninin. Chaymantapas 1 Corintios 13:5 textoq nisqanpin piensani. Chaykunapi piensasqaymi yanapawan paytaqa respetowan sumaqllata rimapayanaypaq”, nispa (Prov. 19:11). Qosanta respetaq esposapas jujkunawan rimaspaqa manan maltachu qosanmanta riman (Efes. 5:33). Chaymantapas manan qosanmantaqa burlakunchu, manan pisichaq simikunawanpas rimapayanchu, manan millay sutikunatapas churanchu, nitaq k’aminpaschu. Chaykunata ruwanman chayqa, fierrota sarroyachiq óxido jinan kashanman, casado kausaynintan mana allinman apashanman (Prov. 14:1). Italia nacionpi juj hermanamanta yachasun. Paypa qosanqa imawanpas usqhayllas llakikuyta yachan. Chay hermanan nin: “Qosayqa ratullan imamantapas llakikun. Ñaupaqkunaqa manan paytaqa respetaqchu kani, mayninqa millay simikunawanmi rimapayaq kani, mayninqa phiñasqa uyawan iman qhawaykuq kani. Ichaqa respetoyoq runakunawan juñukusqaymi yanapawashan; paykunan yanapawashanku qosayta respetowan qhawarinaypaq”, nispa.

10. ¿Imaynatan wayna-sipaskuna rikuchinkuman papanku mamitanku respetasqankuta?

¹⁰ Qankunapas waynakuna sipaskuna papaykichista mamitaykichista kasukuychis respetaychis ima (Éx. 21:17; Efes. 6:​1-3). Paykunaqa watakunaq pasasqanman jinan astawan kuraqyapunqaku. Chaymi cuidanaykichista necesitanqaku. Chayrayku tukuy atisqaykichista kallpachakuychis paykunata sumaqta cuidanaykichispaq. Chaypaq rimasun María sutiyoq hermanamanta. Paypa papansi onqorapusqa, papanqa manas Testigochu kasqa. Payta cuidayqa manas facilchu kasqa, millay genioyoqsi kasqa. Chay hermanan nin: “Maytan Jehová Diospa yanapayninta mañakuq kani papayta respetanaypaq. Chaymantapas Jehová Diostaq papayta respetanayta munashan chayqa, “payqa qowanqapunichá kallpataqa” nispan niq kani. Chhaynapin pisi-pisimanta payta respetayta yacharqani, manaña sumaqtachu qhawariwaq chaypas”, nispa. Chhaynata familianchista respetaspaqa Jehová Diosta respetasqanchistan rikuchishanchis.

IÑIQMASIKUNATA RESPETASUN

11. ¿Imaraykun mayninpi sasa kanman iñiqmasinchiskunata respetay?

¹¹ ¿Imaraykun sasa kanman? Hermanonchiskuna kallpachakunkuña Bibliaq nisqanman jina kausanankupaq chaypas, yaqapaschá mayninqa sonqonchista k’iriwasunman, millayta imapaschá qhawariwasunman. Chaykuna pasaqtinqa razonwanpaschá paykunapaq phiñasqa kasunman, chhaynapitaq sasa kanman paykunata respetay (Col. 3:13). ¿Iman yanapawasunman chaykunaña pasaqtinpas paykunata respetashanallanchispaq?

12. ¿Imaraykun respetananchispuni iñiqmasinchiskunata? (2 Pedro 2:​9-12).

¹² ¿Imaraykun iñiqmasinchiskunata respetananchis? (Leey 2 Pedro 2:​9-12). Iskay kaq carta qelqasqanpin apóstol Pedro willarqan imaynas ñaupa tiempopi wakin iñiqkuna umalliqkunamanta mana allinta rimasharqanku chayta. Willarqanmi imatas chayta rikuspa wakin angelkuna ruwarqanku chaytapas. Apóstol Pedroq nisqanman jinaqa, chay angelkunaqa Jehová Diosta respetasqankuraykus mana imatapas nisqakuchu chay mana respetoyoq runakunamanta. ¡May admiranapaqmi chay ruwasqankuqa ¿riki?! Chay angelkunaqa mana ima juchayoqña kanku chaypas, manan maltachu rimarqanku chay runakunamanta, aswanmi Jehová Diosman chayta saqerqanku payña juzgananpaq (Rom. 14:​10-12; tupanachiy Judas 9 textowan). ¿Imatan chay angelkunamanta yachasunman? Cheqnikuwaqninchis qatikachawaqninchis runakunatapas respetananchistaq chayqa, ¿manachu iñiqmasinchiskunataqa astawanraq respetasunman? Chaytapunin ruwananchis ¿riki? (Rom. 12:10). Respetananchispunin iñiqmasinchiskunataqa, chayta ruwaspan Jehová Diosta respetashanchis.

13, 14. ¿Imakunata ruwaspan rikuchisunman iñiqmasinchiskunata respetasqanchista? (Qhaway kay parrafokunapaq fotokunata).

¹³ ¿Imaynatan rikuchisunman iñiqmasinchiskuna respetasqanchista? Umalliqkuna, yachachispaqa munakuywan yachachiychis (Filem. 8, 9). Pitapas yuyaychanaykichis kaqtinqa ama phiñasqachu chayta ruwaychis, aswanpas llamp’u sonqowan ruwaychis. Hermanakuna, qankunapas ama cuento q’epichu kaychis, ama jujkunatapas yanqapas qasiqa tumpaychischu. Chaykunamanta cuidakunkichis chayqa, yanapakunkichismi Diospa llaqtanpi respeto kananpaq (Tito 2:​3-5). Chaymantapas llapanchismi kallpachakunanchis umalliqkunata respetananchispaq. ¿Imaynatan chayta rikuchisunman? Kasukunanchismi paykunata, chaymantapas gracias ninanchismi juñunakuykunapi yachachimusqankumanta, predicacionta pusarisqankumanta, iñiypi pisipaqkunata yanapasqankumanta ima (Gál. 6:1; 1 Tim. 5:17).

¹⁴ Rocío sutiyoq hermanamanta yachasunchis. Paypaqqa sasas kasqa juj umalliqta respetay. Paymi nin: “Juj umalliqmi yuyaychawarqan. Noqaq piensasqayman jinaqa, manan payqa munaytachu rimapayawasharqan. Chaymi noqaqa wasiypi mana reparachikuq jinalla paymanta malta rimaq kani, chaymantapas “yanqachá payqa imatapas niwan” niqmi kani. Chaymi mana kasukusharqanichu paypa yuyaychawasqanta”, nispa. ¿Iman payta yanapanman karqan cambiananpaq? Paymi nillantaq: “1 Tesalonicenses 5:​12, 13 textota leespan cuentata qokurqani, imaynas chay hermanota mana respetasharqanichu chayta, concienciaypas juchachaytan qallariwarqan. Jinan Jehová Diospa yanapayninta mañakurqani, jinaspa qelqakunata maskhayta qallarirqani piensasqayta cambianaypaq. Reparakusqayman jinaqa, noqan jatunchakuq sonqoman tukupusharqani. Kunanraqmi allinta yachani: Jujkunata respetanapaqqa humilde sonqon kana. Noqaqa kallpachakushanin humilde sonqo kanaypaq, kunanqa sonqoyqa thajmi kashan. Jehová Diosqa allintan yachan maytas kallpachakushani chayta”, nispa.

RESPETASUN JUJ RUNAKUNATAPAS

15. ¿Imaraykun mayninpi sasa kanman juj runamasikunata respetay?

¹⁵ ¿Imaraykun sasa kanman? Mayninqa predicacionpi purispan rikunchis, imaynas wakin runakunaqa mana munankuchu Diosta reqsiyta ni Bibliamanta yachaytapas chayta (Efes. 4:18). Wakinqa imatachá wawamantapacha yachachirqanku chayllapin creeyta munanku, chaymi mana uyarikuyta munankuchu. Chaymantapas llank’anapi wakin jefekunaqa wakin profesorkunapas millaymi kanku. Wakinpaqqa yaqapaschá llank’anapi compañeronkunapas escuelapi compañeronkunapas millay kanku. Chhaynakuna kaqtinqa manapaschá paykunata respetayta munapusunmanchu, sasapaschá kanman paykunata sumaqta qhawariypas.

16. ¿Imaraykun respetananchispuni juj runamasinchiskunatapas? (1 Pedro 2:12; 3:15).

¹⁶ ¿Imaraykun respetananchis juj runamasikunatapas? Jehová Diosqa rikumushanmi imaynatas qhawarinchis runamasinchiskunata chayta. Chaymantapas apóstol Pedroq nisqan jina, sichus runamasinchiskunata sumaqta qhawarisun chayqa, yaqapaschá paykunapas Diosta jatunchankuman. Chaymantapas apóstol Pabloqa willarqanmi imaynas iñiyninchismanta rimaspaqa llamp’u sonqowan ancha respetowan rimananchis chayta (leey 1 Pedro 2:12; 3:15). Juezkunaq ñaupanpi kaspapas, piqpa ñaupanpi kaspapas Diospas chaypi kashanman jinan respetowanpuni rimananchis. Yachasqanchis jinapas, Jehová Diosqa llapa ima rimasqanchistan uyarimushan, rikushanmi imayna sonqowanchus rimashanchis chaytapas. Chhaynaqa, respetananchispunin mana iñiq runakunatapas.

17. ¿Imakunata ruwaspan rikuchisunman runamasinchista respetasqanchista?

¹⁷ ¿Imaynatan rikuchisunman juj runamasinchista respetasqanchista? Diosmanta willaspa purishaspaqa manan yachaqman tukuq jinachu imatapas rimananchis, nitaqmi creekunanchischu imachus yachasqanchiswanpas. Aswanpas Jehová Dios jinan runamasinchistaqa respetowan qhawarinanchis, chaymantapas noqanchismanta aswan allinpaqmi paykunataqa qhawarinanchis (Ageo 2:7; Filip. 2:3). K’amiwasunña chaypas manan kutipakunanchischu, nitaqmi rimapakuspachu ripunanchis, manan burlakunanchispaschu (1 Ped. 2:23). Siminchisña venceruwasunman chaypas, kaq ratun disculpata mañakunanchis. Llank’anapirí, ¿imaynatan rikuchisunman respetoyoq kasqanchista? Ganaswanmi llank’ananchis. Chaymantapas llank’anapi compañerokunapas jefepas allinkuna ruwasqankupin masta piensananchis (Tito 2:​9, 10). Chaymantapas honradon kananchis, tukuy sonqon llank’anapas. Chaykunataña ruwasun chaypas, manapaschá jujkunaqa allinpaqchu qhawariwasun, Jehová Diosmi ichaqa noqanchiswan kusisqa kanqa (Col. 3:​22, 23).

18. ¿Imaraykun allinpuni kanman jujkunata respetay?

¹⁸ Kaypi yachasqanchis jina, imaymanan razón kashan respetoyoq kanapaqqa. Familianchista respetaspaqa familiata paqarichiq Jehová Diostan respetashanchis. Hermanonchiskunata tukuy sonqo respetaspapas kamaqninchis Jehová Diostan respetashallanchistaq, mana iñiq runakunata respetaspapas Jehová Dios jatunchasqa kananpaqmi yanapakushanchis. Yachasqanchis jinapas yaqapaschá paykunapas tiempowanqa Diosta servinkuman. Kay tiempopi manaña respeto kanchu chaypas, noqanchisqa tukuy tiempon rikuchinanchis respetoyoq kasqanchista. Chayta ruwasun chayqa, Jehová Diosqa bendeciwasunmi. Pay kikinmi nin: “Noqaqa pichus jatunchawaqniytan jatunchasaq”, nispa (1 Sam. 2:30).