¿Imatan ruwawaq kausayta respetanaykipaq?

KAUSAYTAQA RESPETANANCHISMI

Sichus vidanchista mana allinkunata ruwaspa peligroman churasunman chayqa, manan vidanchista ni jujkunaq vidantapas valorashasunmanchu.

Cigarrota fumayqa cáncer onqoytan paqarichin, chaymantapas cuerponchispi defensakunan mana allintañachu llank’apun. Chaymi pachaj runakunamanta isqon chunka runakuna pulmonninkupi cáncer onqoywan wañupunku, chayqa karqan nishuta fumasqankuraykun otaq cigarro fumaqkunaq ladonpi kasqankuraykun.
Sapa watanmi askha runakuna traumasqa kashanku runakuna baleanakuspa wañuchinakusqankuwan. Chaymi Estados Unidosmanta Universidad de Stanford nisqamanta khayna willakuy lloqsimun: “Escuelakunapi baleanakusqankumanta askha runakunaña ayqemurqanku chaypas, chhaynapi tarikusqankuwanmi traumasqa kashanku, chaymanta recuperakunankupaqmi ichaqa askha watakunaraq pasanan”, nispa.
Sichus juj runa machasqa otaq drogasqa carrota manejan chayqa, askha runakunaq vidantan peligroman churan, callepi puriq runakunatapas wañuchinmanmi. Chayraykun askha runakuna accidentepi wañunku, wakinqa sinchi k’irisqan tarikunku.

¿IMATAN RUWAWAQ?

Saludniykita cuiday. Sapankanchismi cuerponchistaqa allinta cuidananchis, chayrayku ama cigarrota fumaychu, ama machaychu, ama drogakuypaschu. Sichus chaykunata ruwanki chayqa sinchitan onqopunki, chaywanqa manataqmi vidaykita, jujkunaq vidanta, familiaykiq vidantapas valorashawaqchu.

“Tukuy ima qhellimantayá limpiakusun cuerponchista” (2 Corintios 7:1).

Ama peligroman runaq vidanta churaychu. Tiyasqayki wasita allinta allichay ama ima accidentepas pasananpaq. Sichus carroyki kan chayqa allinta mantenimientota ruwachiy, manejaspapas ama distraekuychu. Ama jujkunaq mat’ipayasqanqa imatapas ruwaychu, mana chayqa vidaykita, jujkunaq vidanta iman peligroman churawaq, wañuypi iman tarikuwaq.

“Mosoq wasita ruwakunki chayqa, wasi pata muyuriqtan llapanta perqanki, mana chayqa paqtapas pipas chay patamanta urmaykamunman chhaynapitaq wasipi kaqkuna chay runaq wañusqanmanta juchayoq kankuman” (Deuteronomio 22:8).a

Allin sonqo kay jujkunapaq. Imaynata runamasinchiskunata qhawarispan rikuchillanchistaq kausayta valorasqanchista. Runakuna may llaqtamantaña, ima colorniyoqña, wajchaña, qhapaqña, educacionniyoqña, mana educacionniyoqña kankuman chaypas, munakuywanmi qhawarinanchis. Cheqninakuy envidianakuy kasqanwanmi wañuchinakunkupas guerrakunapas pasashan.

“Chayrayku qankunamanta wijch’upuychis tukuy ima sintipakuq kayta, phiñasqa kayta, k’araq phiñakuyta, qaparkachayta, mana respetowan millay rimayta, tukuy ima k’araq simikunatapas. Aswanpas jujkuna-jujkunawan sumaqta qhawarinakuychis” (Efesios 4:31, 32).

¿IMATAN JEHOVÁ DIOSPA TESTIGONKUNA RUWAYKU?

Runakunatan yanapayku kausayninkuta valoranankupaq. Noqaykuqa Bibliamanta yachachisqaykuwanmi runakunata yanapayku ima viciotapas saqepunankupaq, vidankutapas valoranankupaq. Chaymi wakin runakunaqa vidankupi cambiarqanku.

Diosta adoranaykupaq wasikunata ruwaspaqa allintan cuidakuyku. Pikunachus juñunakuna wasikuna ruwaypi yanapakunku chayqa, allintan paykunata capacitakun chhaynapi ama ima accidentepas pasananpaq. Chaymantapas chay wasikuna ruwasqaykutaqa sapa kutillanmi qhawarikushan, wasikunata ruwanapaq leykunaman jinachus ruwakushan icha manachus chayta.

Llakipi tarikuq runakunatan yanapayku. Qayna watakunallan Jehová Diospa testigonkunaqa pachantinpi terremotokunaq, nishuta paramusqanwan lloqllakunaq, jatun wayrakunaq pasasqanwan llakipi tarikuq runakunata yanaparqayku. Paykunata yanapanaykupaqmi yaqa 12 millones dolaresta gastakurqan, chaywanmi imaymanata rantikurqan llakipi tarikuqkunata yanapanapaq.

2014 watapin África Occidental ladopi Ébola onqoy jatarirqan, 2018 watapitaq República Democrática del Congo ladopi jatarirqan. Jehová Diospa testigonkunaqa chay ladokunapin runakunata yachachirqanku imakunatas ruwankuman ama chay onqoywan contagiakunankupaq chayta. Chaymi hermanokunata kacharqanku “La obediencia salva vidas” nisqa yachachikuywan yanapamunankupaq. Chaymi iskay llaqtakunapi Jehová Diosta adorananku wasikunapi makita maqchikunankupaq necesitasqankuta churarqanku, chhaynapi chay onqoywan ama contagiakunankupaq.

Sierra Leona nisqa llaqtapin Jehová Diospa testigonkunata felicitarqanku Ébola onqoymanta cuidakunankupaq runakunata yanapasqankumanta. Chay ruwasqankutaqa radiopiraqmi willachimurqanku.

Manaraq juñunakuyman jaykushaspan Jehová Diospa testigonkunaqa makinkuta allinta maqchikushanku. — Liberiapi juñunakuna wasipi makita maqchikushanku, 2014 watapi Ébola onqoymanta cuidakunankupaq.

a Oriente Medio ladopi chay kamachikuy kasqanwanmi reparanchis runakunaq kausayninta familiaq kausayninta cuidaypas may allinpuni kasqanta.