3 CAPÍTULO
¿Imatan Dios munan runakunapaq?
1. ¿Imatan Dios munan runakunapaq?
DIOSQA kusisqa kausanankupaqmi ñaupaq warmi-qharitaqa kamaran. Jinaspapas sumaq huertapi tiyanankutan munaran, wawayoq kanankuta, kay allpata paraisoman tukuchispa chaypi animalkunatapas cuidanankuta (Génesis 1:28; 2:8, 9, 15; qhaway 6 willakuyta).
2. a) ¿Imaynapin yachanchis Diospa promesankuna junt’akunanta? b) ¿Imayna runakunan kay allpapi tiyanqaku? ¿Jayk’a tiempon tiyanqaku?
2 ¿Jayk’aqllapas tiyasunchu paraisopi? Arí. Diosmi niwanchis: “Rimasqayta jinan ruwasaq, yuyaykusqayta jinan junt’asaq”, nispa (Isaías 46:9-11; 55:11). Diosqa junt’anqapunin prometesqanta manan imapas jark’anqachu, manataqmi allpataqa yanqapaqchu ruwaran (Isaías 45:18). Diosqa munanmi kay allpaman runakuna junt’anankuta. Ichaqa, ¿imayna runakuna tiyanantan munan? ¿Jayk’a tiempon tiyanqaku? Biblian kutichin: ‘Chanin runakunan otaq kasukuq runakunan wiñaypaq tiyanqaku’, nispa (Salmos 37:29; Apocalipsis 21:3, 4).
3. ¿Imatan tapukusunman runakunaq onqosqanta wañusqanta rikuspa?
3 Kunanmi ichaqa runakuna onqonku, wañunku, maqanakunku, wañuchinakunku ima. Diosqa manan chaytachu munaran. Chhaynaqa, ¿iman pasaran? ¿Imaraykun Diospa munasqan mana junt’akuranchu? Biblian chay tapuykunaman kutichin.
DIOSPA ENEMIGON
4, 5. a) ¿Pin mach’aqwayta rimachiran Evawan rimananpaq? b) ¿Imaynapin juj allin runa suwaman tukupunman?
4 Biblian willawanchis Diospa enemigonmanta, paytan “Saqra”, “Satanás” nispa sutichakun. Satanasqa juj mach’aqwaytan utilizaran Evawan rimananpaq (Apocalipsis12:9; Génesis 3:1). Evamantaq creechiran mach’aqwaywan rimashasqanta (qhaway 7 willakuyta).
5 ¿Dioschu kamaran Satanasta? Manan. Diospa jujnin kaq angelninmi Satanasman tukupuran, chayqa pasaran Adanpaq Evapaq kay allpata Dios preparasqan qhepamanmi (Job 38:4, 7). ¿Imaynapin Satanasman tukupuran? Chaypaq piensasun suwaman tukupuq runapi, chay runaqa manan suwachu naceran, aswanpas pisi-pisimantan suwaman tukupun, ñaupaqtaqa jujpa kaqnintan sinchita munapayan, oportunidad kaqtintaq chayta suwakun, chhaynapin pay kikin suwaman tukupun (leey Santiago 1:13-15; qhaway 8 willakuyta).
6. ¿Imaynatan juj ángel Satanasman tukupuran?
6 Chay angelwanpas chaymi pasaran. Diosmi Adanta Evatawan kamaspa niran wawakunayoq kaspa kay allpaman junt’anankuta (Génesis 1:27, 28). Chayta uyarispan chay angelqa ninman karan: “Runakunaqa Diosta adoranankumantaqa noqatan adorawankuman”, nispa. Chaypi astawan piensaspataq astawan adorasqa kayta munaran, jinan llullakuspa Evata engañaran (leey Génesis 3:1-5). Chayta ruwaspan Satanasman tukupuran Diospa enemigontaq kapuran.
7. a) ¿Imaraykun Adanwan Evawan wañupuranku? b) Juj ejemplowan willay imarayku machuyaspa wañusqanchista.
7 Adanwan Evawanqa Diospa jark’asqan frutatan mijuranku (Génesis 2:17; 3:6). Chayta ruwaspan Dios contra juchallikuranku tiempowantaq Diospa nisqanman jina wañupuranku (Génesis 3:17-19). Wawankunapas juchayoqmi kanchis chaymi wañupunchis (leey Romanos 5:12). Ichaqa, ¿imaynapin wawankuna juchayoq karanku? Chayta entiendenapaq piensasun q’afñusqa tortata ruwana moldepi, chay moldepi ruwasqa tortakunaqa q’afñusqan lloqsin. Adanqa juchallikuspan chay q’afñusqa molde jina kapuran, chaymi noqanchisqa q’afñusqa tortakuna jina juchayoq nacenchis. Chayraykun machuyaspa wañupunchis (Romanos 3:23; qhaway 9 willakuyta).
8, 9. a) ¿Imatan Satanás Adanman Evamanwan creechiyta munaran? b) ¿Imaraykun Dios mana kaqpachachu enemigonkunata wañuchiran?
8 Satanasmi Adanta Evatawan juchallichiran chhaynapin kinsantinku Dios contra jatariranku. Satanasmi Adanman Evamanwan creechiyta munaran Diosqa mana allin kamachikuq llulla kasqanta. Khaynatapas ninman jina karan: “Diostaqa manan necesitankichischu, qankunallamantan allin kaqta mana allin kaqtapas decidiwaqchis”, nispa. ¿Imatan Dios ruwanman? ¿Kaq ratochu enemigonkunata wañuchinman? Chayta ruwaspa, ¿sut’imanchu orqonman karan Satanás llulla kasqanta?
9 Jehová Diosqa manan kaq ratochu enemigonkunata wañuchiran, aswanmi permitiran runakuna kamachikunankuta. ¿Imaraykun chayta ruwaran? Satanás llulla kasqanta rikuchinanpaq, Dioslla runakunata allinta kamachisqanta rikuchinanpaqwan. Ichaqa, ¿allintachu ruwasharanku Adanwan Evawan Satanasta kasuspanku? Jehová Diosmi paykunamanqa tukuy necesitasqankuta qoran: perfecto kausayta, sumaq huertata, sumaq llank’aytawan. Satanasmi ichaqa mana imatapas paykunapaq ruwaranchu. Qanri, ¿imatan ruwawaq karan?
10. ¿Imatan sapankanchis decidinanchis kanqa?
10 Noqanchispas ajllakunanchismi kanqa pitachus kasukuyta. Jehová Diosta kasukusun chayqa, Satanás llulla kasqantan rikuchisun. Satanasta kasukusun chayqa wañuytan tarisun (Salmos 73:28; leey Proverbios 27:11). Kay tiempopiqa pisi runakunallan Diosta kasukunku. Jinaspapas Bibliaq nisqanman jinaqa manan Dioschu kay pachataqa kamachishan. Chhaynaqa, ¿pin kamachishan?
¿PIN KAY PACHATA KAMACHISHAN?
Satanás, ¿munachinmanchu karan Jesusman llapa nacionkunata mana paypa kaqtin?
11, 12. a) ¿Imatan yachanchis Satanaspa munachisqanmanta? b) ¿Ima textokunan rikuchin Satanás kay pachata kamachishasqanta?
11 Jesusqa yacharanmi pichus kay pachata kamachishasqanta. Juj p’unchaymi Satanasqa Jesusman kay pachapi llapa nacionkunata qhawachispa niran: “Qonqorikuspachus juj kutillata adorawanki chayqa, llapan kaykunatan qopusayki”, nispa (Mateo 4:8, 9; Lucas 4:5, 6). Satanasqa manan Jesusmanqa mana paypa kaqnintaqa munachinmanchu karan. Chaypin yachanchis kay mundota Satanás kamachishasqanta.
12 Yaqapaschá nishanki: “Tukuy atiyniyoq Diosmi lliutapas kamaran, ¿imaynapitaq Satanasri kay pachata kamachishanman?”, nispa (Apocalipsis 4:11). Arí, Diosmi tukuy atiyniyoqqa. Jesusmi ichaqa niran kay pachata kamachiqqa Satanás kasqanta (Juan 12:31; 14:30; 16:11). Pablopas niranmi kay pachata kamachiq diosqa Satanás kasqanta (2 Corintios 4:3, 4). Apóstol Juanpas niranmi lliu kay pachaqa Satanaspa makinpi kashasqanta (1 Juan 5:19).
SATANASPA KAMACHISQAN PACHA TUKUPUNQA
13. ¿Imaraykun mosoq pachata necesitanchis?
13 Kay pachapiqa astawanmi millay kausay yapakushan, tukuy ladopin kan runamasinta engañaqkuna, wañuchinakuykuna, guerrakuna, juj millay ruwaykunapas. Runakunaqa munankun chay problemakuna tukuchiyta, ichaqa manan atinkuchu. Diosmi ichaqa pisi tiempollamanta Armagedón guerrapi kay millay pachata tukuchispa mosoq pachata qallarichinqa (Apocalipsis 16:14-16; qhaway 10 willakuyta).
14. a) ¿Pitan Dios ajllaran gobiernonpi rey kananpaq? b) ¿Imatan Biblia willaranña Jesusmanta?
14 Diosmi Jesusta ajllaran janaq pacha gobiernonpi rey kananpaq. Bibliaqa willaranñan Jesús ‘thaj kayta’ apamunanta wiñaypaq kamachinantawan (Isaías 9:6, 7). Jesusmi discipulonkunaman yachachiran chay gobiernota mañakunankupaq, niranmi: “Gobiernoyki jamuchun. Munayniyki kay pachapi ruwakuchun imaynan janaq pachapipas ruwakun jinata”, nispa (Mateo 6:10). 8 capitulopin yachasun Diospa gobiernon llapa gobiernokunaq rantinpi kamachinanmanta, kay pachata sumaq paraisoman tukuchinanmantawan (leey Daniel 2:44; qhaway 11 willakuyta).
PARAISOQA CERCAPIÑAN KASHAN
15. ¿Pikunan kanku “mosoq pacha” nisqa?
15 Biblian nin: “Mosoq cielo, mosoq pacha ima kanqa, chaypiqa chanin kausayllan kanqa; chaytan noqanchisqa suyakushananchis”, nispa (2 Pedro 3:13; Isaías 65:17). Mayninpin Bibliaqa “pacha” nispa nin runakunata, chaymi ‘mosoq pacha’ nisqaqa kanku Diosta kasukuq runakuna (Deuteronomio 32:1). Paykunan paraisopi tiyanqaku.
16. a) ¿Imatan chaskinqaku mosoq pacha nisqa runakuna? b) ¿Imatan ruwananchis chay sumaq regalota chaskinanchispaq?
16 Chay runakunamanmi Jehová Diosqa wiñay kausayta qonqa, chaytan Jesús prometeran (Marcos 10:30). ¿Imatan ruwananchis chay sumaq regalota chaskinanchispaq? Chaypaq Juan 3:16; 17:3 textokunata leey. Kunanqa Bibliapi yachasun paraisopi imayna kausay kananmanta.
17, 18. ¿Imaynapin yachanchis paraisopi mana manchakuspa thajpi tiyananchista?
17 Manañan kanqañachu millay ruwaykuna guerrakunapas. Chinkapunqan millay runakunaqa (Salmos 37:10, 11). Kay allpapiqa Diosta munakuq kasukuq runakunallan wiñaypaq thajpi kausanqaku (Salmos 72:7). Jinaspapas Diosmi guerrakunata tukuchipunqa (Salmos 46:9; Isaías 2:4).
18 Manañan manchakusunchu. Ñaupa tiempopi Israel runakuna Diosta kasukuspaqa pakaykusqan karanku, manataqmi imamantapas manchakurankuchu (Levítico 25:18, 19). Noqanchispas paraisopiqa manan pimantapas nitaq imamantapas manchakusunchu (leey Isaías 32:18; Miqueas 4:4).
19. ¿Imaraykun seguro kashanchis askha mijuy kananmanta?
19 Llapa runapaqmi mijuy kanqa. Biblian nin: ‘Suyupi otaq kay allpapi askhallaña trigo kanqa, orqo patakunapi askhallaña aytikunqa’, nispa (Salmos 72:16). Diosmi bendeciwasun jinan ‘chajrakunapas askhata rurunqa’ (Salmos 67:6).
20. ¿Imaynapin yachanchis kay allpa paraíso kapunanta?
20 Llapa kay allpan paraíso kapunqa. Munay wasikunatan ruwakusun, huertanchiskunapas sumaqmi kanqa (leey Isaías 65:21-24; Apocalipsis 11:18). Edén huerta jinan kay allpaqa sumaq kanqa, Diosmi tukuy necesitasqanchista qowasun. Biblian Diosmanta nin: “Makiykita kicharispan llapa kausaqkunata munasqankuwan sajsaykachinki”, nispa (Salmos 145:16).
21. ¿Imaynapin yachanchis runakuna animalkunawan thajpi kausanankuta?
21 Runakunan animalkunawan thajpi kausanqaku. Manañan salqa animalkunata manchakusunchu, kay tiempopi peligroso animalkunapas manan wawakunata dañota ruwanqakuchu (leey Isaías 11:6-9; 65:25).
22. ¿Imatan Jesús ruwanqa onqosqa runakunapaq?
22 Manañan pipas onqonqañachu. Kay allpapi kashaspan Jesusqa askha runakunata qhaliyachiran (Mateo 9:35; Marcos 1:40-42; Juan 5:5-9). Kay pachata kamachiqtinmi ichaqa llapa onqosqakunata qhaliyachinqa. Manañan pipas “onqosqan kani” ninqachu (Isaías 33:24; 35:5, 6).
23. ¿Imatan Dios ruwanqa wañusqa runakunapaq?
23 Wañupuqkunan kausarinqaku. Diosmi prometeran millonninpi wañupuqkunata kausarichinanpaq. Biblian nin: ‘Allin runakunapas mana allin runakunapas wañusqankumantan kausarichisqa kanqaku’, nispa (leey Juan 5:28, 29; Hechos 24:15).
24. ¿Imayna sientekunki paraisopi kausaymanta?
24 Llapanchispas decidinanchismi kanqa Dios kasukuyta otaq mana kasukuytapas. Diosta kasukusun chayqa, wiñaypaqmi kusisqa kausasun. Jesusmi ladonpi k’aspipi clavasqa runaman prometeran: “Noqawanmi paraisopi kanki”, nispa (Lucas 23:43). Qatimuqpi yachasun Jesusmanta imaynatachus Diospa munayninta junt’achinanmantawan.