Paymi niran: “Juj nacionmi juj nación contra jatarinqa, juj llaqtataq juj llaqta contra jatarinqa. Kallanqataqmi jatun terremotokunapas, kayneqpi chayneqpitaq kanqa yarqaykuna mast’arikuq millay onqoykuna ima”, nispa (Lucas 21:10, 11). Imakunachus pasananmanta Jesuspa willasqanqa llapallanmi junt’akushan, chaymi rikuchiwanchis Diospa gobiernon qayllallapiña kasqanta. ¿Chaytapunichu rikushanchis? ¿Pachantinpipunichu chaykuna pasashan? ¿Imatan rikuchiwanchis chaykunaq pasasqan?

2. TERREMOTOKUNA

Enciclopedia Britannica Academic nisqa qelqaq willasqanman jinaqa sapa watansi yaqa pachaq jatun terremotokuna pachantinpi pasan, chaypiqa askha runakunan ñak’arinku. Estados Unidosmanta terremotokunamanta yachaqkunan ninku: “Sapa watanmi chunka soqtayoq jatun terremotokuna pasanman”, nispa. Wakin runakunaqa ninkumanmi: “Ratollan yachakun maypi terremoto pasasqanpas, chaywanmi rikukun astawanpas kashanman jina”, nispa. Imaynaña kaqtinpas jatun terremotokunapiqa askha runakunan ñak’arinku wañunkupas.

3. YARQAYKUNA

Yarqayqa kan guerrakunaq kasqanwan, mana qolqeq kasqanwan, kamachikuqkunaq suwakusqanwan, manaña chajrapas rurusqanwan, mana uywakunaq kasqanwan, tiempopas manaña allinñachu kapusqanwan ima. Mijuykunamanta willaq libron nin: “Mundontinpiqa 821 millón runakunan yarqaypi kashanku, 124 millón runakunataq wañuy patapi kashanku”, nispa (2018 Year in Review). Sapa watan 3 millón más wawakuna wañunku. 2011 watapiqa mundontinpin sapa pachajmanta yaqa kuskan wawakuna yarqaymanta wañuranku.

4. IMAYMANA ONQOYKUNA

Organización Mundial de la Salud nisqamantan ninku: “2000 watakunamantaqa astawanraqmi onqoykunaqa yapakushan. Ñaupa tiempomanta onqoykunan jujmanta rijurimushallantaq cólera nisqa, fiebre amarilla nisqa; chayllaraq rijuriq onqoykunapas kallantaqmi neoumonía, gripe pandémica, ébola, zika onqoy ima, jinallataq juj onqoykunapas”, nispa. Chaymantapas rijurimullarqantaqmi coronavirus onqoypas. Cientificokunapas doctorkunapas allintaña onqoykunamanta estudianku chaypas, manan llapan onqoypaqchu jampikunata tarinku.