¿Chaninchu karqan Diospa kamachikuyninkuna?

UNAY watakuna ñawpaqtan huk nacionpi tribunal iskay runakunata huchacharqan runa wañuchisqankumanta. Ichaqa investigaspan yachakurqan mana huchayoq kasqankuta. Hinan abogadokuna imaymanata ruwaspa hukninta yanaparqanku mana wañuchisqa kananpaq, huknintan ichaqa wañuchipusqakuña.

Chay hina mana chanin juiciokunaqa may nacionpipas kanmanmi. Chaymi Biblia nin: “Chanin-kayman hinallapunin ruwankichis”, nispa (Deuteronomio 16:20). Juezkuna chanin kaqtinkuqa manan imamantapas llakikunchischu. Diosmi ñawpa tiempopi Israel llaqtaman chanin kamachikuykunata qorqan. Ichaqa, ¿imaynapin yachanchis Diospa kamachikuyninkuna ‘chaninpuni’ kasqanta? (Deuteronomio 32:4.)

ALLIN YUYAYNIYOQ, YACHAYNIYOQ EXPERIENCIAYOQ JUEZKUNA

Juezkuna allin preparasqa, chanin kaqtinkuqa allintan runakunata yanapanku, Diospas allintan paykunata qhawarin. Israel llaqta ch’inneqpi kashaqtinmi Moisesta Dios kamachirqan: “Akllallaytaq allin reparaq qharikunata, Diosta manchakuqkunata, mana llullakuqkunata, confiakunapaq hina qharikunata, lluk’iykuyta mana chaskikuqkunata”, nispa (Éxodo 18:21, 22). 40 wata qhepamanmi Moisés hukkunata kamachirqan “sapanka ayllumanta yachaysapakunata, yuyaysapakunata” akllaspa juezkunata churanankupaq (Deuteronomio 1:13-17).

Unay watakuna qhepamanmi Judá llaqtapi rey Josafata juezkunata nirqan: “Allinta yuyaykuychis ruwanaykichispaq. Manan runakunaq sutinpichu chaninchankichis, aswanpas Señor Diospa sutinpin, payqa qankunawanmi kashan chaninchashaqtiykichis. Chhaynaqa, Señor Diosta manchakuspapuni lliwta ruwaychis. Allinta yuyaykuspapuni kuskachaychis, Diosninchis Señor Diosqa chaninmi, payqa manan pimanpas sayapakunchu, manataq lluk’iykusqa chaskinatapas munanchu”, nispa (2 Crónicas 19:6, 7). Arí, pitapas mana chaninta juzgaqtinkuqa Diosmi paykunata huchachanan karqan.

Juezkuna chanillanta imatapas ruwaqtinkuqa llaqtapi runakunan thakpi tiyaqku. Diosmi kamachikuykuna qosqanpi churarqan huk yachachikuykunata. Chaykunan juezkunata yanapaq chaninta juzganankupaq. Wakinmanta yachasun.

CHANINTA JUZGANAPAQ KAMACHIKUYKUNA

Juezkunaqa allin yuyaykuq, yachayniyoq, imatapas allinta ruwaq runakunan kananku karqan. Chaywanpas Diosmi paykunaman kamachikuykunata qorqan allinta juzganankupaq. ¿Mayqenkunan karqan?

Allintapunin imatapas yachananku karqan. Jehová Diosmi juezkunata kamachirqan: “Uyariychis llaqta-masiykichispa ch’aqwayninkunata, chanin-kayman hina juzgaychis llaqtamasi-puratapas”, nispa (Deuteronomio 1:16). Pitapas chaninta juzganapaqqa llapantan imatapas yachana. Chaymi Diosqa juezkunata kamachirqan manaraq pitapas huchachashaspa allintaraq imatapas yachanankupaq (Deuteronomio 13:14; 17:4).

Testigokunan kanan karqan. Pitapas juzganapaqqa testigokunatan waqyachinanku karqan. Kamachikuy simin nirqan: “Ima huchaña kaqtinpas, ch’ulla testigo rimariqtinqa manan pitapas huchachayta atiwaqchischu, aswanpas iskaypas kinsapas testigokuna rimarillaqtinmi huchachayta atiwaqchis”, nispa (Deuteronomio 19:15). Kamachikuy simi nisqan hina, chay testigokunaqa cheqaqllatan imatapas willakunanku karqan, manataqmi llulla runakunaq yachachisqantachu willananku karqan (Éxodo 23:1).

Testigokunaqa cheqaqllatan rimananku karqan. Huk juiciopi llullakuspa rimaq testigoqa castigasqan karqan. Kamachikuy simin nirqan: “Juezkunataq allinta tapupakunqaku. Testigoq llaqtamasin contra ch’atasqan llulla kaqtintaq, payta huchachankichis imaynatachus llaqtamasinta ruwayta munarqan chay hinata. Ahinapin qankuna ukhumanta chay mana allinta ch’usaqyachinkichis”, nispa (Deuteronomio 19:18, 19). Arí, sichus huk runa hukpa herencianta hap’ikapunanrayku llullakuspa rimaq chayqa, chay herenciaq valesqan qolqetan paganan karqan. Otaq llullakuspa hukta tumpanman wañuchisqa kananpaq chayqa, paytan wañuchipunanku karqan. Chay kamachikuykunan runakunata yanaparqan cheqaqllata rimanankupaq.

Manan pimanpas sayapakunankuchu karqan. Juezkunaqa llapanta yachaspañan pitapas huchachananku karqan. Ichaqa kaytan kasukunanku karqan: “Juez kaspaykiqa aman chanin-kayta waqllichinkichu, wakchamanpas qhapaqmanpas aman sayakunkichu, allintan runamasiykipaqqa chaninchanki”, nispa (Levítico 19:15). Arí, juezkunaqa manan uyankuta qhawarispachu nitaq wakcha otaq qhapaq kasqankuta qhawarispachu pitapas juzgananku karqan.

Ñawpa Israel llaqtaman kamachikuykuna qosqanmi kay tiempopi juezkunata yanapanman. Chayman hina juzgankuman chayqa, manan juiciokuna anulakunmanchu chanillantataqmi pitapas juzgankuman.

ISRAEL LLAQTAPI CHANIN KAMACHIKUYKUNA

Moisesmi Israel llaqtata nirqan: “¿Mayqen hatun suyuqtaq chanin kamachikuyninkuna chaninchayninkunapas kan, tukuy kay yachachisqay kamachikuykuna hinaqa?”, nispa (Deuteronomio 4:8). Chay tiempopiqa manan mayqen nacionpipas Israel llaqtapi hina chanin kamachikuykuna karqanchu. Rey Salomón Diospa kamachisqanman hina kawsasqan tiempopin, llapa Israel llaqta “mana ima llakillayoq tiyarqanku, sapankanku higos sach’akunayoq uvas chakrakunayoq ima”. Arí, thakpin kawsarqanku (1 Reyes 4:20, 25).

Ichaqa qhepamanmi Diospa kamachikusqanta saqepurqanku. Diosmi profeta Jeremiaswan willachirqan: “Paykunaqa simiytan pisicharqanku. Chay hinari, ¿maytaq yachayniyoq kasqanku?”, nispa (Jeremías 8:9). Paykunaqa “runa wañuchiq”, ‘millay ruwaqkunan’ kapurqanku. Chay hawan llaqtanku thunisqa kapurqan 70 watataqmi mana pipas chaypi tiyarqanchu (Ezequiel 22:2; Jeremías 25:11).

Profeta Isaiaspa tiemponpiqa imaymana sasachakuykunan karqan. Chaymi ñawpa tiempota yuyarispa Jehová Diosmanta nirqan: “Kay pachata juzgaqtiykin runakuna yachanku imachus chanin-kay kasqanta”, nispa (Isaías 26:9).

Diospa gobiernonpi Jesuspa kamachikunanmantan profeta Isaías nirqan: “Manan payqa ñawinpa rikusqanman hinallachu juzganqa, manataqmi rimayta uyarispallachu huchachanqapas. Chanin-kayman hinan sarunchasqakunata chaninchanqa”, nispa (Isaías 11:3, 4). ¡May munaychá kanqa Jesuspa kamachikusqan tiempopi kawsayqa! (Mateo 6:10.)