3 capítulo

Diospa Siminman k’askakusun

1. a) ¿Imaynapin ñawpa israelitakuna yacharanku Diospa rimasqan hunt’akusqanta? b) ¿Imarayku chay interesawanchis?

‘QANKUNAQA tukuy alma, tukuy sonqo Señor Diospa sumaq nisqasuykichista llapanta hunt’asqanta reqsinkichis, payqa llapantapunin rimarisqantaqa hunt’arqan.’ (Josué 23:14-16.) Chaytan Josué niran Israel llaqtapi umallikunaman Diospa Prometesqan Hallp’api tiyashaqtinkuña. Arí, Jehová Diospa prometesqanqa hunt’akuranmi. Chay willakuypas huk willakuykunapas ‘suyakuyniyoq kananchispaqmi’ qelqasqa karan (Romanos 15:4).

2. a) ¿Imaynapin Biblia “Diospa yuyaychasqan”? b) ¿Imatan ruwananchis Biblia Diospa yuyaychasqan kasqanta yachaspa?

² Tawa chunka runakunaña Bibliata qelqaranku chaypas, Jehová Diosmi yuyaycharan. Chhaynaqa, ¿Dioschu llapa Bibliata qelqachiran? Arí. Chaytaqa ruwaran santo espiritunwanmi otaq kallpanwan. Apóstol Pablo nisqan hina, “Diospa Simin Qelqakunaqa llapallanmi Diospa yuyaychasqan [...]. Ahinapin Dios sonqo runaqa allin yachachisqa kanqa, tukuy allin kaqkunata ruwananpaqpas allin-allin wakichisqa”. Millonninpi runakunan chayta yachaspa Bibliamanta yachachikuyta uyarinku chayman hinataq kawsankupas (2 Timoteo 3:16, 17; 1 Tesalonicenses 2:13).

Runakunata yanapasun Diospa Siminta munakunankupaq

3. ¿Imaynatan yanapasunman Bibliapi mana iñiq runakunata?

³ Runakunaqa manan ñoqanchis hinachu Bibliata Diospa Siminta hina rikunku, chaytan reparanchis askha runakunawan rimaspa. ¿Imaynatan chay runakunata yanapasunman? Allinta yanapanapaqqa Bibliata kicharispan qhawachina. “Diospa siminqa kawsaqmi, atiyniyoqmi, llapa iskay filoyoq espadamantapas aswan filollañan. [...] Sonqopi yuyaykusqakunatapas lliwtapunin sut’inchan.” (Hebreos 4:12.) “Diospa siminqa” manan yanqa qelqallachu sut’intan imatapas willan, qhepa tiempopaq willakusqanpas hunt’akunqapunin. Runakunaq sonqonman chayanapaqqa Bibliaq yachachikuyninmi aswan atiyniyoq ima rimasqanchismantapas.

4. ¿Bibliamanta ima yachachikuykunan wakin runakunata Bibliapi iñichin, imarayku?

⁴ Bibliapi Diospa sutinta tarispan askha runakuna Bibliamanta yachayta munanku. Wakin runakunataq estudiayta qallarinku, imapaq kawsashanchis, imarayku Dios hinallata qhawan millay kawsayta, imarayku imaymana millaykuna kashan, kay Hallp’a paraisoman tukupuqtin wiñay kawsay kananmantawan Bibliaq willasqanta uyarispa. Wakin suyukunapin religionninkuq ruwaynin runakunata tanqan millay espiritukunaq makinpi ñak’ariykunaman, pikunan chay espiritukuna, imaynatan karunchakunkuman, chaykunamanta yachaspan wakin runakunapas Biblia estudiayta munanku. ¿Imarayku allin sonqoyoq runakunata musphachinraq chay yachachikuykuna? Biblialla chay yachachikuykunamanta willasqanrayku (Salmo 119:130).

5. a) ¿Imaraykun wakin runakuna mana Bibliapi iñinkuchu? b) ¿Imaynatan yanapasunman chhayna yuyaykuqkunata?

⁵ ‘Manan Bibliapiqa iñinichu’, nispa huk runa niwaqtinchis, ¿imatan ruwasunman? ¿Ch’inllachu kutiripusunman? Sichus chay runa yachayta munan chayqa manan ch’inllachu kutiripuna. Ninpaschá, cristianoman tukuq religionkunaqmi Bibliaqa, nispa, hinaspa chay religionkunaq llullakusqanta, politicawan chhaqrukusqanta, qolqellata mañakusqanta yachaspa Bibliamanta mana yachayta munanmanchu. Chayta yachanaykipaq tapuriy. Yaqapaschá Bibliamanta yachayta munanman chay religionkunaq ruwaynin Bibliapi huchachasqa kasqanta yachaspa otaq cheqaq religión hukniray kasqanta yachaspa (Miqueas 3:11, 12; Mateo 15:7-9; Santiago 4:4).

6. a) ¿Iman qanta yanaparasunki Biblia Diospa yuyaychasqan kasqanpi iñinaykipaq? b) ¿Ima pruebakunawanmi runakunata yanapawaq Biblia Diospa yuyaychasqan kasqanpi iñinankupaq?

⁶ Wakin runakunamanqa pruebakunatan qhawarichinanchis, chaymi yanapanqa Bibliaqa Diospa yuyaychasqanpuni kasqanta yachananpaq. ¿Iman qanta yanaparasunki Biblia Diospa yuyaychasqan kasqanpi iñinaykipaq? ¿Imaynapi Biblia paqarimusqanta yachasqayki? ¿Qhepa tiempopaq imayna kawsay kananmanta profeciakunaq willasqan? (2 Pedro 1:20, 21.) ¿Tawa chunka runakuna, waranqa soqta pachak watapi qelqasqanku, qallariymanta tukukuyninkama tupasqan? Icha ¿ciencia nisqamanta willaspa huk qelqakunamanta aswan k’apak kasqanchu? Chaymantapas huk pruebakunan kallantaq: Bibliata qelqaqkunaqa sut’inta rimaq runakunan karanku. Hinaspapas awqakunaña Bibliata chinkachiyta munaranku chaypas manan atirankuchu. Qanta yanapasqasuyki pruebakunawanmi hukkunata yanapawaq Bibliapi iñinankupaq.a

Bibliata ñawinchananchis

7, 8. a) ¿Imatan Bibliawan ruwananchis? b) Sapallanchispi Bibliata ñawinchanchis chaypas, ¿imatawanmi ruwananchis? c) ¿Iman qanta yanaparasunki Jehová Diospa munayninta entiendenaykipaq?

⁷ Runamasinchistaña yanapasun Bibliapi iñinankupaq chaypas, ñoqanchispunin sapa p’unchay Bibliata ñawinchananchis. ¿Ñawinchashankichu? Llapa librokunamantaqa Biblian aswan allinqa. Ichaqa manan ñawinchanallanchischu. Biblian anyawanchis ama t’aqakunapaq. Manan yuyaykunaykichu, sapallaypi Bibliata t’aqwispan allinta entiendesaq, nispaqa. Allin yuyayniyoq cristianoqa manan sapallanchu Bibliata t’aqwin aswanmi sapa kuti Diospa llaqtanwan huñukuspa (Proverbios 18:1; Hebreos 10:24, 25).

⁸ Biblian willan Etiopía suyupi umalliq runamanta, paymi Isaiaspa qelqankunata ñawinchasharan, hinan angelpa kamachisqan Felipe sutiyoq cristiano asuykuspa tapuran: “¿Entiendenkichu leesqaykita?” nispa. Etíope runataq huch’uyaykukuspa kutichiran: “¿Imaynatan entiendeyman mana pipas yachachishawaqtin?” nispa, hinaspan Felipeta valekuran yachachinanpaq. Felipeqa manan paypa yuyaykusqantachu yachachiran. Manan sapanpichu qelqakunata t’aqwiq, aswanmi Diospa llaqtanwan huñunakuq, chaypi Jehová Diospa yachachisqantataq chay runaman yachachiran (Hechos 6:5, 6; 8:5, 26-35). Kunan tiempopas manan pipas pay kikillanmanta Jehová Diospa munayninmanta entiendenmanchu. Chaymi llapallanchis necesitanchis Jehová Dios munakuywan llaqtanpi yachachisqanta.

9. ¿Ima programan yanapawasun Bibliata ñawinchanapaq?

⁹ Jehová Diosmi llaqtanwan askha qelqakunata apachimun Bibliata allinta entiendenanchispaq. Teqsimuyuntinpi Jehová Diospa testigonkunan aparinku Bibliamanta allin Yachachiq kanapaq Escuela nisqa huñunakuyta, chaywan tupaqtan programata ruwanku chay programaq yanapayninwan Bibliata ñawinchanapaq. Kikinchispuni Bibliata t’aqwisun chayqa allinninchispaqmi kanqa (Salmo 1:1-3; 19:7, 8). Sapa kutilla Bibliata ñawinchanaykipaq kallpachakuy. Manaña llapantachu entiendenki chaypas, yanapasunkin imakunamanta willasqanta yachanaykipaq. Tawa otaq phisqa paginakunata ñawinchaspan huk watallapi ñawinchayta tukuwaq.

10. a) ¿Ima ratokunan Bibliata ñawinchanki? b) ¿Pikunawanmi Bibliata ñawinchawaq, imarayku sapa kutilla ñawinchana?

¹⁰ ¿Ima ratokunapin Bibliata ñawinchawaq? Anchatan yanapasunkiman chunka otaq chunka phisqayoq minutollatapas sapa p’unchay ñawinchasqayki. Mana atispaqa semanapi ima ratopas ñawinchay programaq nisqanman hina hunt’anaykipaq. Casado kaspaykiqa kuskan Bibliata ñawinchawaqchis. Wawaykikuna ñawinchayta yachankuña chayqa sapankankutan kamachiwaq allin kunkawan ñawinchanankupaq. Biblia ñawinchaytaqa manan hayk’aqpas saqenanchischu mikhunanchista hina. Yachasqayki hina, runaqa onqonmi mana allinta mikhuspaqa. Chhaynallatataqmi espiritual kawsayninchispi allin kananchispaq wiñay kawsayman aypananchispaqpas ‘Diospa llapa siminta’ t’aqwishanallanchis (Mateo 4:4).

¿Imapaqmi ñawinchanchis?

11. ¿Imapaqmi Bibliata ñawinchananchis?

¹¹ ¿Imapaqmi Bibliata ñawinchananchis? Manan usqhaylla tukurunanchispaqchu, aswanmi Diosta allinta reqsinapaq, astawan munakunapaq, paypa munasqanman hina yupaychanapaqwan (Juan 5:39-42). Salmistaq nisqanta hinan yuyaykunanchis, paymi niran: “Señor Diosníy, ñanniykikunata rikuchiway, purinaykikunatapas yachachiway”, nispa (Salmo 25:4).

12. a) ¿Imarayku ‘allinta [otaq k’apakta] reqsinanchis’ Diospa yachachikuyninta, imatan ruwananchis Bibliapi ñawinchasqanchista allinta entiendenapaq? b) ¿Ima tawa yachachikuykunawanmi yanapachikusunman Bibliata ñawinchanapaq? (30 paginapi recuadrota qhawariy) c) Chaypaq, chay yachachikuykunaq nisqanman hina kutichiy sapanka parrafoq qatiyninpi tapukuykunaman. Chaypi mana copiasqa textokunata maskhay.

¹² Jehová Diospa yachachikuynintaqa ‘allinta reqsinanchispaqmi [otaq k’apak yachananchispaq]’ chaskinanchis. Chay yachayta mana chaskispa, ¿imaynatan Bibliaq nisqanman hina kawsasunman yachachisunmanpas? (Colosenses 3:10; 2 Timoteo 2:15.) Bibliamanta k’apakta yachananchispaqqa tukuy yuyaywanmi ñawinchananchis, huk texto sasa entiendenapaq kaqtinqa yapa-yapamantan ñawinchananchis entiendenanchiskama. Hinaspapas tiempotan t’aqananchis ñawinchasqanchispi yuyaymanananchispaq allinta t’aqwirinanchispaqpas. Kinsa chunka paginapin tarikun tawa allin yachachikuykuna, chay yachachikuykunan yanapawasun Bibliamanta allinta yachanapaq. Chaypaq qatimuq paginakunapi tapuykunata kutichiy.

(1) Bibliata ñawinchasqanchispiqa kanpunin Jehová Dios imayna kasqanmanta yachananchispaq. Yachanapaq, Salmo 139:13, 14 textopin yachanchis wiksallapiraq kaq wawakunapi anchatapuni interesakusqanta, chaypin nin: “Qanmi mamaypa wiksanpi hank’ukunawan minichawarqanki. Ancha musphana ruwasqa kasqaymantan yupaychayki, utirayanapaqmi ruwasqaykikunaqa, allintapunin chaytaqa yachani” nispa. ¡Ancha musphanan Jehová Diospa kamasqanqa! Sumaq kamasqa kasqanchismi rikuchin ancha munakuwasqanchista.

Huk runakunarayku Jesuspa ruwasqanpin rikunchis Jehová Diospas huk runakunarayku chhayna ruwananta, chaytan yachanchis Juan 14:9, 10 textopi. Chhaynaqa, ¿imatan Lucas 5:12, 13; Lucas 7:11-15 textokuna yachachiwanchis Jehová Diosmanta?

(2) Biblian willashan Jehová Diospa kamachikuq kaynin ch’uyanchakunanmanta Jesucristo kamachikamuqtin sutin hatunchasqa kananmantawan, Bibliata ñawinchaspayki reparay imaynatan ñawinchasqayki tupan chay yachachikuykunawan.

¿Imaynatan Ezequielpa, Danielpa qelqasqan tupan Bibliaq willasqan temawan? (Ezequiel 38:21-23; Daniel 2:44; 4:17; 7:9-14.)

¿Imaynatan Biblia sut’ita rikuchin Diospa prometesqan Miray Jesuspuni kasqanta? (Gálatas 3:16.)

¿Imaninmi Apocalipsis qelqa Diospa Reinon ruwananmanta? (Apocalipsis 11:15; 12:7-10; 17:16-18; 19:11-16; 20:1-3; 21:1-5.)

(3) Ñawinchasqaykiman hina tapukuy imaynatan kawsayniykipi yanapasunkiman chayta. Yachanapaq, Éxodo qelqamanta Deuteronomio qelqakama ñawinchasqanchispin yachanchis israelitakunaq millay qhelli huchapi kawsasqankumanta mana kasukusqankumantawan ñak’arisqankuta. Chay yachasqanchismi yanapawanchis chay mana allin ruwaykunamanta karunchakuspa Jehová Diospa sonqonta kusichinapaq. “Ñawpa taytanchiskunata tukuy chay sucedesqankunaqa ñoqanchispa yachaqakunanchispaqmi karqan, ñoqanchisqa p’uchukay tiempopin kashanchis, chaymi chaykunaqa anyawananchispaq qelqasqa karqan.” (1 Corintios 10:11.)

¿Imatan yachanchis Caín wayqen Abelta wañuchisqanmanta? (Génesis 4:3-12; Hebreos 11:4; 1 Juan 3:10-15; 4:20, 21.)

Hanaq pachaman ripuq cristianokunapaq yuyaychaykuna, ¿kay Hallp’api wiñay kawsayta suyakuq cristianokunapaqwanchu? (Números 15:16; Juan 10:16.)

Congregacionpi allin qhawarisqaña kanchis chaypas, ¿imaraykun kallpachakunanchis Bibliamanta yachasqanchista astawanraq hunt’ananchispaq? (2 Corintios 13:5; 1 Tesalonicenses 4:1.)

(4) Bibliata ñawinchaspa yuyaymanay imaynatan yachasqaykiwan runamasiykita yanapawaq. Llapa runakunan llakikunku imaymana onqoykuna kasqanwan, paykunamanmi leesunman Jesús kay Hallp’api kashaspa imaymana onqoyniyoqkunata qhaliyachisqanmanta, hamuq tiempopipas chaykunata astawanraq ruwananmantawan: “Askha runakunan Jesusman rirqanku, wist’ukunata, ñawsakunata, upakunata, ñuk’ukunata, wak askha onqosqakunatawan pusaspanku. [...] Hinan Jesusqa paykunata qhaliyachirqan” (Mateo 15:30).

Jairoq ususin kawsarinpusqanmanta Bibliaq willasqan, ¿pikunatan yanapanman? (Lucas 8:41, 42, 49-56.)

13. ¿Imakunapin yanapawasun huk programaq nisqanman hina Jehová Diospa llaqtanwan kuska Bibliata ñawinchaqtinchis t’aqwiqtinchispas?

¹³ Chay tawa yachachikuykunaman hina Bibliata ñawinchasun chayqa aswan sumaqmi kanqa. Sasaña kanqa chaypas, espiritualpin kallpachawasun chaytaqmi wiñaypaq allinninchispaq kanqa. Sapa kutilla Bibliata ñawinchasqanchismi munakuq Jehová Taytanchisman wayqe pananchiskunamanwan asuykachiwasun, yanapawasuntaq ‘Diospa kawsachiq siminman k’askakunanchispaq’ (Filipenses 2:16, NM).

[Uranpi willakuy]

Yuyarinapaq

• ¿Imapaqmi Biblia qelqakuran, imaraykun kunankamapas kashallan?

• ¿Imaynatan runakunata yanapasunman Bibliapi iñinankupaq?

• ¿Imapin yanapawasun sapa p’unchay sapallanchispi Biblia ñawinchasqanchis? ¿Ima tawa yachachikuykunan yanapawasun Bibliata aswan allinta t’aqwirinapaq?

[30 paginapi foto recuadropiwan]

BIBLIATA ÑAWINCHASPA KAYKUNAPI YUYAYKUY

ima ninmi Jehová Diosmanta

imaynatan tupan Bibliaq willasqan temawan

imaynatan kawsayniykipi yanapasunkiman

imaynatan yanapawaq runamasiykita yachasqaykiwan