¿Maypin cheqaq suyakuyta tariwaq?
KAYPI yuyaykuy: Relojniykin mana funcionapunchu, malograsqa jinataq kashan. Reloj allichaqkunata maskhaspaqa rikunkin askha willakuykunata ichaqa wakinqa manan allin jinachu qhawarikun. Chayllamanmi willarusunkiku jujnin vecinoyki ura watakunaraq chay marca relojta fabricasqanta. Jinaspapas payqa gratisllan allichayta munan. Chhaynapi tarikuspaqa yachankiñan piwan relojniykita allichachinaykita, ¿riki?
Kunanqa chay relojta suyakuywan rijch’anachisun. Sichus reparakunki manaña suyakuyniyoqchu kashasqaykita chayri, ¿maypin yanapayta maskhawaq? Askha runakunan ninku: “Noqan yanapasayki suyakuyniyoq kanaykipaq”, nispa. Ichaqa chaypaq imachus nisqankupas imachus ruwasqankupas manan allinchu manataq entiendekunchu. Ichaqa, ¿pin runata kamaran suyakuyniyoq kananpaq? Manachu aswan allin kanman runata Kamaqman asuykuy? Biblian willashan: “Payqa manan sapankanchismantapas nishu karupichu kashan”, nispa. Jinaspapas payqa makillan kashan yanapawananchispaq (Hechos 17:27; 1 Pedro 5:7).
¿Imapunitaq suyakuyri?
Ñaupaqpin rimamuranchis doctorkuna, cientificokuna, psicólogo runakuna ima suyakuymanta imachus nisqankuta. Ichaqa Bibliaq nisqanman jinaqa, suyakuyqa manan chayllachu. Original simipi “suyakuy” nisqaqa ima allinpas chayamunanta mayta suyakuymi. Suyakuypiqa iskay ruwaymi kan. Imachus chayamunanta munasqanchis, jinallataq suyakunapaq ima razonchus kasqan otaq juj prueba. Bibliaq willasqan suyakuyqa manan yanqallachu nitaq mosqhoyllachu. Aswanpas kanmi pruebakuna chay suyakusqanchis cheqaqta junt’akunanpi creenanchispaq.
Suyakuyqa iñiymanmi rijch’akun, iñiypas pruebakuna kaqtinmi allin tajyasqa, manataqmi yanqa cuentochu (Hebreos 11:1). Ichaqa Bibliaqa sapankamantan riman iñiymanta suyakuymantapas (1 Corintios 13:13).
Juj ejemplota churasun. Sichus juj amigonchista valekunchis imapipas yanapawananchispaq chayqa, suyanchismi yanapayninta. Ichaqa manan yanqallanchu suyakunchis, aswanpas iñinchismi otaq seguro kashanchis yanapawananchismanta. ¿Imarayku? Paytaqa allintan reqsinchis, jinaspapas chay amigonchisqa yanapawaranchisñan ñaupaqpi. Iñiypas suyakuypas manan igualchu, ichaqa yaqa kaqllan kanku. ¿Imatan ruwasunman Diospi chay jinata suyakunanchispaq?
Suyakuyninchisqa allin tajyasqan kashan
Jehová Diosmantan jamun cheqaq suyakuyninchisqa. Ñaupa tiempopiqa Jehová Diostan niqku: “Qanllan Israelpa jap’ipakunan kanki”, nispa (Jeremías 14:8). Israel llaqtaq tukuy ima suyakuyninpas Diosmantan jamuq, chaymi payqa jap’ipakunanku otaq suyakuyninku karan. Chayqa manan imatapas munayllachu, aswanpas Diosmi prometeran, chhaynapin suyakuyninkuqa cheqaq karan. Chaymantapas pachaj-pachaj watakunan paykunaqa llaqtan karanku, chaypin Jehová Diosqa rikuchiran llapa promesankunata junt’aq kasqanta. Josueqa Israel llaqtatan pusariran, paymi niran: “Ñaupaqtaraqmi munani qankuna tukuy alma, tukuy sonqo Señor Diospa sumaq nisqasuykichista llapanta junt’asqanta reqsikunaykichista, payqa llapantapunin rimarisqantaqa junt’aran”, nispa (Josué 23:14).
Jaqay tiempomanta kunankamaqa unay tiempoñan pasarun, ichaqa Jehová Diosqa kaqllan kashan. Bibliapiqa askhapunin kashan Diospa promesa ruwasqankuna, jinallataq chaykuna imaynatachus tiemponpi junt’akusqanpas. Promesankunaqa confianapaq jinan, chaymi wakin promesankunaqa junt’arunmanñapas karan jina qelqasqa kashan.
Chayraykun Bibliataqa suyakuymanta willaq libro nisunman. Imaynatachus Dios runakunawan ruwasqanta estudiaspaqa astawanmi paypi confiasun. Apóstol Pablon qelqaran: “Ñaupaqpi qelqasqa kaqkunaqa yachachiwananchispaqmi qelqasqa karan; chaymantapas Diospa simin qelqan kallpachawanchis, aguantananchispaqpas yanapawanchis, chaymi suyakuyniyoqpas kanchis”, nispa (Romanos 15:4).
¿Ima suyakuytan Dios qowanchis?
¿Ima pasaqtinmi astawanqa suyakuyniyoq kayta munasunman? Pininchispas wañukapuqtinmi. Ichaqa askha runakunan pipas wañukapuqtinqa mana suyakuyniyoq tarikunku. ¿Imarayku? Pipas wañupuqtinqa sinchitapunin llakikunchis, ch’usaq sonqotaqmi qhepakunchis. Llapanchispas manan wañuymantaqa ayqesunmanchu, juj tiempollataqmi ayqekuytapas atisunman. Chayraykuchá Bibliaqa wañuymanta nin: “Último kaq enemigonchis”, nispa (1 Corintios 15:26).
Chhaynaqa, ¿ima suyakuytaq kanman wañuypaqri? Kaq versiculollataqmi nishan: “Wañuypas ch’usaqyachisqan kapunqa”, nispa. Jehová Diosqa aswan atiyniyoqmi wañuymantaqa. Chaytaqa askha kutipin rikuchiran runakunata kausarichispa. Bibliapin isqon willakuykuna kashan Diospa atiyninwan runakuna kausarimpusqankumanta.
Juj kutinmi Jehová Diosqa wawan Jesusman atiyta qoran amigon Lazarota kausarichinanpaq. Lazaroqa tawa p’unchayñan wañupusqa. Jesusqa manan pakallapichu chaytaqa ruwaran aswanpas lliu runaq rikusqanmi (Juan 11:38-48, 53; 12:9, 10).
Yaqapaschá tapukunki: “¿Imaraykutaq chay runakunatari kausarichiran? Qhepamanqa kaqllatataqmá riki wañupuranku”, nispa. Chayqa cheqaqmi, ichaqa kausarichisqa kasqankumanta yachasqanchisraykun seguron kashanchis jamuq tiempopi familianchiskuna amigonchiskunapas kausarimpunankumanta. Chay pasanantaqa manan munashallanchischu, aswanpas cheqaq suyakuyniyoqmi kausanchis.
Jesusmi niran: “Noqan kani kausarimpuypas kausaypas”, nispa (Juan 11:25). Jesusqa paymanmi atiyta qonqa mundontinpi runakunata kausarichinanpaq. Jesusqa nillarantaqmi: “Tiempon chayamunqa, chaypin sepulturakunapi llapa kaqkunaqa runaq Churinpa kunkanta uyarispa lloqsimunqaku”, nispa (Juan 5:28, 29). Arí, sepulturakunapi llapa kaqkunan kausarimpunqaku kay pacha paraíso kapuqtin chaypi tiyanankupaq.
Profeta Isaiasqa kausarimpuymantan kay simikunawan rimaran: “Wañuqniykikunan kausarinqaku, ayaykikunan sayarinqaku. ¡Jallp’api puñuqkuna, wakmanta rikch’ariychis, jinaspa kusikuymanta qaparkachaychis! Señor Diosníy, sulla jina k’anchayniykitan kachamunki, chaymi wañusqakuna jallp’amanta paqarimunqaku”, nispa (Isaías 26:19).
Chay promesaqa may kusikunapaqmi ¿riki? Wañupuqkunaqa allin lugarpin kashanku, imaynan juj wawa mamanpa wijsanpi allin cuidasqa kashan jina. Sepulturapi kaqkunaqa tukuy atiyniyoq Diospa yuyayninpin allin waqaychasqa kashanku (Lucas 20:37, 38). Pisillamantan kausarichisqa kanqaku juj sumaq paraisopi kusisqa tiyapunankupaq. Imaynan chayllaraq naceq wawapas familianpa sumaq chaskisqan kapun jina. Chhaynaqa wañuypaqpas kanmi suyakuy.
Suyakuyqa maytapunin yanapawanchis
Apóstol Pabloqa yachachiranmi suyakuy may allinpuni kasqanta. Suyakuyqa Dios serviyninchispi jark’aykuwaqninchis casco jina kasqanmantan rimaran (1 Tesalonicenses 5:8). ¿Imatan chaywan nisharan? Ñaupa tiempopiqa guerraman riq soldadokunaqa metalmanta cascowanmi churakuqku. Chay cascotan churaqku qaramanta ruwasqa gorropi, chaymi umankuman imapas chayamuqtinqa mana wañuqkuchu. Chhaynaqa imaynan cascopas umata cuidan chay jinatan suyakuypas yuyayninchista cuidan; imachus piensasqanchista. Sichus Diospa munayninman jina allin suyakuyniyoq kasun chayqa, manan manchakunapaq jina ima sasachakuypas umanchispi thaj kayninchistaqa chinkachinqachu. Chhaynaqa, ¿pitaq mana munanmanchu chay jina cascotari?
Apóstol Pabloqa juj ejemplotawanmi churaran suyakuymanta rimaspa. Paymi qelqaran: “Chay suyakuyqa ancla jinan noqanchispa vidanchispaq, cheqaqpunitaqmi mana kuyuriqtaqmi kanpas”, nispa (Hebreos 6:19). Pabloqa allintan yacharan anclaqa may allinpuni kasqanta, payqa manan juj kutillapichu barco unuman chinkaykuqtin librakuran. Sinchi wayra chayamunanta reparaspan runakunaqa anclata barcomanta wijch’uykuqku. Chaymi anclaqa ukhupi allinta tajyaspa barcota qaqata sujetamun. Ajinapin barcoqa sinchi wayra jamuqtinpas allinta sayan, manan juj ladokunamanchu apaykachachikun, chhaynapi imamanpas chocaspa ama ch’eqtakunanpaq.
Chay jinallataqmi, sichus Diospa promesankuna noqanchispaq ‘cheqaq mana kuyuriq’ suyakuy chayqa, chay suyakuymi yanapawasun kay sasa tiempokunapi ñaupaqllaman purinapaq. Jehová Diosmi prometen pisi tiempollamanta guerrakuna, wañuchinakuykuna, llakikuykuna, wañuypas chinkapunanta (chunka paginapi recuadrota qhaway). Chay suyakuyman jap’ipakuyqa yanapawasunmi barco jina allinta sayananchispaq, chhaynapitaq sinchi wayraman rijch’akuq sasachakuykunawan ama apakachachikunanchispaq. Diosmanta jamuq suyakuyqa manan runakunaq qosqan suyakuy jinachu, Diosmanta jamuq suyakuyqa kausayninchispi pusachikunanchispaqmi yanapawasun.
Jehová Diospa qosqan suyakuytaqa qanpas atiwaqmi tariyta. Payqa imaynatachus qallariypi munaran, chayman jina sumaqta kausakunaykitan munan. Chaymantapas “payqa llapa runapas salvasqa kanantan munan” (1 Timoteo 2:4). Kay revistata ruwaqkunaqa kallpachaykikun Diospa Palabranmanta jamuq kausay qoq cheqaq yachayta tarinaykipaq. Diospa qosqan sumaq suyakuyqa manan kay pachapi tarisqanchis imawanpas igualakunmanchu.
Chay suyakuyniyoq kaspaqa manan sapallanchischu rikukusun, aswanpas Diosmi kallpata qowasun ima ruway munasqanchismanpas aypananchispaq, munayninman jina kaqtinqa (2 Corintios 4:7; Filipenses 4:13). Lliupas chay jina suyakuyniyoq kaytan munanchis ¿riki? Chhaynaqa, sichus suyakuyniyoq kayta munanki otaq maskhashanki chayqa kallpachakuy, makiykipin kashan.
[Foto/Recuadropiwan]
Suyakuyninchisqa allin tajyasqan kashan
Qatimuq textokunan yanapawanchis cheqaq suyakuyniyoq kananchispaq:
◼ Diosqa sumaq kausaytan prometen
Palabran Biblian nin kay allpa pachanchisqa juj paraisoman tukupunanta, chaypin lliu runapas juj familia jina kusisqa tiyanqaku (Salmos 37:11, 29; Isaías 25:8; Apocalipsis 21:3, 4).
◼ Diosqa manan llullakunchu
Jehová Diosqa santo ch’uya Diosmi, chaymi payqa manapuni llullakunmanchu, cheqnikuntaqmi llullakuytaqa (Proverbios 6:16-19; Isaías 6:2, 3; Tito 1:2; Hebreos 6:18).
◼ Diosqa ancha atiyniyoqmi
Jehová Diosllan tukuy atiyniyoqqa. Manan imapas ni pipas paytaqa jark’ayta atinmanchu promesankuna junt’anantaqa (Éxodo 15:11; Isaías 40:25, 26).
◼ Diosqa wiñaypaq kausananchistan munan.
(Juan 3:16; 1 Timoteo 2:3, 4.)
◼ Diosqa allin ruwasqanchistan qhawan
Payqa sonqonchispi allin kaqkunata allinkuna ruwasqanchistan qhawan, manan imakunapi pantasqanchistachu (Salmos 103:12-14; 130:3; Hebreos 6:10). Payqa allin kaqta ruwananchistan munan, chaymi kusikun chayta ruwaqtinchis (Proverbios 27:11).
◼ Diosqa ruway munasqanchista aypanapaqmi yanapawasun
Dios serviqkunaqa manan sapanchischu kashanchis. Diosmi yanapawasun santo espiritunta qowaspanchis. Chay kallpan aswan atiyniyoqqa (Filipenses 4:13).
◼ Diospin suyakunanchis
Jehová Diospiqa tukuy sonqon confiasunman, payqa manan jayk’aqpas llakichiwasunchu (Salmos 25:3).
[Foto]
Imaynan cascoqa umata cuidan chhaynatan suyakuypas yuyayninchista cuidan
[Foto]
Suyakuyqa ancla jinan yanapawasun ama sasachakuykunawan apakachachikunanchispaq
[Fotota orqoran]
Yanapawaranchis René Seindal/Su concessione del Museo Archeologico Regionale A. Salinas di Palermo