¿Kallpachakushankichu Jehová Dios jina chanin kaqta ruwanaykipaq?

1, 2. a) ¿Imapin tarikuranku Nabotpas wawankunapas? b) ¿Imayna kaytan kay estudiopi yachasun?

JUJ kutinmi iskay runakuna juj runata wawankunatawan yanqamanta tumparanku: “Diosta reytawanmi ñakashan”, nispa. Chaymi chay runata wawankunatawan wañuchinankupaq sentenciaranku. May llakisqachá kasharanku chay runaq familiankuna amigonkunapas. Chay runan karan Diosta serviq Nabot wawankuna ima. Paykunaqa Israel llaqtapi rey Ajab kamachikusqan tiempopin kausaranku (1 Rey. 21:11-13; 2 Rey. 9:26).

² Kay estudiopin astawan yachasun Nabotmanta, jinallataq ñaupa tiempopi iñiq t’aqapi umalliq Pedromantawan. Paymi juj kutin wakin iñiqmasikunata sintichiran. Paykunamanta yachaspan astawan yachasun juch’uyaykukuq kayta perdonaq kayta ima. Chaytaq yanapawasun Jehová Dios jina chaninta imatapas ruwanapaq.

MANA KAQMANTA WAÑUCHINKU

3, 4. ¿Imayna runan karan Nabot? ¿Imaraykun mana munaranchu chajran vendeyta?

³ Nabotpa kausasqan tiempopiqa, yaqa llapa Israel runakunan rey Ajabta warmin Jezabeltawan qatikuspa Jehová Diosta mana kasukurankuchu. Payta adoranankumantaqa Baal diostan adoraranku. Nabotmi ichaqa mana chhaynachu karan, aswanmi payqa wañupunankama tukuy sonqowan Diosta serviran.

⁴ (Leey 1 Reyes 21:1-3). Ajabqa Nabotpa uvas chajrantan munasharan, chaymi niran: “Uvas chajraykita qopuway [...]. Chajraykiq rantinpiqa aswan allin uvas chajrata qopusqayki, mana chaytaq qolqeta jayk’achus valesqanta pagapusqayki”, nispa. Nabot-taq ichaqa niran: “Amapuni Dios munachunchu ñaupa taytaykunamanta herencia chaskisqay chajrata qonaytaqa”, nispa. ¿Imaraykun Nabot mana munaranchu chajran vendeyta? Diosmi Israel runakunata kamachiran chaskisqanku herenciataqa ama jujman vendenankupaq. (Lev. 25:23; Núm. 36:7). Chaytan Nabotqa kasukusharan.

5. ¿Imatan ruwaran Jezabel Nabotpa chajranta jap’ikapunankupaq?

⁵ Nabot chajranta vendeyta mana munaqtinmi Ajabqa warminpiwan imaymana mana allinkunata ruwaranku chay chajrata jap’ikapunankupaq. Jezabelmi iskay runakunata kamachiran Nabot-ta yanqamanta tumpanankupaq. Chaymi payta wawankunatawan kuskata wañuchiranku. ¿Imatan Jehová Dios ruwaran chayta rikuspa?

DIOSMI JUSTICIATA RUWAN

6, 7. a) ¿Imatan Jehová Dios ruwaran Nabot-ta wañuchisqankuta rikuspa? b) ¿Imaraykun thaj sientekunkuman karan Nabotpa familiankunapas amigonkunapas?

⁶ Chayta rikuspan Jehová Diosqa profeta Eliasta kacharan Ajabwan rimamunanpaq. Chaypin niran: “¿Nabot-ta wañuchispaykichu kunanqa chajrantañataq jap’ikapushanki?”, nispa. Chaymantapas willaranmi imaynatachus Nabot-ta wawankunatapas wañuchiran chhaynata Jehová Dios paytapas, warmintapas, wawankunatapas wañuchinanta (1 Rey. 21:17-25).

⁷ Maytachá llakikuranku Nabotpa familiankunapas amigonkunapas Ajabpa mana allin ruwasqanmantaqa. Jehová Diosqa rikumusharanmi Ajabpa chaykuna ruwasqanta; ichaqa manan jinallatachu chaykunata qhawanan karan. Chayta yachaspaqa thajchá sientekuranku Nabotpa familiankunapas amigonkunapas. Qhepamanmi ichaqa juch’uyaykukuq kasqankuta Jehová Diospi confiasqankuta ima rikuchinanku karan.

8. ¿Imatan Ajab ruwaran Jehová Dios castigananta yachaspa? ¿Iman chaymanta karan?

⁸ Jehová Diospa castigananta yachaspan, Ajabqa “p’achanta llik’ikuran, qhasqa p’achawan p’achakuspataq ayunaran. Chay p’achantinmi puñuran, sinchi llakisqataq puriran”. ¿Imatan Jehová Dios ruwaran Ajabpa juch’uyaykukusqanta rikuspa? Eliastan niran: “¿Rikunkichu imaynatachus Ajabpa ñaupaqeypi juch’uyyaykukusqanta? Chay jinaqa, ñaupaqeypi juch’uyyaykukusqanrayku, pay kausashaqtinqa manan ayllunman jatun llakita chayachisaqraqchu, aswanpas churinpa tiemponpiñan”, nispa (1 Rey. 21:27-29; 2 Rey. 10:10, 11, 17). Yachasqanchis jina Jehová Diosqa yachanmi imachus runaq sonqonpi kashan chayta, chaymi rey Ajabta perdonaran (Prov. 17:3).

JUCH’UYAYKUKUQ KAYQA ALLINMI

9. ¿Iman Nabotpa familianta amigonkunatapas yanaparan?

⁹ ¿Imaynan sientekuranku Nabotpa familian amigonkunapas Ajab mana castigasqa kasqanta yachaspanku? Maytachá llakikuranku chaykunata yachaspaqa. Ichaqa, ¿iman paykunata yanaparan Jehová Diospi confiashanallankupaq? Juch’uyaykuq kasqankun. Paykunaqa yacharankun Jehová Dios chanin kasqanta, chaymi yanaparan tukuy sonqowan payta servishanallankupaq (leey Deuteronomio 32:3, 4). Chhaynaqa, ¿Nabotpa wañusqan jinallachu kanan karan? Manan. Aswanpas Jehová Diosmi Nabot-ta wawankunatapas kausarichimpunqa chhaynapin Nabotpa familiankunapaq, amigonkunapaqwan thaj kausayta apamunqa (Job 14:14, 15; Juan 5:28, 29). Chaymantapas juch’uyaykukuq runaqa yachanmi ‘Diosqa tukuy ima ruwasqanchismanta cuentata mañawananchista, allin kaqkunamantapas mana allin kaqkunamantapas, watuwananchista, pakallapi ruwasqanchismantapas watuwananchista’ ima (Ecl. 12:14). Arí, Bibliaq nisqan jina manan pipas Diosmantaqa pakakusunmanchu. Sichus juch’uyaykukuq kasun chayqa Diospin confiashallasun.

10, 11. a) ¿Imakunan Diospi confiasqanchista pruebaman churanman? b) ¿Imaynatan yanapawasunman juch’uyaykukuq kay?

¹⁰ Noqanchisri, ¿imatan ruwasunman pi familianchispas otaq noqanchispas iñiq t’aqapi ima ruwanamantapas orqosqa kaqtinchis? ¿Imatan ruwasunman familianchismanta mayqenpas otaq amigonchispas qarqosqa kaqtin? Pipas juchanmanta perdonasqa kanman chayri, ¿“manan allintachu ruwashanku” nisunchu? Chhaynakunapi tarikuspaqa yaqapaschá Diospi confiasqanchis llaqtanpi confiasqanchis ima pruebaman churasqa kanman. Ichaqa juch’uyaykukuq kaymi yanapawasun Diospi tukuy sonqowan confianapaq. Chaymi kunan iskay yanapaykunamanta yachasun.

¹¹ Juj kaq, juch’uyaykukuq kaymi reparachiwasun mana llapantachu imatapas yachasqanchista. Aswanpas Jehová Diosllan yachan runaq sonqonpi imachus kasqantaqa (1 Sam. 16:7). Arí, juch’uyaykukuq kaymi yanapawasun imachus piensasqanchista cambianapaq. Iskay kaq, juch’uyaykukuq kaymi yanapawasun kasukuq kananchispaq Jehová Diospa allichananpi pacienciawan suyakunanchispaqpas. Biblian nin: “Diosta manchakuqkunaqa [...] allillanpunin kanqaku”, nispa. Chaymantapas nillantaqmi: “Millay runaqa manan allillanpuniqa kanmanchu, manataqmi unaytapaschu kausanqa”, nispa (Ecl. 8:12, 13). Chhaynaqa aswan allinqa juch’uyaykukuq kaymi, chhaynapin imaña pasawasun chaypas mana sintipakusunchu (leey 1 Pedro 5:5).

IÑIQ T’AQAPI MANA ALLINKUNA PASARAN

12. ¿Imamantan kunan yachasun? ¿Imarayku?

¹² Apostolkunaq tiemponpin Siria ladopi kaq Antioquía llaqtapi iñiqkunaq juch’uyaykukuq kayninku perdonaq kayninku ima pruebaman churasqa karan. Chaykunata allinta yachaymi yanapawasun perdonaq kayta. Chaymantapas allintan yachasun imaynas Jehová Diosqa chaninpuni chayta.

13, 14. a) ¿Ima jatun llank’aykunatan apóstol Pedro chaskiran? b) ¿Imaynatan mana manchakuq kasqanta rikuchiran?

¹³ Apóstol Pedroqa allin reqsisqa umalliqmi karan, Jesuspa amigonmi karanpas. Jesusmi jatun ruwaykunata Pedroman encargaran (Mat. 16:19). 36 watapipas Pedron kamachisqa karan Cornelioman wasinpi kaqkunamanwan Diospa palabranta apananpaq. ¿Imaraykutaq chayri juj jatun ruway karan? Cornelio mana judío runa kasqanrayku. Corneliopas wasinpi kaqkunapas santo espirituta chaskiqtinkun Pedroqa niran: “Kay runakunapas noqanchis jinataq santo espirituta chaskishanku chayqa, ¿pitaq jark’akunman unuwan bautizasqa kanankutari?”, nispa (Hech. 10:47). Chhaynapin paykunaqa bautizasqa karanku.

¹⁴ 49 watapin Jerusalén llaqtapi apostolkuna umalliqkuna ima juñunakuranku. Chaypin decidinanku karan waj nacionmanta runakuna qhari kayninku qarachata kuchuchikunankuchus icha manachus chayta, Pedropas chaypin kasharan. Unayña chayta rimashaqtinkun Pedroqa mana manchakuspa llapankuta yuyarichiran imaynas Jehová Diosqa waj nacionmanta runakunaman espiritunta qoran chayta. Chaykunata uyarispankun chay tiempopi umalliq t’aqaqa decidiran manaña kuchuchikunankupaq (Hech. 15:6-11, 13, 14, 28, 29). Chay tiempopi judiokunapas mana judiokunapas maytachá Pedrota “gracias” niranku mana manchakuspa rimasqanmantaqa. Paykunapaqqa facilchá karan Pedropi confiayqa (Heb. 13:7).

15. ¿Imatan Pedro ruwaran Antioquía llaqtapi kashaspa? (21 paginapi dibujota qhaway.)

¹⁵ Jerusalén llaqtapi juñukusqanku qhepamanmi Pedroqa Siriapi kaq Antioquía llaqtata riran, chaypin payqa kasharan mana judío hermanokunawan. Pedroqa experienciayoqtaq karan chayqa imaymanakunatachá chay llaqtapi hermanokunaqa paymanta yacharanku. Chayllamanmi Pedroqa qonqaylla paykunamanta t’aqakuran, manañan paykunawan kuskachu mijuranpas. Chaypi hermanokunaqa, “¿imataq pasashan kay hermanowanri?” nirankuchá. Chaymantapas manan payllachu chaytaqa ruwaran, jujkunapas payta qatikuspan t’aqakullarankutaq, Bernabepas chaytan ruwaran. ¿Imanaqtinmi Pedro yaqalla iñiqmasikunata t’aqanachiran? ¿Imaynatan chay willakuy yanapawasunman mayqen umalliqpas sonqonchista k’iriwaqtinchis?

16. a) ¿Imamantan apóstol Pablo Pedrota anyaran? b) Chaykuna pasasqanmanta, ¿ima tapuykunan kan?

¹⁶ (Leey Gálatas 2:11-14). Pedroqa runata manchakuy trampamanmi urmaran (Prov. 29:25). ¿Imaynapi? Allintaña yacharan Jehová Dios imaynatachus mana judío runakunata qhawarisqanta chaypas, Jerusalenmanta jamuq judío cristianokunatan manchakusharan. “Qhawawanqakupaschá mana judío runakunawan juñukusqaymanta” nispapaschá nisharan. Chayta reparaspan apóstol Pabloqa payta anyaran: “Iskay uya jinan ruwashanki”, nispa. ¿Imaraykun chayta niran? Pabloqa uyariranmi 49 watapi Jerusalenpi juñunakushaqtinku Pedro mana judío runakunamanta allinkuna rimasqanta (Hech. 15:12; Gál. 2:13). Mana judío cristianokunaqa sintisqachá kasharanku Pedroq chay ruwasqanwanqa. Ichaqa, ¿chayraykuchu Diosmanta t’aqakuranku? ¿Qechunkumanchu karan Pedromanta imakunachus ruwananta?

YACHANANCHISMI PERDONAQ KAYTA

17. ¿Imaynapin yachanchis Jehová Dios Pedrota perdonapusqanta?

¹⁷ Pedroqa juch’uyaykukuq runan karan chaymi Pabloq anyasqanta sumaqta chaskikuran. Chaymantapas Bibliapiqa manan ninchu: “Pedroqa pierderanmi imaymana ruwanankunata” nispaqa. Aswanmi Jehová Dios paywan qelqachiran Bibliapi iskay cartakunata. Iskay kaq qelqasqan cartapin Pablomantapas niran: “[Munasqa] iñiqmasinchis”, nispa (2 Ped. 3:15). Pedroqa k’iriranchá mana judío hermanokunaq sonqonta. Chaywanpas Diospa llaqtanta umalliq Jesusqa encargashallaranmi Pedromanqa imaymana llank’anakunata (Efes. 1:22). Jehová Diospa Jesuspa ejemplonta qatikuspan chay hermanokunapas Pedrota perdonaranku. Manachá mayqenninkupas chayraykuqa Diostaqa saqenkumanchu karan.

18. ¿Imakuna kaqtinmi rikuchinanchis Jehová Dios jina imatapas qhawarisqanchista?

¹⁸ Rikusqanchis jina, apostolkunaq tiemponpipas kay tiempopas umallikunaqa pantaq runakunan kanku. Bibliaq nisqan jina llapanchispas pantaq runakunan kanchis (Sant. 3:2). Chhaynaña kaqtinpas, ¿imatan ruwasunman pipas noqanchis contra ima mana allintapas ruwaqtin? ¿Imatan ruwasunman pi umalliqpas jujkunata pisichaq jina rimaqtin? ¿Pi umalliqpas mana piensaspa imatapas rimasqanraykuchu Diosmanta t’aqakusun? ¿Kaq ratochu nisun: “Imaraykutaq paytari umalliqta churanku”, nispa? Icha, ¿Diospa llaqtanta umalliq Jesuspi confiaspachu pacienciawan suyakusun allichananta? ¿Pantasqallantachu qhawarinanchis icha unayña Diosta servisqantachu? ¿Kusikunchischu ofiendewaqninchis hermano umalliqlla kashasqanmanta astawan juj ruwaykunata chaskisqanmantapas icha phiñakunchischu? Chaykunata imaynachus qhawarisqanchispin rikuchisun Jehová Dios jina imatapas qhawarisqanchista (leey Mateo 6:14, 15).

19. ¿Imata ruwananchispaqmi decidisqa kashananchis?

¹⁹ Satanastaq kay pachata kamachishan chayqa kanqapunin mana allin ruwaykunaqa. Ichaqa maytachá munashanchis Jehová Dios chaykunata chinkachinanta, kay pachapi chanin ruwaylla kanantapas (Is. 65:17). Chay p’unchay chayamunankamaqa ima mana allintaña pasasun chaypas, juch’uyaykukuq kaymi reparachiwasun mana imatapas llapantachu yachasqanchista. Perdonaqtaqmi kananchispas, chhaynapin rikuchisun Jehová Dios jina imatapas qhawarisqanchista.