Jehová Diospa Siminqa kawsaqmi
Tesalónica cristianokunaman Timoteoman qelqasqa cartakunamanta akllasqa yachachikuykuna
TESALÓNICA llaqtapi apóstol Pabloq predicasqanwanmi wakin runakuna cristiano kapuranku, chaymantapachan chay cristianokunaqa qatiykachasqa karanku. Chaywanpas paykunaqa qaqata sayaranku iñiyninkupi, chaymi Timoteoqa Pabloman allinta paykunamanta willaran (chaypaqqa Timoteoqa iskay chunka watanpi hinañan kashanman karan). Chay willasqanta uyarispan apóstol Pablo yuyaykuran Tesalónica cristianokunaman qelqananpaq, qaqata sayasqankumanta allinmi ninanpaq, kallpachananpaqpas. Chay cartataqa qelqanman karan 50 wata tukuyta, llapa qelqasqan cartakunamantaqa kaytan ñawpaqta qelqaran. Pisi tiempollamantataq Pabloqa wakmanta Tesalónica cristianokunaman qelqaran. Wakinmi mana allintachu entiendesqaku Pabloq huk nisqanta, chaymi payqa chay cartapi allinta entiendechiran chaymanta, kallpacharantaq iñiyninkupi qaqata sayanankupaq.
Chunka wata qhepamantaq apóstol Pablo Macedonia provinciapi kashaspa huk cartata Timoteoman qelqaran, payqa Éfeso llaqtapin kasharan. Chay cartapin Timoteota niran: ‘Éfeso llaqtallapi qhepakuy hinaspa wayqe panakunata yanapay Dioswan astawan hukllachakunankupaq, llulla yachachikuqkuna mana urmachinankupaq’, nispa. 64 watapi Roma llaqta ruphaykuqtinmi cristianokunata qatiykachayta qallariranku. Chay qhepallamanmi apóstol Pablo Timoteoman huk cartatawan qelqaran, llapa cartakuna qelqasqanmantaqa chaymi karan qhepakaq. Ancha allinninchispaqmi kanqa Tesalónica cristianokunaman Timoteomanpas qelqasqa cartakunamanta yachayqa (Heb. 4:12).
“RIKCH’ASHASUNCHIS”
Pablon Tesalónica cristianokunata allinmi niran ‘ancha hatun iñiywan ruwasqankumanta, munakuywan llank’asqankumanta’, aguantasqankumantapas. Chaymanta paykunata niran: ‘Qankunan suyakuyniypas kusikuyniypas kankichis’, nispa (1 Tes. 1:3; 2:19).
Chaymanta nillarantaq: ‘Kawsarimpuymanta rimaspa kallpachanakuychis’, nispa. Chaymantataq yuyarichiran: ‘Jehová Diospa p’unchayninqa qonqayllan chayamunqa, imaynan suwapas tutalla hamun hinata, chayrayku rikch’ashasunchis, allin yuyayninchispitaq kashasunchispas’, nispa (1 Tes. 4:16-18; 5:2, 6).
Tapuykuna kutichiykunapiwan:
4:15-17. ¿Pikunan ‘phuyuq kasqanman qonqaylla hoqarisqa kanku, Señorwan chaypi tupanankupaq’? ¿Imaynataq chayri suceden? Paykunaqa hanaq pachapaq akllasqa cristianokunan kanku, paykunaqa Cristo runakunawanña mana rikuylla kasqan tiempopin kawsanku, hanaq pachamantaq rinku Señor Jesuswan tupaq. Chaypaqmi wañunanku, espiritupitaq kawsarichisqa kananku (Rom. 6:3-5; 1 Cor. 15:35, 44). Cristo hanaq pachapi kamachikuyta qallarinñataq chayqa, hanaq pachapaq akllasqakuna wañupuqtinqa ‘qonqayllan hoqarisqa kanku’, kaqpachan kawsarichisqa kanku (1 Cor. 15:51, 52).
5:23. ¿Imaninantan apóstol Pablo wayqe panakunata nisharan ‘Diosmi lliw cuerpoykichista, almaykichista, espirituykichistapas waqaychasunkichis’, nispa? Apóstol Pabloqa hanaq pachapaq akllasqa cristianokunaq espiritunmanta, almanmanta, cuerponmantawanmi rimasharan, paykuna ukhupin tarikuran Tesalónica cristianokunapas. Llaqtaykita waqaychay nispalla mañakunantaqa “espiritunta” waqaychay, niranmi, chaywanqa mañakusharan cristianokunaq yuyaynin waqaychananpaq. Mañakullarantaqmi cristianokunaq “almanpaq”, kawsayninpaq; hinallataq “cuerponpaqpas”, chay cuerpoqa llapan hanaq pachaman rinankupaq akllasqa cristianokunan (1 Cor. 12:12, 13). Chay mañakusqanwanmi Pabloqa rikuchiran hanaq pachapaq akllasqakunata munakusqanta.
Yachananchispaq:
1:3, 7; 2:13; 4:1-12; 5:15. Pitapas imakunapiraq allinyanan kasqanta ninanchispaqqa, yachananchismi allin ruwasqankunamanta “allinmi kay ruwasqayki” niyta, kallpachananchistaq aswan allinta ruwananpaq.
4:1, 9, 10. Jehová Diosta serviqkunaqa kallpachakushanallankun paywan astawan hukllachakunankupaq.
5:1-3, 8, 20, 21. Jehová Diospa p’unchaynin asuykamushanñataq chayqa, “allin yuyayninchispi kasunchis, iñiywanpas munakuywanpas fierro unkuwan hina churakusunchis, Diospa qespichiwananchista suyakuywanpas cascowan hina churakusunchis”. Chaymantapas makilla uyarinanchis Diospa Simin qelqata.
“ALLINTAPUNI SAYASHAYCHIS”
Yaqachus hina wakin Tesalónica cristianokuna Pabloq ñawpaqkaq qelqasqan cartata mana allintachu entiendesqaku, chaymi pantasqata nisharanku: “Señorpa kutimunan p’unchayqa chayamunñan”, nispa. Chay nisqankuta allichananpaqmi apóstol Pabloqa paykunaman willaran ‘manaraq [Señor] chayamushaqtin’ imachus ñawpaqta sucedenan karan chayta (2 Tes. 2:1-3).
Chaymantapas Pablo niran: “allintapuni sayashaychis, [...] yachachisqaykuta ama qonqaspa”, nispa. Hinaspapas kamachillarantaq: “Llapa mana llank’ay munaq [“Diospa kamachikuyninkunata mana kasukuy munaq”, NM] wawqe-panakunamanta t’aqakuychis”, nispa (2 Tes. 2:15; 3:6).
Tapuykuna kutichiykunapiwan:
2:3, 8. ¿Pitaq ‘millay-millay awqa sonqo runari’, imaynataq wañuchisqa kanqa? Chay “runaqa” cristianon kayku nishaspa mana Cristoq nisqanman hina kawsaq religionkunaq umallinkunan. Jesucristollatan Diosqa kamachiran mana allin runakunata juzgananpaq, chaymi paylla kamachinman chay runakunata wañuchinankupaq. Jesustan sutichakun “Simi” nispa, Diospa nisqankunata willananpaq akllasqa kasqanrayku (Juan 1:1). Bibliaq nisqan hina Jesusqa millay-millay awqa sonqo runataqa siminpa “samayninwan [otaq rimayninwan] wañurqachinqa”.
2:13, 14. ¿Imaynatan ‘qallariymantapacha qespichisqa kanankupaq Dios akllaran’ hanaq pachaman riq cristianokunata? Maypachachus Jehová Dios yuyaykuran warmiq miraynin Satanasta umanpi sarunanta, chay pachan yuyaykullarantaq huk t’aqa runakuna hanaq pachaman rinankupaq (Gén. 3:15). Jehová Diosqa nillarantaqmi pipas chay t’aqapi kananpaq imayna kananta imakuna ruwanantapas. Chaymantapas willaranñan chay t’aqapi kaqkuna imapi llank’anankuta, pruebakunapi tarikunankutapas. Chhaynapin hanaq pachaman riqkuna akllasqa karanku.
Yachananchispaq:
1:6-9. Jehová Diosqa manan comuntachu llapa runakunata huchachanqa, aswanpas huchachana kaqkunallatan.
3:8-12. Cristianokunaqa llank’ananchismi mikhunanchispaq p’achakunanchispaqpas. ¿Jehová Diospa hatun p’unchaynin asuykamusqanraykuchu manaña llank’asunman? Manan. Sichus mana imata ruwaspa qasishasunman chayqa, qellamanmi tukupusunman ‘hukpa ruwananmanpas chapukusunman’ (1 Ped. 4:15).
“IMATACHUS DIOS YACHACHIRQASUNKI CHAYTA WAQAYCHAY”
Apóstol Pablon Timoteoman niran: “Allintapuni soldado hina maqanakuy, iñiypi qaqata sayaspa allin concienciaman hina purispa”, nispa. Chaymantapas willaran umalli kanankupaq wayqekuna imayna kanankuta, hinaspa Timoteota niran: “Ama uyariychu Dios contra thawtiykunata, mana valeq cuentokunatapas”, nispa (1 Tim. 1:18, 19; 3:1-10, 12, 13; 4:7).
Pablon Timoteota niran: “Kurak runataqa ama phiñarikuychu”, nispa. Hinaspataq tukuy sonqowan Timoteota niran: “Imatachus Dios yachachirqasunki chayta waqaychay. Ama uyariqpas tukuychu Dios contra thawtiykunataqa, ‘allin yachay’ nispa sutichasqa yanqa churanakuykunatapas”, nispa (1 Tim. 5:1; 6:20).
Tapuykuna kutichiykunapiwan:
1:18; 4:14. ¿Iman karan Timoteomanta ‘profetizasqa simikuna’? Diospa llaqtanpi Timoteoq allin llank’ananmanta profeciakunan kanman karan, chay profeciakunata willakuran Listra llaqtapi apóstol Pablo kashaqtinmi, maypachachus iskaykaq kutipi llaqtan llaqtanta predicasharan chaypacha (Hech. 16:1, 2). Chay profetizasqa simikunamanta yachaspan umallikunaqa ‘Timoteoman makinkuta churaykuranku’, huk allin llank’anata hunt’ananpaq.
2:15. ¿Imaynapin warmikuna ‘wawakunata uywaspa qespichisqa kankuman’? Warmikunaqa wawakunata uywaspa, wasinkupi kaqkunata atiendespan ‘qespichisqa’ otaq waqaychasqa kanqaku qella kaymanta, ‘simi apa-kaymanta, tukuy imaymanaman chapukuymantapas’ (1 Tim. 5:11-15).
Yachananchispaq:
4:15. Unay tiempoña cristiano kanchis otaq chayllaraq kanchis chaypas, kallpachakushanallanchismi iñiyninchispi wiñananchispaq.
6:2. Sichus iñiqmasinchispaq llank’anchis chayqa manan allinnillanchistaqa maskhananchischu, aswanpas aswan allintaraqmi llank’ananchis.
“DIOSPA SIMINTA WILLAY, ATIKUQTINPAS MANA ATIKUQTINPAS WILLALLAYPUNI”
Timoteo pruebakunata mana manchakunanpaqmi Pablo niran: “Diosqa manan manchapakuy espiritutachu qowarqanchis, aswanpas atiyta, munakuyta, kikinchista cuidakuytawanmi qowarqanchis”, nispa. Chaymantapas nillarantaq: “Señorpa kamachinqa manan ch’aqwaykunapichu purinan, aswanmi llapapaq munakuyniyoq kanan, yachachinanpaqpas kusan kanan, pacienciayoqtaq kananpas”, nispa (2 Tim. 1:7; 2:24).
Pabloqa Timoteota kallpacharan ‘imatachus yachasqanpi allinta iñisqanpipas qaqata sayananpaq’. Chaymantapas, Diospa llaqtanmanta t’aqakuq runakunaq yachaynin askhayasharantaq chayqa, Timoteota nillarantaq: “Diospa siminta willay, atikuqtinpas mana atikuqtinpas willallaypuni [...;] uyanchay, anyaykuy, kunaykuy”, nispa (2 Tim. 3:14; 4:2).
Tapuykuna kutichiykunapiwan:
1:13. ¿Ima ‘cheqaq yachachikuykunamantan’ kay textopi willashan? Chaykunaqa ‘Señorninchis Jesucristoq cheqaq yachachikuyninkunan’ (1 Tim. 6:3). Jesusqa Diospa Simin qelqakunaq nisqanman hinan yachachiran, ruwaranpas. Chayraykun Diospa Simin qelqapi llapa yachachikuykunatapas “cheqaq yachachikuykuna” nispa sutichasunman. Chay yachachikuykunan reparachiwanchis imakuna hunt’ananchista Jehová Dios munan chayta. Chay yachachikuykunata ‘hap’ikushanallapaqqa’ Bibliapi yachasqanchiskunatan kasukunanchis.
4:13. ‘Qarapi qelqasqakunata apamuwanki’ nispa, ¿imatan Pablo mañakusharan? Yaqapaschá mañakusharan wakin Hebreo rimaypi qelqasqa k’uyukunata, chay k’uyukunamanta wakinmi qaramanta ruwasqa karan. Pabloqa Roma llaqtapitaq preso kasharan chayqa munanmanmi karan chaykuna leeyta.
Yachananchispaq:
1:5; 3:15. Timoteotaqa wawacha kasqanmantapachan Diospa Simin qelqakunata yachachiranku chaymi Jesuspi iñiran, chay iñiyninman hinataq tukuy imatapas ruwaran. Chayraykun tayta mamakunaqa allinta qhawarikunanku Diospa nisqanman hinachu wawankuta uywashanku chayta.
1:16-18. Sichus iñiqmasinchiskuna pruebakunapi tarikunku, otaq qatiykachasqa kashanku otaq carcelpipas chayqa, paykunapaqmi Diosmanta mañapunanchis, tukuy atisqanchistataq ruwananchis yanapanapaq (Pro. 3:27; 1 Tes. 5:25).
2:22. Cristianokunaqa, astawanqa wayna sipaskuna, Dios serviymanmi tiemponkuta qonanku, manataq afanakunankuchu takiqkuna uyariypi, pukllaypi, viajaypi, ejercicio ruwaypi, yanqa rimaykunapi, hukkunapipas.
[29 paginapi dibujo]
¿Apóstol Pabloq qelqasqan cartakunamanta mayqenmi qhepakaq karan?